Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.23/2024
Скопје, 18.06.2025 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.115/2024), на седницата одржана на 18 јуни 2025 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА член 18 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Кривогаштани, објавен во „Службен гласник на Општина Кривогаштани“ број 17/2011.
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на член 18 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Кривогаштани, објавен во „Службен гласник на Општина Кривогаштани“ број 17/2011.
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), оформи предмет по сопствена иницијатива и со Решението У.бр.23/2024 од 9 април 2024 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбата од Деловникот на Советот на Општина Кривогаштани, означена во точката 1 од оваа одлука.
II
На седницата Судот утврди дека според член 18 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општината, член на Советот, меѓу другото, има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање автентично толкување на прописите.
III
Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.
Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон, секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.
Според уставната одредба пропишана во член 68 став 1 алинеја 2, Собранието на Република Северна Македонија, има уставно овластување да донесува закони и да дава автентично толкување на законите.
Член 110 алинеја 2 од Уставот, пропишува дека Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Со член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) се уредени надлежностите на Советот, а според став 1 точка 1 на наведениот член, Советот е надлежен да донесува статут на општината и други прописи.
Според член 62 став 1 од наведениот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Со член 43 од Законот за локалната самоуправа се уредени правата и должностите на членовите на советот, а во таа смисла според став 2 на наведениот член, членовите имаат право на седницата на советот да даваат иницијативи и предлози и да поставуваат прашања на градоначалникот, а според став 5 од истиот член, членовите на советот имаат и други права и должности утврдени со статутот и други прописи, во согласност со овој закон.
Според тоа, со статут и други прописи може да се утврдат и други права и должности за членовите на советот, меѓутоа, како што произлегува од член 43 став 5 од Законот, уредувањето на други права и должности, треба да биде во согласност со Законот за локалната самоуправа.
Поаѓајќи од наведените уставни одредби произлегува дека законите се носат во согласност со Уставот, а сите други прописи во согласност со Уставот и закон, односно само Собранието има уставно овластување за донесување на закони и нивно автентично толкување, во функција на обезбедување на владеење на правото и остварување на слободите и правата на човекот и граѓанинот, како претпоставка за правната сигурност на граѓаните и другите правни субјекти.
Во конкретниот случај, се утврди дека Советот на Општина Кривогаштани, врз основа на член 36 став 1 точка 1 од Законот за локална самоуправа („Службен весник на Република Македонија“ број 5/2002) и член 17 став 1 точка 2 од Статутот на Општина Кривогаштани („Службен гласник на Општина Кривогаштани” број 3/2011), на седница одржана на 26.12.2011 година, донел Деловник на Советот на Општина Кривогаштани со број 07-921/6, според кој, член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.
Правото, коешто Советот на Општина Кривогаштани го пропишал за членовите на Советот во Деловникот, е поврзано со институтот „автентично толкување на прописите”. Меѓутоа, Законот за локалната самоуправа, не содржи одредби од кои произлегува надлежност за совет на општина да може да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот дава овластување на општините да можат, во своите прописи (деловник или статут) да уредат одредби за давање автентично толкување на општи акти, па оттука, Советот на Општина Кривогаштани излегол надвор од своите законски надлежности уредувајќи во Деловникот на Советот на Општината, право на членовите на Советот на Општината да можат на седниците на Советот да поднесат барање за давање на автентично толкување на прописите.
Институтот автентично толкување, мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го употребуваат, а како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт и тоа изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите, при што, постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија“ број 248/2023). Во конкретниот случај, законска основа за овој институт нема за органите на локалната власт, па оттука, не може во деловник или статут изворно да се уредува овој институт и процедура за истиот.
Од овие причини, Судот оцени дека одредбата не е во согласност со принципот на владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 и уставната обврска за усогласеност на прописите со Уставот и законите, определена во член 51 од Уставот, како и со одредбите од Законот за локалната самоуправа во кој се уредени овластувањата на единиците на локалната самопуправа.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавување во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд нa Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.23/2024
Shkup, 18.06.2025
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 72 alineja 1 dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në mbledhjen e mbajtur më 18 qershor 2025, miratoi
V E N D I M
1. NDËRPRITET neni 18, alineja 3 e Rregullores së Këshillit të Komunës së Krivogashtanit, e publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Krivogashtanit” numër 17/2011.
2. SHFUQIZOHET Aktendimi për ndërprerjen e zbatimit të akteve dhe veprimeve individuale të ndërmarra në bazë të nenit 18, paragrafi 3 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Krivogashtanit, i publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Krivogashtanit” nr. 17/2011.
3. Ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut “.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, bazuar në nenin 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), formoi lëndë me vetiniciativë dhe me Aktvendimin U.nr. 23/2024 nga 9 prilli 2024 inicoi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitës së Rregullores së Këshillit të Komunës së Krivogashtanit, të shënuar në pikën 1 të këtij vendimi.
II
Në seancë, Gjykata përcaktoi se sipas nenit 18, paragrafi 3 të Rregullores së Këshillit të Komunës, anëtari i Këshillit, ndër të tjera, ka të drejtë të paraqesë kërkesë në seancat e Këshillit për interpretim autentik të rregullave.
III
Sipas nenit 8, paragrafi 1, alineja 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i së drejtës është një vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe me ligjin, të gjithë janë të detyruar të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet, në përputhje me nenin 51 të Kushtetutës.
Sipas dispozitës kushtetuese të përcaktuar në nenin 68, paragrafi 1, alineja 2, Kuvendi i Republikës së Maqedonisë së Veriut ka autorizim kushtetues për miratimin e ligjeve dhe për të dhënë interpretim autentik të ligjeve.
Neni 110, alineja 2 e Kushtetutës, përcakton se Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe me ligjet.
Neni 36 i Ligjit për Vetëqeverisje Lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) rregullon kompetencat e Këshillit, dhe sipas paragrafit 1 pika 1 të nenit të lartpërmendur, Këshilli është kompetent për të miratuar statutin e komunës dhe rregulla të tjera.
Sipas nenit 62 paragrafi 1 të ligjit të lartpërmendur, gjatë kryerjes së punëve në kompetencën e tij, këshilli miraton rregulla, përkatësisht: statut, programe, plane, vendime dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj.
Neni 43 i Ligjit për Vetëqeverisje Lokale rregullon të drejtat dhe detyrat e anëtarëve të këshillit, dhe në këtë kuptim, sipas paragrafit 2 të nenit të lartpërmendur, anëtarët kanë të drejtë të paraqesin iniciativa dhe propozime dhe t’i bëjnë pyetje kryetarit të komunës në mbledhjen e këshillit, dhe sipas paragrafit 5 të të njëjtit nen, anëtarët e këshillit kanë të drejta dhe detyra të tjera të përcaktuara me statutin dhe rregullore të tjera, në përputhje me këtë ligj.
Prandaj, statuti dhe rregulloret e tjera mund të përcaktojnë të drejta dhe detyra të tjera për anëtarët e këshillit, megjithatë, siç rrjedh nga neni 43 paragrafi 5 i Ligjit, rregullimi i të drejtave dhe detyrave të tjera duhet të jetë në përputhje me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale.
Bazuar në dispozitat kushtetuese të lartpërmendura, rrjedh se ligjet miratohen në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat tjera në përputhje me Kushtetutën dhe ligjin, respektivisht vetëm Kuvendi ka autorizim kushtetues për të miratuar ligje dhe interpretimin e tyre autentik, me qëllim sigurimin e sundimit të së drejtës dhe ushtrimin e lirive dhe të drejtave të njeriut dhe qytetarit, si parakusht për sigurinë juridike të qytetarëve dhe subjekteve të tjera juridike.
Në rastin konkret, u konstatua se Këshilli i Komunës së Krivogashtanit, bazuar në nenin 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) dhe nenin 17 paragrafi 1 pika 2 të Statutit të Komunës së Krivogashtanit (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Krivogashtanit” nr. 3/2011), në mbledhjen e mbajtur më 26.12.2011, miratoi Rregulloren e Këshillit të Komunës së Krivogashtanit me numër 07-921/6, sipas së cilës anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në mbledhjet e Këshillit.
E drejta, të cilën Këshilli i Komunës së Krivogashtanit ua përcaktoi anëtarëve të Këshillit në Rregulloren e Punës, lidhet me institutin e “interpretimit autentik të rregullave”. Megjithatë, Ligji për Vetëqeverisje Lokale nuk përmban dispozita që krijojnë kompetencën e një këshilli komunal për të dhënë interpretim autentik të rregullave që miraton, as Ligji nuk i autorizon komunat për të patur mundësi që në rregullat e tyre (rregulloren e punës ose statutin), të rregullojnë dispozita për dhënien e një interpretimi autentik të akteve të përgjithshme dhe për këtë arsye, Këshilli i Komunës së Krivogashtanit ka shkuar përtej kompetencës së tij ligjore duke rregulluar në Rregulloren e Këshillit Komunal të drejtën e anëtarëve të Këshillit Komunal për të paraqitur kërkesë për dhënien e një interpretimi autentik të rregullave në mbledhjet e Këshillit.
Instituti i interpretimit autentik duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e qeverisjes lokale të mund ta përdorin atë, ashtu siç është i rregulluar për ligjvënësin si organ i pushtetit shtetëror, dhe kjo është rregulluar shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafi 1 alineja 2, sipas të cilit Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve, me ç’rast procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 248/2023). Në rastin konkret, nuk ka bazë ligjore për këtë institut për organet e qeverisjes lokale dhe për këtë arsye, ky institut dhe procedura për të nuk mund të rregullohen fillimisht në rregulloren e procedurës ose në statut.
Për këto arsye, Gjykata konstatoi se dispozita nuk është në përputhje me parimin e sundimit të së drejtës sipas nenit 8, paragrafi 1, alineja 3 dhe obligimin kushtetues për harmonizimin e rregulloreve me Kushtetutën dhe ligjet, të përcaktuara në nenin 51 të Kushtetutës, si dhe me dispozitat e Ligjit për Vetëqeverisje Lokale që rregullon kompetencat e njësive të vetëqeverisjes vendore.
IV
Bazuar në sa më sipër, Gjykata me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
V
Ky vendim hyn në fuqi nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski