У.бр.51/2023

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.51/2023
Скопје, 16.04.2025 година

 

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 38 алинеи 1 и 3 и член 73 алинеja 3 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 16 април 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

СЕ ОТФРЛA иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста  на член 1 став 2, член 4 став 2, член 27 став 2, член 29 став 1, член 34 став 3 и член 36 од Статутот на Сојузот на здруженијата на пензионерите на Македонија, донесен на 21.12.2015 година.

Образложение

I

Славко Лазовски од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста  на член 1 став 2, член 4 став 2, член 27 став 2, член 29 став 1, член 34 став 3 и член 36 од Статутот на Сојузот на здруженијата на пензионерите на Македонија.

Според наводите во иницијативата, оспорените членови од Статутот на Сојузот на здруженијата на пензионерите на Македонија не се во согласност со одредбите од Законот за здруженија и фондации („Службен весник на Република Македонија” бр. 52/2010, 135/2011, 55/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр 239/2022) и со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија.

Во иницијативата се наведува дека оспорените одредби од Статутот не се во согласност со одредбите од Законот за здруженија и фондации, поради тоа што во член 1 став 2 од Статутот се наведува дека со Статутот ќе се уреди и начинот на избор и разрешување во Сојузот, но ова прашање воопшто не е уредено со одредбите на Статутот. Спротивно на оспорениот член 4 став 2, подносителот укажува дека oвластената организација за одредување на висината на придонесот за Солидарниот фонд и членарината, не е, ниту може да биде орган на Сојузот на здруженијата на пензионери на Македонија. Подносителот  укажува дека, според него, регистрирана организација не може да биде самиот Сојуз на здруженијата на пензионерите на Македонија, како што стои во член 27 став 2 од Статутот.

Понатаму во иницијативата се наведува дека според член 29 став 1 од Статутот, на надзорниот одбор му се скратени надлежностите предвидени со член 56 став 2 од Законот за здруженија и фондации.

Според подносителот, временото финансирање не се однесува за 1/3 од приходите во претходната година како што е наведено во оспорениот член 34 став 2 од Статутот, туку треба да се однесува за ¼, бидејќи периодот од три месеци е ¼ од 12 месеци во годината.

Исто така, според наводите оспорениот член 36 од Статутот нема одредба соодветна на член 23 од Законот, дека Собранието усвојува Годишен извештај за работа и финансиски извештај и ги објавува на својата веб-страница, односно нема одредба која наложува двата извештаи да се објавувват на веб-страницата на Сојузот, ниту има одредба за начинот како да се објавува Годишниот финансиски извештал, ниту одредба дека Сојузот е должен извештаите да ги објави најдоцна до 30 април за претходна година.

Поради овие причини, подносителот на иницијативата бара да се поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на оспорените одредби од Статутот како спротивни со член 11 став 2, член 18 став 2 алинеја 6, член 23 алинеја 2, член 53 и член 56  од Законот за здруженија и фондации („Службен весник на Република Македонија” бр. 52/2010, 135/2011, 55/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр 239/2022) и со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија.

II

На седницата Судот утврди дека оспорените одредби на член 1 став 2, член 4 став 2, член 27 став 2, член 29 став 1, член 34 став 3 и член 36 од Статутот на Сојузот на здруженијата на пензионерите на Македонија имаат следна содржина:

Во член 1 став 2 од Статутот се предвидува дека Статутот содржи: здружување и раздружување во Сојузот; име и седиште; цели и дејности со кои се остваруваат целите; органите и нивниот состав; начинот на избор и разрешување, траење на мандатот на членовите во органите; начинот на одлучување; застапување по закон; начин на стекнување и располагање со средствата; начин на остварување јавност и отчет во работата; начин на донесување, изменување и дополнување на Статутот; начин на постапување со средствата и имотот во случај на престанок на Сојузот и други прашања од значење за работата на Сојузот.

Според член 4 став 2 се предвидува дека со барањето за прием во Сојузот, здружението на пензионери доставува: фотокопија од решението за регистрација во Централниот регистар на Република Македонија, Статут на здружението на пензионерите, Одлука за прифаќање на Статутот и програмата на Сојузот, Одлука за учество во финансирањето на дејноста на Сојузот, Одлука за овластување на органот на Сојузот да ја утврдува висината на делот од членарината за финансирање на дејноста на Сојузот, Одлука за овластување на органот на Сојузот да ја определува висината на задршката од пензијата за членарина на здружението и висината на придонесот за Солидарниот фонд и висината на испратнината на член на семејството на починат корисник на пензија и список на членови на здружението со пристапници (доказ за бројот на членството).

Согласно со член 27 став 2 регистрираната организација од став 1 на овој член е Сојузот на здруженија на пензионерите на Македонија бидејќи во својот состав има најголем број членови, по претходна согласност на сојузите на здруженија на пензионерите на Македонија.

Според член 29 став 1 од Статутот, надзорниот одбор врши увид во материјално-финансиската документација и ја контролира правилната примена на прописите од материјално-финансиското работење и со наодот ги информира Собранието и Извршниот одбор.

Со член 34 став 3 од истиот статут се предвидува дека во оправдани случаи, Собранието може до донесувањето на Финансискиот план да донесе одлука за времено финансирање на Сојузот, за првите три месеци на наредната фискална година, во висина на 1/3 од остварените приходи и расходи во претходната година.

Во член 36 се предвидува дека работата на Сојузот е јавна. Седниците на Собранието и на Извршниот одбор и другите органи и тела на Сојузот се отворени за јавноста и за претставниците на средствата за јавно информирање. Заради запознавање на јавноста со одредени состојби во здруженијата на пензионерите и со работењето на органите на Сојузот како и со остварувањето на уставните и законските права на корисниците на пензија, Извршниот одбор може да одржи конференција со новинарите или да издаде соопштение за јавноста преку средствата за јавно информирање. За информирање на членовите и пошироката јавност се користи печатот, радиото, телевизијата и веб-страницата и весникот на СЗПМ „Пензионер плус”.

III

Според член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот, Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на законите со Уставот, како и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно со член 38 алинеи 1 и 3 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето и ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

Со овој статут се уредуваат целите и дејностите, организационата поставеност и функционирањето на Сојузот на здруженијата на пензионерите на Македонија.

Според член 2 од Статутот, Здруженијата на пензионерите на Македонија доброволно се здружуваат во Сојузот за остварување и заштита на целите и интересите на корисниците на пензија, за поцелосно и на единствен начин претставување пред надлежните органи на државата на нивните интереси, заштита и унапредување на правата од пензиското и инвалидското осигурување, за остварување на поцелосна и поквалитетна здравствена заштита, како и за координирање, збогатување и унапредување на културните, спортските и хуманитарните потреби и на други дејности на пензионерите на Република Македонија.

Уставниот суд во рамки на своите уставни надлежности одлучува за уставноста и законитоста на прописите што се во правниот поредок, а во тие рамки може да ја оценува уставноста и законитоста на одредбите кои се предвидени и содржани во Статутот, но нема надлежност да одлучува за тоа што оспорените одредби од овој статут не содржат, а требало да содржат, на што се укажува во наводите на иницијативата. Притоа, во иницијативата не се наведува ниту една причина зошто она што е предвидено во оспорените членови од Статутот, е во спротивност со Уставот и со Законот за здруженија и фондации.

Имајќи предвид дека се оспоруваат одредби од Статутот од аспект на отсуство на уредување на содржина, кое во иницијативата се смета дека би требало да биде уредена, Судот оцени дека постојат процесни пречки за мериторно постапување по иницијативата, со што се исполнети условите од член 38 алинеи 1 и 3 од Актот, за отфрлање на иницијативата.

IV

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

 

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.51/2023
Shkup, 16.04.2025

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 38 alinetë 1 dhe 3 dhe nenit 73 alineja 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 16 prill 2025, miratoi

A K T V E N D I M

REFUZOHET iniciativA për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 1 paragrafi 2, nenit 4 paragrafi 2, nenit 27 paragrafi 2, nenit 29 paragrafi 1, nenit 34 paragrafi 3 dhe nenit 36 të Statutit të Sindikatës së Pensionistëve të Maqedonisë.

Arsyetim

I

Sllavko Llazovski nga Shkupi, parashtroi iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për të inicuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 1 paragrafi 2, nenit 4 paragrafi 2, nenit 27 paragrafi 2, nenit 29 paragrafi 1, nenit 34 paragrafi 3 dhe nenit 36 të Statutit të Sindikatës së Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë.

Sipas pretendimeve në iniciativë, nenet e kontestuara të Statutit të Sindikatës të Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë nuk janë në përputhje me dispozitat e Ligjit për shoqatat dhe fondacionet (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 52/2010, 135/2011, 55/2016 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 239/2022) dhe me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në iniciativë thuhet se dispozitat e kontestuara të Statutit nuk janë në përputhje me dispozitat e Ligjit për shoqatat dhe fondacionet, sepse neni 1, paragrafi 2 i Statutit thotë se Statuti do të rregullojë edhe mënyrën e zgjedhjes dhe shkarkimit në Shoqatë, por kjo çështje nuk rregullohet fare nga dispozitat e Statutit. Në kundërshtim me nenin 4, paragrafi 2 të kontestuar, parashtruesi tregon se organizata e autorizuar për përcaktimin e shumës së kontributit në Fondin e Solidaritetit dhe tarifës së anëtarësimit nuk është dhe as nuk mund të jetë organ i Sindikatës së Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë. Parashtruesi tregon se, sipas mendimit të tij, vetë Sindikata e Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë nuk mund të jetë një organizatë e regjistruar, siç thuhet në nenin 27, paragrafi 2 të Statutit.

Në iniciativë thuhet më tej se sipas nenit 29, paragrafi 1 të Statutit, bordit mbikëqyrës i janë hequr kompetencat e parashikuara në nenin 56, paragrafi 2 të Ligjit për shoqatat dhe fondacionet.

Sipas parashtruesit, financimi i përkohshëm nuk zbatohet për 1/3 e të ardhurave në vitin e kaluar siç thuhet në nenin e kontestuar 34, paragrafi 2 të Statutit, por duhet të zbatohet për ¼, pasi periudha prej tre muajsh është ¼ e 12 muajve në vit.

Gjithashtu, sipas pretendimeve, neni i kontestuar 36 i Statutit nuk përmban një dispozitë që korrespondon me nenin 23 të Ligjit, që Kuvendi miraton një Raport Vjetor të Punës dhe një Raport Financiar dhe i publikon ato në ueb faqe, respektivisht nuk ka asnjë dispozitë që kërkon që të dy raportet të publikohen në ueb faqen e Sindikatës, as nuk ka një dispozitë për mënyrën se si duhet të publikohet Raporti Vjetor Financiar, as nuk ka një dispozitë që Sindikata është e detyruar të publikojë raportet jo më vonë se 30 prilli për vitin e kaluar.

Për këto arsye, parashtruesi kërkon që të fillohet një procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitave të kontestuara të Statutit si në kundërshtim me nenin 11 paragrafi 2, nenin 18 paragrafi 2 alineja 6, nenin 23 alineja 2, nenin 53 dhe nenin 56 të Ligjit për shoqatat dhe fondacionet (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 52/2010, 135/2011, 55/2016 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 239/2022) dhe me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

II

Në seancë, Gjykata përcaktoi se dispozitat e kontestuara të nenit 1, paragrafi 2, nenit 4, paragrafi 2, nenit 27, paragrafi 2, nenit 29, paragrafi 1, nenit 34, paragrafi 3 dhe nenit 36 të Statutit të Sindikatës së Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë kanë përmbajtjen si në vijim:

Neni 1, paragrafi 2 i Statutit përcakton se Statuti përmban: bashkimin dhe shpërbërjen e Sindikatës; emrin dhe selinë; qëllimet dhe aktivitetet me të cilat arrihen qëllimet; organet dhe përbërja e tyre; mënyrën e zgjedhjes dhe shkarkimit, kohëzgjatjen e mandatit të anëtarëve të organeve; mënyrën e vendimmarrjes; përfaqësimin sipas ligjit; mënyrën e fitimit dhe disponimit të fondeve; mënyrën e arritjes së publicitetit dhe llogaridhënies në punë; mënyrën e miratimit, ndryshimit dhe plotësimit të Statutit; mënyrën e trajtimit të fondeve dhe pronës në rast të ndërprerjes së Sindikatës dhe çështje të tjera me rëndësi për punën e Sindikatës.

Sipas nenit 4, paragrafi 2, përcaktohet se me kërkesën për pranim në Sindikatë, shoqata e pensionistëve duhet të paraqesë: fotokopje të vendimit për regjistrim në Regjistrin Qendror të Republikës së Maqedonisë, Statutin e Shoqatës së Pensionistëve, Vendimin për pranimin e Statutit dhe programit të Sindikatës, Vendimin për pjesëmarrje në financimin e aktiviteteve të Sindikatës, Vendimin për autorizimin e organit të Sindikatës për të përcaktuar shumën e pjesës së anëtarësisë për financimin e aktiviteteve të Sindikatës, Vendimin për autorizimin e organit të Sindikatës për të përcaktuar shumën e zbritjes nga pensioni për anëtarësinë e shoqatës dhe shumën e kontributit në Fondin e Solidaritetit dhe shumën e kompensimit për ndërprerje të kontratës së punës të anëtarit të familjes së përfituesit të ndjerë të pensionit dhe listën e anëtarëve të shoqatës me regjistrime (provë për numrin e anëtarësisë). Në përputhje me nenin 27, paragrafi 2, organizata e regjistruar e përmendur në paragrafin 1 të këtij neni është Sindikata e Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë, pasi ka numrin më të madh të anëtarëve, me pëlqimin paraprak të Bashkimit të Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë.

Sipas nenit 29, paragrafi 1 i Statutit, Bordi Mbikëqyrës do të inspektojë dokumentacionin material dhe financiar dhe do të kontrollojë zbatimin e saktë të rregullave për operacionet materiale dhe financiare dhe do të informojë Kuvendin dhe Bordin Ekzekutiv për udhëzimet e tij.

Neni 34, paragrafi 3 i të njëjtit Statut parashikon që në raste të justifikuara, Kuvendi mundet, deri në miratimin e Planit Financiar, të miratojë një vendim për financim të përkohshëm të Sindikatës, për tre muajt e parë të vitit të ardhshëm fiskal, në shumën prej 1/3 të të ardhurave dhe shpenzimeve të realizuara në vitin paraprak.
Neni 36 parashikon që puna e Bashkimit është publike. Seancat e Kuvendit dhe Bordit Ekzekutiv dhe organeve dhe trupave të tjerë të Bashkimit janë të hapura për publikun dhe për përfaqësuesit e mediave. Me qëllim që publiku të njihej me situata të caktuara në shoqatat e pensionistëve dhe me punën e organeve të Sindikatës, si dhe me realizimin e të drejtave kushtetuese dhe ligjore të përfituesve të pensioneve, Bordi Ekzekutiv mund të mbajë një konferencë për shtyp ose të lëshojë një njoftim për shtyp përmes mediave. Shtypi, radioja, televizioni, faqja e internetit dhe gazeta e SSHPM “Pensionist Plus” përdoren për të informuar anëtarët dhe publikun e gjerë”.

III

Sipas nenit 110, paragrafët 1 dhe 2 të Kushtetutës, Kushtetuta e Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën, si dhe për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 38, paragrafët 1 dhe 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese do ta hedhë poshtë iniciativën nëse nuk është kompetente të vendosë për kërkesën dhe nëse ka pengesa të tjera procedurale për të vendosur për iniciativën.

Ky Statut rregullon qëllimet dhe aktivitetet, strukturën organizative dhe funksionimin e Sindikatës së Shoqatave të Pensionistëve të Maqedonisë.

Sipas nenit 2 të Statutit, Shoqatat e Pensionistëve të Maqedonisë bashkohen vullnetarisht në Sindikatës për realizimin dhe mbrojtjen e qëllimeve dhe interesave të përfituesve të pensioneve, për një përfaqësim më të plotë dhe të unifikuar të interesave të tyre para organeve kompetente shtetërore, mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave nga sigurimi pensional dhe invalidor, për realizimin e një kujdesi shëndetësor më të plotë dhe me cilësi më të lartë, si dhe për koordinimin, pasurimin dhe avansimin e nevojave kulturore, sportive dhe humanitare dhe aktiviteteve të tjera të pensionistëve të Republikës së Maqedonisë.

Gjykata Kushtetuese, në kuadër të kompetencave të saj kushtetuese, vendos për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e rregullave që janë në rendin juridik, dhe brenda atyre kornizave mund të vlerësojë kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e dispozitave që janë parashikuar dhe përmbajtur në Statut, por nuk ka kompetencë të vendosë për atë që dispozitat e kontestuara të këtij Statuti nuk përmbajnë, por duhet të përmbajnë, siç tregohet në pretendimet e iniciativës. Për më tepër, iniciativa nuk përmend asnjë arsye të vetme pse ajo që parashikohet në nenet e kontestuara të Statutit është në kundërshtim me Kushtetutën dhe Ligjin për shoqatat dhe fondacionet.

Duke marrë parasysh se dispozitat e Statutit po kontestohen nga aspekti i mungesës së rregullimit të përmbajtjes, të cilën iniciativa e konsideron se duhet të rregullohet, Gjykata vlerësoi se ekzistojnë pengesa procedurale për veprim meritor për iniciativën, me çka plotësohen kushtet e nenit 38, paragrafët 1 dhe 3 të Aktit, për refuzimin e iniciativës.

IV

Nisur nga sa më sipër, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

 

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski