130/2006-0-0

1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на членот 82 став 2 и на членот 109 став 2 во делот

2. Стопанската интересна заедница на оператори на кабелска мрежа МК НЕТ, од Скопје, на Уставниот суд на Република Македонија му поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот означен во точката 1 од ова решение.

Според наводите во иницијативата оспорената одредба од членот 82 став 2 од Законот за радиодифузна дејност била неприменлива затоа што доколку соодветниот телевизиски програм имал поставен титл и ако се поставело покрај тоа уште едно титлување на македонски јазик, како што предвидувала одредбата, тогаш сликата на телевизискиот програм би била невидлива и неквалитетна.

Со оглед на тоа што оспорената одредба од членот 82 став 2 од Законот била неприменлива, непрецизна и нејасна, таа била во несогласност со членот 8 став 1 алинеја 3 од Уставот кој се однесува на владеењето на правото како темелна вредност на уставниот поредок на Република Македонија и на членот 51 од Уставот според кој во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.

Во однос на одредбата од членот 109 став 2 од Законот, со иницијативата се оспорува делот кој се однесува на доставувањето на потврда за уредени авторски и сродни права издадена од Министерството за култура. Ова од причини што и покрај тоа што овој закон предвидел Министерството за култура да ги издава наведените потврди на субјектите во постапката на регистрирањето на програмските сервиси во Советот за радиодифузија, сепак Министерството не било органот кој требал да издава такви потврди па затоа одредбата во тој дел била неуставна. Оспорената законска норма во овој дел била неприменлива, недоволно прецизна и нејасна и како таква не обезбедувала правна сигурност. Ова особено и поради тоа што со Законот за радиодифузната дејност не била предвидена процедура за издавање на потврдата за уредени авторски и сродни права од страна на Министерството за култура, не било пропишано кои докази и документи субјектите требало да ги достават до Министерството за издавање на потврдата, не било пропишано во кои случаи не се издавала потврдата, потоа роковите, приговорот и други прашања кои би биле од значење за работата на Министерството согласно наведената одредба од Законот.

Од погоренаведените причини, според наводите во иницијативата, членот 109 став 2 од Законот во оспорениот дел бил во несогласност со повеќе одредби од Уставот, и тоа членот 8 став 1 алинеја 3, член 51, член 55, член 95 став 3 и член 96.

3. Судот на седницата утврди дека Законот за радиодифузната дејност во членот 82 предвидел дека радиодифузерите ја емитуваат програмата на македонски јазик, а во случаите кога програмата е наменета за заедница која не е во мнозинство, на јазикот на таа заедница.

Доколку програмските сервиси што се реемитуваат преку јавните комуникациски мрежи се титлуваат на јазик различен од јазикот на кој оригинално се произведени, мора да бидат титлувани на македонски јазик, освен телешопингот и рекламите.

Во членот 109 од овој закон е уредено дека преку јавна комуникациска мрежа се пренесуваат програмски сервиси на домашни и странски радиодифузери, врз основа на претходен договор за уредени авторски права и сродните права.

Субјектите кои реемитуваат програмкси сервиси преку јавна комуникациска мрежа се должни програмските сервиси да ги регистрираат во Советот за радиодифузија како целина во вид на пакети и притоа доставуваат потврда за уредени авторски и сродни права издадена од Министерството за култура.

За секоја промена на регистрираниот пакет/пакети на програмски сервиси се известува Советот за радиодифузија.

Советот за радиодифузија ќе наложи исклучување на одреден програмски сервис доколку тој не ги исполнува условите од ставовите 1, 2 и 3 на овој член.

4. Согласно членот 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Македонија.

Според членот 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и законите.

Со членот 55 став 1 од Уставот, се гарантира слободата на пазарот и претприемништвото.

Во организацијата на државната власт со Уставот е определено дека Собранието на Република Македонија ги донесува законите а Владата е одговорна за нивното извршување и ја утврдува политиката на извршување на законите и другите прописи на Собранието. Според членот 96 од Уставот, органите на државната управа работите од својата надлежност ги вршат самостојно врз основа и во рамките на Уставот и законите и за својата работа се одговорни на Владата.

5. Законот за радиодифузната дејност во членот 1 определил дека со овој закон се уредуваат условите и начинот на вршење на радиодифузната дејност и работите од јавен интерес во областа на радиодифузијата.

Согласно членот 68 став 1 од Законот, радиодифузерите дејноста ја вршат преку емитување радио или телевизиска програма.

Согласно членот 77 од овој закон, радиодифузерите се должни да создаваат и емитуваат програми со уредени авторски права и сродни права. На барање на Советот за радиодифузија и на други надлежни органи радиодифузерите се должни да достават документи со кои го докажуваат уредувањето на авторските и сродните права.

Со членот 82 став 1 од овој закон е утврдено дека радиодифузерите ја емитуваат програмата на македонски јазик, а во случаите кога програмата е наменета за заедница која не е во мнозинство на јазикот на таа заедница.

Со оспорената одредба од ставот 2 на овој член од Законот, е определено дека доколку програмските сервиси што се реемитуваат преку јавните комуникациски мрежи се титлуваат на јазик различен од јазикот на кој оригинално се произведени, мора да бидат титлувани на македонски јазик, освен телешопингот и рекламите.

Според Судот од изнесениве уставни и законски норми произлегува дека во рамки на правото на законодавецот да пропишува права и обврски, со Законот за радиодифузната дејност се уредени и условите за вршење на радиодифузната дејност на начин како што тоа законодавецот го утврдил. Со оглед на тоа не постојат уставни пречки со оспорената одредба од членот 82 став 2 од Законот за радиодифузната дејност да се пропише и начинот на титлувањето на програмските сервиси односно тие да бидат титлувани на македонски јазик покрај веќе постоењето на титлуван текст на друг јазик различен од оној на кој оригинално се произведени.

Воедно, наспроти тврдењето во иницијативата дека со наведената законска одредба се нарушувал уставниот принцип на владеење на правото и одредбата била неприменлива, Судот оцени дека начинот на титлувањето уредено во оспорената одредба е јасно определен во насока да обезбеди титлување на македонски јазик при што активностите за техничката применливост треба да се обезбедат од субјектите односно радиодифузерите. Меѓутоа ова е сепак ирелевантно од аспект на оцена на уставноста на оспорената законска одредба, па со наводите во иницијативата кои единствено се однесуваат на примената (имплементацијата) на законот, не може да се оспорува уставноста на одредбата.

Во делот од Законот за радиодифузната дејност, кој се однесува на „Пренос на програмски сервиси преку јавни комункациски мрежи“, со членот 109 став 2 е предвидено дека субјектите кои реемитуваат програмски сервиси преку јавна комуникациска мрежа се должни програмските сервиси да ги регистрираат во Советот на радиодифузија како целина во вид на пакети и притоа доставуват потврда за уредени авторски и сродни права издадена од Министерството за култура.

Поаѓајќи од наводите во иницијативата според кои оспорениот дел од наведената законска одредба бил неуставен бидејќи Министерството за култура не требало да има надлежност да издава потврди кои се определени во одредбата, туку тоа било работа со која требало да се занимаваат некои други државни органи, Судот оцени дека со иницијативата всушност се оспорува целисходноста на законското решение, бидејќи не ја уредувало предметната материја на начин како тоа подносителот на иницијативата сметал дека требало да биде уредено.

Неспорно е правото на законодавецот со закон да ги пропишува прашањата од сферата која ја уредува на начин, со институционална подреденост и организација за кои законодавецот сметал дека е тоа потребно. Целисходноста на законското решение, како во случајов со оспорениот дел од одредбата на членот 109 став 2 од Законот, не е прашање од уставно правен аспект што би можело да ја доведе под сомнение уставноста на законската одредба. Имено, Судот не ја оценува оправданоста на постоењето на законската норма во правниот поредок од аспект на нејзината целисходност, ниту има надлежност за тоа, а во тие рамки не е надлежен да ја оценува уставноста на законот од аспект што тој треба да уредува а тоа не било сторено како што во случајов со иницијативата се оспорува наведениот член од Законот.

Согласно членот 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992), Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.

Поаѓајќи од наведената деловничка одредба и имајќи ги предвид причините во иницијативата со кои се оспорува уставноста на членот 82 став 2 и на делот од одредбата од членот 109 став 2 од Законот, Судот утврди дека се исполнети условите за отфрлање на иницијативата.

6. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

7. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот Махмут Јусуфи и судиите д-р Трендафил Ивановски, Лилјана Ингилизова-Ристова, Мирјана Лазарова Трајковска, Вера Маркова, Бранко Наумоски, д-р Бајрам Положани, Игор Спировски и д-р Зоран Сулејманов.

У.бр.130/2006
14 март 2007 година
С к о п ј е
лк

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Махмут Јусуфи