Вовед
Уставниот суд на Република Македонија врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија и членовите 28 алинеја 1 и 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992), на седницата одржана на 12 ноември 2008 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
Текст
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на член 2 став 1 точка 4 aлинеја 11 во делот
2. „ГА-МА“ А.Д. од Скопје на Уставниот суд на Република Македонија му поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на дел од одлуката наведена во точката 1 на ова решение.
Според наводите во иницијативата, А.Д. „ГА-МА“ била погрешно утврдена како договорен орган во членот 2 став 1 точка 4 на Одлуката, затоа што таа била акционерско друштво во кое договорните органи од член 4 став 1 точка а), б) и в) од Законот за јавните набавки немале доминантно директно или индиректно влијание врз сопственоста и управувањето, што било клучен услов – критериум за класифицирањето на правните субјекти како договорни органи во Одлуката.
Во согласност со условите и критериумите врз основа на кои се вршела класификација на договорните органи во член 4 став 1 на Законот за јавните набавки, „ГА-МА“ А.Д. Скопје, соодветно на нејзиниот правен статус, карактерот на дејноста, начинот на основање, сопственичката структура, односно капиталот на друштвото, начинот на управување и видот и режимот на дејноста, била договорен орган од член 4 стaв 1 точка д) од Законот за јавни набавки. Соодветно на тоа, во оспорената одлука, која е донесена врз основа на овој Закон и во која според идентични услови и критериуми од Законот е извршена класификација на договорните органи, „ГА-МА“ А.Д. Скопје требало да биде утврдена како договорен орган од член 2 став 1 точка 5 од Одлуката. Во иницијативата се наведува дека договорните страни од член 4 став 1 точка а), б) и в) од Законот за јавните набавки немале доминантно директно или индиректно влијание преку сопственост, односно не поседувале поголем дел од капиталот во „ГА-МА“ А.Д. Скопје, немале мнозинство на гласови на акционерите во „ГА-МА“, ниту пак, именувале повеќе од половината од членовите на управниот или надзорниот одбор во „ГА-МА“.
Поаѓајќи од наведеното, подносителите на иницијативата изведуваат заклучок дека не постои каков и да било правен основ за утврдување на „ГА-МА“ А.Д. Скопје како договорен орган во член 2 став 1 точка 4 од оспорената одлука, поради што сметаат дека Одлуката во оспорениот дел не била во согласност со Законот за јавните набавки врз основа на која била донесена и предлагаат Судот да го поништи член 2 став 1 точка 4 во делот: „ГА-МА А.Д. Скопје за пренос на природен гас“. Со иницијативата воедно се предлага до донесувањето на конечната одлука да се донесе привремена мерка за запирање на извршување на поединечен акт со која ќе се стави вон сила примената на членот 2 став 1 точка 4 од Одлуката.
3. Судот на седницата утврди дека според член 2 став 1 точка 4 од оспорената одлука, договорни органи од член 4 став 1 од Законот за јавните набавки се:
„4. Јавни претпријатија, акционерски друштва и друштва со ограничена одговорност, во кои договорните органи од член 4 став 1 точка а), б) и в) од Законот за јавните набавки имаат доминантно директно или индиректно влијание, а вршат една или повеќе дејности од областа на водоснабдувањето, енергетиката, транспортот и поштенските услуги:
– АД „ГАМА“ за пренос на природен гас“.
4. Согласно член 110 алинеја 1 и 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Според член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија Судот ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.
Согласно член 1 од Законот за јавните набавки („Службен весник на Рeпублика Македонија“ бр.136/2007), со овој закон се уредуваат начинот и постапките за доделување на договорите за јавни набавки, надлежностите на Бирото за јавни набавки, основањето и надлежностите на Државната комисија за жалби по јавни набавки и правната заштита во постапките за доделување на договори за јавни набавки.
Во членот 2 од Законот е уредено дека со овој закон особено се обезбедува:
– конкуренција меѓу економските оператори;
– еднаков третман и недискриминација на економските оператори;
– транспарентност и интегритет во процесот на доделување на договори за јавни набавки, и
– рационално и ефикасно искористување на средствата во постапките за доделување договори за јавна набавка.
Во дефинициите на поимите употребени во Законот, во членот 2 став 1 точка 1 е определено дека 1. „Договор за јавнa набавкa“ е договор од финансиски интерес кој ги вклучува и секторските договори, склучен во писмена форма меѓу еден или повеќе договорни органи од една страна и еден или повеќе економски оператори од друга страна, а чиј предмет е изведување на работи, испорака на стоки или обезбедување на услуги согласно со овој закон;
Согласно точката 2 на овој член од Законот, „Секторски договор“ е договор за јавна набавка што се доделува во функција на вршење на една или повеќе дејности од членот 176 став 1 на овој закон (водоснабдување, енергетика, транспорт, поштенски услуги, и други опфатени дејности).
Во точката 3 на овој член од Законот е утврдено дека „Постапка за доделување на договор за јавна набавка“ е постапка што ја спроведуваат еден или повеќе договорни органи, чија цел или дејство е купување или стекнување на стоки, услуги или работи;
Во точката 26 на овој член од Законот е утврдено дека „Посебно или ексклузивно право“ е право доделено од надлежен орган кое произлегува од закон или пропис врз основа на закон, со цел да се ограничи спроведувањето на дејностите во одредена област на јавни услуги на ограничен број или на еден правен субјект;
Во член 4 став 1 од Законот се утврдени договорните страни.
Во ставот 2 на истиот член од Законот е утврдено дека Владата на Република Македонија утврдува индикативен список на договорни органи од ставот 1 на овој член.
Врз основа на оваа одредба Владата на Република Македонија на 26 декември 2007 година ја донела Одлуката за утврдување на индикативен список на договорни органи и истата е објавена во „Службен весник на Република Македонија“ бр. 159/2007.
При уставно-судската анализа на предметот, пред Судот како спорно се постави прашањето дали оспорената одлука има карактер на пропис подобен за уставно-судска оценка. Имено, за да одреден акт има својство на нормативен акт, според мислењето на Судот, не е доволно само да го носи називот вообичаен за нормативните акти и да биде донесен од орган, носител на државната власт, туку тој акт треба да содржи и други елементи како што е содржината на актот од која произлегува регулирање на односи за неопределен број на субјекти во правото, што не е случај со оспорената одлука.
Тргнувајќи од содржината на оспорената одлука, со која само конкретно, односно поединечно се набројани правните лица, државните органи и претпријатијата на кои се однесува Законот за јавните набавки и кои можат да бидат договорни страни согласно одредбите од овој закон, Судот оцени дека Одлуката не ги утврдува критериумите за класификација на правните лица во одделните групи, бидејќи тие критериуми се утврдени во самиот закон, ниту пак Одлуката утврдува права и обврски за овие договорни органи, бидејќи и тие се уредени во Законот за јавните набавки.
Покрај тоа, Судот утврди дека прашањето за тоа дали едно конкретно правно лице ги исполнува критериумите за да биде класифицирано во групата на правни лица од член 4 став 1 точка г) или пак точка д) од Законот за јавните набавки, зависи од претходно утврдување: кој е основач на правното лице, каква е сопственичката структура на капиталот на друштвото, кој ги именува членовите на управниот одбор, дали имаат мнозинство гласови на акционерите и други фактички прашања кои се надвор од надлежноста на Уставниот суд.
5. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 на ова решение.
6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот д-р Трендафил Ивановски и судиите д-р Наташа Габер-Дамјановска, Исмаил Дарлишта, Лилјана Ингилизова-Ристова, Вера Маркова, Бранко Наумоски, Игор Спировски, д-р Гзиме Старова и д-р Зоран Сулејманов.
У.бр. 133/2008
12 ноември 2008 година
Скопје
тјт
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
д-р Трендафил Ивановски