Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.44/2024
Скопје, 04.12.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1, член 79 став 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 4 декември 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА член 19 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Новаци („Службен гласник на Општина Новаци“ бр.7/2019).
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на оспорената одредба, означена во точката 1 од оваа одлука.
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, по сопствена иницијатива оформи предмет и со Решението У.бр.44/2024 од 23 април 2024 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на членот од актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Северна Македонија и Законот за локалната самоуправа.
II
На седницата Судот утврди дека според член 19 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Новаци член на Советот, меѓу другото, има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање автентично толкување на прописите.
III
Владеењето на правото е една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, согласно член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.
Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.
Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Во конкретниот случај, Советот на Општина Новаци, врз основа на член 4 став 2 од Статутот на Општина Новаци („Службен гласник на Општина Новаци” број 7/2019), на седницата одржана на 12.06.2019 година го донел Деловникот на Советот на Општина Новаци кој е објавен во „Службен гласник на Општина Новаци” бр.7/2019.
Деловникот на Советот на Општина Новаци содржи дел со наслов 3 „Покренување иницијативи и поднесување предлози” во кој е содржан член 19 алинеја 3 каде се уредува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.
Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт, односно Собранието согласно со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите. Постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).
Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.
Во конкретниот случај, со оспорената одредба е дадено право на член на Советот на Општината да поднесе барање за автентично толкување на прописите, и покрај тоа што станува збор за Совет на Општина кој претставува орган на локалната власт.
Законот за локалната самоуправа не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат. Имено, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, советот на општината го донесува статутот на општината и други прописи, а согласно со член 62 став 1 од истиот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Правото на давање автентично толкување на прописи е прашање коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт, изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите.
Врз основа на направената анализа произлегува дека предмет на уредување е определено право за член на Советот да бара автентично толкување на донесените акти, иако од Уставот и Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување за совет на општина или негов член да дава или бара автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту наведениот закон упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се уреди постапка за автентично толкување на општите акти.
Имајќи го предвид погоре изнесеното, како и одредбите од член 51 од Уставот, според кој во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, Судот оцени дека член 19 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Новаци, не е во согласност со Законот за локалната самоуправа, ниту со темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавување во во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.44/2024
Shkup, 04.12.2024
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr.Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr.Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr.Ana Pavllovska – Daneva dhe mr.Fatmir Skender, në bazë të neneve 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 72 alineja 1 dhe nenit 79 paragrafi 1, si dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 115/2024), në seancën e mbajtur më 4 dhjetor të viti 2024, miratoi
V E N D I M
1. SHFUQIZOHET neni 19 alineja 3 e Rregullores së Këshillit të Komunës së Novacit (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Novacit” nr.7/2019).
2. VIHET JASHTË FUQIE Aktvendimi për ndalimin e realizimit të akteve dhe veprimeve të veçanta të ndërmarra në bazë të dispozitës së kontestuar, të theksuar në pikën 1 të këtij vendimi.
3. Ky vendim do të botohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafi 1 i Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, me vetiniciativë formoi lëndë dhe me Aktvendimin U.nr. 44/2024 më 23 prill të vitit 2024 inicioi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit të aktit, të theksuar në pikën 1 të Vendimit, sepse para Gjykatës me bazë është ngritur çështja e përputhshmërisë së tij me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Ligjin për Vetëqeverisje Lokale.
II
Gjykata, në seancë përcaktoi se sipas nenit 19 alineja 3 e Rregullores së Këshillit të Komunës së Novacit, anëtari i Këshillit, ndër tjerash, në seancat e Këshillit ka të drejtë të parashtrojë kërkesë për interpretimin autentik të rregullave.
III
Sundimi i së drejtës është një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përputhje me nenin 8 paragrafin 1 alinenë 3 të Kushtetutës.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin, me ç’rast të gjithë e kanë për detyrë ta respektojnë Kushtetutën dhe ligjet sipas nenit 51 të Kushtetutës.
Sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos mbi përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Në rastin konkret, Këshilli i Komunës së Novacit, në bazë të nenit 4 paragrafi 2 të Statutit të Komunës së Novacit (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Novacit” numër 7/2019), në seancën e mbajtur më 12.06.2019 e ka miratuar Rregulloren e Këshillit të Komunës së Novacit, e cila është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Novacit” nr.7/2019.
Rregullorja e Këshillit të Komunës së Novacit përmban një pjesë me titullin 3 “Inicimi i iniciativave dhe parashtrimi i propozimeve”, në të cilën përfshihet neni 19 alineja 3, që përcakton se anëtari i Këshillit në seancat e Këshillit të lartpërmendur ka të drejtë të parashtrojë kërkesë për interpretim autentik të rregullave.
Interpretimin autentik të ligjeve e jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ, përkatësisht Kuvendi, i cili, në përputhje me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës, i miraton ligjet dhe jep interpretimin autentik të tyre. Procedura për interpretimin autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013).
Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimit të vërtetë të një ligji tashmë të miratuar, i cili gjatë zbatimit të tij ka paqartësi, është i dykuptimshëm ose ka zbrazëti në të. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.
Në rastin konkret, dispozita e kontestuar i jep anëtarit të Këshillit të Komunës të drejtën për të parashtruar kërkesë për interpretim autentik të rregullave, pavarësisht faktit se bëhet fjalë për Këshillin e Komunës që paraqet një organ të pushteti lokal.
Ligji për Vetëqeverisje Lokale nuk përmban ndonjë dispozitë të qartë se këshillat e komunave mund të japin interpretim autentik të rregullave që i miratojnë. Përkatësisht, sipas nenit 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisje Lokale, këshilli i komunës e miraton statutin e komunës dhe rregullat e tjera, ndërsa sipas nenit 62 paragrafi 1 i ligjit të njëjtë, gjatë ushtrimit të punëve përbrenda kompetencave të tij, këshilli i miraton aktet si në vijim: statutin, programet, planet, vendimet dhe aktet e tjera të përcaktuara me ligj.
E drejta për të dhënë interpretim autentik të rregullave është çështje që duhet të parashikohet me ligj, që organet e pushtetit lokal të mund ta zbatojnë atë, ashtu siç kjo gjë është rregulluar për ligjvënësin si organ i pushtetit shtetëror, gjë që theksohet në Kushtetutë me nenin 68 paragrafi 1 alineja 2, me ç’rast Kuvendi miraton ligje dhe ofron interpretim autentik të ligjeve.
Në bazë të analizës së kryer, rezulton se lënda që duhet rregulluar është përcaktimi i së drejtës së anëtarit të Këshillit që të kërkojë interpretim autentik të akteve të miratuara, megjithëse nga Kushtetuta dhe Ligji për Vetëqeverisje Lokale nuk rezulton ndonjë autorizim që këshilli i komunës ose ndonjë anëtar i tij të japë apo të kërkojë interpretim autentik të rregullave që i miraton, as ligji i lartpërmendur nuk parashikon mundësinë që në ndonjë akt tjetër (si statuti ose rregullorja e komunës) të rregullohet procedura për interpretimin autentik të akteve të përgjithshme.
Duke e marrë parasysh sa më sipër si dhe dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës, sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe me ligjin dhe se secili e ka për detyrë t’i respektojë Kushtetutën dhe ligjet, Gjykata vlerësoi se neni 19, alineja 3 e Rregullores së Këshillit të Komunës së Novacit nuk është në përputhje me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale, as me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimin e sundimit të ligjit nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës, sipas të cilit në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla të harmonizuara me Kushtetutën dhe me ligjet.
IV
Në bazë të sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
V
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr.Darko Kostadinovski