159/2005-0-0

Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на илен 110 од Уставот на Република Македонија и илен 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992) на седницата одржана на 8 март 2006 година, донесе

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на

а) уставноста на илен 42 став 2 од Законот за превоз во патниот соображај (“Службен весник на Република Македонија” бр.68/2004) и

б) уставноста и законитоста на Правилникот за наиинот и постапката за добивање и одземање на дозволата, образецот на дозволата, како и критериумите и наиинот на утврдување и одобрување на возниот ред во меруопштинскиот и мерународниот линиски превоз на патници, донесен од министерот за транспорт и врски (“Службен весник на Република Македонија” бр.59/2005).

2. Стамен Филипов од Скопје на Уставниот суд на Република Македонија му поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на илен 42 став 2 од Законот ознаиен во тоиката 1 под а) од ова решение и за оценување на уставноста и законитоста на Правилникот ознаиен во тоиката 1 под б) од ова решение.

Според наводите во иницијативата овластувањето на министерот за транспорт и врски утврдено во оспорената законска одредба излегува надвор од уставните рамки и темелните вредности на уставниот поредок на Република Македонија – владеењето на правото и поделбата на државната власт на законодавна, извршна и судска. Ова дотолку повеже што Законот не ги утврдил ни основните критериуми – рамки за добивање и одземање на дозволата и критериумите и наиинот на утврдување и одобрување на возниот ред во меруопштинскиот и мерународниот линиски превоз на патници, туку сето тоа за уредување го препуштил на министерот за транспорт и врски.

Оттука, таквото овластување за органот на државната управа не претставувало извршување на законска одредба, туку основ за утврдување наиин и постапка за добивање и одземање на дозволата и наиин на утврдување и одобрување на возниот ред во меруопштинскиот и мерународниот линиски превоз на патници, што било исклуииво право и овластување на законодавната власт.

Според тоа, со оспорената законска одредба се повредувал илен 8 став 1 алинеја 3 и 4, илен 33, илен 51, илен 68 став 1 алинеја 2 и 3, илен 91 алинеја 1 и 5 и илен 96 од Уставот на Република Македонија.

Според подносителот на иницијативата, од истите прииини и образложенија автоматски и оспорениот Правилник не бил во согласност со наведените уставни одредби, Законот за превоз во патниот соображај и Законот за организација и работа на органите на државната управа (27, 56 и 61).

3. Судот на седницата утврди дека според оспорениот илен 42 став 2 од Законот министерот за транспорт и врски ги пропишува наиинот и постапката за добивање и одземање на дозволата, образецот на дозволата, како и критериумите и наиин на утврдување и одобрување на возниот ред во меруопштинскиот и мерународниот линиски превоз на патници.

Во однос на оспорениот правилник Судот на седницата утврди дека министерот за транспорт и врски овој правилник го донел врз основа на оспорениот илен 42 став 2 од Законот. Според иленот 1, со овој правилник се пропишува наиинот и постапката за добивање и одземање на дозволата, образецот на дозволата, како и критериумите и наиинот на утврдување и одобрување на возниот ред во меруопштинскиот и мерународниот линиски превоз на патници, донесен од министерот за транспорт и врски.

Сите овие прашања посебно се разработени, односно уредени во три одделни делови од Правилникот кои ја соиинуваат неговата содржина.

4. При оценување на согласноста на оспорената законска одредба со Уставот се имаа предвид одредбите од Уставот во однос на кои во иницијативата се оспорува нејзината уставност, а тоа се:

Илен 8 став 1 алинеја 3 и 4 во кој како темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија се утврдени владеењето на правото и поделбата на државната власт на законодавна, извршна и судска.

Потоа, во илен 33 од Уставот, кој исто така се наведува во иницијативата е утврдено дека секој е должен да плажа данок и други јавни даваики и да уиествува во намирувањето на јавните расходи на наиин утврден со закон.

Според илен 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.

Во илен 68 став 1 алинеите 2 и 3 од Уставот е утврдено дека Собранието на Република Македонија донесува закони и ги утврдува јавните даваики.

Според илен 91 алинеја 1 од Уставот, Владата на Република Македонија ја утврдува политиката на извршувањето на законите и другите прописи на Собранието и е одговорна за нивното извршување, а според алинејата 5 на овој илен од Уставот таа донесува уредби и други прописи за извршување на законите.

Во иленот 96 од Уставот, во однос на кој со иницијативата, исто така, се оспорува уставноста на ознаиената законска одредба, е утврдено дека органите на државната управа работите од својата надлежност ги вршат самостојно врз основа и во рамките на Уставот и законите и за својата работа се одговорни на Владата.

Тргнувајжи од дикцијата и суштината на одредбата на илен 96 од Уставот, а со оглед на тоа што во оспорената законска одредба станува збор токму за работи што се утврдени во надлежност на орган на државна управа конкретно на Министерството за транспорт и врски претставено од министерот, при оценување на согласноста на оваа одредба со Уставот треба да се има предвид и Законот за организација и работа на органите на државната управа (“Службен весник на Република Македонија” бр.58/2000) во кој, освен организацијата, системски се уредува и надлежноста и работата на овие органи.

Од овој аспект битно е да се наведе дека според илен 13 од овој Закон, органите на државната управа, постапувајжи во рамките на своите надлежностии во согласност со Уставот, законите и ратификуваните мерународни договори, меру другото, ја спроведуваат политиката на извршувањето на законите и другите прописи на Собранието и прописите на Владата и се одговорни за нивното извршување.

За извршување на законите и другите прописи, согласно илен 55 став 1 од Законот, министерот донесува правилници, наредби, упатства, планови, програми и други видови акти кога за тоа е овластен со закон.

Според илен 61 од овој Закон, со актите кои ги донесува министерот не може за грараните и другите правни лица да се утврдуваат права и обврски ниту да се пропишува надлежност на други органи.

Од наведените уставни и законски одредби произлегува дека органите на државната управа, како дел од извршната власт, со закон можат да се овластат да донесуваат правилници, наредби, упатства и други акти за извршување на законите и дека со тие акти може само да се утврдуваат и разработуваат одделни одредби од законите заради нивно извршување, да се пропишува наиинот на постапувањето во нивното извршување и слиино, а не да се утврдуваат права и обврски на грараните и правните лица и да се пропишува надлежност на други органи. Ова од прииини што правата и обврските на грараните и правните лица, како и надлежностите на органите на државната власт согласно Уставот може да се утврдуваат со закон, а не и со подзаконски акт.

Со Законот за превоз во патниот соображај (“Службен весник на Република Македонија” бр.68/2004), ииј илен 42 став 2 се оспорува со оваа иницијатива, се уредуваат условите и наиинот за вршење превоз на патници и стоки во внатрешниот и мерународниот патен соображај (илен 1).

Согласно илен 4 од Законот, домашен превозник може да врши превоз на патници и стока во внатрешниот и мерународниот патен соображај врз основа на лиценца, а според илен 11 став 1 од Законот превозникот може да запоине да врши превоз на патници и стоки во внатрешниот и мерународниот патен соображај откако же добие лиценца.

Посебните услови и наиинот на вршење на меруопштинскиот линиски превоз на патници се регулирани во поднасловот “1.2 Меруопштински линиски прево на патници” што ги опфажа иленовите од 24 до 35 од Законот.

Така, во илен 24 став 1 од Законот утврдено е дека меруопштинскиот линиски превоз на патници се врши на одредена линија по однапред утврден возен ред, утврдена и објавена цена и други услови на превозот.

Според иленот 25 став 1 од Законот, превозник може да врши меруопштински линиски превоз на патници врз основа на дозвола што ја издава Министерството за транспорт и врски. Според ставот 4 на овој илен дозволата содржи: назив на линијата, назив и седиште на превозникот, како и рок на нејзиното важење, кој исто така е утврден во овој илен и изнесува иетири години. Составен дел на дозволата е и одобрениот возен ред за линијата регистриран во Министерството за транспорт и врски.

Според иленот 32 став 2 од Законот ако превозникот од неоправдани прииини не го врши меруопштинскиот линиски превоз на определена линија повеже од седум дена непрекинато или со прекини во период од два месеци во текот на годината, министерот за транспорт и врски же донесе решение за одземање на дозволата. Против ова решение може да се изјави жалба во рок од осум дена до Комисијата на Владата на Република Македонија за решавање на управни работи во втор степен од областа на соображајот.

Во илен 42 став 1 од Законот предвидено е дека одредбите од иленовите 24 до 35 од Законот што се однесуваат на меруопштинскиот линиски превоз на патници се однесуваат и на мерународниот линиски превоз на патници, доколку со мерународна спогодба поинаку не е определено.

Од наведените законски одредби и од Законот во целина, произлегува дека за домашен превозник да може да отпоине со вршење на меруопштински и мерународен линиски превоз на патници, освен лиценца, потребно е да има и дозвола за вршење на овој вид соображај издадена од Министерството за транспорт и врски. Од овие одредби, исто така, произлегува дека законодавецот, покрај утврдувањето на органот кој е надлежен за издавање и одземање на оваа дозвола, ја утврдил и нејзината содржина, рокот на важење, прииините поради кои таа со решение на министерот за транспорт и врски може да се одземе, утврдувајжи дека против ова решение може да се изјави жалба до второстепениот орган, кој е исто така утврден во самиот закон.

Имајжи ги предвид наведените и други прашања што во Законот се уредени во врска со издавањето и одземањето на дозволата, а во тие рамки и за возниот ред, кој е составен дел на дозволата, јасно произлегува дека при утврдувањето на овластувањето на министерот за транспорт и врски во оспорената законска одредба интенцијата на законодавецот не била со актот на министерот да се утврдуваат нови права и обврски на превозниците, ниту пак услови за нивно остварување, односно во конкретниот слуиај ниту услови за издавање и одземање на дозволата врз основа на која според Законот може да се врши меруопштинскиот и мерународниот линиски превоз на патници. Напротив, неговата интенција била со актот на министерот да се уредат одредени прашања или потоино да се утврди само наиинот на постапување при спроведување, односно извршување на одредбите од Законот кои се однесуваат токму на издавањето и одземањето на дозволата, на нејзината содржина, како и на утврдувањето и одобрувањето на возниот ред. Впроием, на ова упатува и самиот карактер и видот на прашањата за иие пропишување во оспорената законска одредба се овластува министерот за транспорт и врски.

Оттука, толкувајжи ја целта и суштината на оспорената законска одредба во наведената смисла, а притоа имајжи предвид дека органите на државната управа, како дел од извршната власт согласно нивната уставно утврдена положба со закон можат да бидат овластени да донесуваат акти за разработување и утврдување на одделни прашања во функција на извршување на законите, Судот оцени дека овластувањето на министерот за транспорт и врски утврдено во оспорената законска одредба има уставна основа и со него не се повредува принципот на владеењето на правото и на поделбата на државната власт на законодавна, извршна и судска како темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија.

Според тоа, наводите во иницијативата дека утврденото овластување на министерот да го пропишува наиинот и постапката за добивање и одземање на дозволата и наиинот на утврдување и одобрување на возниот ред не било во согласност, меру другото и со илен 8 став 1 алинеја 3 и 4 од Уставот, затоа што овие прашања биле исклуииво законска материја, се неосновани и како такви не претставуваат оправдан основ за изразување на сомневање во уставноста на оспорената законска одредба.

Ова пред се и од прииини што, според Судот, во конкретниот слуиај не е спорен од уставноправен аспект ниту делот на овластувањето на министерот за транспорт и врски со својот акт, да ја пропише и постапката за издавање и одземање на дозволата, затоа што во услови кога во самиот закон се утврдени: органот кој е надлежен за издавање и одземање на дозволата, прииините поради кои таа може да биде одземана, правото на жалба, рокот во кој таа се поднесува како и органот кој одлуиува по жалбата, тогаш сосема е јасно дека во овој слуиај не се работи за прашања, односно постапка која треба да се уреди со закон, туку за уредување на постапка за спроведување и извршување на соодветните законски одредби во практиката.

Исто така, не може да се прифатат како основани ниту наводите во иницијативата дека Законот не содржел основни критериуми, односно рамка за пропишување на прашањата за кои е овластен министерот за транспорт и врски, затоа што рамка за ваквото овластување на министерот се самите одредби од Законот во кои се регулираат прашањата во врска со добивањето и издавањето на дозволата, нејзината содржина, како и утврдувањето и одобрувањето на возниот ред, кој што, согласно Законот го утврдува превозникот, а го одобрува и заверува Министерството за транспорт и врски. Всушност,како што произлегува и од самата содржина на илен 42 став 2 од Законот, прописот за иие донесување е овластен министерот е во функција на операционализација и извршување токму на овие одредби од Законот.

Од друга страна, со оглед на тоа што возниот ред претставува струино-оперативен документ, иија цел е обезбедување ефикасно и експедитивно пружање на услугите од областа на патниот соображај, Судот смета дека критериумите за утврдување и одобрување на возниот ред, исто така, не се исклуииво законска материја, како што смета подносителот на иницијативата, па затоа и овластувањето на министерот за транспорт и врски со свој акт да ги пропише овие критериуми не може да се проблематизира од уставноправен аспект.

Поради сето напред наведено, Судот оцени дека не може основано да се постави прашањето за согласноста на илен 42 став 2 од Законот со иленовите од Уставот во однос на кои со иницијативата се оспорува неговата уставност, а меру нив се и иленовите 33 и 68 став 1 алинеја 3 од Уставот, иако е нејасно зошто подносителот оваа законска одредба ја оспорува од аспект и на овие иленови од Уставот, кога овластувањето на министерот утврдено во таа одредба не се однесува за прашања во врска со даноците и другите јавни даваики, за кои станува збор во тие одредби на Уставот.

Конеино, бидејжи уставноста на оспорениот правилник се оспорува во однос на истите одредби од Уставот и од истите прииини како и иленот 42 став 2 од Законот, Судот не го постави прашањето за согласноста ни на оспорениот правилник со тие одредби од Уставот, затоа што иленот 42 став 2 од Законот врз основа на кој е донесен, според Судот е во согласност со Уставот па следствено на тоа и оспорениот правилник, исто така, е во согласност со Уставот.

Освен тоа, имајжи предвид дека во иницијативата Правилникот се оспорува во целина и тоа само од аспект на законскиот основ за неговото донесување, а не и од аспект на неговата содржина, односно не и од прииини дека со него се утврдуваат права и обврски или надлежности на други органи, со што министерот за транспорт и врски евентуално го надминал утврденото овластување во илен 42 став 2 од Законот, Судот не го постави прашањето за согласноста на овој правилник, ниту со Законот за превоз во патниот соображј, ни со иленовите 27, 56 и 61 од Законот за организација и работа на органите на државната управа, кои се наведуваат во иницијативата.

5. Врз основа на изнесеното Судот одлуии како во тоиката 1 од ова решение.

6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот Лилјана Ингилизова-Ристова и судиите д-р Трендафил Ивановски, Махмут Јусуфи, Мирјана Лазарова Трајковска, Вера Маркова, Бранко Наумоски, д-р Бајрам Положани, Игор Спировски и д-р Зоран Сулејманов.

У.бр.159/2005
8 март 2006 година
С к о п ј е
лк

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република
Македонија
Лилјана Ингилизова-Ристова