У.бр.165/2023

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.165/2023
Скопје, 11.12.2024 година

 

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 73 алинеја 1 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.115/2024) на седницата одржана на 11 декември 2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за определување и промена на имињата на улици и плоштади на подрачјето на Град Скопје бр. 27-2792/1, во деловите под реден број 138, 232, 244 и 417,  донесена на 67-та седница на Советот на Град Скопје, одржана на 30 март 2021 година и објавена во Електронскиот службен гласник на Град Скопје бр.4/2021.

Образложение

I

Политичката партија „Левица“, застапувана од проф. д-р Димитар Апасиев – како законски застапник на политичката партија и пратеник во Собранието на Република Северна Македонија, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за определување и промена на имињата на улици и плоштади на подрачјето на Град Скопје бр. 27-2792/1, во деловите под реден број 138, 232, 244 и 417,  донесена на 67-та седница на Советот на Град Скопје, одржана на 30 март 2021 година и објавена во Електронскиот службен гласник на Град Скопје бр.4/2021.

Подносителот на иницијативата наведува дека оспорените делови под реден број 138, 232, 244 и 417 на наведената одлука се спротивни на член 1, член 3 ставови 1 и 2, член 8 став 1 алинеја 3 и член 51 од Уставот.

Подносителот, исто така, наведува дека оспорените делови на наведената одлука се спротивни на член 6 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и на други инфраструктурни објекти како lex specialis.

Во рамки на образложението на иницијативата, подносителот на иницијативата наведува дека оспорените преименувања на улиците, кои се наоѓаат во подрачјето на Град Скопје, носат имиња на историски личности, со кои се придонесува кон нарушување на односите меѓу заедниците во Република Северна Македонија.

Во продолжение на образложението на иницијативата, подносителот прави краток осврт на историското минато на личностите, со чии имиња сега се означени улиците во подрачјето на Град Скопје, со напомена дека директно ја прекршуваат императивната јus cogens норма утврдена во член 6 став 1 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и на други инфраструктурни објекти.

Поради наведеното, подносителот на иницијативата бара Одлуката за определување и промена на имиња на улици и плоштади во подрачјето на Град Скопје, донесена од Советот на Град Скопје на шеесет и седмата седница, одржана на 30.03.2021 година, во деловите наведени под реден број 138, 232, 244 и 417 да се укине или поништи бидејќи е неуставна и незаконита, односно е инкомпатибилна со правниот поредок на државата.

II

На седницата Судот утврди дека оспорената Одлука за определување и промена на имињата на улици и плоштади на подрачјето на Град Скопје бр. 27-2792/1, е донесена на 67-та седница на Советот на Град Скопје, одржана на 30 март 2021 година и е објавена во Електронскиот службен гласник на Град Скопје бр.4/2021.

Одлуката содржи  3 члена.

Во член 1 е содржан табеларниот приказ на инфраструктурите објекти (улици, мостови и плоштади), чии имиња се менувале. Во рамките на овој член се опфатени оспорените имиња на 4 улици наведени под реден број:
– 138 (улица со технички број 1467 и име „Втора Македонска Бригада“ се преименува во „Адем Демачи“);
– 232 (улицата со технички број 774 и име „Лазе Москов“ се преименува во „Ернест Колиќи“);
– 244 (улицата со технички број 1453 и име „Македонска Косовска Бригада“ се преименува во „Митхат Фрашери“);
– 417 (улицата со технички број 417 и име „191“ се преименува во „Сул Хотла“).

III

Во член 1 од Уставот е предвидено дека Република Северна Македонија е суверена, самостојна, демократска и социјална држава. Суверенитетот на Република Северна Македонија е неделив, неотуѓив и непренослив.

Според член 3 став 1 од Уставот, територијата на Република Северна Македонија е неделива и неотуѓива, додека во став 2 е предвидено дека постојаната граница на Република Северна Македонија е неповредлива.

Согласно со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна  Македонија.

Во член 51 став 1 од Уставот е предвидено дека во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Според став 2 секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Според член 110 алинеја 1 од Уставот, Уставниот суд, меѓу другото, одлучува за согласноста на законите со Уставот, додека во алинеја 2 е предвидено дека Уставниот суд одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Во член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија“ број 5/02), се дефинирани надлежностите на советите на општините.

Согласно со член 1 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти („Службен весник на Република Македонија“ број 66/04,55/07, 145/10, 136/11, 163/13, 147/2015 и 224/2024), со овој закон се уредуваат условите и начинот на определување имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, нумерирање на објектите наменети за живеење и работа, поставување и одржување на табли со имиња на улиците и куќните броеви, како и водење на регистар и евиденција на имиња на улици и куќни броеви.

Според член 4 став 1 од овој закон, определување име на улица, плоштад, мост и на друг инфраструктурен објект на подрачјето на општината се врши со одлука донесена од советот на општината, а за подрачјето на градот Скопје, со одлука донесена од Советот на градот Скопје. Во став 2 е предвидено дека одлуката од ставот 1 на овој член се усвојува со мнозинство гласови од присутните членови на советот на општината, односно на  Советот на градот Скопје, при што мора да има мнозинство гласови од присутните членови на советот кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинско население во општината, односно во градот Скопје

Согласно со член 5 став 1 од истиот закон, името на улица, плоштад, мост и на друг инфраструктурен објект на подрачје на општина, односно на подрачје на градот Скопје може да биде определено со географско, етнографско, историско и друго обележје, име на истакната личност од областа на историјата, науката и културата, други погодни имиња, како и име на значаен настан и датум, врз основа на листа на имиња. Според став 2 од листата од ставот 1 на овој член ја утврдува советот на општината, односно Советот на градот Скопје, по претходно добиена согласност од Владата на Република Северна Македонија. Во став 3 е предвидено дека при утврдувањето на листата на имиња од страна на Советот на градот Скопје, општините од подрачјето на градот Скопје даваат мислење по истата.

Според член 6 став 1 од овој закон, не може да се определи име на улица, плоштад, мост и на друг инфраструктурен објект со кое се нарушува угледот на Република Северна Македонија, се навредуваат националните чувства на граѓаните на Република Северна Македонија и на граѓаните на други држави, како и се нарушуваат односите меѓу заедниците, обичаите и јавниот морал.

Од изнесените уставни одредби произлегува дека владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија и дека таа вредност се остварува на начин што законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и законите, при што секој субјект е должен да ги почитува Уставот и законите.

Заради остварување на принципот на владеење на правото како темелна уставна вредност, законодавецот има уставно овластување со закон да ги дефинира надлежностите на единиците на локална самоуправа и да ги пропише условите и начинот на донесување на правните прописи од нивната страна.

Во член 1 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, на многу јасен начин е предвидено дека со овој закон се уредуваат условите и начинот на определување имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, нумерирање на објектите наменети за живеење и работа, поставување и одржување на табли со имиња на улиците и куќните броеви, како и водење на регистар и евиденција на имиња на улици и куќни броеви.

Во оваа насока, согласно со членовите 4 и 5 од истиот закон, како услови за донесување на одлука за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктури објекти се предвидени: наведената одлука да се донесе од страна на надлежен орган, а во конкретниот случај тоа е совет на општина односно на Совет на Град Скопје, во зависност каде се наоѓаат улиците, плоштадите, мостовите и другите инфраструктурни објекти; со мнозинство гласови од присутните членови на советот на општината, односно на Советот на Град Скопје, при што мора да има мнозинство гласови од членовите на советот кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинско население во општината, односно во Град Скопје; по дадената претходна согласност од Владата на Република Северна Македонија и мислење од општините од подрачјето на Град Скопје.

Од прибавената документација произлегува дека одлуката чии делови се оспорени, согласно член 36 од Законот за локалната самоуправа и член 4 став 1 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти е донесена од страна на надлежен орган односно од Советот на Град Скопје, на шеесет и седмата седница одржана на 30.03.2021 година, при што може да се констатира дека првиот услов е исполнет. Покрај ова, од записникот од истата седница на Советот на Град Скопје произлегува дека оспорената одлука е донесена со мнозинство гласови и тоа со 25 гласа „за“, 1 глас „против“ и 1 глас „воздржан“ од членовите на Советот на Град Скопје. Исто така, „за“ одлуката гласале 10 членa од присутните 12 членa на Советот на Град Скопје кои припаѓаат на заедниците кои не се мнозинско население во Град Скопје. Согласно наведеното произлегува дека и вториот услов за донесување одлука за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, со мнозинство гласови предвиден во член 4 став 2 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, е исполнет.

Во однос на третиот услов за донесување на одлука за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, предвиден во член 5 став 2 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, по претходно добиена согласност од Владата на Република Северна Македонија, Судот оцени дека истиот е исполнет, што беше констатирано од прибавената документација. Имено, Владата на Република Северна Македонија на седницата одржана на 9 март 2021 година го разгледала новиот текст на Предлог-листата за дополнување на Листата на имиња, на улици, плоштади и на други инфраструктурни објекти и за истата дала согласност, којa е заведен под архивски број 40-2677/1 од 9 март 2021 година.

Воедно, и последниот четврти услов, предвиден во член 5 став 3 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, дека при утврдувањето на листата на имиња од страна на Советот на Градот Скопје, општините од подрачјето на Градот Скопје даваат мислење по истата, Судот оцени дека и овој услов е исполнет. Од увидот на прибавената документација произлегува дека е добиено мислење од страна на општините од подрачјето на Град Скопје, а особено е прибавено мислење од страна на Општина Чаир во чие подрачје се наоѓаат улиците чие имиња се оспорени.

Од наведеното произлегува дека сите законски услови предвидени во членовите 4 и 5 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти се исполнети, и сметаме дека од формален аспект одлуката чии делови се оспорени не може да се проблематизира од аспект на уставност и законитост.

Во однос на наводите на подносителот на инцијативата дека оспорените делови под реден број 138, 232, 244 и 417 на наведената одлука на Советот на Град Скопје, се инкомпатибилни со нашиот уставен поредок, Судот оцени дека истите се неосновани. Ова од причина што во член 5 став 1 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, е предвидено дека името на улица, плоштад, мост и на друг инфраструктурен објект на подрачје на општина, односно на подрачје на Градот Скопје може да биде определено со географско, етнографско, историско и друго обележје, име на истакната личност од областа на историјата, науката и културата, други погодни имиња, како и име на значаен настан и датум. Имено, името на улица може да биде име и на истакната личност од областа на историјата, науката и културата, како што е и во конкретниот случај. Од листата за дополнување на Листата на имиња на улици, плоштади, мостови и на други инфраструктурни објекти на подрачјето на град Скопје, утврдена од страна на Советот на Град Скопје, на шеесет и седмата седница одржана на 30 март 2021 година, произлегува дека станува збор за личности од областа на историјата, науката и културата. Имено, од наведеното произлегува дека и од материјален аспект, оспорените делови на наведената одлука се во согласност со уставните и законските одредби.

Во однос на предлогот на подносителот на иницијативата, Уставниот суд да консултира научници и стручни лица од областа на историјата, а со цел фактографско утврдување на биографијата, идеологијата и дејствувањата на историските личности чии имиња ги означуваат улиците кои се оспорени, Судот оцени дека истиот е неоснован. Ова од причина што согласно член 110 од Уставот, Судот не е надлежен да цени историски факти, а истовремено консултациите со научници и стручни лица од областа на историјата, може да резултираат со различни ставови и аргументи од различни научници и стручни лица и како последица на ова Уставниот суд може да се доведе во ситуација да ја цени валидноста и веродостојноста на историските факти и аргументи, што е во надлежност на други институции, а не на Уставниот суд.

Врз основа на наведеното Судот оцени дека наводите на подносителот на иницијативата дека оспорените делови од наведената одлука се спротивни на член 1, член 3 ставови 1 и 2, член 8 став 1 алинеја 3 и член 51 од Уставот и член 6 став 1 од Законот за определување на имиња на улици, плоштади, мостови и други инфраструктурни објекти, се неосновани од причина што наведената одлука, и од материјален и од формален аспект е во согласност со наведените уставни и законски одредби.

IV

Врз основа на наведеното, Судот, одлучи како во диспозитивот на ова решение.

 

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U. nr.165/2023
Shkup, 11.12.2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr. Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Elizabeta Dukovska, Dobrilla Kacarska,  dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 73 alinesë 1 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 11 dhjetor 2024, miratoi

A K T V E N D I M

NUK INICIOHET procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për përcaktimin dhe ndryshimin e emrave të rrugëve dhe shesheve në rajonin e Qytetit të Shkupit nr. 27-2792/1, në pjesët nën numrat rendor 138, 232, 244 dhe 417, të miratuar në seancën e 67-të të Këshillit të Qytetit të Shkupit, të mbajtur më 30 mars 2021 dhe të publikuar në Gazetën Zyrtare Elektronike të Qytetit të Shkupit nr. 4/2021.

Arsyetim

I

Partia politike “E Majta”, e përfaqësuar nga prof. dr. Dimitar Apasiev – si përfaqësues ligjor i partisë politike dhe deputet në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë së Veriut, i parashtroi Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut një iniciativë për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për përcaktimin dhe ndryshimin e emrave të rrugëve dhe shesheve në rajonin e Qytetit të Shkupit nr. 27-2792/1, në pjesët nën numrat rendor 138, 232, 244 dhe 417, të miratuar në seancën e 67-të të Këshillit të Qytetit të Shkupit, të mbajtur më 30 mars 2021 dhe të publikuar në Gazetën Zyrtare Elektronike të Qytetit të Shkupit nr. 4/2021.

Parashtruesi i iniciativës potencon se pjesët e kontestuara nën numrat rendor 138, 232, 244 dhe 417 të vendimit të lartpërmendur janë në kundërshtim me nenin 1, nenin 3 paragrafët 1 dhe 2, nenin 8 paragrafin 1 alineja 3 dhe nenin 51 të Kushtetutës.

Parashtruesi gjithashtu potencon se pjesët e kontestuara të vendimit të lartpërmendur janë në kundërshtim me nenin 6 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore si lex specialis.

Në kuadër të arsyetimit të iniciativës, parashtruesi i iniciativës potencon se riemërtimet e kontestuara të rrugëve, të cilat ndodhen në zonën e Qytetit të Shkupit, mbajnë emrat e figurave historike, të cilat kontribuojnë në prishjen e marrëdhënieve midis komuniteteve në Republikën e Maqedonisë së Veriut.

Në vazhdim të arsyetimit të iniciativës, parashtruesi bën një përmbledhje të shkurtër të së kaluarës historike të individëve, emrat e të cilëve tani janë shënuar në rrugët në zonën e Qytetit të Shkupit, duke vënë në dukje se ata shkelin drejtpërdrejt normën imperative jus cogens të përcaktuar në nenin 6, paragrafin 1 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore.

Për shkak të sa më sipër, parashtruesi i iniciativës kërkon që Vendimi për përcaktimin dhe ndryshimin e emrave të rrugëve dhe shesheve në rajonin e Qytetit të Shkupit, i miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit në seancën e gjashtëdhjetë e shtatë, të mbajtur më 30.03.2021, në pjesët e dhëna nën numrat rendor 138, 232, 244 dhe 417 të shfuqizohet ose të anulohet sepse është jokushtetues dhe i paligjshëm, përkatësisht është inkompatabil me rendin juridik të shtetit.

II

Në seancë, Gjykata përcaktoi se Vendimi i kontestuar për përcaktimin dhe ndryshimin e emrave të rrugëve dhe shesheve në zonën e Qytetit të Shkupit nr. 27-2792/1 është miratuar në seancën e 67-të të Këshillit të Qytetit të Shkupit, të mbajtur më 30 mars 2021 dhe të publikuar në Gazetën Zyrtare Elektronike të Qytetit të Shkupit nr. 4/2021.

Vendimi i përmban 3 nene.

Neni 1 përmban një pasqyrë tabelare të objekteve të infrastrukturës (rrugë, ura dhe sheshe), emrat e të cilave janë ndryshuar. Ky nen i mbulon emrat e kontestuar të 4 rrugëve të dhëna nën numrat e mëposhtëm:
– 138 (rruga me numër teknik 1467 dhe emër “Brigada e Dytë Maqedonase” riemërohet në “Adem Demaçi”);
– 232 (rruga me numër teknik 774 dhe emër “Llaze Moskov” riemërohet në “Ernest Koliqi”);
– 244 (rruga me numër teknik 1453 dhe emër “Brigada Maqedonase Kosovare” riemërohet në “Mithat Frashëri”);
– 417 (rruga me numër teknik 417 dhe emër “191” riemërohet në “Sul Hotla”).

III

Neni 1 i Kushtetutës përcakton se Republika e Maqedonisë së Veriut është shtet sovran, i pavarur, demokratik dhe social. Sovraniteti i Republikës së Maqedonisë së Veriut është i pandashëm, i patjetërsueshëm dhe i pambartshëm.

Sipas nenit 3 paragrafi 1 i Kushtetutës, territori i Republikës së Maqedonisë së Veriut është i pandashëm dhe i patjetërsueshëm, ndërsa paragrafi 2 përcakton se kufiri i përhershëm i Republikës së Maqedonisë së Veriut është i pacenueshëm.

Sipas nenit 8 paragrafi 1alineja 3 e Kushtetutës, sundimi i ligjit është një vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Neni 51 paragrafi 1 i Kushtetutës përcakton se në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin. Sipas paragrafit 2 secili e ka për detyrë ta respektojnë Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 110 alineja 1 e Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese, ndër të tjera, vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën, ndërsa në alinenë 2 është paraparë se Gjykata Kushtetuese vendos për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Në nenin 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/02) janë definuar kompetencat e këshillave komunale.

Në përputhje me nenin 1 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 66/04, 55/07, 145/10, 136/11, 163/13, 147/2015 dhe 224/2024), ky Ligj i rregullon kushtet dhe mënyrën e përcaktimit të emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, numërimin e objekteve të dedikuara për jetesë dhe punë, instalimin dhe mirëmbajtjen e tabelave të emrave të rrugëve dhe numrave të shtëpive, si dhe mbajtjen e regjistrit dhe evidencës së emrave të rrugëve dhe numrave të shtëpive.

Sipas nenit 4 paragrafit 1 i këtij ligji, emërtimi i një rruge, sheshi, ure dhe objekti tjetër infrastrukturor në territorin e komunës kryhet me vendim të miratuar nga këshilli komunal, ndërsa për territorin e Qytetit të Shkupit, me vendim të miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit. Paragrafi 2 parashikon që vendimi nga paragrafi 1 i këtij neni miratohet me shumicë votash nga anëtarët e pranishëm të këshillit komunal, përkatësisht Këshillit të Qytetit të Shkupit, me ç’rast duhet të ketë shumicë votash nga anëtarët e pranishëm të këshillit që u përkasin bashkësive që nuk janë popullsi shumicë në komunë, përkatësisht Qytetin e Shkupit.

Sipas nenit 5 paragrafit 1 i të njëjtit ligj, emri i një rruge, sheshi, ure dhe objekti tjetër infrastrukturor në territorin e një komune, përkatësisht Qytetit të Shkupit mund të përcaktohet nga një pikë referimi gjeografike, etnografike, historike dhe të tjera, emri i një personi të shquar në fushën e historisë, shkencës dhe kulturës, emra të tjerë të përshtatshëm, si dhe emri i një ngjarjeje dhe date të rëndësishme, bazuar në një listë emrash. Sipas paragrafit 2 të listës së përmendur në paragrafin 1 të këtij neni, atë e përcakton këshilli komunal, përkatësisht Këshilli i Qytetit të Shkupit, me pëlqim paraprak nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut. Paragrafi 3 parashikon që gjatë përcaktimit të listës së emrave nga Këshilli i Qytetit të Shkupit, komunat brenda rajonit të Qytetit të Shkupit japin mendim për të.

Sipas nenit 6 paragrafit 1 të këtij ligji, nuk mund të përcaktohet emër për rrugë, shesh, urë ose objekt tjetër infrastrukturor që dëmton reputacionin e Republikës së Maqedonisë së Veriut, ofendon ndjenjat kombëtare të qytetarëve të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe qytetarëve të vendeve të tjera, si dhe shkel marrëdhëniet midis bashkësive, traditat dhe moralin publik.

Nga dispozitat kushtetuese të dhëna, rrjedh se sundimi i ligjit është një vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe se kjo vlerë realizohet në një mënyrë që ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjet, me ç’rast çdo subjekt është i detyruar ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Për të realizuar parimin e sundimit të ligjit si një vlerë themelore kushtetuese, ligjvënësi ka autoritetin kushtetues për të përcaktuar me ligj kompetencat e njësive të vetëqeverisjes lokale dhe për të përcaktuar kushtet dhe mënyrën e miratimit të rregullave ligjore nga ana e tyre.

Neni 1 i Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore thotë qartë se ky ligj i rregullon kushtet dhe mënyrën e përcaktimit të emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, numërimin e objekteve të dedikuara për jetesë dhe punë, vendosjen dhe mirëmbajtjen e tabelave të emrave të rrugëve dhe numrave të shtëpive, si dhe mbajtjen e një regjistri dhe evidencave të emrave të rrugëve dhe numrave të shtëpive.

Në këtë drejtim, në përputhje me nenet 4 dhe 5 të të njëjtit ligj, parashikohen kushtet e mëposhtme për miratimin e një vendimi për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore: vendimi i lartpërmendur duhet të miratohet nga një organ kompetent dhe në këtë rast është këshilli komunal ose Këshilli i Qytetit të Shkupit, varësisht nga vendi ku ndodhen rrugët, sheshet, urat dhe objektet e tjera infrastrukturore; me shumicë votash të anëtarëve të pranishëm të këshillit bashkiak ose Këshillit të Qytetit të Shkupit, ku duhet të ketë shumicë votash të anëtarëve të këshillit që u përkasin bashkësive që nuk janë popullsi shumicë në komunë ose në Qytetin e Shkupit; pas pëlqimit paraprak të Qeverisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe mendimit të komunave në zonën e Qytetit të Shkupit.

Nga dokumentacioni i marrë rezulton se vendimi, pjesët e të cilit kontestohen, në përputhje me nenin 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale dhe nenin 4 paragrafi 1 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, është miratuar nga një organ kompetent, përkatësisht Këshilli i Qytetit të Shkupit, në seancën e gjashtëdhjetë e shtatë të mbajtur më 30.03.2021, me ç’rast mund të konkludohet se është përmbushur kushti i parë. Përveç kësaj, nga procesverbali i së njëjtës seancë të Këshillit të Qytetit të Shkupit rezulton se vendimi i kontestuar është miratuar me shumicë votash, me 25 vota “për”, 1 votë “kundër” dhe 1 votë “abstenim” nga anëtarët e Këshillit të Qytetit të Shkupit. Gjithashtu, 10 anëtarë nga 12 anëtarët e Këshillit të Qytetit të Shkupit të pranishëm, të cilët i përkasin komuniteteve që nuk janë popullsi shumicë në Qytetin e Shkupit, votuan “për” vendimin. Sipas sa më sipër, rrjedh se përmbushet kushti i dytë për marrjen e vendimit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera të infrastrukturës, me shumicë votash, siç parashikohet në nenin 4, paragrafi 2 i Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera të infrastrukturës.

Lidhur me kushtin e tretë për miratimin e vendimit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, të parashikuar në nenin 5 paragrafi 2 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, pasi paraprakisht merret pëlqim nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata konstatoi se ai ishte përmbushur, gjë që u vërtetua nga dokumentacioni i marrë. Konkretisht, Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në seancën e mbajtur më 9 mars 2021, shqyrtoi tekstin e ri të Propozim-listës për plotësimin e listës së emrave të rrugëve, shesheve dhe objekteve të tjera infrastrukturore dhe dha pëlqimin e saj, i cili është i regjistruar nën numrin arkivor 40-2677/1 të datës 9 mars 2021.

Në të njëjtën kohë, kushti i katërt i fundit, i parashikuar në nenin 5 paragrafi 3 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, që gjatë përcaktimit të listës së emrave nga Këshilli i Qytetit të Shkupit, komunat nga zona e Qytetit të Shkupit të japin një mendim për të, Gjykata vlerësoi se edhe ky kusht ishte përmbushur. Nga inspektimi i dokumentacionit të marrë, rezulton se është marrë një mendim nga komunat nga zona e Qytetit të Shkupit dhe në veçanti është marrë mendim nga Komuna e Çairit, në zonën e së cilës ndodhen rrugët, emrat e të cilave janë kontestuese.

Nga sa më sipër, rrjedh se janë përmbushur të gjitha kushtet ligjore të parashikuara në nenet 4 dhe 5 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, dhe ne besojmë se nga aspekti formal vendimi, pjesët e të cilit kontestohen, nuk mund të jetë problematik nga aspekti i kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë.

Lidhur me pretendimet e parashtruesit të iniciativës se pjesët e kontestuara nën numrat rendor 138, 232, 244 dhe 417 të vendimit të lartpërmendur të Këshillit të Qytetit të Shkupit janë të papajtueshme me rendin tonë kushtetues, Gjykata vlerësoi se janë të pabaza. Kjo për shkak se neni 5, paragrafi 1 i Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore parashikon që emri i një rruge, sheshi, ure dhe objekti tjetër infrastrukturor në territorin e një komune, përkatësisht në territorin e Qytetit të Shkupit, mund të përcaktohet nga një pikë referimi gjeografike, etnografike, historike dhe të tjera, emri i një personi të shquar në fushën e historisë, shkencës dhe kulturës, emra të tjerë të përshtatshëm, si dhe emri i një ngjarjeje dhe date të rëndësishme. Gjegjësisht, emri i një rruge mund të jetë edhe emri i një personi të shquar në fushën e historisë, shkencës dhe kulturës, siç është rasti në këtë rast konkret. Nga lista për plotësimin e Listës së emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore në zonën e Qytetit të Shkupit, e përcaktuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit, në seancën e gjashtëdhjetë e shtatë të mbajtur më 30 mars 2021, rrjedh se bëhet fjalë për personalitete nga fusha e historisë, shkencës dhe kulturës. Domethënë, nga sa më sipër rrjedh se nga aspekti material, pjesët e kontestuara të vendimit të lartpërmendur janë në përputhje me dispozitat kushtetuese dhe ligjore.

Lidhur me propozimin e parashtruesit, që Gjykata Kushtetuese të konsultohet me studiues dhe ekspertë në fushën e historisë, me qëllim që të vërtetojë faktikisht biografinë, ideologjinë dhe veprimet e figurave historike, emrat e të cilëve shënojnë rrugët e kontestuara, Gjykata vlerësoi se është i pabazë. Kjo për shkak se, sipas nenit 110 të Kushtetutës, Gjykata nuk është kompetente për të vlerësuar faktet historike, dhe në të njëjtën kohë, konsultimet me studiues dhe ekspertë në fushën e historisë mund të rezultojnë në qëndrime dhe argumente të ndryshme nga studiues dhe ekspertë të ndryshëm dhe si pasojë, Gjykata Kushtetuese mund të vihet në një situatë të vlerësimit të vlefshmërisë dhe besueshmërisë së fakteve dhe argumenteve historike, gjë që është në kompetencë të institucioneve të tjera, jo të Gjykatës Kushtetuese.

Bazuar në sa më sipër, Gjykata vlerësoi se pretendimet e parashtruesit se pjesët e kontestuara të vendimit të lartpërmendur janë në kundërshtim me nenin 1, nenin 3 paragrafët 1 dhe 2, nenin 8 paragrafin 1 alinenë 3 dhe nenin 51 të Kushtetutës dhe nenin 6 paragrafin 1 të Ligjit për përcaktimin e emrave të rrugëve, shesheve, urave dhe objekteve të tjera infrastrukturore, janë të pabaza sepse vendimi i lartpërmendur, si nga aspekti material ashtu edhe nga ai formal, është në përputhje me dispozitat kushtetuese dhe ligjore të lartpërmendura.

IV

Bazuar në sa më sipër, Gjykata, vendosi si në dispozitiv të këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski