У.бр.179/2024

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.179/2024
Скопје, 30.04.2025 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ – Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 алинеја 7 од Уставот на Република Северна Македонија, член 38 алинеја 3 и член 73 алинеја 3 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.115/2024), на седницата одржана на 30 април 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на член 33 став 2 во делот „Додека Дисциплинскиот суд е орган на Собранието“, член 34 став 1, член 35 и член 63 од Статутот на Здружението ловечко друштво „Церн камен 2010“ Вевчани, донесен на 21.12.2014 година.

Образложение

I

Друштвото за консалтинг Лански, Ганзгер, Зеќири + партнер ДОО Скопје, претставувано од управителот, Арлинд Зеќири од Тетово, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на член 33 став 2 во делот „Додека Дисциплинскиот суд е орган на Собранието“, член 34 став 1, член 35 и член 63 од Статутот на Здружението ловечко друштво „Церн камен 2010“ Вевчани, донесен на 21.12.2014 година.

Во иницијативата се наведува дека содржината на оспорените одредби е спротивна на член 8 став 1 алинеја 3, член 51 и член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот, а исто така, спротивна и на член 4 став 1, член 19 став 2, член 21, член 22 став 1 и член 24 ставови 3 и 4 од Законот за здруженија и фондации.

Во поглед на делот „Додека Дисциплинскиот суд е орган на Собранието“ содржан во ставот 2 од член 33 од Статутот, се наведува дека е контрадикторен со ставот 1 од истиот член каде е определено дека органи на ловечкото друштво се собрание, управен одбор, надзорен одбор и дисциплински суд, од причина што не може да се утврди видот на органите на Здружението и нивната поделба. Воедно, се наведува дека ваквото уредување е спротивно и на член 22 став 1 од Законот за здруженија и фондации согласно кој „Собранието е највисок орган на здружението којшто го сочинуваат сите членови“. Се изведува заклучок дека дисциплинскиот суд не може истовремено да биде посебен орган на Здужението, а исто така и орган на друг орган, во случајот на Собранието коешто претставува највисок орган на Здружението во кое членуваат сите членови.

Што се однесува до составот на Собранието на Здружението, утврден со оспорениот член 34 став 1 од Статутот, во иницијативата се наведува дека истиот е спротивен на член 22 став 1 од Законот за здруженија и фондации според кој „Собранието е највисок орган на здружението којшто го сочинуваат сите членови“. Истакнувањето на членовите основачи да имаат право да бидат дел од Собранието ги става во понеповолна положба останатите членови на Здружението кои немаат статус ниту на основачи, ниту се членови на Управен одбор, ниту, пак се претседатели на подружници поради што немаат право да бидат дел од Собранието и да учествуваат во неговата работа. Оттука, подносителот изнесува заклучок дека ограничувањето на составот на Собранието е спротивно и на член 19 став 2 од Законот за здруженија и фондации според кој „основачите се членови на здружението со еднакви права и одговорности, како и другите членови на здружението“. Во истиот контекст, подносителот укажувајќи на одредбата од член 36 став 1 алинеја 6 од Статутот според која „Собранието како највисок орган на здружението го избира Управниот одбор на Собранието“, додава дека имајќи предвид дека членовите на Управниот одбор се членови и на Собранието, подразбира дека членовите се избираат самите себе што, пак, придонесува да не постои јасна поделба помеѓу внатрешната организација во Здружението. Ограничувањето на составот на Собранието, според него, е спротивно и на член 21 од Законот за здруженија и фондации, од причина што имајќи го предвид фактот дека сите останати членови не го сочинуваат составот на Собранието, ускратено им е правото да избираат непосредно или преку свои претставници членови кои ќе управуваат со Здружението или истите да можат да бидат избрани да управуваат со Здружението. Тој потенцира дека уставни и законски гарантираните права на членовите на Собранието не може да се дерогираат со статут кој нема одредби за нивните права како членови на здружение.

Во поглед на оспорениот член 35 од Статутот, подносителот смета дека овој член е во целосна спротивност со член 24 ставови 3 и 4 од Законот за здруженија и фондации каде прецизно е уреден начинот на свикување вонредна седница на Собранието на начин што се предвидува дека вонредната седница може да се одржи по писмено барање од една третина од членовите на Здружението, а истата се одржува најдоцна во рок од 30 дена од денот на поднесување на барањето за одржување.

Во однос на оспорениот член 63 од Статутот, во иницијативата се наведува дека оваа одредба не е во согласност со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот. Подносителот прави аналогија со оваа уставна норма од причина што со истата е уредено дека Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите, следствено и органот којшто го носи прописот, единствено тој може да врши толкување на истиот. Според него, уредувањето дека толкувањето на Статутот го прави управувачки орган којшто треба и да го спроведува, е целосно спротивно на начелата на законитост и уставност коишто подлежат на постулати на поделба на власта на одделни органи.

На крајот, подносителот заклучува дека оспорените одредби се спротивни на Законот за здруженија и фондации, а според тоа истите се спротивни и на Уставот како највисок правен акт. Во истиот контекст, подносителот наведува дека хиерархиската поставеност на Уставот и законот се дел од еден поширок сегмент на правниот поредок којшто директно задира во владеењето на правото. Согласно со наведеното, тој бара од Судот да поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста и да донесе мериторна одлука за поништување на предметниот статут.

II

На седницата Судот утврди дека со оспорениот член 33 став 2 од Статутот на Здружението ловечко друштво „Церн камен 2010“ Вевчани се предвидува дека Управниот и Надзорниот одбор се органи на ловечкото друштво коишто за својата работа се одговорни пред Собранието. Додека Дисциплинскиот суд е орган на Собранието.

Согласно со оспорениот член 34 став 1 од Статутот, Собранието е највисок орган на ловечкото друштво и го сочинуваат членовите основачи, членовите на УО и претседателите на подружници.

Во оспорениот член 35 од Статутот е уредено дека седниците на Собранието ги свикува Управниот одбор. Собранието одржува седница најмалку еднаш годишно. Вонредна седница на Собранието може да се одржи, по барање на Управниот одбор од делегатите во Собранието на ловечкото друштво. Доколку Управниот одбор не свика седница на Собранието најмалку еднаш годишно или пак по барање на субјектите по исполнување на условите од претходниот став (вонредна седница), во рок од еден месец од денот на барањето, седница свикува Надзорниот одбор. Со редовни и вонредни седници на Собранието раководи претседателот, а и со изборните седници раководи претседателот.

Според оспорениот член 63 од Статутот, толкувањето на одредбите на овој статут помеѓу седниците на Собранието го толкува Управниот одбор на ловечкото друштво.

III

Уставниот суд одлучува за уставноста на програмите и статутите на политичките партии и на здруженијата на граѓаните, согласно со член 110 алинеја 7 од Уставот на Република Северна Македонија.

Согласно член 38 алинеја 3 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

Со иницијативата се оспорува Статутот на Здружението ловечко друштво „Церн камен 2010“ Вевчани, донесен на основачкото Собрание на 21.12.2014 година, но Судот утврди дека Собранието на Здружението на 28.02.2016 година, има донесено нов текст на Статутот, заведен со бр.05-9/1 од 29.02.2016 година, но оспорените одредби со иста содржина се нормирани и во овој текст на Статутот.

Со допис бр.05-20/2 од 17.12.2024 година, Здружението ловечко друштво „ЦЕРН КАМЕН 2010“ Вевчани до Уставниот суд достави Известување дека Собранието на друштвото на ден 27.10.2024 година донело Одлука бр.05-18/1 за промена на Статутот на друштвото и пречистен текст на Статутот, заведен под број 05-18/2 од 27.10.2024 година. Од увидот во Одлуката за промена на Статутот, се утврди дека согласно член 1, со Одлуката се врши промена во член 33, член 34, член 35 и член 63 од Статутот на ловечкото друштво (членовите што се оспорени со предметната иницијатива).

Оттука, Судот утврди дека по поднесувањето на иницијативата, доносителот на актот ивршил измени на Статутот со кои оспорениот дел „Додека Дисциплинскиот суд е орган на Собранието“ од член 33 став 2 е избришан, а содржината на оспорените одредби на членовите 33, 34, 35 и 63 се изменети и имаат нова содржина.

Со оглед на тоа што содржините на одредбите од Статутот што се оспорени со иницијативата се изменети и не се повеќе во правниот поредок, туку истите се со друга содржина, Судот оцени дека постојат процесни пречки за одлучување по иницијативата, односно дека се исполнети условите за отфрлање на иницијативата врз основа на член 38 алинеја 3 од Актот на Уставниот суд.

IV

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

 

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р  Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.179/2024
Shkup, 30.04.2025

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 alineja 7 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 38 alineja 3 dhe nenit 73 alineja 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në mbledhjen e mbajtur më 30 prill 2025, miratoi

A K T V E N D I M

REFUZOHET iniciativa për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 33 paragrafi 2 në pjesën “Meqenëse Gjykata Disiplinore është organ i Kuvendit”, neni 34 paragrafi 1, neni 35 dhe neni 63 të Statutit të Shoqatës së Shoqërisë së Gjuetisë “Cern Kamen 2010” Vevçan, të miratuar më 21.12.2014.

Arsyetim

I

Shoqata konsulente Lanski, Ganzger, Zeqiri + partner SHPK Shkup, e përfaqësuar nga drejtori, Arlind Zeqiri nga Tetova, parashtroi iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për të filluar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 33 paragrafi 2 në pjesën “Meqenëse Gjykata Disiplinore është organ i Kuvendit”, neni 34 paragrafi 1, neni 35 dhe neni 63 të Statutit të Shoqërisë së Shoqata e Gjuetisë “Cern Kamen 2010” Vevçan, të miratuar më 21.12.2014.

Në iniciativë thuhet se përmbajtja e dispozitave të kontestuara është në kundërshtim me nenin 8, paragrafi 1, alineja 3, nenin 51 dhe nenin 68, paragrafi 1, alineja 2 të Kushtetutës, si dhe në kundërshtim me nenin 4, paragrafi 1, nenin 19, paragrafi 2, nenin 21, nenin 22, paragrafi 1 dhe nenin 24, paragrafi 3 dhe 4 të Ligjit për Shoqatat dhe Fondacionet.

Lidhur me pjesën “Meqenëse Gjykata Disiplinore është organ i Kuvendit” e përfshirë në paragrafin 2 të nenit 33 të Statutit, thuhet se është në kundërshtim me paragrafin 1 të të njëjtit nen ku përcaktohet se organet e shoqatës së gjuetisë janë kuvendi, bordi drejtues, bordi mbikëqyrës dhe gjykata disiplinore, për arsye se nuk mund të përcaktohet lloji i organeve të Shoqërisë dhe ndarja e tyre. Njëkohësisht, thuhet se një rregullim i tillë është në kundërshtim me nenin 22, paragrafi 1 të Ligjit për Shoqatat dhe Fondacionet, sipas të cilit “Kuvendi është organi më i lartë i Shoqatës, i cili përbëhet nga të gjithë anëtarët”. Konkludohet se gjykata disiplinore nuk mund të jetë njëkohësisht një organ i veçantë i Shoqatës, dhe gjithashtu një organ i një organi tjetër, në rastin e Kuvendit, i cili është organi më i lartë i Shoqatës, i cili përbëhet nga të gjithë anëtarët.

Sa i përket përbërjes së Kuvendit të Shoqatës, të përcaktuar nga neni 34, paragrafi 1 i kontestuar i Statutit, në iniciativë theksohet se ajo është në kundërshtim me nenin 22, paragrafi 1 të Ligjit për shoqatat dhe fondacionet, sipas të cilit “Kuvendi është organi më i lartë i shoqatës, i cili përbëhet nga të gjithë anëtarët”. Theksimi i të drejtës së anëtarëve themelues për të qenë pjesë e Kuvendit i vendos anëtarët e mbetur të Shoqatës në një pozicion më pak të favorshëm, të cilët nuk kanë statusin e themeluesve, as nuk janë anëtarë të Bordit Drejtues, as nuk janë kryetar të filialeve dhe për këtë arsye nuk kanë të drejtë të jenë pjesë e Kuvendit dhe të marrin pjesë në punën e tij. Prandaj, parashtruesi arrin në përfundimin se kufizimi i përbërjes së Kuvendit është në kundërshtim edhe me nenin 19, paragrafi 2 të Ligjit për shoqatat dhe fondacionet, sipas të cilit “themeluesit janë anëtarë të shoqatës me të drejta dhe përgjegjësi të barabarta, siç janë anëtarët e tjerë të shoqatës”. Në të njëjtin kontekst, parashtruesi, duke iu referuar dispozitës së nenit 36, paragrafi 1, alineja 6 të Statutit sipas të cilit “Kuvendi, si organi më i lartë i shoqatës, zgjedh Bordin Drejtues të Kuvendit”, shton se duke marrë parasysh se anëtarët e Bordit Drejtues janë edhe anëtarë të Kuvendit, kjo do të thotë se anëtarët zgjedhin veten, gjë që, nga ana tjetër, kontribuon në mungesën e një ndarjeje të qartë midis organizimit të brendshëm të Shoqatës. Kufizimi i përbërjes së Kuvendit, sipas tij, është gjithashtu në kundërshtim me nenin 21 të Ligjit për shoqatat dhe fondacionet, sepse duke marrë parasysh faktin se të gjithë anëtarët e tjerë nuk përbëjnë përbërjen e Kuvendit, atyre u mohohet e drejta për të zgjedhur drejtpërdrejt ose përmes përfaqësuesve të tyre anëtarë që do të menaxhojnë Shoqatën ose për t’u zgjedhur për të menaxhuar Shoqatën. Ai thekson se të drejtat kushtetuese dhe të garantuara me ligj të anëtarëve të Kuvendit nuk mund të shmangen nga një statut që nuk përmban dispozita për të drejtat e tyre si anëtarë të një shoqate.

Lidhur me nenin 35 të kontestuar të Statutit, parashtruesi vlerëson se ky nen është në kundërshtim të plotë me nenin 24, paragrafët 3 dhe 4 të Ligjit për shoqatat dhe fondacionet, i cili rregullon saktësisht mënyrën e thirrjes së një seance të jashtëzakonshme të Kuvendit në një mënyrë që përcakton se mbledhja e jashtëzakonshme mund të mbahet me kërkesë me shkrim nga një e treta e anëtarëve të Shoqatës, dhe ajo duhet të mbahet jo më vonë se 30 ditë nga dita e paraqitjes së kërkesës për mbajtjen e saj.

Lidhur me nenin 63 të kontestuar të Statutit, në iniciativë theksohet se kjo dispozitë nuk është në përputhje me nenin 68, paragrafi 1, alineja 2 të Kushtetutës. Parashtruesi bën një analogji me këtë normë kushtetuese sepse përcakton se Kuvendi miraton ligje dhe jep një interpretim autentik të ligjeve, dhe rrjedhimisht, organi që miraton rregulloren, vetëm ai mund ta interpretojë atë. Sipas tij, parashikimi që interpretimi i Statutit bëhet nga organi drejtues që duhet ta zbatojë atë, është plotësisht në kundërshtim me parimet e ligjshmërisë dhe kushtetutshmërisë, të cilat i nënshtrohen postulateve të ndarjes së pushteteve midis organeve të veçanta.

Së fundmi, parashtruesi arrin në përfundimin se dispozitat e kontestuara janë në kundërshtim me Ligjin për shoqatat dhe fondacionet dhe për këtë arsye ato janë edhe në kundërshtim me Kushtetutën si akti më i lartë juridik. Në të njëjtin kontekst, parashtruesi pohon se rregullimi hierarkik i Kushtetutës dhe ligjit është pjesë e një segmenti më të gjerë të rendit juridik që ndikon drejtpërdrejt në sundimin e së drejtës. Prandaj, ai i kërkon Gjykatës që të inicojë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë dhe të miratojë një vendim meritor për anulimin e statutit në fjalë.

II

Në mbledhje, Gjykata përcaktoi se neni i kontestuar 33, paragrafi 2 i Statutit të Shoqatës së soqërisë së gjuetisë “Cern Kamen 2010” Vevçan parashikon që Bordi Drejtues dhe Bordi Mbikëqyrës janë organe të shoqërisë së gjuetisë që janë përgjegjëse për punën e tyre para Kuvendit. Ndërsa Gjykata Disiplinore është organ i Kuvendit.

Në përputhje me nenin e kontestuar 34, paragrafi 1 i Statutit, Kuvendi është organi më i lartë i shoqërisë së gjuetisë dhe përbëhet nga anëtarët themelues, anëtarët e Bordit Drejtues dhe kryetarët e degëve.

Neni i kontestuar 35 i Statutit përcakton se mbledhjet e Kuvendit thirren nga Bordi Drejtues. Kuvendi mban mbledhje të paktën një herë në vit. Një mbledhje e jashtëzakonshme e Kuvendit mund të mbahet, me kërkesë të Bordit Drejtues nga delegatët në Kuvendin e shoqërisë së gjuetisë. Nëse Bordi Drejtues nuk thirr mbledhje të Kuvendit të paktën një herë në vit ose me kërkesë të subjekteve pas përmbushjes së kushteve të paragrafit të mëparshëm (mbledhje e jashtëzakonshme), brenda një muaji nga data e kërkesës, Bordi Mbikëqyrës thirr mbledhje. Mbledhjet e rregullta dhe të jashtëzakonshme të Kuvendit kryesohen nga kryetari, dhe mbledhjet zgjedhore gjithashtu kryesohen nga kryetari.

Sipas nenit 63 të kontestuar të Statutit, interpretimi i dispozitave të këtij Statuti midis mbledhjeve të Kuvendit interpretohet nga Bordi Drejtues i shoqërisë së gjuetisë.

III

Gjykata Kushtetuese vendos për kushtetutshmërinë e programeve dhe statuteve të partive politike dhe shoqatave të qytetarëve, në përputhje me nenin 110, paragrafi 7 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në përputhje me nenin 38, paragrafi 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse ka pengesa të tjera procedurale për të vendosur mbi iniciativën.

Iniciativa kundërshton Statutin e Shoqatës së Shoqërisë së Gjuetisë “Cern Kamen 2010” Vevçan, të miratuar në Kuvendin themelues më 21.12.2014, por Gjykata përcaktoi se Kuvendi i Shoqatës më 28.02.2016, miratoi një tekst të ri të Statutit, të regjistruar me nr. 05-9/1 të datës 29.02.2016, por dispozitat e kontestuara me të njëjtën përmbajtje rregullohen edhe në këtë tekst të Statutit.

Me shkresën nr. 05-20/2 datë 17.12.2024, Shoqata e Gjuetisë “CERN KAMEN 2010” Vevçan i parashtroi Gjykatës Kushtetuese një Njoftim se Kuvendi i Shoqatës më 27.10.2024 miratoi Vendimin nr. 05-18/1 për ndryshimin e Statutit të Shoqatës dhe një tekst të rishikuar të Statutit, të regjistruar me numrin 05-18/2 datë 27.10.2024. Nga shqyrtimi i Vendimit për ndryshimin e Statutit, u përcaktua se në përputhje me nenin 1, me Vendimin bëhet ndryshim i nenit 33, nenit 34, nenit 35 dhe nenit 63 të Statutit të Shoqatës së Gjuetisë (nenet e kontestuara nga iniciativa në fjalë). Prandaj, Gjykata konstatoi se pas parashtrimit të iniciativës, autori i aktit bëri ndryshime në Statut me të cilat pjesa e kontestuar “Meqenëse Gjykata Disiplinore është organ i Kuvendit” e nenit 33 paragrafi 2 u shlye, dhe përmbajtja e dispozitave të kontestuara të neneve 33, 34, 35 dhe 63 u ndryshua dhe mori përmbajtje të re.

Duke pasur parasysh se përmbajtja e dispozitave të Statutit që kontestohen nga iniciativa është ndryshuar dhe nuk janë më në rendin juridik, por kanë një përmbajtje të ndryshme, Gjykata vlerësoi se ekzistojnë pengesa procedurale për të vendosur mbi iniciativën, respektivisht se janë përmbushur kushtet për refuzimin e iniciativës në bazë të nenit 38 paragrafi 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese.

IV

Nisur nga sa më sipër, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski