У.бр.256/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд
на Република Северна Македонија
У. бр.256/2024
Скопје, 16.04.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски , претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 38 алинеја 1 од Aктот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 16 април 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

СЕ ОТФРЛА иницијативата за оценување на уставноста на член 65 алинеја 8 во делот „Монополската“ од Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија” бр.58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 и „ Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.96/2019, 110/2019, 154/2019 – автентично толкување и 121/2024).

Образложение

Игорчо Точев од Скопје, до Уставниот суд, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на дел од оспорената одредба од Законот за организација и работа на органите на државната управа, како спротивна на член 8 став 1 алинеја 3 и член 95 од Уставот.

Во иницијативата се наведува дека со оспорениот дел „Монополската“ од член 65 алинеја 8 од Законот за организација и работа на органите на државната управа, се упатува на орган, кој од 08.07.2008 година, престанал да постои во правниот промет како правен субјект.

Во Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија” бр. 58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.96/2019, 110/2019, 154/2019 и 121/2024), оспорениот дел „Монополската“ од член 65 алинеја 8 останал во текстот на одредбата, иако со Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија“ бр.82/2008), изменет е член 20 став 2 односно избришана е алинеја 1 односно избришана е „монополската управа“ заклучно со 08.07.2008, кога овој закон стапува на сила.

Со Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија“ бр.121/2024), во член 20 став 2 законодавецот пропишал дека во состав на Министерството за економија и труд е Управата за наменско производство.

Според подносителот, монополската управа како орган во состав на Министерството за економија, престанала да постои со влегувањето во сила на Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа од 2008 година, односно заклучно со 08.07.2008 година, но поимот „Монополска“ управа сè уште постоел во правниот поредок како орган во состав на Министерството за економија во оспорениот член од Законот за организација и работа на органите на државната управа.

Кога една одредба упатува на примена на друга одредба или на одредби од прописи како целина кон чија примена се упатува, неминовно мора да бидат дел од правниот поредок. Со оспорениот дел „за електронско управување“ од член 41 став 3 од Законот за општа управна постапка, се упатува на примена на одредба од пропис кој не бил дел од правниот поредок, со оглед на тоа дека Законот за електронско управување престанал да важи на 29.05.2019 година.

Со иницијативата се предлага, Уставниот суд да поведе постапка за оценување на уставноста на оспорениот дел на одредбата како спротивен на принципот на владеењето на правото и истиот да го укине како спротивен на член 8 став 1 алинеја 3 и член 95 од Уставот.

На седницата Судот утврди дека во член 65 алинеја 8 од Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија” бр.58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 и „ Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.96/2019, 110/2019, 154/2019 и 121/2024), е уредено дека со денот на влегувањето во сила на овој закон, Монополската управа продолжува да работи, како орган во состав на Министерството за економија.

III

Според член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на законите со Уставот, како и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно со член 38 алинеја 1 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.

Во конкретниот случај, се оспорува член 65 алинеја 8 во делот „Монополската“ од Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија” бр.58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.96/2019, 110/2019, 154/2019 и 121/2024). Со овој закон се уредуваат организацијата, надлежностите и работата на органите на државната управа.

Оспорениот член 65 алинеја 8 од Законот, уредува дека монополската управа продолжува да работи, како орган во состав на Министерството за економија.

Со Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија“ бр.82/2008), законодавецот со член 8 извршил промена на член 20 од основниот закон, па помеѓу другото ја избришал алинеја 1 од став 2 на овој член односно монополската управа. Со овие измени на Законот, законодавецот пропуштил називот од овој орган да го избрише и во сега оспорениот член 65 алинеја 8 од Законот.

Со Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.121/2024), законодавецот, со член 11 од истиот закон го изменил член 20 од основниот закон така што во став 1 во воведната реченица по зборот „економија“ се додаваат зборовите „и труд“, што значи Министерството за економија станува Министерство за економија и труд, додека во став 2 од овој член се менуваат зборовите „Министерство за економија“ со „Министерство за економија и труд“ во чиј состав сега е Управата за наменско производство.

И со Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Македонија“ бр.121/2024), законодавецот повторно пропуштил да направил измена на зборовите „Монополска управа“ со зборовите „Управата за наменско производство“ во оспорениот член 65 алинеја 8 од Законот, од кои причини се оспорува во оваа иницијатива, бидејќи упатува на орган, кој престанал да постои во правниот промет како правен субјект.

Во врска со наводите, Судот смета дека станува збор за прашање во надлежност на законодавецот, кое не е од влијание во однос на правната сигурност на граѓаните, односно нема реални можности оспорениот дел од член 65 алинеја 8 од Законот да предизвика некаква забуна во организацијата, надлежностите и работата на органите на државната управа, поточно во Министерството за економија и труд, во чиј состав е сега Управата за наменско производство, која претхоно била Монополска управа во состав на Министерството за економија.

Ова дотолку повеќе што законодавецот во член 11 од Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа, го изменил член 20 став 2 во кој прецизно и јасно предвидел дека „во состав на Министерството за економија и труд е Управата за наменско производство“.

Во конкретниот случај, барањето со иницијативата е всушност барање, Уставниот суд, преку уставниот механизам – поведување постапка да изврши корекција на техничка грешка во Законот за организација и работа на органите на државната управа, меѓутоа, ваквото барање е надвор од уставните надлежности од член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот, според кој Уставниот суд, одлучува за согласноста на законите со Уставот, како и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите. Во надлежност на законодавецот е да ги креира прописите, истите да ги менува и дополнува, а воедно преку своите механизми и да врши технички исправки и корекции на прописите коишто ги донесува.

Имајќи ги предвид утврдените надлежности на Уставниот суд во член 110 од Уставот, Судот оцени дека во конкретниот случај исполнети се условите од член 38 алинеја 1 од Актот на Судот за отфрлање на иницијативата со оглед на тоа дека наводите се сведуваат на барање за постапување кое е во надлежност на законодавецот, а не на Уставниот суд.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.256/2024
Shkup, 16.04.2024

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 38 alineja 1 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 16 prill 2025, miratoi

A K T V E N D I M

REFUZOHET iniciativa për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 65, alineja 8, në pjesën “Monopolistike” të Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 96/2019, 110/2019, 154/2019 – interpretim autentik dhe 121/2024).

Arsyetim

Igorço Toçev nga Shkupi, parashtroi iniciativë në Gjykatën Kushtetuese për të filluar një procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një pjese të dispozitës së kontestuar të Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore, si në kundërshtim me nenin 8, paragrafi 1, alineja 3 dhe nenin 95 të Kushtetutës.

Në iniciativë thuhet se pjesa e kontestuar “Monopole” e nenit 65, alineja 8 e Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore i referohet një organi që, që nga 08.07.2008, pushoi së ekzistuari në qarkullimin juridik si person juridik.

Në Ligjin për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 96/2019, 110/2019, 154/2019 dhe 121/2024), pjesa e kontestuar “Monopole” e nenit 65, alineja 8 mbeti në tekstin e dispozitës, megjithëse me Ligjin për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 82/2008), neni 20, paragrafi 2, u ndryshua, përkatësisht rreshti 1 u fshi, përkatësisht “drejtoria monopole” u fshi, që nga 08.07.2008, kur ky ligj hyn në fuqi. Me Ligjin për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për organizimin dhe funksionimin e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 121/2024), në nenin 20 paragrafi 2 ligjvënësi ka përcaktuar senë përbërje të Ministrisë së Ekonomisë dhe Punës është Drejtoria për Prodhim me Dedikim.

Sipas parashtruesit, administrata monopoliste si organ në kuadër të Ministrisë së Ekonomisë pushoi së ekzistuari me hyrjen në fuqi të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjin për organizimin dhe funksionimin e organeve të administratës shtetërore të vitit 2008, pra që nga data 08.07.2008, por nocioni administratë “Monopole” ende ekzistonte në rendin juridik si organ në kuadër të Ministrisë së Ekonomisë në nenin e kontestuar të Ligjit për organizimin dhe funksionimin e organeve të administratës shtetërore.

Kur një dispozitë i referohet zbatimit të një dispozite tjetër ose dispozitave të rregullave në tërësi për zbatimin e të cilave i referohet, ato në mënyrë të pashmangshme duhet të jenë pjesë e rendit juridik. Pjesa e kontestuar “mbi qeverisjen elektronike” e nenit 41, paragrafi 3 të Ligjit për procedurën e përgjithshme administrative i referohet zbatimit të një dispozite të një rregulloreje që nuk ka qenë pjesë e rendit juridik, duke pasur parasysh se Ligji për menaxhim elektronike është shfuqizuar më 29.05.2019.

Me iniciativën propozohet që Gjykata Kushtetuese të fillojë një procedurë për të vlerësuar kushtetutshmërinë e pjesës së kontestuar të dispozitës si në kundërshtim me parimin e sundimit të së drejtës dhe ta shfuqizojë atë si në kundërshtim me nenin 8, paragrafi 1, alineja 3 dhe nenin 95 të Kushtetutës.

Në seancë, Gjykata përcaktoi se neni 65, alineja 8 të Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 96/2019, 110/2019, 154/2019 dhe 121/2024) përcakton se që nga dita e hyrjes në fuqi të këtij Ligji, Administrata Monopole vazhdon të funksionojë si organ në kuadër të Ministrisë së Ekonomisë.

III

Sipas nenit 110, paragrafët 1 dhe 2 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën, si dhe për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 38, paragrafi 1 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese e refuzon iniciativën nëse nuk është kompetente të vendosë për kërkesën.

Në rastin konkret, kontestohet neni 65, alineja 8, në pjesën “Monopole” të Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 58/2000, 44/2002, 82/2008, 167/2010, 51/2011 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 96/2019, 110/2019, 154/2019 dhe 121/2024). Ky Ligj rregullon organizimin, kompetencat dhe punën e organeve të administratës shtetërore.

Neni i kontestuar 65, alineja 8 të Ligjit rregullon që drejtoria monopole të vazhdojë të funksionojë si organ brenda Ministrisë së Ekonomisë.

Me Ligjin për ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit për Organizimin dhe Punën e Organeve të Administratës Shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 82/2008), ligjvënësi, me nenin 8, ka bërë ndryshim në nenin 20 të ligjit bazë, dhe ndër të tjera, ka shlyer alinenë 1 të paragrafit 2 të këtij neni, përkatësisht drejtoia monopole. Me këto ndryshime në Ligj, ligjvënësi nuk arriti ta shlyej emrin e këtij organi në nenin 65, tani të kontestuar, alinenë 8 të Ligjit.

Me Ligjin për ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit për organizimin dhe pnën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 121/2024), ligjvënësi, me nenin 11 të të njëjtit ligj, e ka ndryshuar nenin 20 të ligjit bazë, ashtu që në paragrafin 1 në fjalinë hyrëse pas fjalës “ekonomi” shtohen fjalët “dhe punë”, që do të thotë se Ministria e Ekonomisë bëhet Ministria e Ekonomisë dhe Punës, ndërsa në paragrafin 2 të këtij neni fjalët “Ministria e Ekonomisë” ndryshohen në “Ministria e Ekonomisë dhe Punës”, ku tani përfshihet edhe Drejtoria për Prodhim me Dedikim.

Dhe me Ligjin për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjin për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 121/2024), ligjvënësi përsëri nuk i ka ndryshuar fjalët “Drejtoria Monopole” me fjalët “Drejtoria për Prodhim me Dedikim” në Nenin e kontestuar 65, alineja 8 të Ligjit, për të cilat arsye kontestohet në këtë iniciativë, sepse i referohet një organi që ka pushuar së ekzistuari në qarkullimin juridik si subjekt juridik.

Lidhur me pretendimet, Gjykata konsideron se kjo është një çështje brenda kompetencës së ligjvënësit, e cila nuk ndikon në sigurinë juridike të qytetarëve, d.m.th. nuk ka mundësi reale që pjesa e kontestuar e Nenit 65, alineja 8 të Ligjit të shkaktojë ndonjë konfuzion në organizimin, kompetencat dhe punën e organeve të administratës shtetërore, më saktësisht në Ministrinë e Ekonomisë dhe Punës, ku tani përfshihet Drejtoria për Prodhim me Dedikim, e cila më parë ka qenë Administratë Monopole brenda Ministrisë së Ekonomisë.

Kjo është aq më tepër që ligjvënësi, në nenin 11 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore, ka ndryshuar nenin 20 paragrafin 2, në të cilin ka parashikuar saktësisht dhe qartë se “Drejtoria për Prodhim me Dedikim do të jetë pjesë e Ministrisë së Ekonomisë dhe Punës”.

Në këtë rast specifik, kërkesa me iniciativë është në fakt një kërkesë që Gjykata Kushtetuese, përmes mekanizmit kushtetues – inicimit të një procedure, të korrigjojë një gabim teknik në Ligjin për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore. Megjithatë, një kërkesë e tillë është jashtë kompetencave kushtetuese të nenit 110 alinetë 1 dhe 2 të Kushtetutës, sipas të cilit Gjykata Kushtetuese vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën, si dhe për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet. Është në kompetencë të ligjvënësit të krijojë rregullore, t’i ndryshojë dhe plotësojë ato, dhe në të njëjtën kohë, përmes mekanizmave të tij, të bëjë korrigjime dhe përmirësime teknike në rregullat që miraton.

Duke marrë parasysh kompetencat e përcaktuara të Gjykatës Kushtetuese në nenin 110 të Kushtetutës, Gjykata vlerësoi se në rastin konkret janë përmbushur kushtet e nenit 38, paragrafi 1 të Aktit të Gjykatës për refuzimin e iniciativës, duke pasur parasysh se pretendimet përbëjnë një kërkesë për veprim që është brenda kompetencës së ligjvënësit dhe jo të Gjykatës Kushtetuese.

Nisur nga sa më sipër, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski