У.бр.183/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд
на Република Северна Македонија
У.бр.183/2024
05.02.2025 година
С к о п ј е

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 алинеја 2 од Уставот на Република Северна Македонија и член 73 алинеја 1 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” број 115/2024), на седницата одржана на 5 февруари 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за применување на Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2015, 99/2016, 134/2016 и 33/2017), во постапките за спроведување на детални урбанистички планови донесени согласно Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање кој повеќе не е во важност на територијата на Општина Ѓорче Петров („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ бр.2/2018).

2. Ова решение ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

О б р а з л о ж е н и е

Сања Маринковиќ од Скопје, преку полномошникот Александар Марковиќ, адвокат од Скопје, поднесе иницијатива за оценување на уставноста и законитоста на актот означен во диспозитивот на ова решение.

Според подносителот, оспорената одлука не е во согласност со член 8 став 1 алинеи 3 и 10 и член 51 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија, член 2 став 1 точка 2 од Законот за локалната самоуправа, член 5 став 1 алинеја 3, член 11 став 1, членови 24 – 29 и член 82 од Законот за просторно и урбанистичко планирање и член 2 став 1, член 13 став 1, член 27 и членовите 38 – 54 од Законот за урбанистичко планирање.

Советот на Општината, со оваа одлука предвидел при спроведувањето на претходно донесените детални урбанистички планови на територијата на Општина Ѓорче Петров да се применува Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2015, 99/2016, 134/2016 и 33/2017).

Меѓутоа, овие планови биле донесени согласно Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање (Службен весник на Република Македонија бр. 63/12, 126/12, 19/13, 95/13, 167/13, 37/14, 125/14, 148/14 и 65/15), кој важел претходно пред да биде донесен Правилникот којшто е наведен во оспорената одлука и имале параметри согласно правилникот што важел во времето на нивното донесување.

Со донесувањето на оспорената одлука, всушност биле изменети и дополнети постоечките детални урбанистички планови, без да се спроведе пропишаната постапка предвидена со член 27 и член 31 од Законот за урбанистичко планирање.

Ова прашање на сличен начин било нормирано и во член 82 од претходно важечкиот Закон за просторно и урбанистичко планирање, кој важел во времето на донесување на Одлуката.

Ниту со претходниот, ниту со постојниот закон, не било предвидено да се изменува детален урбанистички план со обична одлука, туку за тоа било потребно да се спроведе законски пропишана постапка во две главни фази и дваесетина потфази со вклучување на сите надлежни субјекти во определени фази од донесувањето, односно изменувањето и дополнувањето на планот.

Дури и да постоела потреба за усогласување на претходно донесените детални урбанистички планови со новиот Правилник за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање, тоа усогласување морало да се спроведе во иста постапка предвидена за донесување детален урбанистички план, а не преку измислена скратена и законски непостоечка форма.
Како последица на ова незаконско постапување на Општината, се јавиле нелогичности во праксата кои доведуваат до правна несигурност.

Така, доколку се побарало издавање извод од детален урбанистички план од опфатените објекти, се добивал извод со параметри кои важат сега, а не со оние кои важеле кога бил донесен планот и изграден објектот.

Судот утврди дека Советот на Општина Ѓорче Петров, врз основа на член 22 став 1 точка 1 и член 36 став 1 точка 15 од Законот за локалната самоуправа, а во врска со член 28 став 2 од Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/15), како и врз основа на член 16 став 1 точка 37 од Статутот на Општина Ѓорче Петров-пречистен текст („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ бр.18/13) и Статутарната одлука за измена и дополнување на Статутот на Општина Ѓорче Петров („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ бр.13/14), на својата шеста седница одржана на 27 февруари 2018 година, донел Одлука за применување на Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија бр. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/15, 99/16, 134/16 и 33/17) во постапките за спроведување на детални урбанистички планови донесени согласно Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање кој не е повеќе во важност на територијата на Општина Ѓорче Петров.

Согласно со член 1 од истата, со оваа одлука се применува Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/15, 99/16, 134/16 и 33/17) во постапките за спроведување на деталните урбанистички планови донесени согласно Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање кој не е повеќе во важност на територијата на Општина Ѓорче Петров.

Според член 2, Одлуката ќе се применува во постапките за спроведување на деталните урбанистички планови (постапката за добивање на одобрение за градење, одобрување на идеен проект и сл.), освен за претходно започнатите постапки.

Со член 3 се задолжуваат градоначалникот на Општина Ѓорче Петров и Секторот за урбанизам да ја применуваат оваа одлука во постапките за спроведување на деталните урбанистички планови.

На крајот, во член 4 е определено дека Одлуката стапува на сила со денот на нејзиното донесување и дека ќе се објави во „Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“.

Одлуката е објавена во „Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ бр.2 од 27 февруари 2018 година.

III

a) Согласно со член 1 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија, Република Северна Македонија е суверена, самостојна, демократска и социјална држава.

Според ставот 2 на овој член, суверенитетот на Република Северна Македонија е неделив, неотуѓив и непренослив.

Член 3 став 1 од Уставот, предвидува дека територијата на Република Северна Македонија е неделива и неотуѓива.

Владеењето на правото и локалната самоуправа се темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија, согласно член 8 став 1 алинеи 3 и 9 од Уставот.

Согласно со член 51 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Според член 52 став 1 од Уставот, законите и другите прописи се објавуваат пред да влезат во сила.

Член 110 алинеја 2 од Уставот, утврдува дека Уставниот суд на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно точката 1 на Амандманот XVI на Уставот, локалната самоуправа се уредува со закон кој се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од вкупниот број пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Македонија. Законите за локално финансирање, локални избори, општинските граници и за Градот Скопје, се донесуваат со мнозинство гласови од присутните пратеници, при што мора да има мнозинство гласови од присутните пратеници кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинство во Република Северна Македонија.

Според точката 1 на Амандманот XVII на Уставот, во единиците на локалната самоуправа граѓаните непосредно и преку претставници учествуваат во одлучувањето за прашања од локално значење, а особено во областите на јавните служби, урбанизмот и руралното планирање, заштитата на околината, локалниот економски развој, локалното финансирање, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската заштита, образованието, здравствената заштита и во други области утврдени со закон.

б) Согласно член 2 став 1 точка 2 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија“ бр.5/2002), „прописи” се општи акти со кои советот го уредува вршењето на надлежностите на општината.

Во член 7 став 1 од истиот закон е предвидено дека општината го уредува вршењето на своите надлежности со статутот и други прописи.

Според член 21 став 1 од Законот, општините самостојно, во рамките на законот, ги уредуваат и вршат работите од јавен интерес од локално значење, утврдени со овој или друг закон и се одговорни за нивното вршење.

Член 36 (насловен „Надлежност на Советот“) став 1 точка 1 од овој закон, утврдува дека советот го донесува статутот на општината и други прописи, додека точка 15 на истиот став предвидува дека врши и други работи утврдени со закон.

Член 50 (насловен „Надлежности на градоначалникот“) став 1 точка 4 од Законот за локалната самоуправа, нормира дека градоначалникот го обезбедува извршувањето на одлуките на советот.

Според точките 13 и 16 на овој став, градоначалникот исто така, раководи со општинската администрација и врши други работи утврдени со закон и со статутот.

Членот 62 од истиот закон (насловен „Прописи на советот“), во став 1 предвидува дека во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.

Согласно став 4 на истиот член, прописите се објавуваат во службениот гласник на општината најдоцна во рок од седум дена од денот на нивното донесување, додека според став 5 на истиот член, прописите од ставот 1 на овој член влегуваат во сила осмиот ден од денот на објавувањето, доколку со статутот поинаку не е определено.

в) Согласно со член 79 став 1 од Статутот на Општина Ѓорче Петров-пречистен текст („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ бр.18/13) и Статутарната одлука за измена и дополнување на Статутот на Општина Ѓорче Петров („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ бр.13/14), прописите на Советот влегуваат во сила, осмиот ден од денот на објавувањето во „Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“, а по исклучок што го утврдува Советот, најрано со денот на објавувањето.

Во став 2 алинеи 1 – 4 на истиот член е предвидено дека прописите на Советот може да влезат во сила и во покус рок од осум дена ако: причините поради кои се предлага донесувањето на прописот и целите што се сака да се постигнат со неговото донесување се од итен и неодложен карактер; не се создаваат материјални обврски за граѓаните и правните лица; прашањата што се регулираат се од сферата на одбраната, заштитата, спасувањето и сл.; тоа го налагаат начелата на целисходност, рационалност, ефикасност, економичност, оперативност и сл.

Анализата на оспорената одлука укажува на тоа дека Советот со свој акт – во форма на одлука, определил кој подзаконски акт ќе се применува во постапките за спроведување на деталните урбанистички планови, при што предвидел исклучок – тоа да не важи за претходно започнатите постапки и утврдил обврска за градоначалникот на Општината и Секторот за урбанизам да ја применуваат оваа одлука.

Според Судот, ваквиот нормативен пристап е причина согласно член 26 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, уставноста и законитоста на оспорената одлука да се испита и од аспект на начинот на уредување на предметот којшто е од суштинско прашање, покрај наводите од иницијативата на кои подолу се дава осврт.

Имено, важењето на прописите и нивната примена е прашање кое го уредуваат исклучиво самите прописи во своите преодни и завршни одредби. Од друга страна, должност на органите е да ги спроведуваат и почитуваат, а не со свои одлуки да одлучуваат за нивното важење и примена, што е спротивно на темелната вредност на уставниот поредок – владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Конкретно, во оспорената одлука се наведени два правилници со ист назив, но со различно време на важење во кое се применуваат.

Првиот е Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.63/12, 126/12, 19/13, 95/13, 167/13, 37/14, 125/14, 148/14 и 65/15).

Согласно член 89 од овој правилник, истиот влегува во сила наредниот ден од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Македонија”.

Основниот текст на Правилникот е објавен во „Службен весник на Република Македонија“ бр.63/12 од 23 мај 2012 година, што значи дека влегол во сила на 24 мај 2012 година.

Во оспорената одлука, не се наведени броевите на службеното гласило во кој е објавен овој правилник. Но, од преодните одредби на другиот правилник наведен во оваа одлука, во која се предвидува престанок на важењето на првиот правилник, неспорно е дека станува збор за овој пропис.

Вториот е Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2015, 99/2016, 134/2016, 33/2017 и 86/2018), при што во оспорената одлука, не е наведен последниот правилник за негово изменување и дополнување од причина што истиот е донесен подоцна (4 мај 2018 година, а влегол во сила наредниот ден).

Во член 86 од овој правилник е предвидено дека со денот на неговото влегување во сила престанува да важи Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” бр. 63/12, 126/12, 19/13, 95/13, 167/13, 37/14, 125/14, 148/14 и 65/15).

Членот 87 од истиот правилник определува дека влегува во сила наредниот ден од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Македонија”.

Ако се има предвид дека основниот текст на овој правилник е објавен во „Службен весник на Република Македонија“ бр.142/15 од 21 август 2015 година, значи дека влегол во сила на 22 август 2015 година.

Според тоа, првиот правилник важел и согласно тоа се применувал заклучно со 21 август 2015 година, додека вториот почнал да важи од наредниот ден, пред донесувањето и влегувањето во сила на оспорената oдлука на 27 февруари 2018 година.

И покрај јасноста и прецизноста на претходно наведените норми кои го уредуваат влегувањето во сила и престанокот на важењето на двата правилници, Советот на Општината одлучил да ја уредува нивната примена, каде за првиот правилник во член 1 од оспорената одлука дури и констатира дека истиот не бил повеќе во важност на територијата на Општината.

Оспорената одлука има свој вовед во кој се наведени правните основи за нејзино донесување, но ниту еден од нив не содржи овластување за донесување на ваков акт од страна на Советот на Општината.

Така, член 22 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа се однесува на тоа дека општините меѓу другото ги вршат работите на урбанистичкото (урбано и рурално) планирање, издавањето на одобрение за градење на објекти од локално значење утврдени со закон, уредувањето на просторот и уредувањето на градежното земјиште.

Потоа, наведен е член 36 став 1 точка 15 од истиот закон, според кој Советот врши и други работи утврдени со закон.

Меѓутоа, законска одредба, која доделува овластување за определување примена на подзаконски пропис од страна на Советот, не е наведена од причина што таква не постои.

Исто и цитираниот член 28 став 2 од Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/15), се однесува на групите на класи на намени (А-Домување, Б-Комерцијални и деловни намени, В-Јавни институции, Г- Производство, дистрибуција и сервиси, Д-Зеленило, спорт, рекреација и меморијални простори и Е-Инфраструктура), а не на овластување за донесување ваков акт.

И на крајот, според наведениот во воведот член 16 став 1 точка 37 од Статутот на Општината, Советот, меѓу другото ги врши работите на донесување други одлуки за работите од своја надлежност, што исто така не може да биде правен основ за донесување ваква одлука.

Во однос на примената на правилниците во целост, во член 2 од оспорената одлука е предвиден преоден режим според кој Одлуката ќе се применува во постапките за спроведување на деталните урбанистички планови (постапката за добивање на одобрение за градење, одобрување на идеен проект и сл.), освен за претходно започнатите постапки.

Повторно, ова не може да биде предмет на ваков акт, туку исто како прашањето за важење и примена, преодниот режим може да биде предмет на уредување на самиот пропис и на ниту еден акт, односно одредба од акт како што е во случајот, со што се повредува темелната вредност на уставниот поредок – владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Токму Правилникот, за кој со оспорената одлука се определува дека ќе се применува, во член 85 предвидува дека при спроведувањето на урбанистичките планови донесени до денот на влегувањето во сила на овој правилник, ќе се применуваат одредбите од член 50 став 3 од овој правилник, освен доколку со одредбите за спроведување на овие урбанистички планови не е дефинирано дека површините од дозволените пречекорувања од страна на издадените елементи од архитектонска пластика влегуваат во вкупно изградената површина.

Од друга страна, Судот утврди дека овој правилник престанал да важи со влегувањето во сила на Правилникот за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.225/2020, 219/2021, 104/2022 и 99/2023).

Во член 198 од истиот е предвидено дека со денот на неговото влегување во сила престанува да важи Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” бр. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 и 86/18), додека според член 199 од истиот акт, овој правилник влегува во сила наредниот ден од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Притоа, основниот текст на Правилникот за урбанистичко планирање е објавен во „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.225/2020 од 18 септември 2020 година, што значи дека влегол во сила на 19 септември 2020 година.

Но, и покрај тоа, оспорената одлука е сѐ уште на сила и е дел од правниот поредок, иако упатува на примена на пропис кој повеќе не е во сила.

Освен наведеното, потребно е да се посочи и на членот 3 на оспорената одлука со која се задолжуваат градоначалникот на Општина Ѓорче Петров и Секторот за урбанизам да ја применуваат оваа одлука во постапките за спроведување на деталните урбанистички планови.

Имено, надлежностите на градоначалникот се утврдени во член 50 од Законот за локалната самоуправа, каде меѓу другото во став 1 точки 4, 13 и 16 е предвидено дека градоначалникот, меѓу другото: го обезбедува извршувањето на одлуките на советот; раководи со општинската администрација; и врши други работи утврдени со закон и со статутот.

Од ова произлегува дека задолжување на градоначалник со конкретна одлука на Советот не е во согласност со Законот за локалната самоуправа, туку неговата обврска за извршување на прописите на општините произлегува од закон и тоа е негова законска надлежност, како и раководењето со општинската администрација, при што Советот нема надлежност да ја задолжува истата со своите прописи.

Притоа, при спроведувањето на урбанистичките планови градоначалникот е обврзан да ги почитува и применува законите и подзаконските прописи кои се однесуваат на оваа област и тоа оние кои се на сила, а не и оние кои престанале да важат.

Покрај тоа што Советот на Општината со оспорената одлука одлучувал за примената на два подзаконски прописи, истиот презел и надлежност да определува кои од тие прописи не се во важност на нејзината територија.

Имено, во членот 1 од истата, покрај тоа што се определува дека ќе се применува Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/15, 99/16, 134/16 и 33/17), се утврдува дека претходно важечкиот правилник не бил повеќе во важност на територијата на Општината.

Како во однос на временското, така и во однос на просторното важење, Советот на Општината нема надлежност да утврдува дали одреден пропис донесен од државната власт е во важност на нејзината територија.

Законите, прописите и другите општи акти на државната власт важат на целата територија на Републиката без исклучок, од моментот кога влегуваат во сила, па сè до престанокот на нивното важење.

Тоа произлегува од принципот на сувереност и неделивост на територијата на Република Северна Македонија од член 1 и член 3 став 1 од Уставот. Имено, нормативната дејност на државната власт како облик на остварување на суверенитетот, единствено може да се реализира преку донесување општозадолжителни акти кои важат за целата територија на државата и за секој кој се наоѓа на истата.

Такви акти се и двата правилници кои се предмет на оспорената одлука, донесени од министрите за транспорт и врски, врз основа на законско овластување за донесување на ваков пропис.

На крајот, според Судот, постојат основи за уставно проблематизирање и на начинот на кој е уредено влегувањето во сила на оспорената одлука.

Имено, со член 4 е определено дека моментот на нејзино влегување во сила (во текстот е употребен изразот „стапува на сила“) е денот на нејзиното донесување и дека истата ќе се објави во „Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“.

Прашањето за влегување во сила на прописите кои ги донесува Советот е уредено со член 62 став 5 од Законот за локалната самоуправа, според кој прописите од ставот 1 на овој член, влегуваат во сила осмиот ден од денот на објавувањето.

Овој став дава можност поинаку да се уреди ова прашање, односно доколку со статутот поинаку не е определено.

Во член 79 став 1 од Статутот на Општината, тоа е уредено на начин што е предвидено дека прописите на Советот влегуваат во сила осмиот ден од денот на објавувањето во „Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“, додека во истиот став е предвидена можност тоа да биде најрано со денот на објавувањето, а по исклучок што го утврдува Советот, додека во став 2 на истиот член се предвидени причините поради кои прописите на Советот да може да влезат во сила во покус рок од осум дена.

Во овој дел е испочитувана уставната гаранција на основните слободи и права од член 52 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија, законите и другите прописи да се објавуваат пред да влезат во сила.

Според тоа, предуслов одреден закон или пропис да влезе во сила, е да биде претходно објавен. Денот на објавување, а не денот на донесување е најраниот момент од кога може да влезе во сила, при што и тие случаи треба да се исклучок, како за законите согласно член 52 став 3 од Уставот, така и по однос на прописите кои ги донесува Советот на Општина Ѓорче Петров, според член 62 став 5 од Законот за локалната самоуправа и член 79 став 1 од Статутот на Општината.
Но, со оспорената одлука тоа не е случај.

Членот 4 од истата предвидува дека Одлуката влегува во сила со денот на донесувањето, наместо најрано со денот на објавување или пак осмиот ден од денот на објавувањето.

Од друга страна, факт е дека оспорената одлука е објавена во „Службен гласник на Општина Ѓорче Петров“ истиот ден кога е донесена. Меѓутоа, тоа не ја конвалидира самата норма која е уставно-проблематична и задача на Судот е да ја оценува онака каква што е донесена, додека чинот на објавување е фактичко дејствие на овластените субјекти.

Во однос на наводите од иницијативата, во основа тие се однесуваат на тоа дека со оспорената одлука се измениле и дополниле урбанистичките планови и на проблемите кои се појавиле во пракса по нејзиното донесување.

Како што може да се заклучи од претходно кажаното, Одлуката има сосем друг предмет на уредување и тој е анализиран од таа гледна точка, додека прашањето за примената на прописите во пракса е нешто за што Уставниот суд не е надлежен.

Имајќи го предвид погоре изложеното, Судот оцени дека основано може да се постави прашањето за согласноста на оспорената одлука со член 1, член 3 став 1, член 8 став 1 алинеја 3, член 51 и член 52 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија и член 50 став 1 точки 4 и 13 од Законот за локалната самоуправа.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.183/2024
05.02.2025
Shkup

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 73 alineja 1 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 5 shkurt 2025, miratoi

A K T V E N D I M

1. INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për zbatimin e Rregullores për standarde dhe norma për planifikim urban (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2015, 99/2016, 134/2016 dhe 33/2017), në procedurat për zbatimin e planeve të detajuara urbanistike të miratuara në përputhje me Rregulloren për standardet dhe normat e planifikimit urbanistik e cila nuk është më në fuqi në territorin e Komunës së Gjorçe Petrovit (“Gazeta Zyrtare e Komunës Gjorçe Petrov” nr.2/2018).

2. Ky aktvendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

Sanja Marinkoviq nga Shkupi, nëpërmjet të autorizuarit Aleksandar Markoviq, avokat nga Shkupi, ka parashtruar iniciativë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të përcaktuar në dispozitiv të këtij aktvendimi.

Sipas parashtrueses së kërkesës, vendimi i kontestuar nuk është në përputhje me nenin 8 paragrafi 1 alinetë 3 dhe 10 dhe nenin 51 paragrafi 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenin 2 paragrafi 1 pika 2 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, nenin 5 paragrafi 1 alineja 3, nenin 11 paragrafit 1, nenet 24-29 dhe nenin 82 të Ligjit për planifikim hapësinorë dhe nenin 2 paragrafi 1, nenin 13 paragrafi 1, nenin 27 dhe nenet 38 – 54 të Ligjit për planifikim urbanisik.

Këshilli i Komunës me këtë vendim ka paraparë që gjatë zbatimit të planeve të detajuara urbanistike të miratuara paraprakisht në territorin e Komunës së Gjorçe Petrovit të zbatohet Rregulloreja për standarde dhe normativa për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2015, 99/2016, 134/2016, dhe 33/2017).

Mirëpo, këto plane janë miratuar në përputhje me Rregulloren për standarde dhe norma për planifikim urbanistik (Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 63/12, 126/12, 19/13, 95/13, 167/13, 37/14, 125/14, 148/14 dhe 65/15) që ka qenë në fuqi paraprakisht, para miratimit të Rregullores e cila është theksuar në vendimin e kontestuar dhe kanë pasur parametra në pajtim me Rregulloren në fuqi në kohën e miratimit të tyre.

Me miratimin e vendimit të kontestuar, faktikisht janë ndryshuar dhe plotësuar planet e detajuara urbanistike ekzistuese, pa u zbatuar procedura e paraparë në nenin 27 dhe nenin 31 të Ligjit për planifikim urbanistik.

Kjo çështje është rregulluar në mënyrë të ngjashme edhe në nenin 82 të Ligjit paraprak për planifikim hapësinor dhe urbanistik, i cili ka qenë në fuqi në fuqi në kohën e miratimit të Vendimit.

As me ligjin paraprak dhe as me ligjin aktual nuk është parashikuar ndryshimi i detajzar i planit urbanistik me një vendim të thjeshtë, por për këtë ka qenë e nevojshme të zbatohet një procedure e përcaktuar me ligj në dy faza kryesore dhe rreth njëzet nënfaza me përfshirjen e të gjitha subjekteve kompetente në faza të caktuara të miratimit, pra ndryshim dhe plotësim i planit.

Edhe nëse do të kishte nevojë për harmonizimin e planeve të detajuara urbanistike të miratuara më parë me Rregulloren e re për standardet dhe normat e planifikimit urbanistik, ai harmonizim duhej të bëhej në të njëjtën procedurë të parashikuar për miratimin e planit të detajuar urbanistik, e jo me një formë të shpikur të shkurtuar dhe ligjërisht inekzistente.
Si pasojë e këtij veprimi të kundërligjshëm të Komunës, në praktikë janë shfaqur palogjikshmëri që sjellin pasiguri juridike.

Kështu, nëse kërkohej një ekstrakt nga plani i detajuar urbanistik i objekteve të përfshira, merrej një ekstrakt me parametra që vlejnë tani, dhe jo me ato që kanë qenë të vlefshme kur është miratuar plani dhe është ndërtuar objekti.

Gjykata konstatoi se Këshilli i Komunës së Gjorçe Petrovit, në bazë të nenit 22 paragrafit 1 pika 1 dhe nenit 36 paragrafit 1 pika 15 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, si dhe në lidhje me nenin 28 paragrafi 2 të Rregullores për standarde dhe normativa për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15), si dhe në bazë të nenit 16 paragrafi 1 pika 37 e Statutit të Komunës Gjorce Petrov – teksti i konsoliduar (“Gazeta Zyrtare e Komunës Gjorce Petrov” nr. 18/13) dhe Vendimi Statutar për ndryshimin dhe plotësimin e Statutit të Komunës së Gjorce Petrovit nr. 13/14), në mbledhjen e gjashtë të mbajtur më 27 shkurt 2018, miratoi Vendim për zbatimin e Rregullores për standarde dhe normativa për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/15, 99/16, 134/16 dhe 33/17) në procedurat për zbatimin e planeve të detalejuara urbanistike të miratuara në përputhje me Rregulloren për standardet dhe normat e planifikimit urbanistikës, e cila nuk vlen më në territorin e Komunës së Gjorçe Petrovit.

Në pajtim me nenin 1 të tij, me këtë vendim zbatohet Rregulloreja për standardet dhe normat për planifikim urbanistikë (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/15, 99/16, 134/16 dhe 33/17) në procedurat për zbatimin e planet e detajuara urbanistike të miratuara në përputhje me Rregulloren për standarde dhe normativat për planifikim urbanistik, e cila nuk është më në fuqi në territorin e Komunës së Gjorçe Petrovit.

Sipas nenit 2, Vendimi do të zbatohet në procedurat e zbatimit të planeve të detajuara urbanistike (procedura për marrjen e lejes së ndërtimit, miratimin e projektit ideor etj.), me përjashtim të procedurave të nisura më parë.

Neni 3 obligon Kryetarin e Komunës së Gjorçe Petrovit dhe Sektorin e Urbanistikës që këtë vendim ta zbatojnë në procedurat për zbatimin e planeve të detajuara urbanistike.

Në fund në nenin 4 është përcaktuar se Vendimi hyn në fuqi ditën e miratimit dhe botohet në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Gjorçe Petrovit”.

Vendimi është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës Gjorçe Petrov” nr.2 të datës 27.02.2018.

III

a) Në përputhje me nenin 1, paragrafi 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Republika e Maqedonisë së Veriut është shtet sovran, i pavarur, demokratik dhe social.

Sipas paragrafit 2 të këtij neni, sovraniteti i Republikës së Maqedonisë së Veriut është i pandashëm, i patjetërsueshëm dhe i patransferueshëm.

Neni 3, paragrafi 1 i Kushtetutës, parasheh se territori i Republikës së Maqedonisë së Veriut është i pandashëm dhe i patjetërsueshëm.

Sundimi i së drejtëst dhe vetëqeverisja lokale janë vlera themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë, në pajtim me nenin 8, paragrafi 1, alinetë 3 dhe 9 të Kushtetutës.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat tjera me Kushtetutë dhe ligj. Të gjithë janë të detyruar të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 52, paragrafi 1 të Kushtetutës, ligjet dhe aktet nënligjore botohen para se të hyjnë në fuqi.

Neni 110, paragrafi 2 i Kushtetutës, përcakton se Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregulloreve të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas pikës 1 të Amendamentit XVI të Kushtetutës, vetëqeverisja lokale rregullohet me ligj të miratuar me dy të tretat e shumicës së numrit të përgjithshëm të deputetëve, me çka duhet të përfshihet shumica e numrit të përgjithshëm të deputetëve që u takojnë komuniteteve që nuk janë shumicë në Republikën e Maqedonisë. Ligjet për financimin lokal, zgjedhjet lokale, kufijtë komunalë dhe Qytetin e Shkupit miratohen me shumicë votash të deputetëve të pranishëm, me çka duhet të ketë shumicë votash të deputetëve të pranishëm që u takojnë komuniteteve që nuk janë shumicë në Republikën e Maqedonisë së Veriut.

Sipas pikës 1 të Amendamentit XVII të Kushtetutës, në njësitë e vetëqeverisjes lokale, qytetarët marrin pjesë drejtpërdrejt dhe nëpërmjet përfaqësuesve në vendimmarrje për çështje me rëndësi lokale, veçanërisht në fushën e shërbimeve publike, urbanistikës dhe planifikimit rural, mbrojtjes së mjedisit, zhvillimit ekonomik lokal, financimit lokal, veprimtarive komunale, kulturës, sportit, mbrojtjes sociale dhe të fëmijëve, arsimit, kujdesit shëndetësor dhe në fusha të tjera të përcaktuara me ligj.

b) Sipas nenit 2 paragrafi 1 pika 2 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002), “rregulloret” janë akte të përgjithshme me të cilat këshilli rregullon kryerjen e kompetencave të komunës.

Neni 7, paragrafi 1 i të njëjtit ligj parasheh se komuna e rregullon kryerjen e kompetencave të veta me statut dhe rregulla të tjera.

Sipas nenit 21 paragrafi 1 të Ligjit, komunat në mënyrë të pavarur, në kuadër të ligjit, rregullojnë dhe kryejnë punët me interes publik me rëndësi lokale, të përcaktuara me këtë apo me ligjin tjetër dhe janë përgjegjëse për kryerjen e tyre.

Neni 36 (i titulluar “Kompetenca e Këshillit”) paragrafi 1 pika 1 e këtij ligji përcakton se këshilli miraton statutin e komunës dhe rregullat tjera, ndërsa në pikën 15 të po këtij paragrafi parashikohet që kryen edhe punë të tjera të përcaktuara me ligj.

Neni 50 (i titulluar “Kompetencat e kryetarit të komunës”), paragrafi 1, pika 4 e Ligjit për vetëqeverisjen lokale, përcakton se kryetari i komunës siguron zbatimin e vendimeve të këshillit.

Sipas pikave 13 dhe 16 të këtij paragrafi, kryetari i komunës drejton edhe administratën komunale dhe kryen punë të tjera të përcaktuara me ligj dhe statut.

Në nenin 62 të të njëjtit ligj (të titulluar “Rregullorja e Këshillit”), në paragrafin 1, parashikohet se në kryerjen e detyrave nga kompetenca e vet, këshilli miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj.

Sipas paragrafit 4 të të njëjtit nen, rregulla publikohen në gazetën zyrtare të komunës më së voni shtatë ditë nga dita e miratimit të tyre, ndërsa sipas paragrafit 5 të të njëjtit nen, rregullat nga paragrafi 1 i këtij neni hyjnë në fuqi ditën e tetë nga dita e publikimit, nëse me statut nuk është përcaktuar ndryshe.

в) Në pajtim me nenin 79 paragrafi 1 të Statutit të Komunës Gjorçe Petrov – teksti i konsoliduar (“Gazeta Zyrtare e Komunës Gjorçe Petrov” nr. 18/13) dhe Vendimit Statutar për ndryshimin dhe plotësimin e Statutit të Komunës Gjorçe Petrov (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Gjorçe Petrov” nr. 13/14), rregullat e Këshillit hyjnë në fuqi në ditën e tetë nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Gjorçe Petrovit” dhe me përjashtim të përcaktuar nga Këshilli, më së shpejti në ditën e publikimit.

Paragrafi 2, alinetë 1 – 4 të të njëjtit nen përcakton se rregulloret e Këshillit mund të hyjnë në fuqi brenda një periudhe më të shkurtër prej tetë ditësh nëse: arsyet për të cilat propozohet miratimi i rregullores dhe objektivat që synohen të arrihen me miratimin e saj janë të natyrës urgjente dhe të paprolongueshme; nuk krijohen detyrime materiale për qytetarët dhe personat juridikë; Çështjet që rregullohen janë nga sfera e mbrojtjes, shpëtimit etj.; kjo kërkohet nga parimet e përshtatshmërisë, racionalitetit, efikasitetit, ekonomisë, funksionueshmërisë, etj.

Nga analiza e vendimit të kontestuar rezulton se Këshilli me akt të tij – në formë vendimi, ka përcaktuar se cili akt nënligjor do të zbatohet në procedurat e zbatimit të planeve të detajuara urbanistike, ndërsa ka bërë përjashtim – se nuk do të zbatohet për procedurat e inicuara më parë, si dhe ka përcaktuar obligim për kryetarin e Komunës dhe Sektorit të Urbanistikës për zbatimin e këtij vendimi.

Sipas Gjykatës, kjo qasje normative është arsye që në përputhje me nenin 26 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, të shqyrtohet kushtetutshmëria dhe ligjshmëria e vendimit të kontestuar edhe nga aspekti i mënyrës së rregullimit të rastit, që është çështje thelbësore, krahas pretendimeve në iniciativë, të cilat i trajtojmë më poshtë.
Domethënë vlefshmëria e rregullave dhe zbatimi i tyre është një çështje që rregullohet ekskluzivisht nga vetë rregullat në dispozitat e tyre kalimtare dhe përfundimtare. Nga ana tjetër, është detyrë e organeve që t’i zbatojnë dhe respektojnë ato, e jo të vendosin për vlefshmërinë dhe zbatimin e tyre me vendimet e tyre, gjë që është në kundërshtim me vlerën themelore të rendit kushtetues – sundimin e së drejtës nga neni 8, paragrafi 1, alineja 3 të Kushtetutës.

Konkretisht, në vendimin e kontestuar theksohen dy rregullore me të njëjtin emër, por me periudha të ndryshme vlefshmërie gjatë të cilave ato zbatohen.

E para është Rregullorja për standardet dhe normat për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 63/12, 126/12, 19/13, 95/13, 167/13, 37/14, 37/14, 125/14, 148/14 dhe 65/15).

Në bazë të nenit 89 të kësaj Rregulloreje, ajo hyn në fuqi ditën e radhës nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë”.

Teksti bazë i Rregullores është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë” nr.63/12 të datës 23 maj 2012, që do të thotë se ka hyrë në fuqi më 24 maj 2012.

Në vendimin e kontestuar nuk janë shënuar numrat e gazetës zyrtare në të cilën është publikuar kjo rregullore. Por, nga dispozitat kalimtare të rregullores tjetër të përmendur në këtë vendim, e cila parashikon përfundimin e vlefshmërisë së rregullores së parë, është e padiskutueshme se bëhet fjalë për këtë rregullore.

E dyta është Rregulloreja për standarde dhe norma për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2015, 99/2016, 134/2016, 33/2017 dhe 86/2018), me çka në vendimin e kontestuar nuk përmendet rregulloreja e fundit për ndryshimin dhe plotësimin e tij sepse është miratuar më vonë (4 maj 2018 dhe ka hyrë në fuqi ditën e radhës).

Neni 86 i kësaj Rregulloreje parasheh se me ditën e hyrjes në fuqi, pushon së vlejturi Rregulloreja për standardet dhe normativat për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 63/12, 126/12, 19/13, 95/13, 167/13, 37/14/, 125/14, 148/14 dhe 65/15).

Në nenin 87 të së njëjtës rregullore është përcaktuar se ajo hyn në fuqi ditën e radhës nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë”.

Duke pasur parasysh se teksti bazë i kësaj rregulloreje është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15 të datës 21 gusht 2015, do të thotë se ajo ka hyrë në fuqi më 22 gusht 2015.

Rrjedhimisht, rregulloreja e parë ka qenë e vlefshme dhe rrjedhimisht është zbatuar në konkluzion me 21 gushtin 2015, ndërsa e dyta ka hyrë në fuqi ditën e radhës, para miratimit dhe hyrjes në fuqi të vendimit të kontestuar më 27 shkurt 2018.

Përkundër qartësisë dhe saktësisë së normave të parashtruara që rregullojnë hyrjen në fuqi dhe përfundimin e vlefshmërisë së dy rregulloreve, Këshilli i Komunës vendosi të rregullojë zbatimin e tyre, ku për rregulloren e parë në nenin 1 të vendimit të kontestuar madje konstatoi se ai nuk ishte më në fuqi në territorin e Komunës.

Vendimi i kontestuar ka hyrjen e tij në të cilën janë të përcaktuara bazat ligjore për miratimin e tij, por asnjëra prej tyre nuk përmban autorizim për miratimin e një akti të tillë nga Këshilli i Komunës.

Kështu, neni 22, paragrafi 1, pika 1 e Ligjit për vetëqeverisjen lokale, i referohet faktit se komunat, ndër të tjera, kryejnë detyrat e planifikimit urbanistik (urban dhe rural), dhënien e lejeve për ndërtimin e objekteve me rëndësi lokale të përcaktuara me ligj, planifikimin hapësinor dhe zhvillimin e tokës ndërtimore.

Më pas, citohet neni 36, paragrafi 1, pika 15 e të njëjtit ligj, sipas të cilit Këshilli kryen edhe punë të tjera të përcaktuara me ligj.

Megjithatë, një dispozitë ligjore që i jep Këshillit autorizim për të përcaktuar zbatimin e një akti nënligjor nuk citohet sepse i atillë nuk ekziston.

Gjithashtu edhe neni i cituar 28, paragrafi 2 i Rregullores për standarde dhe norma për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15), u referohet grupeve të klasave të shfrytëzimit (A-Banim, B-Dedikimeve komerciale dhe afariste, C-Institucionet publike, Ç-Prodhimi, shpërndarja dhe servisi, D- Gjelbërim, sport, rekreacion dhe hapësira memoriale dhe Dh-Infrastruktura), dhe jo për autorizimin për miratimin e një akti të tillë.

Dhe së fundi, sipas asaj që theksohet në hyrje të nenit 16, paragrafi 1, pika 37 e Statutit të Komunës, Këshilli, ndër të tjera, kryen punën e marrjes së vendimeve të tjera për çështje nga kompetenca e tij, të cilat gjithashtu nuk mund të jenë bazë ligjore për marrjen e një vendimi të tillë.

Për sa i përket zbatimit të rregulloreve në tërësi, neni 2 i vendimit të kontestuar parashikon një regjim kalimtar sipas të cilit Vendimi do të zbatohet në procedurat e zbatimit të planeve urbanistike (procedura për marrjen e lejes së ndërtimit, miratimin e projektit ideor etj.), me përjashtim të procedurave të inicuara më parë.

Përsëri, kjo nuk mund të jetë objekt i një akti të tillë, por ashtu si çështja e vlefshmërisë dhe zbatimit, edhe regjimi kalimtar mund të jetë objekt rregullimi i vetë rregullores dhe jo i ndonjë akti, pra dispozitë e një akti si në rastin konkret, që cenon vlerën themelore të rendit kushtetues – sundimin e së drejtës nga neni 8 paragrafi 1, pika 3 të Kushtetutës.

Rregulloreja, për të cilën vendimi i kontestuar përcakton se do të zbatohet, në nenin 85 parashikon se në zbatimin e planeve urbanistike të miratuara deri në ditën e hyrjes në fuqi të kësaj rregulloreje do të zbatohen dispozitat e nenit 50, pika 3 të kësaj rregulloreje, përveç nëse me dispozitat për zbatimin e këtyre planeve urbanistike është saktësuar se sipërfaqet e lejuara të tejkalimit nga ana e elementeve të dhëna të plastikës arkitektonike hyn në sipërfaqet e përgjithshme të ndërtuara.

Në anën tjetër, Gjykata konstatoi se kjo rregullore pushoi së vlejturi me hyrjen në fuqi të Rregullores për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 225/2020, 219/2021, 104/2022 dhe 99/2023).

Neni 198 i të njëjtit ligj parasheh se me ditën e hyrjes në fuqi të tij, pushon së vlejturi Rregulloreja për standardet dhe normat e planifikimit urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16, 33/17 dhe 86/18), ndërsa sipas nenit 199 të të njëjtit akt, kjo rregullore hyn në fuqi ditën e radhës nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Po ashtu, teksti bazë i Rregullores për planifikim urbanistik është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 225/2020 të datës 18.09.2020, që do të thotë se ka hyrë në fuqi më 19.09.2020.

Por pavarësisht kësaj, vendimi i kontestuar është ende në fuqi dhe është pjesë e rendit juridik, edhe pse i referohet zbatimit të një rregulloreje që nuk është më në fuqi.

Krahas sa më sipër, është e nevojshme të theksohet neni 3 i vendimit të kontestuar, i cili obligon kryetarin e Komunës së Gjorçe Petrovit dhe Sektorin për Urbanizim që këtë vendim ta zbatojnë në procedurat për zbatimin e planeve të detajuara urbanistike.

Gjegjësisht, kompetencat e kryetarit të komunës janë të përcaktuara në nenin 50 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, ku ndër të tjera në paragrafin 1, pikat 4, 13 dhe 16, parashikohet se kryetari, ndër të tjera: siguron zbatimin e vendimeve të këshillit; menaxhon administratën komunale; dhe kryen punë të tjera të përcaktuara me ligj dhe statut.

Nga kjo del se obligimi i kryetarit të komunës me vendim të caktuar të Këshillit nuk është në përputhje me Ligjin për vetëqeverisje lokale, por obligimi i tij për zbatimin e rregullave të komunave buron nga ligji dhe kjo është kompetencë e tij ligjore, si dhe e menaxhimit të administratës komunale, ku Këshilli nuk ka kompetencë ta obligojë me rregulloret e veta.

Duke vepruar kështu, kryetari i komunës gjatë zbatimit të planeve urbanistike është i detyruar të respektojë dhe zbatojë aktet ligjore dhe nënligjore që vlejnë për këtë sferë, përkatësisht ato që janë në fuqi, e jo ato që kanë pushuar së vlejturi.

Përveç faktit se Këshilli i Komunës me vendimin e kontestuar vendosi zbatimin e dy akteve nënligjore, i njëjti mori edhe kompetencën për të përcaktuar se cila nga ato rregulla nuk vlejnë në territorin e tij.

Përkatësisht, në nenin 1 të të njëjtit, përveç përcaktimit se do të zbatohet Rregulloreja për standardet dhe normat për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/15, 99/16, 134/16 dhe 33/17, konstatohet se rregullorja e mëparshme e vlefshme nuk ka qenë më në fuqi në territorin e Komunës.

Si në aspektin e vlefshmërisë kohore ashtu edhe hapësinore, Këshilli i Komunës nuk ka kompetencë të përcaktojë nëse një rregullore e caktuar e miratuar nga qeveria e shtetit është e vlefshme në territorin e tij.

Ligjet, rregullat dhe aktet e tjera të përgjithshme të pushtetit shtetëror vlejnë pa përjashtim në të gjithë territorin e Republikës, nga momenti i hyrjes në fuqi deri në përfundimin e tyre.

Kjo lind nga parimi i sovranitetit dhe pandashmërisë së territorit të Republikës së Maqedonisë së Veriut nga neni 1 dhe neni 3, paragrafi 1 i Kushtetutës. Domethënë, veprimtaria normative e qeverisjes shtetërore si formë e ushtrimit të sovranitetit mund të realizohet vetëm nëpërmjet miratimit të akteve përgjithësisht detyruese që vlejnë për të gjithë territorin e shtetit dhe për këdo që ndodhet brenda tij.

Aktet e tilla janë edhe dy rregullore që janë objekt i vendimit të kontestuar, të miratuara nga ministrat e Transportit dhe Lidhjeve në bazë të autorizimin ligjor për miratimin e një rregulloreje të tillë.

Së fundi, sipas Gjykatës, ekzistojnë baza për problematizim kushtetues për mënyrën se si është rregulluar hyrja në fuqi e vendimit të kontestuar.

Gjegjësisht, me nenin 4 përcaktohet se momenti i hyrjes në fuqi (në tekst përdoret shprehja “hyn në fuqi”) është dita e miratimit dhe se do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Komunës Gjorçe Petrov”.

Çështja e hyrjes në fuqi të rregullave të miratuara nga Këshilli është e rregulluar me nenin 62 paragrafi 5 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, sipas të cilit rregullat nga paragrafi 1 i këtij neni hyjnë në fuqi ditën e tetë nga dita e publikimit.

Ky paragraf ofron mundësinë që kjo çështje të rregullohet ndryshe, përveç nëse parashikohet ndryshe me statut.

Në nenin 79, paragrafi 1 i Statutit të Komunës, është rregulluar në atë mënyrë që parashikohet se rregulloreja e Këshillit hyn në fuqi në ditën e tetë nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Gjorçe Petrovit”, ndërsa në të njëjtin paragraf parashikohet mundësia që kjo të jetë më herët me ditën e shpalljes dhe përjashtimin që e përcakton Këshilli, ndërsa në paragrafin 2 të të njejtit nen janë parashikuar arsyet për shkak të të cilave rregullat e Këshillit mund të hyjnë në fuqi në një afat më të shkurtër se tetë ditë.

Kjo pjesë respekton garancinë kushtetuese të lirive dhe të drejtave themelore nga neni 52, paragrafi 1 i Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, që ligjet dhe rregullat tjera të publikohen para se të hyjnë në fuqi.

Rrjedhimisht, një parakusht që një ligj apo rregullore e caktuar të hyjë në fuqi është që ai të jetë publikuar më parë. Dita e publikimit, e jo dita e miratimit, është momenti më i hershëm nga i cili mund të hyjë në fuqi, ku këto raste duhet të jenë përjashtim, si për ligjet në bazë të nenit 52 paragrafi 3 të Kushtetutës, ashtu edhe për aktet nënligjore të miratuara nga Këshilli i Komunës së Gjorçe Petrovit, në bazë të nenit 62 paragrafit 5 të Ligjit për vetëqeverisje lokale dhe nenit 79 paragrafi 1 të Statutit të Komunës.

Por ky nuk është rasti me vendimin e kontestuar.

Neni 4 i të njëjtit përcakton se Vendimi hyn në fuqi në ditën e miratimit, e jo më herët në ditën e publikimit apo ditën e tetë nga dita e publikimit.

Në anën tjetër, është fakt se vendimi i kontestuar është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Gjorçe Petrovit” në të njëjtën ditë kur është miratuar. Megjithatë, kjo nuk e vërteton vetë normën, e cila është problematike me Kushtetutë dhe detyra e Gjykatës është ta vlerësojë atë ashtu siç është miratuar, ndërsa akti i publikimit është një veprim faktik i subjekteve të autorizuara.

Në lidhje me pretendimet në iniciativë, ato në thelb i referohen faktit se vendimi i kontestuar ka ndryshuar dhe plotësuar planet urbanistike dhe për problemet që kanë lindur në praktikë pas miratimit të tij.

Siç mund të konstatohet nga sa më sipër, Vendimi ka një temë krejtësisht të ndryshme dhe analizohet në atë këndvështrim, ndërsa çështja e zbatimit të rregullave në praktikë është diçka për të cilën nuk është kompetente Gjykata Kushtetuese.

Duke marrë parasysh sa më sipër, Gjykata vlerësoi se me bazë mund të shtrohet çështja për përputhshmërisë së vendimit të kontestuar me nenin 1, nenin 3 paragrafi 1, nenin 8 paragrafi 1 alineja 3, neni 51 dhe neni 52 paragrafi 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe neni 50 paragrafi 1 pikat 4 dhe 13 të Ligjit për vetëqeverisje lokale.

Nisur nga sa më sipër, Gjykata, vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski