У.бр.100/2021, 102/2021 и 103/2021 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.100/2021, 102/2021 и 103/2021
Скопје, 20.05.2025 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 38 алинеја 2 и член 73 алинеја 3 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” број 115/2024), на седницата одржана на 20 мај 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

СЕ ОТФРЛААТ иницијативите за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Правилникот за образецот на барањето за издавање на личната карта, образецот на потврдата за поднесено барање за издавање на личната карта, образецот на личната карта, постапката за издавање и замена на личната карта и за начинот на водење на евиденција за издадените лични карти („Службен весник на Република Северна Македонија број 196/2021).

Образложение

Светскиот македонски конгрес од Скопје, Томе Тодоровски, адвокат од Свети Николе и Политичката партија „Левица” од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесоа иницијативи за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на актот означен во диспозитивот на ова решение.

Во иницијативата по предметот У.бр.100/2021, поднесена од Светскиот македонски конгрес се наведува дека оспорениот правилник не е во согласност со член 8 став 1 алинеи 3 и 4, Амандманот VI и член 51 од Уставот на Република Северна Македонија и член 13 од Законот за изменување и дополнување на Законот за личната карта („Службен весник на Република Македонија” број 19/2007), со наводи дека донесувајќи го оспорениот правилник, министерот за внатрешни работи се впуштил во изворно уредување на материја којашто е предмет на законско уредување бидејќи законодавецот не донел Закон за изменување и дополнување на Законот за личната карта со кој ќе го пропише образецот на личната карта на поинаков начин од она што веќе е уредено во Законот за личната карта, вклучително и ново овластување за операционализација на такви поинакви законски решенија, со што министерот не можел да се повика на овластувањето од член 13 од погоре наведениот закон, бидејќи тоа се однесува на операционализација на постојните актуелни законски решенија. Во однос на наведувањето на новото уставно име на државата во образецот на личната карта, подносителот наведува дека Уставниот закон за спроведување на амандманите XXXIII, XXXIV, XXXV и XXXVI на Уставот, не предвидува обврска за промена на името на државата во личните карти, веднаш, туку најдоцна во рок од 5 години од почетокот на преговорите со Европската Унија. Од наведените причини со иницијативата се бара оспорениот правилник да биде поништен, како неуставен и незаконит, а до донесувањето на конечната одлука, се предлага донесување решение за запирање од извршување на поединечните акти и дејствија преземени врз основа на оспорениот акт поради суспензија и флагрантно кршење на правата и слободите на граѓаните, уставниот поредок на државата и штетни последици по Буџетот на државата и даночните обврзници.

Според наводите од иницијативата по предметот У.бр.102/2021, поднесена од Томе Тодоровски, адвокат од Свети Николе, оспорениот правилник е спротивен на членовите 1, 2, 8, 9, 50, 51 и 52 од Уставот на Република Северна Македонија, како и на Законот за изменување и дополнување на Законот за личната карта („Службен весник на Република Македонија” брoj 19/2007), конкретно на членовите 4, 13 и 14 од наведениот закон, бидејќи министерот за внатрешни работи со неговото донесување самоволно ја изменил содржината на образецот на личната карта, спротивно на веќе пропишаната содржина во постојниот Закон за личната карта. Имено, во член 5 од оспорениот правилник стои натпис Република „Северна” Македонија, а никаде во Законот за личната карта не стои зборот „Северна”, со што оспорениот правилник не е во согласност со Законот за личната карта. Наведува дека правилникот служи, пред сè, за поконкретно извршување на пооделни законски одредби, односно за појаснување на повисокиот правен акт, во случајот Законот за личната карта, а не да се создаваат задолженија и обврски коишто ги нема во Законот. Со оспорениот правилник, практично се суспендира постоечкиот Закон за личната карта, спротивно на уставниот принцип на владеењето на правото како темелна вредност на уставниот поредок, со што во прашање е доведена и правната сигурност на граѓаните. Од овие причини, со иницијативата се предлага Уставниот суд да поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на оспорениот правилник, истиот да се поништи, а до донесувањето на конечната одлука, со иницијативата се предлага и донесување решение со кое ќе се запре примената на оспорениот правилник.

Според наводите од иницијативата по предметот У.бр.103/2021, поднесена од Политичката партија „Левица” од Скопје, оспорениот правилник е спротивен на член 8 став 1 алинеи 3 и 4, член 51 и Амандманот V став 3 од Уставот, со Законот за личната карта и Законот за внатрешни работи. Подносителот наведува дека образецот на личната карта се уредува исклучиво со закон, а не со подзаконски акт. Член 13 од Законот за изменување и дополнување на Законот за личната карта („Службен весник на Република Македонија” број 19/2007) на кој се повикал министерот за внатрешни работи при донесувањето на оспорениот правилник, не може да биде, и не е основа за донесување на оспорениот правилник, бидејќи овластувањето за донесување на подзаконски пропис уредено со член 13 од тој закон, е исцрпено и се однесува на претходниот правилник. Оспорениот правилник не претставува операционализација на законските одредби од Законот за личната карта и од Законот за внатрешни работи, туку напротив, излегува и ги пречекорува утврдените законски рамки, со што директно се нарушува уставниот принцип на поделба на власта и владеењето на правото, а го нарушува и системот на нормативна хиерархија и илегално овозможува игнорирање на предвидените уставни и законски норми, спротивно на член 51 од Уставот, и спротивно на владеењето на правото, како темелна вредност на уставниот поредок, гарантиран со член 8 од Уставот, како и правната сигурност на граѓаните како негов составен и нераскинлив дел. Со иницијативата подносителот предлага поништување на оспорениот правилник како спротивен со член 8 став 1 алинеи 3 и 4, член 51 и Амандманот V став 3 од Уставот, како и поради негова спротивност со Законот за личната карта и Законот за внатрешни работи, а до донесување на конечната одлука, со иницијативата се предлага Судот да донесе решение за запирање на извршувањето на акти или дејствија преземени врз основа на оспорениот правилник, бидејќи со неговото спроведување и ефективно извршување во пракса, секојдневно се предизвикуваат тешко отстранливи, штетни и опасни правни последици по правната сигурност на граѓаните.

На седницата Судот утврди дека министерот за внатрешни работи донел Правилник за образецот на барањето за издавање на личната карта, образецот на потврдата за поднесено барање за издавање на личната карта, образецот на личната карта, постапката за издавање и замена на личната карта и за начинот на водење на евиденција за издадените лични карти („Службен весник на Република Северна Македонија број 196/2021).

III

Според член 110 алинеја 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно со член 38 алинеја 2 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако за истата работа веќе одлучувал, а нема основи за поинакво одлучување.

Во конкретниот случај, Уставниот суд утврди дека постапувајќи по иницијативата по предметот У.бр.100/2024, Судот веќе одлучувал за уставноста и законитоста на Правилникот за образецот на барањето за издавање на личната карта, образецот на потврдата за поднесено барање за издавање на личната карта, образецот на личната карта, постапката за издавање и замена на личната карта и за начинот на водење на евиденција за издадените лични карти („Службен весник на Република Северна Македонија број 196/2021), и со Решението У.бр.100/2024 од 26.02.2025 година, не повел постапка за оценување на уставноста и законитоста на Правилникот.

Имајќи предвид дека Уставниот суд за истата работа веќе одлучувал, а нема основи за поинакво одлучување, Судот утврди дека се исполнети условите од член 38 алинеја 2 од Актот на Уставниот суд за отфрлање на поднесената иницијатива.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.100/2021, 102/2021 dhe 103/2021
Shkup, 20.05.2025

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 38 alineja 2 dhe nenit 73 alineja 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në mbledhjen e mbajtur më 20 maj 2025, miratoi

A K T V E N D I M

REFUZOHET Iniciativat për të filluar procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Rregullores për formularin e kërkesës për lëshimin e letërnjoftimit, formularin e konfirmimit të kërkesës së paraqitur për lëshimin e letërnjoftimit, formularin e kartës së identitetit, procedurën për lëshimin dhe zëvendësimin e letërnjoftimit dhe mënyrën e mbajtjes së evidencës së letërnjoftimeve të lëshuara (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut, nr. 196/2021).

Arsyetim

Kongresi Botëror Maqedonas nga Shkupi, Tome Todorovski, avokat nga Sveti Nikola, dhe Partia Politike “Levica” nga Shkupi, i paraqitën Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut iniciativa për të filluar një procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të shënuar në pjesën dispozitive të këtij aktvendimi.

Në iniciativën pëe lëndën U.nr.100/2021, të parashtruar nga Kongresi Botëror Maqedonas, thuhet se rregulloreja e kontestuar nuk është në përputhje me nenin 8 paragrafi 1 alinetë 3 dhe 4, Amendamentin VI dhe nenin 51 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenin 13 të Ligjit për ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit për letërnjoftimin (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 19/2007), me pretendimet se me miratimin e rregullores së kontestuar, Ministri i Punëve të Brendshme ka filluar rregullimin fillestar të një çështjeje që është objekt i rregullimit ligjor, sepse ligjvënësi nuk ka miratuar Ligj për ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit për letërnjoftimin, i cili do ta përcaktonte formularin e letërnjoftimit në një mënyrë të ndryshme nga ajo që është rregulluar tashmë në Ligjin për letërnjoftimin, duke përfshirë edhe një autorizim të ri për operacionalizimin e zgjidhjeve të tilla të ndryshme ligjore, me ç’rast Ministri nuk mund të thirrej në autorizimin nga neni 13 i ligjit të lartpërmendur, pasi që i referohet operacionalizimit të zgjidhjeve ekzistuese ligjore. Lidhur me shënimin e emrit të ri kushtetues të shtetit në formularin e letërnjoftimit, parashtruesi thekson se Ligji Kushtetues për zbatimin e amendamenteve XXXIII, XXXIV, XXXV dhe XXXVI të Kushtetutës nuk parashikon obligimin për të ndryshuar emrin e shtetit në letërnjoftimet menjëherë, por më së voni brenda 5 viteve nga fillimi i negociatave me Bashkimin Evropian. Për arsyet e përmendura, iniciativa kërkon që rregullorja e kontestuar të anulohet si jokushtetuese dhe e paligjshme dhe deri në marrjen e vendimit përfundimtar, propozohet të miratohet një vendim për ndalimin e zbatimit të akteve dhe veprimeve individuale të ndërmarra në bazë të aktit të kontestuar për shkak të pezullimit dhe shkeljes flagrante të të drejtave dhe lirive të qytetarëve, rendit kushtetues të shtetit dhe pasojave të dëmshme për Buxhetin e Shtetit dhe taksapaguesit.

Sipas pretendimeve në iniciativën për lëndën U.nr.102/2021, të parashtruar nga Tome Todorovski, avokat nga Sveti Nikolla, rregulloreja e kontestuar është në kundërshtim me nenet 1, 2, 8, 9, 50, 51 dhe 52 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, si dhe me Ligjin për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për letërnjoftimin (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 19/2007), konkretisht me nenet 4, 13 dhe 14 të ligjit të lartpërmendur, sepse Ministri i Punëve të Brendshme, duke e miratuar atë, në mënyrë arbitrare e ka ndryshuar përmbajtjen e formularit të letërnjoftimit, në kundërshtim me përmbajtjen tashmë të përcaktuar në Ligjin ekzistues për letërnjoftimin. Konkretisht, neni 5 i rregullores së kontestuar përmban mbishkrimin Republika e Maqedonisë “së Veriut”, dhe askund në Ligjin për letërnjoftimin nuk shfaqet fjala “e Veriut”, me ç’rast rregullorja e kontestuar nuk është në përputhje me Ligjin për letërnjoftimin. Aty thuhet se rregullorja shërben, para së gjithash, për një zbatim më specifik të dispozitave individuale ligjore, pra për sqarimin e aktit më të lartë juridik, në rastin e Ligjit për letërnjoftimin, dhe jo për të krijuar detyrime dhe përgjegjësi që nuk janë në Ligj. Rregulloreja e kontestuar praktikisht pezullon Ligjin ekzistues për letërnjoftimin, në kundërshtim me parimin kushtetues të sundimit të së drejtës si vlerë themelore e rendit kushtetues, gjë që vë në pikëpyetje edhe sigurinë juridike të qykatësve. Për këto arsye, me iniciativën propozohet që Gjykata Kushtetuese të inicojë procedurë për të vlerësuar kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e rregullores së kontestuar, ta anulojë atë dhe deri në marrjen e vendimit përfundimtar, me iniciativën gjithashtu propozon që të miratohet aktvendim për ndërprerjen e zbatimit të rregullores së kontestuar.

Sipas pretendimeve në iniciativën për lëndën U.nr.103/2021, të parashtruar nga Partia Politike “Levica” nga Shkupi, rregulloreja e kontestuar është në kundërshtim me nenin 8 paragrafi 1 alinetë 3 dhe 4, nenin 51 dhe Amendamentin V paragrafi 3 të Kushtetutës, me Ligjin për letërnjoftimin dhe Ligjin për punët e brendshme. Parashtruesi i kërkesës thekson se formulari i letërnjoftimit rregullohet kryesisht me ligj, dhe jo me akt nënligjor. Neni 13 i Ligjit për ndryshimet në Ligjin për letërnjoftimin (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 19/2007) në të cilin iu referua Ministrit të Punëve të Brendshme gjatë miratimit të rregullores së kontestuar, nuk mund të jetë dhe nuk është bazë për miratimin e rregullores së kontestuar, sepse autorizimi për të miratuar një akt nënligjor të rregulluar me nenin 13 të atij ligji është shteruar dhe i referohet rregullores së mëparshme. Rregulloreja e kontestuar nuk paraqet operacionalizim të dispozitave ligjore të Ligjit për letërnjoftimin dhe Ligjit për punët e brendshme, por përkundrazi, ajo shkon përtej dhe tejkalon kornizat e përcaktuara ligjore, gjë që shkel drejtpërdrejt parimin kushtetues të ndarjes së pushteteve dhe sundimit të ligjit, dhe gjithashtu shkel sistemin e hierarkisë normative dhe në mënyrë të paligjshme mundëson injorimin e normave të parashikuara kushtetuese dhe ligjore, në kundërshtim me nenin 51 të Kushtetutës, dhe në kundërshtim me sundimin e së drejtës, si vlerë themelore e rendit kushtetues, të garantuar me nenin 8 të Kushtetutës, si dhe sigurinë juridike të qytetarëve si pjesë integrale dhe e pandashme e tij. Me iniciativën, parashtruesi propozon anulimin e rregullores së kontestuar si në kundërshtim me nenin 8, paragrafi 1, alinetë 3 dhe 4, nenin 51 dhe Amendamentin V, paragrafi 3 të Kushtetutës, si dhe për shkak të kundërshtimit të saj me Ligjin për letërnjoftimin dhe Ligjin për Punët e Brendshme, dhe deri në marrjen e vendimit përfundimtar, iniciativa propozon që Gjykata të miratojë aktvendim për ndërprerjen zbatimit të akteve ose veprimeve të ndërmarra në bazë të rregullores së kontestuar, për shkak se me zbatimin dhe realizimin efektiv të saj në praktikë shkaktohen çdo ditë pasoja juridike, të vështira për t’u hequr, të dëmshme dhe të rrezikshme për sigurinë juridike të qytetarëve.

Në seancë, Gjykata përcaktoi se Ministri i Punëve të Brendshme ka miratuar Rregullore për formën e kërkesës për lëshimin e letërnjoftimit, formularin e konfirmimit të kërkesës së paraqitur për lëshimin e letërnjoftimit, formularin e letërnjoftimit, procedurën për lëshimin dhe zëvendësimin e letërnjoftimit dhe mënyrën e ruajtjes së evidencës së letërnjoftimeve të lëshuara (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut, nr. 196/2021).

III

Sipas nenit 110, paragrafi 2 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e rregulloreve të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 38, paragrafi 2 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse ajo tashmë ka vendosur për të njëjtën çështje dhe nuk ka baza për një vendim tjetër.

Në rastin konkret, Gjykata Kushtetuese përcaktoi se, duke vepruar sipas iniciativës në rastin U.nr. 100/2024, Gjykata tashmë kishte vendosur për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e Rregullores për formën e kërkesës për lëshimin e letërnjoftimit, formularin e konfirmimit të kërkesës së paraqitur për lëshimin e letërnjoftimit, formularin e kartës së identitetit, procedurën për lëshimin dhe zëvendësimin e letërnjoftimit dhe mënyrën e mbajtjes së evidencës së letërnjoftimeve të lëshuara (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut nr. 196/2021”), dhe me Aktvendimin U.nr. 100/2024 të datës 26.02.2025, nuk ka inicuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Rregullores.

Duke marrë parasysh se Gjykata Kushtetuese kishte vendosur tashmë për të njëjtën çështje dhe nuk ka baza për një vendim tjetër, Gjykata vendosi se janë përmbushur kushtet e nenit 38, paragrafi 2 i Aktit të Gjykatës Kushtetuese për refuzimin e iniciativës së parashtruar.

Bazuar në sa më sipër, Gjykata, vendosi si në pjesën dispozitive të këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski