У.бр.153/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.153/2024
Скопје, 09.04.2025 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 73 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 9 април 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 69 став 1 и член 70-а став 3 од Законот за шумите („Службен весник на Република Македонија“ број 64/2009, 24/2011, 25/2013, 79/2013, 147/2013, 43/2014, 160/2014, 33/2015, 44/2015, 147/2015, 7/2016, 39/2016, 147/2017 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ број 274/2022, 255/2024 и 59/2025).

Образложение

Од страна на Државниот инспекторат за шумарство и ловство – Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија беше поднесена иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на член 69 став 1 и член 70-а став 3 од Законот за шумите.

Подносителот на иницијативата наведува дека сите закони и подзаконски акти треба да се во согласност со Уставот бидејќи Уставот е највисокиот правен акт во нашата држава,

Според наводите во иницијативата, во одредбите од член 70-а став 3 од Законот за шумите наведено е дека органот на државната управа надлежен за работите од областа на шумарството преку Државниот инспекторат за шумарство и ловство, на правното лице од ставот (2) на овој член му врши проверка на поднесената документација од ставот (7) на овој член со фактичката состојба на лице место и ја констатира со записник кој го доставува до органот на државната управа надлежен за работите од областа на шумарството, и истиот како таков е спротивен на неколку законски и уставни одредби.

Подносителот смета дека оспорената одредба е спротивна на член 16 од Законот за шумарска и ловна инспекција, одредбите од член 5, член 6, член 7, член 8, член 9, член 10, член 11, член 12, член 13, член 14 и член 15 од Законот за инспекциски надзор, одредбите од член 98 став 1 и став 2, одредбите од член 75 став 1 и став 2 од Законот за спречување на корупција и судирот на интереси, како и со член 8 став 1 и член 11 ставови 2 и 3 од Уставот.

Во однос на член 69 став 1 од Законот за шумите во иницијативата се наведува дека согласно истиот, исеченото дрво во шума како и надвор од шума (освен дрво од овошни стебла на земјоделско земјиште), без оглед во чија сопственост е, мора да е жигосано со втиснување на јасно видлив шумски жиг и снабдено со испратница за исечено дрво и дрвни сортименти кога се превезува од местото на утовар или пренесува од место до место. Испратницата се издава во електронска и хартиена форма.

Во таа насока се наведува дека со член 69 ставови 1 и 2 од Законот за шумите биле повредени одредбите од Законот за земјоделско земјиште, одребите од Законот за пасишта, одредбите од Законот за води, одредбите од член 75 од Законот за катастар на недвижности, одредбите од член 1 ставови 1 и 2, член 62 став 1, член 67 став 1 од Законот за шумите, одредбите од член 75 ставови 1 и 2 од Законот за спречување на корупција и судирот на интереси, како и со одредбите од член 8 став 1 алинеи 3, 6, 7, 8 и 10, член 11 ставови 2 и 3 и член 30 од Уставот.

Според наводите во иницијативата, со одредбите од Законот за земјоделско земјиште е утврдено на кој начин и како сопственикот на земјоделско земјиште ќе го одржува своето земјиште, а со член 69 ставови 1 и 2, се ограничува тоа, односно како сопствениците ќе го одржуваат своето земјоделско земјиште ако истите не можат да го пренесат или превезат непречено исеченото дрво. Дополнително сопствениците биле принудени да плаќаат за трошоците за жигосување и издавање на испратници, а со тоа нивното право на сопственост на дрвната маса која е на земјоделско земјиште е повредено бидејќи не само што се ограничени непречено да го користат, туку се и подложени на дополнителни финансиски трошоци и зависности од бирократија.

Подносителот во иницијативата наведува пример: ако на земјоделско земјиште сади сопственикот тополи, ореви, или други видови но истиот е спречен непречено да ги превезува истите, со тоа му се оспорува правото на сопственост и не може тоа дрво да служи за добро на поединецот и на заедницата. Подносителот наведува уште еден пример дека кога сопственикот на земјоделското земјиште поради разни причини подолго време не вршел никакви земјоделски активности на своето земјоделско земјиште и се јавиле дрвенести растителни видови, истиот смее да ги сече, но не смее да го превезува непречено тоа дрво. Според подносителот, во тој случај, на сопственикот му се ограничува правото на сопственост на земјиште кое не е шума.

Во иницијативата се наведува дека Законот за шумите се применува на сите шуми и шумско земјиште без оглед на сопственоста и намената, а од тоа произлегува дека одредбата од член 69 ставови 1 и 2 од Законот за шумите на неуставен начин се однесува на се што е дрво, а воедно не се смета за шума.
Согласно горенаведеното, се предлага Уставниот суд да поведе постапка за уставноста и законитоста на одредбите од член 69 став 1 и член 70-а став 3 од Законот за шумите и да донесе решение, согласно со одредбите од член 11 од Уставот, со кое истите ќе ги укине.

На седницата Судот утврди дека според член 69 став 1 од Законот за шумите, исеченото дрво во шума како и надвор од шума (освен дрво од овошни стебла на земјоделско земјиште), без оглед во чија сопственост е, мора да е жигосано со втиснување на јасно видлив шумски жиг и снабдено со испратница за исечено дрво и дрвни сортименти кога се превезува од местото на утовар или пренесува од место до место, испратницата се издава во електронска и хартиена форма.

Судот исто така, утврди дека според член 70-а став 3 од истиот закон, органот на државната управа надлежен за работите од областа на шумарството преку Државениот инспекторат за шумарство и ловство, на правното лице од ставот (2) на овој член му врши проверка на поднесената документација од ставот (7) на овој член со фактичката состојба на лице место и ја констатира со записник кој го доставува до органот на државната управа надлежен за работите од областа на шумарството.

III

Според член 8 став 1 алинеи 3, 6, 7, 8 и 10 од Уставот, владеењето на правото, правната заштита на сопственоста, слободата на пазарот и преприемништвото, хуманизмот, социјалната правда и солидарноста, и уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата се темелни вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Со член 11 ставови 2 и 3 од Уставот, се забранува секој облик на мачење, нечовечко или понижувачко однесување и казнување и се забранува присилна работа.

Согласно член 30 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија, се гарантира правото на сопственост и правото на наследување, а според став 2 од истиот член сопственоста создава права и обврски и треба да служи за добро на поединецот и на заедницата. Согласно став 3 од истиот член, никому не можат да му бидат одземени или ограничени сопственоста и правата кои произлегуваат од неа, освен кога се работи за јавен интерес утврден со закон, а според став 4 од истиот член во случај на експропријација на сопственоста или во случај на ограничување на сопственоста се гарантира праведен надомест кој не може да биде понизок од пазарната вредност.

Според член 110 алинеја 1 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот.

Согласно со член 1 став 1 од Законот за шумите („Службен весник на Република Македонија” бр. 64/09, 24/11, 53/11, 25/13, 79/13, 147/13, 43/14, 160/14, 33/15, 44/15, 147/15, 7/16, 39/16 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.274/22, 255/2024 и 59/2025), со овој закон се уредуваат планирањето, управувањето, стопанисувањето, одгледувањето, заштитата и користењето (во натамошниот текст: стопанисување со шумите), чувањето на шумите како природно богатство и шумското земјиште, остварувањето на општокорисните функции на шумите, правото и обврските на користење на шумите, финансирањето, како и други прашања од значење за шумите и шумското земјиште по принципот на биолошка, економска, социјална и еколошка прифатливост. Со став 2 од истиот член се пропишува дека одредбите на овој закон се применуваат на сите шуми и шумско земјиште без оглед на сопственоста и намената.

Согласно со член 28 точка 11 од Законот за изменување и дополнување на Законот за организација и работа на органите на државната управа („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 121/2024), со денот на влегувањето во сила на овој закон, Државниот инспекторат за земјоделство и Државниот инспекторат за шумарство и ловство продолжуваат да работат како органи во состав на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство.

Согласно член 21 став (1) алинеја 10 од Законот за организација и работа на органите на државната управа, Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, надзорот од надлежност од областа на шумарството го врши преку Државниот инспекторат за шумарство и ловство, а инспекцискиот надзор од областа на шумарството го врши врз основа на членовите 15 став 3, 65-6, 70, 70-а, 99, 99-а, и 100 од Законот за шумите.

Со предметната иницијатива се бара поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од член 69 став 1 и член 70-а став 3 од Законот за шумите, од причина што со оспорените членови се повредуваат одредбите од член 8 став 1 алинеи 3, 6, 7, 8, 10, член 11 ставови 2 и 3 и член 30 од Уставот на Република Северна Македонија
Судот оцени дека согласно член 21 став (1) алинеја 10 од Законот за организација и работа на органите на државната управа, Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, надзорот од надлежност од областа на шумарството го врши преку Државниот инспекторат за шумарство и ловство, а инспекцискиот надзор од областа на шумарството го врши врз основа на членовите 15 став 3, 65-6, 70, 70-а, 99, 99-а, и 100 од Законот за шумите, па во таа насока наводите од иницијативата со кои се оспорува член 70-а став 3 од Законот за шумите како спротивен на член 8 став 1 алинеја 3 и член 11 ставови 2 и 3 од Уставот се неосновани, бидејќи одредбата е јасна, прецизна и недвосмислена и истата не предвидува никакво мачење, нечовечко или понижувачко однесување и казнување, ниту присилна работа за инспекторите.

Законодавецот, има уставно овластување да креира норми со кои ќе обезбеди квалитетна заштита при спроведување на пренесените јавни овластувања и спречување на нелегална трговија со дрва. Во овој случај тоа го сторил со пропишување на надлежноста на Државниот инспекторат за шумарство и ловство во оспорената одредба од член 70-а став 3 и обврските предвидени во член 69 став 1 од Законот за шумите.

Во согласност со своето уставно овластување, законодавецот има обврска со закон да го уредува однесувањето во одредена област од општествениот живот за кои ќе оцени дека тоа е потребно и оправдано, особено кога станува збор за јавен интерес.

Судот оцени дека оспорените одредби од Законот, формално и материјално се усогласени со темелната вредност на уставниот поредок – владеењето на правото и заштитата и унапредувањето на животната средина. Исто така, по направената анализа Судот оцени дека истите одредби се во согласност со Уставот и со нив не се задира во интегритетот на вработените инспектори во Државниот инспекторат за шумарство и ловство и во правото на сопственост на граѓаните.

Имено, според подносителот на иницијативата, со оспорените законски одредби се овозможува на државните инспектори од областа на шумарството да постапуваат арбитрарно, применувајќи ги одредбите од член 16 од Законот за шумарска и ловна инспекција, одредбите од членовите 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 и 15 од Законот за инспекциски надзор и одредбите од член 75 ставови 1 и 2 од Законот за спречување на корупција и судирот на интереси, ова од причина што на државните инспектори им се ускратува правото да бидат непристрасни, несубјективни и законити, со тоа што инспекторите активно учествувале при регистрација на правното лице за вршење на промет на дрво и дрвни сортименти, за потоа да вршат инспекциски надзори дали правните лица се регистрирани согласно Законот за шумите, така што било ставено во прашање владеењето на правото, социјалната правда и заштитата и унапредувањето на животната средина и природата.

Воедно, според наводите во иницијативата, со одредбите од член 70-а став 3 од Законот за шумите инспекторите од Државниот инспекторат за шумарство и ловство дејствијата што треба да ги преземат ги сметале за присилна работа и понижувачко однесување, односно истото не им било во опис и попис на работата и работните задачи, а ниту во законските овластувања за работа со што се чуствувале понижени, а со тоа им се повредувале стручните, интелектуалните и емоционалните чувства.

Според направената анализа Уставниот суд оцени дека постапувањето на Државниот инспекторат за шумарство и ловство во вршењето на инспекцискиот надзор од областа на шумарството е во согласност со член 100 од Законот за шумите во кој е уредена надлежноста и овластувањата на државниот инспектор.

Вршењето на инспекциски надзор и спречувањето на нелегална трговија со дрво, според Законот за шумите е основна работна задача на инспекторите и инспекторатот, поради што горенаведениот навод од иницијативата нема основ.

Подносителот на иницијативата наведува дека со член 69 став 1 од Законот за шумите се повредува член 30 од Уставот, со кој се гарантираат правата на сопственост.

Овој навод нема основ од причина што оспорената одредба од член 69 став 1 од Законот за шумите воопшто не се однесува на сопственоста ниту на каков било начин ја оспорува или ја ограничува, односно сопствениците можат слободно да го користат дрвото за сопствени цели или за промет, но за тоа законодавецот предвидел обврска за жигосување и транспорт со соодветна документација на истото, се со цел спречување на злоупотреби и нелегална сеча и трговија на дрво.

Напротив, со член 69 став 1 од Законот за шумите се спречува нелегалната сеча и трговијата со дрва. Овој член се однесува на регулирање на транспортот на дрво или дрвни производи кога се превезува од местото на утовар или пренесува од место до место. Со испратницата која се издава во електронска и хартиена форма, се обезбедува легално пренесување на дрвото или дрвните производи при транспорт и промет.

Во спротивно, неиздавање на документи за транспорт и нежигосување на дрвните сортименти при транспортот и нивен пласман на пазарот со дрвни сортименти би создал нерегулиран начин на постапување со што не би се разликувале дрвните сортименти кои се легално исечени од дрвни сортименти што се бесправно исечени, не поседуваат документи и не се обележани/жигосани, поради што наводот е без основ.

Во иницијативата од страна на подносителот е поставена дилема, зошто одредбите од член 69 ставови 1 и 2 од Законот за шумите се однесуваат на сите дрва, иако дрвата на земјоделски земјишта, градежни земјишта и со култура води не претставуваат шума и според нив не подлежат на Законот за шуми.

Уставниот суд не ја цени согласноста на овој закон со Законот за земјоделско земјиште кој воопшто не третира прашања на дрва, шумски дрва и слично ниту пак има одредби за сеча или транспорт на истите.

Законодавецот има уставно загарантирана надлежност да ги регулира односите предвидени во општеството, а во овој случај истиот го сторил тоа во однос на Законот за шумите кој се однесува на шумите дефинирани согласно член 6 од Законот за шумите, но истовремено, Законот за шумите во пооделните членови 69 ставови 1 и 2 и член 70 став 1 го регулира транспортот и прометот на дрво и дрвни сортименти без оглед на тоа од каков вид земјиште потекнува дрвото или дрвниот сортимент.

По однос на наводите за меѓусебна неусогласенот на оспорената законската одредба со други одредби од Законот за шумите, одредби од Законот за инспекциски надзор и одредби од Законот за спречување на корупција и судир на интереси, Судот оцени дека станува збор за прашање кое не е во надлежност на Уставниот суд, согласно со член 110 алинеја 1 од Уставот.

Врз основа на претходно изнесеното судот оцени дека член 69 став 1 и член 70-а став 3 од Законот за шумите, се во согласност со член 8 став 1 алинеи 3, 6, 7, 8 и 10, член 11 ставови 2 и 3 и член 30 од Уставот на Република Северна Македонија.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.153/2024
Shkup, 09.04.2025

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 73 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 9 prill 2025, miratoi

A K T V E N D I M

NUK INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 69 paragrafi 1 dhe nenit 70-a paragrafi 3 të Ligjit për pyjet (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.64/2009, 24/2011, 25/2013, 79/2013, 147/2013, 43/2014, 160/2014, 33/2015, 44/2015, 147/2015, 7/2016, 39/2016, 147/2017 dhe „Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 274/2022, 255/2024 dhe 59/2025).

Arsyetim

Inspektorati Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti – Shkup parashtroi iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për të filluar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 69, paragrafi 1 dhe nenit 70-a, paragrafi 3 të Ligjit për pyjet.

Parashtruesi thekson se të gjitha ligjet dhe aktet nënligjore duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, sepse Kushtetuta është akti më i lartë juridik në vendin tonë.

Sipas pretendimeve në iniciativë, në dispozitat e nenit 70-a, paragrafi 3 të Ligjit për pyjet theksohet se organi administrativ shtetërore përgjegjës për punët nga sfera e pylltaris, përmes Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti, personit juridik nga paragrafi (2) i këtij neni do t’i kryejnë kontrollë të dokumentacionit të parashtruar nga paragrafi (7) i këtij neni me gjendjen faktike në vend dhe do ta vërtetojë atë me procesverbal i cili do t’i dërgohet organit administrativ shtetëror përgjegjës për çështjet pyjore dhe si i tillë, është në kundërshtim me disa dispozita ligjore dhe kushtetuese.

Parashtruesi konsideron se dispozita e kontestuar është në kundërshtim me nenin 16 të Ligjit për inspektimin pyjor dhe të gjuetisë, dispozitat e neneve 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 dhe 15 të Ligjit për Mmikëqyrjen inspektuese, dispozitat e nenit 98, paragrafët 1 dhe 2, dispozitat e nenit 75, paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit për parandalimin e korrupsionit dhe konfliktit të interesit, si dhe nenin 8, paragrafi 1 dhe nenin 11, paragrafët 2 dhe 3 të Kushtetutës.

Lidhur me nenin 69, paragrafi 1 të Ligjit për pyjet, në iniciativë theksohet se sipas tij, druri i prerë në pyll, si dhe jashtë pyllit (përveç drurit nga pemët frutore në tokë bujqësore), pavarësisht se kujt i përket pronësia, duhet të vuloset me një pullë pyjore qartësisht të dukshme dhe të pajiset me një fletëdërgesë për drurin e prerë dhe asortimentet e drurit kur transportohet nga vendi i ngarkimit ose transferohet nga një vend në tjetrin. Fletëdërgimi lëshohet në formë elektronike dhe në letër.

Në këtë drejtim, theksohet se me nenin 69, paragrafët 1 dhe 2 i Ligjit për pyjet shkelen dispozitat e Ligjit për tokën bujqësore, dispozitat e Ligjit për kullotat, dispozitat e Ligjit për ujërat, dispozitat e nenit 75 të Ligjit për kadastrën e Paluajtshmërive, dispozitat e nenit 1, paragrafët 1 dhe 2, nenit 62, paragrafi 1, nenit 67, paragrafi 1 i Ligjit për pyjet, dispozitat e nenit 75, paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit për parandalimin e korrupsionit dhe konfliktit të interesit, si dhe dispozitat e nenit 8, paragrafi 1, alinetë 3, 6, 7, 8 dhe 10, nenit 11, paragrafët 2 dhe 3 dhe nenit 30 të Kushtetutës. Sipas pretendimeve në iniciativë, dispozitat e Ligjit për tokën bujqësore përcaktojnë se në çfarë mënyre dhe si pronari i tokës bujqësore do ta mirëmbajë tokën e tij, dhe neni 69 paragrafët 1 dhe 2 e kufizojnë këtë, d.m.th. se si pronarët do ta mirëmbajnë tokën e tyre bujqësore nëse nuk mund ta transferojnë ose transportojnë drurin e prerë pa pengesa. Përveç kësaj, pronarët janë detyruan të paguajnë kostot e vulosjes dhe lëshimit të dokumenteve të transportit, dhe kështu e drejta e tyre e pronësisë së masës së drurëve në tokën bujqësore shkelet sepse ata jo vetëm që kufizohen në përdorimin e saj pa pengesa, por i nënshtrohen edhe kostove shtesë financiare dhe varësisë nga burokracia.

Parashtruesi në iniciativë citon një shembull: nëse pronari mbjell plepa, arra ose specie të tjera në tokën bujqësore, por pengohet t’i transportojë ato pa pengesa, kjo konteston të drejtën e tij të pronësisë dhe ajo pemë nuk mund të shërbejë për të mirën e individit dhe të komunitetit. Parashtruesi citon një shembull tjetër se kur pronari i tokës bujqësore, për arsye të ndryshme, nuk ka kryer asnjë aktivitet bujqësor në tokën e tij bujqësore për një kohë të gjatë dhe janë shfaqur lloje bimësh drunore, atij i lejohet t’i presë ato, por nuk i lejohet ta transportojë atë dru pa pengesa. Sipas parashtruesit, në atë rast, e drejta e pronarit për pronësinë e tokës që nuk është pyll kufizohet.

Në iIniciativë theksohet se Ligji për pyjet zbatohet për të gjitha pyjet dhe tokën pyjore pavarësisht nga pronësia dhe qëllimi, dhe nga kjo rrjedh se dispozita e nenit 69, paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit për Pyjet zbatohet në mënyrë jokushtetuese për çdo gjë që është dru, dhe në të njëjtën kohë nuk konsiderohet pyll.

Në përputhje me sa më sipër, propozohet që Gjykata Kushtetuese të fillojë një procedurë për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e dispozitave të nenit 69, paragrafi 1 dhe nenit 70-a, paragrafi 3 të Ligjit për Pyjet dhe të marrë aktvendim, në përputhje me dispozitat e nenit 11 të Kushtetutës, me të cilin ato do të shfuqizohen.

Në seancë, Gjykata përcaktoi se sipas nenit 69, paragrafi 1 të Ligjit për pyjet, druri i prerë në pyll, si dhe jashtë pyllit (përveç drurit nga pemët frutore në tokë bujqësore), pavarësisht se kujt i përket pronësia, duhet të vuloset me një vulë pyjore qartësisht të dukshme dhe të pajiset me një fletëdërgesë për drurin e prerë dhe asortimentet e drurit kur transportohet nga vendi i ngarkimit ose transferohet nga një vend në tjetrin, fletëdërgesa lëshohet në formë elektronike dhe në letër.

Gjykata gjithashtu përcaktoi se sipas nenit 70-a, paragrafi 3 i të njëjtit ligj, organi i administratës shtetërore kompetent për çështjet në fushën e pylltarisë, përmes Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti, duhet të kontrollojë dokumentacionin e parashtruar nga paragrafi (2) i këtij neni me gjendjen faktike në vend dhe ta vërtetojë atë në një procesverbal që ia dërgon organit të administratës shtetërore kompetent për çështjet në fushën e pylltarisë..

III

Sipas nenit 8, paragrafi 1, alinetë 3, 6, 7, 8 dhe 10 të Kushtetutës, sundimi i së drejtës, mbrojtja ligjore e pronës, liria e tregut dhe sipërmarrjes, humanizmi, drejtësia sociale dhe solidariteti, si dhe rregullimi dhe humanizimi i hapësirës dhe mbrojtja dhe promovimi i mjedisit jetësor dhe natyrës janë vlera themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Neni 11, paragrafët 2 dhe 3 i Kushtetutës ndalon çdo formë të torturës, trajtimit dhe dënimit çnjerëzor ose degradues dhe ndalon punën e detyruar.

Sipas nenit 30, paragrafi 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, e drejta e pronës dhe e drejta e trashëgimisë janë të garantuara, dhe sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, prona krijon të drejta dhe detyrime dhe duhet t’i shërbejë të mirës së individit dhe të bashkësisë. Sipas paragrafit 3 të të njëjtit nen, askush nuk mund të privohet ose të kufizohet në pronësi dhe të drejtat që rrjedhin prej saj, përveç në rastin e një interesi publik të përcaktuar me ligj, dhe sipas paragrafit 4 të të njëjtit nen, në rast të shpronësimit të pronësisë ose në rast të kufizimit të pronësisë, garantohet kompensim i drejtë, i cili nuk mund të jetë më i ulët se vlera e tregut.

Sipas nenit 110, paragrafi 1 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën.

Sipas nenit 1, paragrafi 1 i Ligjit për pyjet (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 64/09, 24/11, 53/11, 25/13, 79/13, 147/13, 43/14, 160/14, 33/15, 44/15, 147/15, 7/16, 39/16 dhe „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.274/22, 255/2024 dhe 59/2025), Ky ligj rregullon planifikimin, menaxhimin, kultivimin, mbrojtjen dhe përdorimin (në tekstin e mëtejmë: menaxhimi i pyjeve), ruajtjen e pyjeve si burim natyror dhe tokës pyjore, realizimin e funksioneve të përfitimit publik të pyjeve, të drejtën dhe detyrimet për të përdorur pyjet, financimin, si dhe çështje të tjera me rëndësi për pyjet dhe tokën pyjore sipas parimit të pranueshmërisë biologjike, ekonomike, sociale dhe ekologjike. Paragrafi 2 i të njëjtit nen përcakton se dispozitat e këtij ligji zbatohen për të gjitha pyjet dhe tokën pyjore pavarësisht nga pronësia dhe qëllimi.

Në përputhje me nenin 28, pika 11 e Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për organizimin dhe funksionimin e organeve të administratës shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 121/2024), që nga dita e hyrjes në fuqi të këtij Ligji, Inspektorati Shtetëror për Bujqësi dhe Inspektorati Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti do të vazhdojnë të funksionojnë si organe brenda Ministrisë së Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave.

Në përputhje me nenin 21, paragrafi (1), alineja 10 të Ligjit për Organizimin dhe Funksionimin e Organeve të Administratës Shtetërore, Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave kryen mbikëqyrjen brenda kompetencës së saj në fushën e pylltarisë përmes Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti, ndërsa mbikëqyrja inspektuese në fushën e pylltarisë kryhet në bazë të neneve 15, paragrafi 3, 65-6, 70, 70-a, 99, 99-a dhe 100 të Ligjit për pyjet.

Iniciativa në fjalë kërkon fillimin e një procedure për vlerësimin e kushtetutshmërisë së dispozitave të nenit 69, paragrafi 1 dhe nenit 70-a, paragrafi 3 të Ligjit për pyjet, me arsyetimin se nenet e kontestuara shkelin dispozitat e nenit 8, paragrafi 1, alinetë 3, 6, 7, 8, 10, nenit 11, paragrafët 2 dhe 3, dhe nenit 30 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Gjykata vlerësoi se në përputhje me nenin 21 paragrafi (1) alineja10 të Ligjit për Organizimin dhe Punën e Organeve të Administratës Shtetërore, Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Ekonomisë së Ujërave, brenda juridiksionit të saj në fushën e pylltarisë, ushtron mbikëqyrje përmes Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti, dhe mbikëqyrja inspektuese në fushën e pylltarisë kryhet në bazë të neneve 15 paragrafi 3, 65-6, 70, 70-a, 99, 99-a dhe 100 të Ligjit për Pyjet, dhe në këtë drejtim, pretendimet në iniciativën që kundërshtojnë nenin 70-a paragrafi 3 të Ligjit për Pyjet si në kundërshtim me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe nenin 11 paragrafët 2 dhe 3 të Kushtetutës janë të pabazuara, sepse dispozita është e qartë, precize dhe e padyshimtë dhe nuk parashikon asnjë torturë, trajtim ose ndëshkim çnjerëzor ose nënçmues, as punë të detyruar për inspektorët.

Ligjvënësi ka autorizim kushtetues për të krijuar norma që do të sigurojnë mbrojtje të cilësisë në zbatimin e kompetencave publike të transferuara dhe do të parandalojnë tregtinë e paligjshme të drurit. Në këtë rast, këtë e bëri këtë duke përcaktuar kompetencën e Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti në dispozitën e kontestuar të nenit 70-a paragrafi 3 dhe detyrimet e parashikuara në nenin 69 paragrafi 1 të Ligjit për pyjet.

Në përputhje me autorizimin e tij kushtetues, ligjvënësi ka për obligim të rregullojë me ligj sjelljen në një fushë të caktuar të jetës shoqërore për të cilën do të vlerësojë se është e nevojshme dhe e justifikuar, veçanërisht kur bëhet fjalë për interes publik.

Gjykata vlerësoi se dispozitat e kontestuara të Ligjit janë formalisht dhe materialisht në përputhje me vlerën themelore të rendit kushtetues – sundimin e së drejtës dhe mbrojtjen dhe përmirësimin e mjedisit jetësor. Gjithashtu, pas analizës, Gjykata vlerësoi se të njëjtat dispozita janë në përputhje me Kushtetutën dhe nuk cenojnë integritetin e inspektorëve të punësuar në Inspektoratin Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti dhe të drejtën e pronës së qytetarëve.

Konkretisht, sipas parashtruesit, dispozitat ligjore të kontestuara u lejojnë inspektorëve shtetërorë në fushën e pylltarisë të veprojnë në mënyrë arbitrare, duke zbatuar dispozitat e nenit 16 të Ligjit për Inspektimin e Pylltarisë dhe Gjuetisë, dispozitat e neneve 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 dhe 15 të Ligjit për Mbikëqyrjen e Inspektimit dhe dispozitat e nenit 75 paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesit, kjo për shkak se inspektorëve shtetërorë u mohohet e drejta për të qenë të paanshëm, jo-subjektivë dhe të ligjshëm, me inspektorët që marrin pjesë aktive në regjistrimin e personit juridik për tregtimin e drurit dhe asortimenteve të drurit dhe më pas kryejnë inspektime për të parë nëse personat juridikë janë të regjistruar në përputhje me Ligjin për Pyjet, duke vënë kështu në pikëpyetje sundimin e së drejtës, drejtësinë sociale dhe mbrojtjen dhe avansimin e mjedisit jetësor dhe natyrës.

Njëkohësisht, sipas pretendimeve në iniciativë, me dispozitat e nenit 70-a paragrafi 3 të Ligjit për pyjet, inspektorët e Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti i konsideruan veprimet që duhej të ndërmerrnin si punë të detyruar dhe sjellje nënçmuese, d.m.th. e njëjta nuk ishte në përshkrimin e tyre të punës dhe listën e detyrave të punës, as në autorizimet e tyre ligjore për punë, gjë që i bëri të ndihen të nënçmuar, dhe kështu u shkelën ndjenjat e tyre profesionale, intelektuale dhe emocionale.
Sipas analizës, Gjykata Kushtetuese vlerësoi se veprimet e Inspektoratit Shtetëror për Pylltari dhe Gjueti në kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese në fushën e pylltarisë janë në përputhje me nenin 100 të Ligjit për pyjet, i cili rregullon kompetencën dhe autorizimet e inspektorit shtetëror.

Kryerja e mbikëqyrjes inspektuese dhe parandalimi i tregtisë së paligjshme me dru, sipas Ligjit për pyjet, është detyra themelore e inspektorëve dhe inspektoratit, prandaj pretendimi i lartpërmendur në iniciativë nuk ka bazë.

Parashtruesi i iniciativës deklaron se neni 69, paragrafi 1 i Ligjit për Pyjet shkel nenin 30 të Kushtetutës, i cili garanton të drejtat e pronësisë.

Ky pretendim është i pabazuar sepse dispozita e kontestuar e nenit 69, paragrafi 1 i Ligjit për Pyjet nuk i referohet fare pronësisë, as nuk e konteston ose kufizon atë në asnjë mënyrë, d.m.th. pronarët mund ta përdorin lirisht drurin për qëllimet e tyre ose për tregti, por për këtë ligjvënësi ka parashikuar një detyrim për ta vulosur dhe transportuar atë me dokumentacion të përshtatshëm, të gjitha me qëllim parandalimin e abuzimeve dhe prerjes dhe tregtisë së paligjshme të drurit.

Përkundrazi, neni 69, paragrafi 1 i Ligjit për Pyjet parandalon prerjen dhe tregtinë e paligjshme të drurit. Ky nen i referohet rregullimit të transportit të drurit ose produkteve të drurit kur ato transportohen nga vendi i ngarkimit ose transferohen nga një vend në tjetrin. Fleta e dërgesës, e cila lëshohet në formë elektronike dhe në letër, siguron transferimin ligjor të drurit ose produkteve të drurit gjatë transportit dhe tregtisë.

Përndryshe, moslëshimi i dokumenteve të transportit dhe mosvulosja e asortimenteve të drurit gjatë transportit dhe vendosja e tyre në treg me asortimente druri do të krijonte një mënyrë të parregulluar të trajtimit të asortimenteve të drurit që nuk do të dallonte asortimentet e drurit të prera ligjërisht nga asortimentet e drurit që janë të prera ilegalisht, nuk kanë dokumente dhe nuk janë të shënuara/vulosura, prandaj pretendimi është i pabazuar.

Në iniciativë, parashtruesi ngre një dilemë se pse dispozitat e nenit 69, paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit për pyjet zbatohen për të gjitha drurët, megjithëse drurët në tokën bujqësore, tokën ndërtimore dhe tokën e kultivuar nuk përbëjnë pyll dhe për këtë arsye nuk i nënshtrohen Ligjit për pyjet.

Gjykata Kushtetuese nuk e vlerëson përputhshmërinë e këtij ligji me Ligjin për Tokën Bujqësore, i cili nuk trajton fare çështjet e drurëve, pemëve pyjore etj., as nuk përmban dispozita për prerjen ose transportin e tyre.

Ligjvënësi ka një kompetencë të garantuar kushtetuese për të rregulluar marrëdhëniet e parashikuara në shoqëri, dhe në këtë rast e bëri këtë në lidhje me Ligjin për pyjet, i cili i referohet pyjeve të përcaktuara në përputhje me nenin 6 të Ligjit për Pyjet, por në të njëjtën kohë, Ligji për Pyjet, në nenet 69, paragrafët 1 dhe 2 dhe nenin 70, paragrafi 1, rregullon transportin dhe tregtinë e drurit dhe asortimenteve të drurit pavarësisht nga lloji i tokës nga e cila vjen druri ose asortimenti i drurit.

Lidhur me pretendimet për mospërputhje të ndërsjellë të dispozitës ligjore të kontestuar me dispozita të tjera të Ligjit për Pyjet, dispozita të Ligjit për Mbikëqyrjen Inspektuese dhe dispozita të Ligjit për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesave, Gjykata vlerësoi se kjo është një çështje që nuk është në juridiksionin e Gjykatës Kushtetuese, në përputhje me nenin 110, paragrafi 1 të Kushtetutës.

Bazuar në sa më sipër, Gjykata vlerësoi se neni 69, paragrafi 1 dhe neni 70-a, paragrafi 3 i Ligjit për Pyjet janë në përputhje me nenin 8, paragrafi 1, alinetë 3, 6, 7, 8 dhe 10, nenin 11, paragrafët 2 dhe 3 dhe nenin 30 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Nisur nga sa më sipër, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski