Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.22/2024
Скопје, 30.10.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 30.10.2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА точката 9 „Автентично толкување на општи акти“ и членовите 105, 106, 107 и 108 содржани во поглавјето VIII „Постапка за донесување акти на советот“ од Деловникот на Советот на Општина Прилеп („Службен гласник на Општина Прилеп“ бр.11/2004 и 15/2020).
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на точката 9 „Автентично толкување на општи акти“ и членовите 105, 106, 107 и 108 содржани во поглавјето VIII „Постапка за донесување акти на советот“ од Деловникот на Советот на Општина Прилеп („Службен гласник на Општина Прилеп“ бр.11/2004 и 15/2020).
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, по сопствена иницијатива со Решението У.бр.22/2024 од 28.05.2024 година, поведе постапка за оценување на уставноста на одредбите од Деловникот на Советот на Општина Прилеп означен во точката 1 од оваа одлука.
II
На седницата Судот утврди дека во поглавјетo VIII „Постапка за донесување акти на советот“ од Деловникот на Советот на Општина Прилеп, содржана е точката 9 „Автентично толкување на општи акти“ и членовите 105, 106, 107 и 108.
Според член 105 од Деловникот, барање за автетично толкување на општ акт може да поднесат членовите на Советот, 10% од избирачите во општината, јавно претпријатие кое извршува дејност на подрачјето на општината и државните органи кога потребата од автентичното толкување настанала во врска со примената на актите во нивното работење
Во член 106 од Деловникот е утврдено дека барањето за давање на автентично толкување на општиот акт се поднесува до претседател на Советот кој веднаш барањето го доставува до Статутарно-правната комисија.
Согласно со член 107 од истиот деловник, Статутарно- правната комисија по барањето за автентично толкување има право да побара мислење од работните тела на Советот и од општинската администрација.
Според член 108 од Деловникот, ако Статутарно-правната комисија оцени дека барањето за давање на автентично толкување е оправдано ќе изготви предлог на автентично толкување и ќе го достави до Советот на Општината, а доколку оцени дека барањето за давање на автентично толкување не е оправдано, Статутарно-правната комисија за тоа ќе поднесе извештај до Советот кој одлучува по барањето и поднесениот извештај.
III
Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.
Во Република Северна Македонија, согласно со член 51 став 1 од Уставот, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. А според ставот 2 од истиот член, секој е должен да ги почитува Уставот и законите.
Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите, според член 110 алинеја 2 од Уставот.
Советот на Општина Прилеп, врз основа на член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” бр.5/2002) и член 26 став 1 точка 2 од Статутот на Општина Прилеп („Службен гласник на Општина Прилеп” бр.6/2003) го донел Деловникот на Советот на Општина Прилеп, објавен во „Службен гласник на Општина Прилеп” бр.11/2004.
Во конкретниот случај, Деловникот на Советот на Општина Прилеп во поглавјето VIII „Постапка за донесување акти на советот“ содржи точка 9 „Автентично толкување на општи акти” во која преку содржината на членовите 105, 106, 107 и 108 го уредува институтот „автентично толкување“ како и процедурата за истиот.
Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт. Собранието, согласно со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот, ги донесува законите и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр. 248/2023).
Законот за локалната самоуправа, во член 36 став 1 точка 1 определува дека Советот на Општината го донесува статутот на општината и други прописи, односно според член 62 став 1 од истиот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Во конкретниот случај, според Судот, станува збор за прашање коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт. Од Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се предвиди автентично толкување на општи акти. Оттука, Судот утврди дека Советот на Општината ги пречекорил, односно ги надминал своите надлежности предвидени во Законот за локалната самоуправа.
Врз основа на наведеното, а согласно со одредбите од член 51 од Уставот според кои во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, во конкретниот случај, според Судот, точката 9 „Автентично толкување на општи акти“ и членовите 105, 106, 107 и 108 содржани во поглавјето VIII „Постапка за донесување акти на советот“ од Деловникот на Советот на Општина Прилеп, се во спротивност со Законот за локалната самоуправа, и со темелната вредност на уставниот поредок – владеење на правото, утврдена во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, според која во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.
IV
Со донесувањето на оваа одлука Судот одлучи да го стави вон сила Решението У.бр.22/2024 од 28 мај 2024 година за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на оспорените одредби од Деловникот на Советот на Општина Прилеп.
V
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
VI
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.22/2024
Shkup, 30.10.2024
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 72 alinesë 1 dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 30 tetor 2024, miratoi
V E N D I M
1. SHFUQIZOHET pika 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 105, 106, 107 dhe 108 që i përmban kapitulli VIII “Procedura për miratimin e akteve të këshillit” nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Prilepit (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Prilepit” nr.11/2024 dhe 15/2020).
2. VIHET JASHTË FUQIE Aktvendimi për ndërprerjen e zbatimit të akteve individuale ose veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të pikës 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 105, 106, 107 dhe 108 që i përmban kapitulli VIII “Procedura për miratimin e akteve të këshillit” nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Prilepit (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Prilepit” nr.11/2024 dhe 15/2020).
3. Ky vendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, me vetiniciativë me Aktvendimin U.nr. 22/2024 të 28.05.2024, inicioi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së dispozitave të Rregullores së Këshillit të Komunës së Prilepit të dhënë në pikën një të këtij vendimi.
II
Në seancë Gjykata përcaktoi se kapitulli VIII “Procedura për miratimin e akteve të këshillit” nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Prilepit, ndodhet në pikën 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 105, 106, 107 dhe 108.
Sipas nenit 105 të Rregullores përcaktohet se kërkesë për interpretim autentik të aktit të përgjithshëm mund të paraqesin anëtarët e Këshillit, 10% e votuesve në komunë, një ndërmarrje publike që ushtron veprimtari në zonën e komunës dhe organet shtetërore kur lind nevoja për një interpretim autentik në lidhje me zbatimin e akteve në punën e tyre.
Në nenin 106 të Rregullores thuhet se kërkesa për dhënien e interpretimit autentik të aktit të përgjithshëm i paraqitet Kryetarit të Këshillit i cili menjëherë ia paraqet kërkesën Komisionit Statutar- Juridik.
Sipas nenit 107 të Rregullores së Punës, Komisioni Statutar- Juridik ka të drejtë të kërkojë mendim nga trupat punues të Këshillit dhe nga administrata komunale për kërkesën për interpretim autentik.
Neni 108 parashikon që nëse Komisioni Statutar- Juridik vlerëson se kërkesa për interpretim autentik është e justifikuar, e përgatit propozimin për interpretim autentik dhe ia paraqet Këshillit të Komunës dhe nëse vlerëson se kërkesa për interpretim autentik nuk është e arsyetuar, Komisioni Statutar – Juridik do t’i paraqesë një raport Këshillit për këtë i cili më pas merr vendim për kërkesën dhe raportin e dorëzuar.
III
Sipas nenit 8 paragrafit 1 alinesë 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i ligjit është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, sipas nenit 51 paragrafit 1 të Kushtetutës, ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin. Ndërsa sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet.
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet, sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës.
Këshilli i Komunës së Prilepit në bazë të nenit 36 paragrafit 1 pikës 1 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) dhe nenit 26 paragrafit 1 pikës 2 të Statutit të Komunës së Prilepit (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Prilepit” nr. 6/2003) e miratoi Rregulloren e punës së Këshillit të Komunës së Prilepit, të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Prilepit” nr. 11/2004.
Në rastin konkret, Rregullorja e punës së Këshillit të Komunës së Prilepit në kapitullin VIII “Procedura për miratimin e akteve të këshillit” e përmban pikën 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” në të cilën përmes përmbajtjes së neneve 105, 106, 107 dhe 108, rregullohet instituti “interpretim autentik” si dhe procedura për të.
Interpretim autentik të ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Kuvendi, në pajtim me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës, i miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 248/2023).
Ligji për Vetëqeverisjen Lokale, në nenin 36 paragrafin 1 pikën 1, përcakton se Këshilli i Komunës e miraton statutin e komunës dhe rregullat e tjera, gjegjësisht sipas nenit 62 paragrafit 1 të të njëjtit ligj, në kryerjen e detyrave nga kompetenca e tij, këshilli miraton rregullore, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregullat e tjera të përcaktuara me ligj.
Bazuar në sa më sipër, ndërsa në përputhje me dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin, dhe të gjithë e kanë për detyrë ta respektojnë Kushtetutën dhe ligjet, në rastin konkret, sipas Gjykatës, pika 9 “Interpretim autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 105, 106, 107 dhe 108 të përfshira në Kapitullin VIII “Procedura për miratimin e akteve të këshillit” të Rregullores së Punës së Këshillit të Komunës së Prilepit, janë në kundërshtim me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale, dhe me vlerën themelore të rendit kushtetues – sundimin e ligjit, të përcaktuar në nenin 8 paragrafin 1 alineja 3 e Kushtetutës, sipas të cilit rendi juridik duhet të përmbajë rregulla të harmonizuara ligjërisht me Kushtetutën dhe ligjet.
IV
Me miratimin e këtij vendimi, Gjykata vendosi ta shfuqizojë aktvendimin U.nr.22/2024 të 28 majit 2024 për ndalimin e ekzekutimit të akteve ose veprimeve individuale të ndërmarra në bazë të dispozitave të kontestuara të Rregullores së Punës së Këshillit të Komunës së Prilepit.
V
Bazuar në sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitiv të këtij vendimi.
VI
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski