Вовед
Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија и член 70 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/92), на седницата одржана на 24.02.1999 година, донесе
О Д Л У К А
Текст
1. СЕ УКИНУВА член 9 став 2 и 3 од Законот за кривичната постапка (” Службен весник на Република Македонија” бр.15/97).
2. Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во ” Службен весник на Република Македонија”.
3. Уставниот суд на Република Македонија, по повод иницијатива на Ставре Џиков од Скопје, со решение У.бр.36/98 од 25.11.1998 година поведе постапка за оценување уставноста на член 9 став 2 и 3 од Законот за кривичната постапка затоа што се постави прашањето за нивната согласност со член 7 од Уставот на Република Македонија.
4. На седницата Судот утврди дека во член 9 став 2 од Законот е предвидено дека на припадник на националност, државјанин на Република Македонија поканата што ќе му се упати ќе биде напишана, покрај на македонскиот јазик и кирилското писмо и на јазикот и писмото на националноста на која и припаѓа.
Според став 3 на овој член на обвинетиот припадник на националност, државјанин на Република Македонија писмената ?е му се достават на јазикот со кој се служел во постапката.
5. Според член 7 став 1 од Уставот во Република Македонија службен јазик е македонскиот јазик и неговото кирилско писмо.
Согласно член 7 став 2 и 3 од Уставот во единиците на локалната самоуправа во кои како мнозинство живеат припадниците на националностите, во службена употреба, покрај македонскиот јазик и кирилското писмо, е и јазикот и писмото на националностите на начин утврден со закон, а во единиците на локалната самоуправа во кои припадниците на националностите се во значителен број, под услови и на начин утврдени со закон.
Според член 8 став 1 алинеја 1 и 11 од Уставот меѓу темелните вредности на уставниот поредок се и почитувањето на основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и во Уставот и почитувањето на општо прифатените норми на меѓународното право.
Во член 6 став 3 точка е) од Европската конвенција за правата на човекот (” ;Службен весник на Република Македонија” бр.11/97) како едно од минималните права на обвинетиот е утврдено и правото на бесплатна помош на преведувач ако не го разбира или не го зборува јазикот што се употребува во судот.
6. Врз основа на изнесените уставни одредби и одредбите од означената конвенција, Судот оцени дека прашањето на употребата на јазици во кривичната постапка различни од службениот јазик треба да се согледа не само во контекст на член 7 од Уставот, туку во контекст на положбата, пред се на обвинетиот, но и на другите учесници во постапката од аспект на принципот на фер судење како неопходен и легитимен услов на заштита на правата на човекот и граѓанинот. Минималните стандарди за правото на бесплатен преведувач односно служење со свој јазик во кривичната постапка утврдени во означената конвенција не го ограничуваат законодавецот да пропише и определени повисоки стандарди се до онаа мера во која не се доведува во прашање некој друг битен принцип на работата на судот во кривичната постапка, како што е задолжителноста на службениот јазик.
Во врска со тоа Судот утврди дека во член 9 став 2 и 3 од Законот се пропишуваат обврски за судот дел од службените дејствија да ги извршува и на јазик кој не е службен во неговата работа. Со тие ставови на член 9, според оценката на Судот, не се востановуваат права на поединецот кои се поврзани со неговата положба во кривичната постапка заради обезбедување фер судење, како што е тоа случај на пример во членовите 7 и 8 од Законот, туку должности на судот во својата работа да употребува и друг јазик освен службениот. Оттука Судот утврди дека оспорените ставови на член 9 од Законот не се во согласност со член 7 од Уставот, поради што одлучи како во точката 1 од оваа одлука.
7. Оваа одлука Судот ја донесе со мнозинство гласови во состав од претседателот на Судот д-р Милан Недков и су диите Бахри Исљами, д-р Никола Крлески, Олга Лазова, д-р Стојмен Михајловски, д-р Јован Проевски, Бесим Селими, д-р Јосиф Талевски и д-р Тодор Џунов. (У.бр.36/98)