Вовед
Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија, член 71 и 28 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на РМ” бр.70/92) на седницата одржана на 17 мај 2000 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
Текст
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за оценување уставноста на Уставот на Македонската православна црква донесен од Архиепископскиот црковно – народен собор на 31 октомври и 1 ноември 1994 година.
2. Маргарита Шијаковска од Скопје и други граѓани родители на замонашени деца на Уставниот суд на Република Македонија му поднесоа иницијатива за оценување уставноста на Уставот на МПЦ, а посебно на членовите 133, 171, 173 од Уставот на МПЦ.
Подносителите на иницијативата кои се родители на замонашени деца сметаат дека тие како родители на замонашените деца биле лишени од правото да добијат соодветна грижа и нега од своите деца во случај на болест, изнемоштеност или старост со оглед на тоа што канонските правила на кои се повикува МПЦ ги забранува контактите меѓу децата и родителите.
Понатаму во иницијативата се наведува дека Македонската православна црква како верска заедница не можела да формира други заедници посебно “заедница на живот” како што се манастирите бидејќи единствено животна заедница што ја признава Уставот на Република Македонија е семејството кое според Уставот ужива соодветна заштита. Понатаму иницијаторите сметаат дека Уставот на Македонската православна црква (член 173) утврдува сопственост на имот кој претставува всушност имот на други правни лица (епархии, парохии, црковни општини и манастири) со што се применува принципот на експропријација во корист на Македонската православна црква. Исто така Македонската православна црква се прогласила за сопственик на
“светите води”, а водите можеле да бидат само предмет во општа употреба како и на предмети и објекти од посебно културно историско значење.
Прогласувајќи се за сопственик на животната заедница Македонската православна црква се прогласувала за сопственик на човечки суштества. Имено на децата монаси им било ускратено правото на слобода, правото на мисла и нејзино јавно изразување, правото на говор, јавен настап, јавно информирање, слободата и тајноста на писмата и на сите други облици на општење, правото за вршење јавни функции, правото да поднесуваат претставки до државните органи, правото да се движат на територијата на Република Македонија, правото да учествуваат во одбраната на земјата, правото на сопственост и наследување, правото на платен дневен и годишен одмор, правото на социјално осигурување, правото на здравствена заштита и други права. Сите овие права им биле ускратени преку канонските правила и преку заветите што тие ги давале при стапувањето во манастир.
Сметајќи дека нивните деца монаси се робови, иницијаторите се повикуваат на Конвенцијата за укинување на ропството според која за да се смета едно лице за роб воопшто не било битно дали лицето дало согласност доброволно да се стави во ропска положба ниту,пак, фактот дали тоа лице било полнолетно или малолетно.
3. Судот на седницата утврди дека Уставот на Македонската православна црква е донесен од Архиепископскиот црковно – народен собор на 31 октомври и 1 ноември 1994 година, според кој Македонската православна црква како автокефално е дел од едната Света, Соборна и Апостолска црква која ги запазува догмите, каноните и единството на Богослужението со Источната Вселенска Православна Црква. Македонската православна црква има единствена организација која самостојно ги уредува црковните дејности и управува со нив.
Во Уставот на Македонската православна црква е предвидено дека Македонската православна црква има свој грб, знаме, дека македонскиот јазик и неговото кирилско писмо е службен јазик, а богослужбен е црковно словенскиот и македонскиот јазик.
Понатаму со Уставот на Македонската православна црква е уредено устројството на власта, телата и органите на Македонската православна црква. Архиепископската управа, Епархиската управа, Парохија, манастири, црковно судски органи и епархии на Македонската православна црква во дијаспората.
Во членот 133 од Уставот на Македонската православна црква е предвидено дека: “Манастирот е свештено место, со храм и други потребни згради, односно животна заедница на лица од монашки ред, кои се здружени во една духовна заедница и кои со свечени завети дале обврска дека ќе живеат според монашките правила.
Метосите се издвоени манастирски имоти, со добротворни цели”
Во член 171 е предвидено дека: “Целокупноста на имотите кои и припаѓаат на МПЦ, епархиите, црковните општини и манатирите го сочинуваат црковниот имот на МПЦ.
Во МПЦ при Одделот за материјално-финансиска и административна работа и за имотно правни односи се води посебен катастар на целокупниот движен и недвижен имот на МПЦ за сите епархии во Македонија и надвор од нејзината територија.
Начинот за водење на катастарот и неговата организација се уредува со посебен Правилник, што го донесува АЦНС на предлог на Светиот Синод и АУО.
Катастарот се води како посебна служба при овој Оддел”.
Во член 173 е предвидено дека: “Сите цркви, манастири, параклиси, црквишта, оброчишта – свети води, гробишта и православни култни места, со целокупните движни и недвижни имоти, што се под канонска и духовна јурисдикција на МПЦ, се сопственост на МПЦ.
Имотите на Македонските православни епархии во Македонија и надвор од нејзината територија, се уредуваат со статут на епархиите иправилник на македонските црковни општини, потврдени од Светиот Синод, кои се во согласност со овој Устав”.
4. Според член 19 од Уставот на Република Македонија се гарантира слободата на вероисповеста и се гарантира слободно и јавно, поединечно или во заедница со други изразување на верата. Македонската православна, црква, другите верски заедници и религиозни групи се слободни во основањето на верски училишта и на социјални и добротворни установи во постапка предвидена со закон.
Слободата на вероисповеста определена со наведеното уставно начело подразбира дека исповедувањето на верата е слободно и претставува строго лична работа на поединецот односно претставува составен дел на приватноста на човекот.
Тоа подразбира од една страна право на секој граѓанин да припаѓа на било која вера со право и да го исповедува нејзиното учење, а од друга страна, право на секој граѓанин да не припаѓа на ниедна вера. Со самата определба дека вероисповеста е приватна работа на човекот се одредува и односот на верските азедници кон државата. Имено според Уставот Македонската православна црква, другите верски заедници и религиозни групи се одвоени од државата. Истовремено тие се еднакви и рамноправни во вршењето на нивните работи и обреди и се подложни на еднаков третман во рамките на Уставот и законите што укажува дека не може да постои една државна религија која би била повластена и контролирана од државата.
5. Според член 110 алинеја 7 од Уставот на Република Македонија Уставниот суд на Република Македонија, покрај другото одлучува за уставноста на програмите и статутите на политичките партии и здруженијата на граѓани.
Имајќи ги предвид наведените уставни одредби содржани во Уставот на МПЦ како и Законот за здруженија на граѓани и фондации, Судот смета дека МПЦ не е здружение на граѓани, ниту е институционен облик на меѓусебно поврзување на верниците. МПЦ и другите верски заедници и религиозни групи се облик и начин на изразување на верата поединечно или во заедница и тие не се организираат според Законот за здруженија на граѓани и фондации.
6. Со оглед на тоа што МПЦ не е здружение на граѓани туку тоа е посебен облик на здружување на граѓани за изразување на верата, Судот оцени дека Уставот на МПЦ не може да биде
предмет на оценка пред Уставниот суд на Република Македонија и одлучи како во точката 1 од ова решение.
7. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот д-р Милан Недков и судиите д-р Никола Крлески, Олга Лазова, д-р Стојмен Михајловски, д-р Јован Проевски, Бесим Селими, д-р Јосиф Талевски и д-р Тодор Џунов.
У.бр.176/99 ПРЕТСЕДАТЕЛ
17 мај 2000 година на Уставниот суд на Република
С к о п ј е Македонија
лк Д-р Милан Недков
Судија-известител,
д-р Јосиф Талевски
Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија, член 71 и 28 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на РМ” бр.70/92) на седницата одржана на 17 мај 2000 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за оценување уставноста на Уставот на Македонската православна црква донесен од Архиепископскиот црковно – народен собор на 31 октомври и 1 ноември 1994 година.
2. Маргарита Шијаковска од Скопје и други граѓани родители на замонашени деца на Уставниот суд на Република Македонија му поднесоа иницијатива за оценување уставноста на Уставот на МПЦ, а посебно на членовите 133, 171, 173 од Уставот на МПЦ.
Подносителите на иницијативата кои се родители на замонашени деца сметаат дека тие како родители на замонашените деца биле лишени од правото да добијат соодветна грижа и нега од своите деца во случај на болест, изнемоштеност или старост со оглед на тоа што канонските правила на кои се повикува МПЦ ги забранува контактите меѓу децата и родителите.
Понатаму во иницијативата се наведува дека Македонската православна црква како верска заедница не можела да формира други заедници посебно “заедница на живот” како што се манастирите бидејќи единствено животна заедница што ја признава Уставот на Република Македонија е семејството кое според Уставот ужива соодветна заштита. Понатаму иницијаторите сметаат дека Уставот на Македонската православна црква (член 173) утврдува сопственост на имот кој претставува всушност имот на други правни лица (епархии, парохии, црковни општини и манастири) со што се применува принципот на експропријација во корист на Македонската православна црква. Исто така Македонската православна црква се прогласила за сопственик на
“светите води”, а водите можеле да бидат само предмет во општа употреба како и на предмети и објекти од посебно културно историско значење.
Прогласувајќи се за сопственик на животната заедница Македонската православна црква се прогласувала за сопственик на човечки суштества. Имено на децата монаси им било ускратено правото на слобода, правото на мисла и нејзино јавно изразување, правото на говор, јавен настап, јавно информирање, слободата и тајноста на писмата и на сите други облици на општење, правото за вршење јавни функции, правото да поднесуваат претставки до државните органи, правото да се движат на територијата на Република Македонија, правото да учествуваат во одбраната на земјата, правото на сопственост и наследување, правото на платен дневен и годишен одмор, правото на социјално осигурување, правото на здравствена заштита и други права. Сите овие права им биле ускратени преку канонските правила и преку заветите што тие ги давале при стапувањето во манастир.
Сметајќи дека нивните деца монаси се робови, иницијаторите се повикуваат на Конвенцијата за укинување на ропството според која за да се смета едно лице за роб воопшто не било битно дали лицето дало согласност доброволно да се стави во ропска положба ниту,пак, фактот дали тоа лице било полнолетно или малолетно.
3. Судот на седницата утврди дека Уставот на Македонската православна црква е донесен од Архиепископскиот црковно – народен собор на 31 октомври и 1 ноември 1994 година, според кој Македонската православна црква како автокефално е дел од едната Света, Соборна и Апостолска црква која ги запазува догмите, каноните и единството на Богослужението со Источната Вселенска Православна Црква. Македонската православна црква има единствена организација која самостојно ги уредува црковните дејности и управува со нив.
Во Уставот на Македонската православна црква е предвидено дека Македонската православна црква има свој грб, знаме, дека македонскиот јазик и неговото кирилско писмо е службен јазик, а богослужбен е црковно словенскиот и македонскиот јазик.
Понатаму со Уставот на Македонската православна црква е уредено устројството на власта, телата и органите на Македонската православна црква. Архиепископската управа, Епархиската управа, Парохија, манастири, црковно судски органи и епархии на Македонската православна црква во дијаспората.
Во членот 133 од Уставот на Македонската православна црква е предвидено дека: “Манастирот е свештено место, со храм и други потребни згради, односно животна заедница на лица од монашки ред, кои се здружени во една духовна заедница и кои со свечени завети дале обврска дека ќе живеат според монашките правила.
Метосите се издвоени манастирски имоти, со добротворни цели”
Во член 171 е предвидено дека: “Целокупноста на имотите кои и припаѓаат на МПЦ, епархиите, црковните општини и манатирите го сочинуваат црковниот имот на МПЦ.
Во МПЦ при Одделот за материјално-финансиска и административна работа и за имотно правни односи се води посебен катастар на целокупниот движен и недвижен имот на МПЦ за сите епархии во Македонија и надвор од нејзината територија.
Начинот за водење на катастарот и неговата организација се уредува со посебен Правилник, што го донесува АЦНС на предлог на Светиот Синод и АУО.
Катастарот се води како посебна служба при овој Оддел”.
Во член 173 е предвидено дека: “Сите цркви, манастири, параклиси, црквишта, оброчишта – свети води, гробишта и православни култни места, со целокупните движни и недвижни имоти, што се под канонска и духовна јурисдикција на МПЦ, се сопственост на МПЦ.
Имотите на Македонските православни епархии во Македонија и надвор од нејзината територија, се уредуваат со статут на епархиите иправилник на македонските црковни општини, потврдени од Светиот Синод, кои се во согласност со овој Устав”.
4. Според член 19 од Уставот на Република Македонија се гарантира слободата на вероисповеста и се гарантира слободно и јавно, поединечно или во заедница со други изразување на верата. Македонската православна, црква, другите верски заедници и религиозни групи се слободни во основањето на верски училишта и на социјални и добротворни установи во постапка предвидена со закон.
Слободата на вероисповеста определена со наведеното уставно начело подразбира дека исповедувањето на верата е слободно и претставува строго лична работа на поединецот односно претставува составен дел на приватноста на човекот.
Тоа подразбира од една страна право на секој граѓанин да припаѓа на било која вера со право и да го исповедува нејзиното учење, а од друга страна, право на секој граѓанин да не припаѓа на ниедна вера. Со самата определба дека вероисповеста е приватна работа на човекот се одредува и односот на верските азедници кон државата. Имено според Уставот Македонската православна црква, другите верски заедници и религиозни групи се одвоени од државата. Истовремено тие се еднакви и рамноправни во вршењето на нивните работи и обреди и се подложни на еднаков третман во рамките на Уставот и законите што укажува дека не може да постои една државна религија која би била повластена и контролирана од државата.
5. Според член 110 алинеја 7 од Уставот на Република Македонија Уставниот суд на Република Македонија, покрај другото одлучува за уставноста на програмите и статутите на политичките партии и здруженијата на граѓани.
Имајќи ги предвид наведените уставни одредби содржани во Уставот на МПЦ како и Законот за здруженија на граѓани и фондации, Судот смета дека МПЦ не е здружение на граѓани, ниту е институционен облик на меѓусебно поврзување на верниците. МПЦ и другите верски заедници и религиозни групи се облик и начин на изразување на верата поединечно или во заедница и тие не се организираат според Законот за здруженија на граѓани и фондации.
6. Со оглед на тоа што МПЦ не е здружение на граѓани туку тоа е посебен облик на здружување на граѓани за изразување на верата, Судот оцени дека Уставот на МПЦ не може да биде
предмет на оценка пред Уставниот суд на Република Македонија и одлучи како во точката 1 од ова решение.
7. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот д-р Милан Недков и судиите д-р Никола Крлески, Олга Лазова, д-р Стојмен Михајловски, д-р Јован Проевски, Бесим Селими, д-р Јосиф Талевски и д-р Тодор Џунов.
У.бр.176/99
17 мај 2000 година
С к о п ј е
лк
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република
Македонија
д-р Милан Недков