Вовед
Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија и член 71 став 1 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/92), на седницата одржана на 29 декември 1994 година, донесе
О Д Л У К А
Текст
1. СЕ УКИНУВА член 35 од Законот за попис на населението, домаќинствата, становите и земјоделските стопанства во Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.25/94).
2. Оваа одлука ќе се објави во “Службен весник на Република Македонија”.
3. Уставниот суд на Република Македонија, по иницијативата на Тодор Петров – независен пратеник и Димитроски Радослав од Прилеп, поведе постапка за оценување уставноста на одредбата од член 35 од законот означен во точката 1 од ова решение, затоа што воведувал на територијата на целата држава да се употребуваат јазиците и писмата на националностите, а не само во единиците на локалната самоуправа, каде што како мнозинство односно значителен број живеат припадниците на националностите, поради што се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Македонија.
4. На седницата Судот утврди дека согласно член 35 став 1 од Законот, попишувачот е должен да ги информира лицата кои се попишуваат дека имаат право на слободно избирање за попишување на службен македонски јазик или на јазикот на националноста на која лицето и припаѓа (албански, турски, влашки, ромски или српски јазик). Согласно ставот 2 на овој член од Законот, во случај каде што попишувањето се спроведува на еден од јазиците на националностите, двојазичните обрасци се пополнуваат на јазикот по избор на лицето кое се попишува. Согласно ставот 3 во делот на обрасците во кој се врши попишувањето на еден од јазиците на националностите името, презимето, името на местото, општината и адресата на живеење и називите на населените места и државите треба да бидат пополнети и на службен македонски јазик и неговото кирилско писмо согласно со документите во член 38 на овој закон. Согласно став 4 пописните обрасци за попишување на еден од јазиците на националностите ќе бидат отпечатени двојазично (на службен македонски јазик и неговото кирилско писмо и на еден од јазиците на националностите).
5. Согласно ставот 1 на член 7 од Уставот, во Република Македонија службен јазик е македонскиот јазик и неговото кирилско писмо.
Ставот 2 на овој член од Уставот предвидува во единиците на локалната самоуправа во кои како мнозинство живеат припадници на националностите, во службена употреба, покрај македонскиот јазик и кирилското писмо, да бидат и јазикот и писмото на националностите на начин утврден со закон.
Во ставот 3 на овој член од Уставот е предвидено дека во единиците на локалната самоуправа во кои како значителен број живеат припадниците на националностите, во службена употреба покрај македонскиот јазик и кирилското писмо, да бидат и јазикот и писмото на националностите, под услови и на начин утврдени со закон.
Од наведените уставни одредби произлегува дека Уставот прави разлика меѓу “службен јазик” и како таков го предвидува македонскиот јазик и неговото кирилско писмо на целата територија на Република Македонија и “службена употреба на јазикот” при што предвидува кога припадниците на националностите живеат како мнозинство во единиците на локалната самоуправа, службената употреба на нивниот јазик и писмо да се уредува на начин утврден со закон, а кога тие претставуваат значителен број, службената употреба на нивниот јазик, покрај македонскиот јазик и кирилското писмо да се уредува не само на начин туку и под услови утврдени со закон.
Според тоа, од Уставот произлегува дека на целата територија на Република Македонија, покрај македонскиот јазик и неговото кирилско писмо, не може да се применува и јазикот на националностите, поради што оцени дека пополнувањето на пописниот лист на еден од јазиците на национаностите не треба да се гледа како давање можност за остварување на правото на националностите на употреба на својот јазик, туку од аспект на создавање на еден државен акт, кој мора да биде пополнет на службен македонски јазик и неговото кирилско писмо.
Имајќи го предвид изнесеното, Судот оцени дека од содржината на членот 35 од Законот произлегува дека припадниците на националностите имаат право на службена употреба на својот јазик на целата територија на Република Македонија, а не само во единиците на локалната самоуправа каде живеат како мнозинствен односно значителен број, на начин, односно под услови и на начин определени со закон, како што е предвидено во ставовите 2 и 3 на членот 7 од Уставот, поради што утврди дека овој член од Законот е несогласен со Уставот на Република Македонија.
6. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од оваа одлука.
7. Оваа одлука Судот ја донесе со мнозинство гласови во состав од претседателот на Судот д-р Јован Проевски и судиите Бахри Исљами, д-р Никола Крлески, Олга Лазова, д-р Стојмен Михајловски, д-р Милан Недков, Бесим Селими, д-р Јосиф Талевски и д-р Тодор Џунов.