У.бр.137/2022

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.137/2022
Скопје, 27.09.2023 и 03.07.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, на седницата одржана на 27 септември 2023 година, и во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, на седницата одржана на 3 јули 2024 година, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 28 алинеја 2, член 71 и член 78 став 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 202/2019, 256/2020 и 65/2021), донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на член 1 и член 4 од Одлуката за јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје, како и Одлуката во целина, донесена од Советот на Град Скопје, број 07-3395/1 од 04.12.2008 година, објавена во „Службен гласник на Град Скопје” број 17/2008.

2. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на член 5 од Одлуката, означена во точка 1 од Решението.

3. Ова решение ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.

Образложение

I

Друштвото за управување со недвижен имот Еаст Гате Малл Дооел увоз-извоз – Скопје, преку полномошникот, адвокат Зеќир Зеќири од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на целината на Одлуката за јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје со број 07-3395/1 од 04.12.2008 година, донесена од Советот на Град Скопје и посебно на членовите 1, 4 и 5 од Одлуката.

Во иницијативата се наведува дека подносителот е сопственик на деловен објект – трговски центар во кој има и дел наменет за паркирање на возила на посетителите на трговскиот центар, со предвидена наплата од страна на корисниците, за што вложил дополнителни средства, со цел да остварува економска корист од паркирањето на вoзилата, а во таа насока подносителот е упатен да поднесе барање до Градот Скопје, за да обезбеди дозвола од Градот Скопје за вршење на дејност паркирање согласно оспореното уредување на одредбата од член 4 став 3 од Одлуката.

Подносителот смета дека со оспорената одлука и посебно осопорените одредби се ограничува уживањето на правото на сопственост и правото на секој сопственик слободно да располага со својата ствар спротивно на уставната гаранција од член 30 од Уставот, според кој никому не можат да му бидат одземени или ограничени сопственоста и правата коишто произлегуваат од неа, освен кога се работи за јавен интерес утврден со закон, а во конкретниот случај, според подносителот, вршењето дејност паркирање на паркиралиште во рамки на имот или објект во приватна сопственост, не претставува јавен интерес, бидејќи според него не постои закон којшто утврдува постоење на јавен интерес во паркиралишта изградени од страна на физички или правни лица на земјиште во приватна сопственост или изградени од страна на приватни или физички лица во рамки на објекти во приватна сопственост, а доколку таков закон постоел, Градот Скопје при донесувањето на Одлуката ќе се повикал на тој закон, па оттука, според подносителот на иницијативата, оспорениот акт е донесен без соодветна законска основа.

Во однос на наводите дека оспорениот акт нема законска основа, подносителот се повикува на одредби од Законот за сопственост и други стварни права, Законот за локалната самоуправа, Законот за Градот Скопје, Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата и Законот за комуналните дејности.

Во продолжението на иницијативата подносителот ги цитира одредбите од членовите 8, 9, 10 и 11 од Законот за сопственост и други стварни права наведувајќи дека оспорениот акт е во спротивност со наведениот закон бидејќи согласно со овој закон, сопственикот има право својата ствар да ја држи, целосно да ја користи и да располага со неа по своја волја, доколку тоа не е спротивно на закон или на некое право на друго лице, а во таа смисла подносителот смета дека сопственикот на деловен простор својата ствар, својата недвижност, може слободно да ја користи и да располага со истата по сопствена волја. Наведува и дека правото на сопственост на правни и физички лица не претставува прашање од јавен интерес од локално значење коешто општината има право на кој било начин да го ограничува и да го условува начинот на располагање со приватната сопственост, освен во случај кога тоа експлицитно е предвидено со закон, како на пример во случај на експропријација на приватна сопственост, така што секој подзаконски правен акт којшто на директен или индиректен начин упатува, дозволува и уредува одземање и ограничување на правото на сопственост, без притоа да се работи за јавен интерес утврден со закон, претставува противзаконски правен акт со кој се врши повреда на одредбите од Законот за сопственост и други стварни права.

Според подносителот, станува збор за организирање на начинот на паркирањето на паркиралишта поставени во деловни објекти, изградени од самите сопственици на деловните објекти, односно во трговските центри, коешто според подносителот не е прашање од јавен интерес, по што наведува дека ниту има потреба за користење на својот простор сопственикот да бара определена дозвола од орган во рамките на единица на локална самоуправа, бидејќи нема правен акт по чиј основ Советот на Градот Скопје, би можел да ограничи право на слободно располагање со приватна сопственост во приватни паркиралишта, вклучително и правото да се остварува економска корист од стварта (закупнина или наплата за паркирање).

Во однос на Законот за локалната самоуправа, подносителот наведува дека со самиот факт што оспорената одлука е донесена врз основа на член 36 од наведениот закон, а во врска со член 10 став 1 точка 4. алинеја 14 и член 12 од Законот за Градот Скопје, оспорената одлука е незаконита, бидејќи овие закони, не само во наведените одредби, туку во ниедна друга одредба не упатуваат на утврдување на јавен интерес во однос на паркиралишта кои се наоѓаат во парцели или објекти коишто се во приватна сопственост. Наведува и дека од член 36 од Законот за локалната самоуправа, како и од членовите 10 и 12 од Законот за Градот Скопје, на апсолутен начин може да се заклучи дека законодавецот на советот на општината, односно Градот Скопје, не му делегира овластувања за постапувања со недвижен имот којшто е во приватна сопственост на физички и правни лица, со цел да го уредува прашањето за паркиралиштата, како и дека не постои друг правен акт, односно закон којшто му го дозволува и делегира тоа право на Советот на Градот Скопје, па од тие причини Градот Скопје на манипулативен начин, без законски основ, ја ограничува приватната сопственост на паркиралишта на приватни лица, иако за тоа не постои јавен интерес утврден со закон.

Подносителот во иницијативата укажува како треба да се постапува со приватните паркиралишта, односно дека во оспорениот акт при дефинирање на поимот јавно паркиралиште од значење за Градот Скопје, битно е да се направи дистинкција помеѓу приватна сопственост и државна/јавна сопственост (сопственост на државата или единица на локалната самоуправа), од причина што Градот Скопје и/или Советот на Градот Скопје, врз основа на Законот за локалната самоуправа и/или Законот за Градот Скопје, немаат никакви надлежности врз имот во приватна сопственост.

Во однос на посебно оспорените одредби од член 1, член 4 и член 5 од Одлуката, подносителот наведува дека тие се во директна спротивност со одредбите од Законот за сопственост и други стварни права, Законот за локалната самоуправа и Законот за Градот Скопје од причини што во обид за нивно толкување, се јавува конфузија во однос на користените поими и нивните дефиниции, споредено со одредбите од Уставот и законите коишто ја уредуваат материјата за правниот институт „сопственост”.

Имено, оспорениот член 1 од Одлуката уредува дека со оваа одлука се определуваат јавни паркиралишта и површини од значење за Градот Скопје за јавна употреба за паркирање на возила и се уредува начинот на користење и одржување на јавните паркиралишта, надзорот над паркирањето и други прашања од значење за паркирањето, меѓутоа од содржината на оспорениот член 5 од Одлуката, не е јасно дали под поимот јавно паркиралиште од значење за Градот Скопје се опфатени и паркиралиштата во парцели или објекти наменети за паркирање коишто се во приватна сопственост. Подносителот наведува дека оспорениот член 4 од Одлуката упатува дека под тој поим се опфатени и паркиралиштата кои се наоѓаат во парцели или објекти кои се во приватна сопственост, но тоа, според подносителот, не може да биде така бидејќи треба да постои различен правен третман на паркиралиштата кои се изградени од страна на приватни лица (физички или правни) и од страна на Градот Скопје. Оттука, според подносителот, не е јасно на кој правен основ Советот на Град Скопје ја заснова дефиницијата во однос на тоа што претставува јавно паркиралиште од значење за Градот Скопје, без притоа да се има предвид дали истото е изградено од Градот Скопје или е во приватна сопственост, со што оспорените членови 1, 4 и 5 од Одлуката во целост се спротивни на дефиницијата за институтот сопственост, утврден со Уставот на Република Северна Македонија и со Законот за сопственост и други стварни права.

Во однос на оспорениот член 4 од Одлуката, подносителот наведува дека не гледа ништо спорно на сопствена недвижност да може да се врши дејност паркирање во комерцијални цели бидејќи извлекувањето на економска корист од определена ствар е дел од правото на сопственост, утврдено со Уставот и со закон, по што поставува прашање дали може и кој може да ограничи сопственик на предмет или во конкретниот случај да му забрани остварување на економска корист, односно користење на определена ствар во комерцијални цели, и дали издавањето на паркинг место под закуп на определен временски период, со однапред утврден надоместок, е дејност којашто Градот Скопје е надлежен да ја забрани, ограничи или воопшто уреди, или тоа прашање е уредено конкретно со Законот за сопственост и други стварни права, односно институтот закуп, уреден со Законот за облигационите односи.

Подносителот наведува дека согласно со оспорената одлука, поточно со оспорениот член 4 став 3 од Одлуката, тој е упатен да обезбеди дозвола од Советот на Градот Скопје за вршење на дејност паркирање, меѓутоа, според подносителот, таквата обврска не е утврдена во ниту еден од цитираните закони и законски одредби, односно ниеден закон не упатува на потреба од обезбедување на дозвола од Општина/Град Скопје, за вршење на дејност паркирање во објект во приватна сопственост.

Во однос на Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата подносителот ја наведува само содржината на член 2 став 1 точка 22. од Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата според која „јавно паркиралиште“ е посебно уреден и обележан простор наменет за паркирање на определен вид возила, а јавните паркиралишта можат да бидат надвор од површините опфатени со патиштата и улиците или на самите патишта и улици, меѓутоа во иницијативата нема наводи во што се состои спротивноста на оспорениот акт и посебно оспорените одредби vis a vis овој закон.

Во однос на Законот за комуналните дејности на кој, исто така, се повикува подносителот во иницијативата со цитирање на член 4 став 1 точки 1., 2. и 4. и член 5 став 1 точка 17) од наведениот закон, подносителот наведува дека оспорениот акт и посебно оспорените одредби, се спротивни на овој закон бидејќи дејноста „паркирање” не претставува комунална дејност, а согласно со оспорениот акт, тој (подносителот) се упатува да обезбеди дозвола од Советот на Градот Скопје за вршење на дејност паркирање на имот во приватна сопственост, иако на таквата обврска не упатува ниту еден закон, со што на неспорен начин може да се заклучи дека со оспорениот акт се уредува правото на користење на сопственоста и правото на користење на имотот како паркиралиште, на начин, којшто во целост е спротивен со одредбите од Законот за комуналните дејности.

Од наведените причини, според подносителот, оспорениот акт и посебно оспорените одредби, се неуставни и незаконити и треба да бидат ставени вон сила.

II

На седницата Судот утврди дека Советот на Град Скопје, ја донел оспорената Одлука за јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје на 04.12.2008 година, врз основа на член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) а во врска со член 10 став 1 точка 4. алинеја 14 и член 12 од Законот за Градот Скопје („Службен весник на Република Македонија” број 55/2004). Оспорениот акт опфаќа 35 члена, систематизирани во десет делови.

Судот утврди дека оспорениот член 1 од Одлуката, уредува дека со оваа одлука се определуваат јавни паркиралишта и површини од значење за Градот Скопје за јавна употреба за паркирање на возила (во натамошниот текст: јавни паркиралишта) и се уредува начинот на користење и одржување на јавните паркиралишта, надзорот над паркирањето и други прашања од значење за паркирањето.

Според оспорениот член 4 од Одлуката: (1) Одредбите на оваа одлука не се однесуваат на површини наменети за паркирање (паркиралишта) во функција на редовна некомерцијална употреба на станбени и деловни објекти и изградени-уредени во рамките на градежна парцела или градба што се во приватна сопственост, во согласност со урбанистичките планови и документација. (2) На паркиралиштата од став 1 на овој член, не е дозволено вршење на дејноста паркирање во комерцијални цели. (3) По исклучок, паркиралиштата од став 1 на овој член, може да се користат и стопанисуваат во комерцијални цели, при што субјектот што ги дава услугите на паркирањето мора да има дозвола од Градот Скопје за вршење на дејноста паркирање.

Судот, исто така, утврди дека според оспорениот член 5 од Одлуката: (1) Јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, во смисла на одредбите на оваа одлука, се посебно уредени и обележани простори наменети за групно паркирање на определен вид на возила, и тоа: во рамки на површини или градби, утврдени за таква намена и дефинирани со урбанистички план; на самите магистрални и собирни улици (коловоз, тротоар, заштитен појас), како и на улици што гравитираат кон нив или надвор од површините опфатени со тие улици, утврдени и дефинирани со посебни проекти одобрени од Советот на Град Скопје. (2) Јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, во смисла на одредбите на оваа одлука, се и посебно уредени и обележани простори на градежно неизградено земјиште, наменети за паркирање, од времен карактер, изградени од Градот Скопје врз основа на посебни проекти одобрени од Советот на Град Скопје, до реализација на намената на земјиштето согласно урбанистички план.

III

Според член 8 став 1 алинеи 3 и 6 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото и правната заштита на сопственоста се темелни вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Уставот со член 30 став 1, го гарантира правото на сопственост и правото на наследување, а според став 2 од истиот член, сопственоста создава права и обврски и треба да служи за добро на поединецот и на заедницата. Според став 3 на наведениот член од Уставот, никому не можат да му бидат одземени или ограничени сопственоста и правата кои произлегуваат од неа, освен кога се работи за јавен интерес утврден со закон, а согласно став 4 на членот од Уставот, во случај на експропријација на сопственоста или во случај на ограничување на сопственоста се гарантира праведен надомест кој не може да биде понизок од пазарната вредност.

Според член 51 од Уставот, во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Според член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот, како и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно со член 28 алинеја 2 од Деловникот на Уставниот суд, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако за истата работа веќе одлучувал, а нема основи за поинакво одлучување.

Со иницијативата се оспорува уставноста и законитоста на Одлуката за јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје, донесена од Советот на Град Скопје на 75-тата седница, одржана на 04.12.2008 година, број 07-3395/1 од 04.12.2008 година, објавена во „Службен гласник на Град Скопје” број 17/2008, во целина и посебно членовите 1, 4 и 5 од Одлуката. Оспорената одлука е донесена врз основа на член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) а во врска со член 10 став 1 точка 4. алинеја 14 и член 12 од Законот за Градот Скопје („Службен весник на Република Македонија” број 55/2004) и содржи 35 члена, систематизирани во десет дела.

Според подносителот, со оспорената одлука и посебно оспорените член 1, член 4 и член 5 од Одлуката, се ограничува правото на сопственост и слободното располагање со приватната сопственост во приватни паркиралишта, вклучително и правото да се остварува економска корист од стварта (закупнина или наплата за паркирање), спротивно на одредбите на Уставот и на законите наведени во иницијативата.

Судот ги имаше предвид изнесените наводи во иницијативата, меѓутоа оцени дека истите не се основани, поради следното:

Уставната гаранција на правото на сопственост и правата коишто произлегуваат од неа, не е апсолутна, бидејќи од одредбите од член 30 од Уставот произлегува можност за нејзино одземање и ограничување кога се работи за јавен интерес утврден со закон. Определувањето на јавниот интерес е предмет на законско уредување, а во оваа смисла и определувањето на дејностите од јавен интерес е предмет на законско уредување. Законодавецот има уставно овластување со закон да утврди кои прашања од општественото живеење имаат третман на јавен интерес, односно кои дејности се сметаат за дејности од јавен интерес, следствено, законодавната власт има овластување да ги уредува и условите за вршење на одделни дејности посебно за оние кои имаат своја специфичност, а се од јавен интерес.

Во погоре наведената смисла, законодавецот во низа закони, од различни сфери на општественото живеење, определил што се смета за јавен интерес, вклучително и кои дејности се сметаат за дејности од јавен интерес, воспоставувајќи соодветни правила, критериуми и услови за субјектите (правни и физички лица), доколку сакаат да вршат дејност од јавен интерес, независно дали таа дејност се извршува во објекти или други недвижности коишто се во приватна сопственост.

Имено, согласно со член 2 од Законот за јавните претпријатија („Службен весник на Република Македонија” број 38/1996, 6/2002, 40/2003, 49/2006, 22/2007, 83/2009, 97/2010, 6/2012, 119/2013, 41/2014, 138/2014, 61/2015, 39/2016, 64/2018 и 35/2019 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 275/2019, 89/2022, 274/2022), дејности од јавен интерес се дејностите или одделни работи од дејностите со кои се остварува јавен интерес. Дејностите од јавен интерес ги вршат јавните претпријатија или друштва на коишто им е доверено вршењето на дејностите од јавен интерес. Условите и начинот за вршење на дејностите и начинот на остварување на јавниот интерес од став 1 на овој член се уредуваат со закон. Во извршувањето на дејностите од јавен интерес, треба да се почитуваат следниве принципи: сигурност во давањето на услугите, континуитет и квалитет на услугата, транспарентност, достапност и универзална услуга, заштита на корисниците и потрошувачите.

Согласно со член 43 од Законот за јавните претпријатија, дејност од јавен интерес за Република Северна Македонија, можат да вршат физички и правни лица врз основа на дозвола. Дозвола за вршење на одделни стопански дејности од јавен интерес од страна на физички или правни лица, може да се даде за сите дејности од јавен интерес освен за дејностите утврдени со закон. Дозволата ја дава Владата на Република Македонија, односно општината, односно Градот Скопје (во натамошниот текст: давател на дозволата).

Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002), исто така воспоставува поим „работи од јавен интерес од локално значење“. Имено, согласно член 2 став 1 точка 8. од овој закон работи од јавен интерес од локално значење се работи од интерес на целата локална заедница или одделни нејзини делови кои се утврдени со закон, а според точка 11. на наведениот член од Законот јавни услуги се вршење на работи од јавен интерес од локално значење за корисниците.

Законот за комуналните дејности („Службен весник на Република Македонија” број 95/2012, 163/2013, 42/2014, 44/2015, 147/2015, 31/2016 и 64/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 302/2020) со член 2 определува дека комуналните дејности претставуваат дејности од јавен интерес, а според член 5 став 1 точка 17) од овој закон, изградбата и користењето на јавниот простор за паркирање и на објектите кои се наоѓаат на тој простор претставува комунална дејност. Воедно, и член 2 од претходниот Закон за комунални дејности („Службен весник на Република Македонија“, број 45/1997, 23/1999, 45/2002, 16/2004 и 5/2009), којшто бил во примена кога е донесена оспорената одлука, уредува дека вршењето на комунални дејности е од јавен интерес, а во продолжение е уреден член 3 од наведениот закон којшто ги определува комуналните дејности во смисла на овој закон, така што според точка 13. од овој член на Законот, одржувањето и користењето на јавниот простор за паркирање, под што се подразбира одржување на просторот и објектите и давање на соодветни услуги, како и утврдување на начинот на негово користење претставува комунална дејност чие вршење е од јавен интерес, а според член 14 од наведениот закон, комунална дејност може да се врши со основање на јавно претпријатие, со давање концесија за вршење на комунална дејност на начин утврден со закон и со дозвола за вршење на комунална дејност.

Оспорениот член 1 од Одлуката, уредува дека со оваа одлука се определуваат јавни паркиралишта и површини од значење за Градот Скопје за јавна употреба за паркирање на возила (во натамошниот текст: јавни паркиралишта) и се уредува начинот на користење и одржување на јавните паркиралишта, надзорот над паркирањето и други прашања од значење за паркирањето.

Според член 3 став 1 од оспорената одлука, изградбата, одржувањето и користењето на јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје се во надлежност, односно се работи од јавен интерес од локално значење за Градот Скопје. Во оваа одредба од Одлуката, е всушност транспонирана содржината на член 10 став 1 точка 4. (комунални дејности) алинеја 14 од Законот за Градот Скопје, според кој „надлежности, односно работи од јавен интерес од локално значење на Градот Скопје, помеѓу другото се: изградба, одржување и користење на јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, утврдени со урбанистички план. Според член 3 став 2 од оспорената одлука, работите од став 1 на овој член можат да ги вршат субјекти овластени од Градот Скопје (во натамошниот текст: организатори на паркирањето), во согласност со закон и оваа одлука. Оваа одредба укажува дека со оспорениот акт, се уредуваат и други прашања коишто се од значење за паркирањето, меѓу кои и начинот на стекнување на статус на организатор на паркирањето.

Со оспорениот член 4 став 1 од Одлуката, се определува за кои паркиралишта, одредбите на оваа одлука, не се однесуваат, а тоа се површини наменети за паркирање (паркиралишта) во функција на редовна некомерцијална употреба на станбени и деловни објекти и изградени-уредени во рамките на градежна парцела или градба што се во приватна сопственост, во согласност со урбанистичките планови и документација. Воедно, според став 2 на оспорениот член 4 од Одлуката, на паркиралиштата од став 1 на овој член, не е дозволено вршење на дејноста паркирање во комерцијални цели. Меѓутоа, според став 3 на оспорениот член 4 од Одлуката, по исклучок, паркиралиштата од став 1 на овој член, може да се користат и стопанисуваат во комерцијални цели, при што субјектот што ги дава услугите на паркирањето мора да има дозвола од Градот Скопје за вршење на дејноста паркирање.

Според членовите 6, 7 и 8 од оспорената одлука, постојат три можности за користење и стопанисување со паркиралиштата и тоа: јавно претпријатија, концесија или јавно приватно партнерство и дозвола, што значи дека покрај користењето и стопанисувањето со јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје, предвидена е можност и услови за комерцијално стопанисување со површини или градби наменети за паркирање што се во приватна сопственост и тоа во согласност со урбанистичките планови и документација.

Подносителот на иницијативата при оспорувањето на член 4 од Одлуката, посебно не се согласува со потребата од поседување на дозвола за вршење дејност паркирање, и според него за приватните паркиралишта не треба да се поседува дозвола за да може да се користат и стопанисуваат во комерцијални цели бидејќи таа дејност се врши на имот во приватна сопственост, и смета дека право и волја е на сопственикот како ќе располага со својата недвижност. Поточно, подносителот смета дека опфаќањето на паркиралиштата изградени од страна на правни или физички лица во земјиште во приватна сопственост или во рамки на објекти во приватна сопственост, претставува грубо кршење на начелото на супсидијарност, односно на член 12 од Законот за Градот Скопје, заради незаконски и неосновано воспоставување надлежност врз приватна сопственост на физички и правни лица.

Според Судот, ваквите наводи не се основани имајќи предвид дека правото на сопственост согласно член 30 од Уставот, покрај правата создава и обврски. Со оспорената одлука не се воспоставува надлежност од аспект на сопственоста, приватна или друга, туку Одлуката како пропис е со дејство кон неограничен број на субјекти даватели на услуги од оваа сфера, а во случајот правни лица кои стопанисуваат со простори за паркирање, но не за свои потреби, туку за комерцијална намена, а тоа значи вршење на јавна дејност. Според тоа, а согласно оспорениот член 4 став 3 од Одлуката, субјектот што ја дава паркинг услугата мора да има дозвола од Градот Скопје за вршење на дејноста паркирање, и според Судот, истото не е во спротивност на закон, ниту од аспект на наводите за отсуство на јавен интерес во дејноста паркирање за комерцијални цели којашто се врши на површини и објекти во приватна сопственост, ниту од аспект на наводите дека поседувањето на дозвола предвидена со оспорениот член 4 став 3 од Одлуката, е незаконско, имајќи предвид дека комуналните дејности претставуваат дејности од јавен интерес и дека изградбата и користењето на јавниот простор за паркирање и на објектите коишто се наоѓаат на тој простор претставува комунална дејност. Притоа, Законот за комуналните дејности во дефинирањето на своите одредби не прави дистинкција помеѓу приватната и државната сопственост. Секое дејствие на давање јавен карактер (комерцијализација), односно кога дејноста вклучува давање услуга на неопределен број граѓани, таа дејност добива значење на дејност од јавен интерес и подлежи на правилата и прописите на Градот. Поточно, доколку тие паркиралишта, независно дали се изградени од Градот Скопје или се во приватна сопственост, се користат од неопределен број граѓани, секако дека вршењето на дејноста паркирање е составен дел на јавниот интерес и претставува и подразбира комунална дејност чие вршење е од јавен интерес, којашто, помеѓу другото се врши и со дозвола за вршење на комунална дејност од Градот Скопје.

Подносителот на иницијативата при оспорувањето на член 4 од Одлуката, наведува и дека Советот на Градот Скопје со оспорениот акт утврдил забрана за вршење дејност паркирање во приватно паркиралиште, на начин што ја вади од контекст одредбата од став 2 на оспорениот член 4 од Одлуката.

Според Судот, ваквите наводи не се основани бидејќи оспорениот член 4 од Одлуката, не имплицира забрана за вршење дејност паркирање во приватно паркиралиште, туку напротив, овозможува паркирање на приватни паркинзи на начин утврден со Одлуката. Имено, со став 1 на оспорениот член 4 од Одлуката јасно е утврдено дека одредбите на оваа одлука не се однесуваат на површини наменети за паркирање (паркиралишта) во функција на редовна некомерцијална употреба на станбени и деловни објекти и изградени-уредени во рамките на градежна парцела или градба што се во приватна сопственост, во согласност со урбанистичките планови и документација. Околноста што според став 2 на оспорениот член 4 од Одлуката, на паркиралиштата од став 1 на овој член, не е дозволено вршење на дејноста паркирање во комерцијални цели, според Судот, не значи забрана за вршење дејност паркирање во приватни паркиралишта како што тоа го подразбира подносителот на иницијативата, бидејќи неспорно од став 3 на оспорениот член 4 од Одлуката произлегува дека на приватни паркиралишта може да се користат и стопанисуваат во комерцијални цели, при што субјектот што ги дава услугите на паркирањето мора да има дозвола од Градот Скопје за вршење на дејноста паркирање. Меѓутоа, и ставот 3 на оспорениот член 4 од Одлуката, со ништо не врши ограничување на правото на сопственост на правното лице поради потребата од обезбедување на дозвола за вршење на дејноста паркирање. Напротив, со оспорената одлука се дава простор и можности објектите наменети за паркирање да се стават во функција на неопределен број корисници, при што сопственикот би остварувал економска корист. За таа намена сопственикот заради комерцијализација на својот простор за паркирање врши проширување на дејноста, или врз основа на договор управувањето со паркингот го доверува да го врши друго правно лице, во негово име и за негова сметка. Дозволата е гаранција дека организаторот на паркирањето, имајќи ги предвид правилата, критериумите, параметрите и другите услови со кои е утврдено соодветното вршење на дејноста, ќе обезбеди сигурна и квалитетна услуга паркирање.

Оттука, според Судот, обврската за добивање на дозвола за вршење дејност паркирање за комерцијални цели, не може да се доведе во контекст со член 30 од Уставот, бидејќи независно од тоа дали субјектот истата ќе ја прибави или нема да ја прибави, што е негова волја, исклучиво е во врска со можноста да се врши дејност паркирање за комерцијални цели, а не во врска со одземање или ограничување на правото на сопственост врз определена недвижност.

Понатаму, во однос на тврдењето во иницијативата дека не постои правен акт којшто утврдува постоење на јавен интерес во рамките на приватните паркиралишта, Судот напоменува дека јавниот интерес е утврден со закон, преку дејноста изградба, организирање и користење на јавните паркиралишта, и се однесува на сите јавни паркиралишта, независно дали се во приватна или државна сопственост. Подносителот само изнесува тврдење за одземање и ограничување на право на сопственост, без да наведе во што се состои ограничувањето на користењето на правото на сопственост, односно со која одредба од Одлуката се ограничува или одзема користењето на правото на сопственост.

Всушност, проблемот којшто го поставува подносителот, е во неприфаќањето на став 3 на член 4 од Одлуката со кој се налага потребата од поседување на дозвола од Градот Скопје за вршење на дејноста паркирање, којшто јасно определува дека, доколку субјектот има намера да прибавува економска корист од вршењето на дејноста паркирање, потребно е да ги исполнува условите пропишани со член 10 од Одлуката според кој дозволата за вршење на дејноста паркирање на паркиралишта од член 4 став 3 на оваа одлука може да се даде ако барателот ги исполнува следните услови: да е впишан во Централниот регистар; да е сопственик на градежна парцела или објект што согласно урбанистички план се наменети за паркирање или да има договор со сопственикот за обезбедено право на користење на паркиралиштето за период од најмалку три години, заверен на нотар; да обезбеди електронски/автоматски систем за следење (евиденција) на наплатата на паркиралиштето; паркиралиштето да го уреди според проект заверен од страна на администрацијата на Град Скопје надлежна за работите на сообраќајот (во натамошниот текст: Секторот за сообраќај) и да плати надоместок за давање на дозволата.

Со наводите изнесени во иницијативата дека Законот за локалната самоуправа со член 36, не му делегира на Градот Скопје овластувања за постапувања со недвижен имот којшто е во приватна сопственост на физички и правни лица со цел уредување на прашањата за паркиралиштата, како и дека не постои друг правен акт, закон, којшто му го дозволува и делегира тоа право на Советот, подносителот повторно заклучува дека Одлуката е донесена без соодветна законска основа, меѓутоа, ваквите наводи, според Судот, се неосновани.

Имено, подносителот не прави разлика, со други зборови, не го препознава формално-правниот од материјално-правниот аспект во дефинирањето на надлежностите на советите на општините. Со член 36 од Законот за локалната самоуправа се утврдува надлежноста на советот, а не надлежноста на општината. Во таа насока советот, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, го донесува статутот на општината и други прописи, а согласно точка 8. од член 36 став 1 од Законот, советот одлучува за давање дозвола за вршење дејност од јавен интерес од локално значење, во согласност со закон. Оттука, неспорно е дека со закон е утврдена надлежноста на Советот на Град Скопје да одлучува за давање дозвола за вршење дејност од јавен интерес од локално значење, во согласност со закон, што значи дека член 36 од Законот е законски основ за постапување на Советот на Град Скопје.

Понатаму, за разлика од надлежноста на советот, надлежноста на општината е утврдена во член 22 од Законот за локалната самоуправа. Општината е надлежна, меѓу другото и за вршење на работи од комуналната сфера во која спаѓа и регулирањето на режимот на сообраќајот, изградбата и одржувањето на уличната сообраќајна сигнализација, изградбата и одржувањето на јавниот простор за паркирање. Работите коишто се однесуваат на регулирањето на режимот на сообраќајот, утврдени со Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата, преточени во оспорената одлука, создаваат обврска за Градот, со решение да утврди и постави хоризонтална и вертикална сигнализација којашто упатува на пристапот до јавните паркиралишта. Во тој контекст е и одредбата од член 353 од Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата („Службен весник на Република Македонија” број 169/2015, 226/2015, 55/2016, 11/2018 и 83/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 98/2019, 302/2020 и 122/2021), според која, надзор над возилата во просторите определени за паркирање на возила на кои паркирањето е временски определено, врши органот на општината, односно Градот Скопје, за што издава наредби согласно со закон. На тоа се надоврзуваат и одредбите од член 348 од истиот закон според кој режимот на сообраќајот на локалните патишта и улици со решение го утврдува Градот Скопје, меѓу другото и аспектот на јавните паркиралишта. Со одредбите од погоре наведениот член 353 од Законот, законодавецот го промовира остварувањето на правото на сопственост во согласност со природата и намената на стварта, како и со општиот интерес, на што упатува и член 9 став 1 од Законот за сопственост и други стварни права („Службен весник на Република Македонија” број 18/2001, 92/2008, 139/2009 и 35/2010) дека сопственикот го остварува своето право на сопственост во согласност со природата и намената на стварта, како и со општиот интерес утврден со закон.

Според подносителот на иницијативата, и во Законот за Градот Скопје, законодавецот не му делегира на Градот овластувања за постапувања со недвижен имот којшто е во приватна сопственост на физички и правни лица, со цел уредување на прашањето на паркиралиштата, заклучувајќи дека оспорената одлука е донесена без соодветна законска основа, односно дека Советот на Град Скопје нема надлежности врз приватна сопственост, односно приватните паркиралишта. Меѓутоа, и во овој случај подносителот ја нема предвид надлежноста на Градот Скопје да врши изградба, одржување и користење на јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје, утврдена со член 10 став 1 точка 4. (комунални дејности) алинеја 14 од Законот за Градот Скопје, со кој се определени надлежностите и работите од јавен интерес за локално значење на Градот Скопје.

Воедно, подносителот на иницијативата изнесува наводи дека и од одредбите на Законот за комуналните дејности, не може да се согледа надлежност на општината да извршува комунална дејност врз недвижен имот којшто е во сопственост на физички и правни лица, односно дека законодавецот во овој закон воопшто не предвидел таква надлежност на општината. При ова, за подносителот не е спорно дека со член 2 од Законот за комуналните дејности е определено дека комуналните дејности претставуваат дејности од јавен интерес, а со член 5 став 1 точка 17) од Законот дека изградбата и користењето на јавниот простор за паркирање и на објектите кои се наоѓаат на тој простор претставуваат комунална дејност, но притоа на законодавецот му забележува дека не предвидел надлежност на општината да извршува комунална дејност врз недвижен имот кој е во сопственост на физички и правни лица. Меѓутоа, и во овој случај подносителот не го зема предвид уредувањето со член 1 на Законот за комунални дејности дека со овој закон се уредуваат основните услови и начинот на вршење на комуналните дејности. Имено, од овој закон јасно произлегува дека под комунална дејност спаѓа изградба и користење на јавниот простор за паркирање и на објектите кои се наоѓаат на тој простор, при што краен продукт, односно како услуга на таа дејност е паркирањето. Ваквите одредби од Законот за комуналните дејности, а како што е погоре наведено, директно упатуваат кон тоа дека паркирањето и организирањето на истото претставува комунална дејност од јавен интерес, а во конкретниот случај тоа прашање е операционализирано со оспорената Одлука за јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје.

Од наводите изнесени во иницијативата, може да се констатира дека подносителот на иницијативата ја нема предвид комплексноста на материјата што се уредува со оспорената одлука, така што приватната сопственост ја подразбира и интерпретира како нешто во кое не смее да се задира, не земајќи ја предвид одредбата на член 9 став 1 од Законот за сопственост и други стварни права дека сопственикот го остварува своето право на сопственост во согласност со природата и намената на стварта, како и со општиот интерес утврден со закон, од кои причини според Судот, изнесените тврдења од страна на подносителот за неприкосновеното право на сопственост, се неиздржани.

Исто така, подносителот на иницијативата треба да има предвид дека институтот „користење” на јавниот простор за паркирање на начин уреден со оспорената Одлука, се однесува на сите стопански субјекти во Градот Скопје кои имаат во сопственост паркинг простори и истите ги стопанисуваат. Воедно, со оспорената одлука, воопшто не се доведува во прашање сопственоста на градбите изградени од страна на физички или правни лица и истото не претставува предмет и прашање коешто го уредува Одлуката. Tакво ограничување на кое се однесуваат наводите од иницијативата, од содржината на оспорениот акт, вклучително и од оспорените одредби, не произлегува.

Оспорениот акт, вклучително и посебно оспорените негови одредби, според Судот, не се во спротивност со член 30 од Уставот, имајќи предвид дека овој член со став 2, јасно определува дека сопственоста создава права, но и обврски и треба да служи за добро на поединецот и заедницата, што значи дека користењето паркиралиште во комерцијална смисла подразбира обврски на подносителот кон неопределен број субјекти (сопственици и корисници на моторни возила кои се јавуваат како корисници на различен вид на услуги и забава во рамки на Еаст Гате Малл) така и кон единицата на локалната самоуправа, меѓу другото и од аспект на плаќање комунална такса по основ на паркирање согласно Законот за комунални такси. Со самото тоа што подносителот сака да врши дејност паркирање во комерцијални цели, а паркирањето е дејност од комунален карактер, за подносителот, вклучително и за сите други субјекти (физички и правни лица) стои обврска да се придржуваат на одредбите коишто се однесуваат на таа сфера, од причина што општината, согласно член 22 став 1 точка 4. од Законот за локалната самоуправа, е надлежна за вршење на работите на изградбата и одржувањето на јавниот простор за паркирање. Градот Скопје не навлегува во ингеренциите на правните лица во однос на тоа, кој паркинг простор во лична сопственост го користат за сопствени потреби, за своите вработени, односно коминтенти, што значи за познат број корисници. За разлика од овој простор и неговиот карактер од аспект на сопственоста, Градот Скопје пропишал дека давањето комерцијална намена на простор за паркирање кој е во лична сопственост, истиот се третира како јавен простор (во приватна сопственост) со оглед на карактерот на дејноста.

Според тоа, јавниот интерес не се согледува само кај институтот експропријација, како што се наведува во иницијативата, туку јавниот интерес се согледува и преку вршење на дејност од јавен интерес, а од погоре цитираните законски одредби, неспорно произлегува дека вршењето на дејност паркирање, преку давање на паркинг услуги, односно комерцијално стопанисување со паркиралишта со цел нивно користење од неопределен број граѓани, претставува комунална дејност од јавен интерес, од кои причини оспорувањето на предметната одлука и посебно оспорените одредби од истата, од аспект на непостоење на јавен интерес утврден со закон, според Судот, се неосновани.

Воедно, имајќи предвид дека оспорената одлука со која се определуваат јавни паркиралишта и површини од значење за Градот Скопје за јавна употреба за паркирање на возила и се уредува начинот на користење и одржување на јавните паркиралишта, надзорот над паркирањето и други прашања од значење за паркирањето, е во функција на операционализација на погоре наведените законски одредби, наводите изнесени во иницијативата за спротивноста на оспорениот акт и посебно оспорените одредби со законите на коишто се повикува подносителот со иницијативата, според Судот, исто така, се неосновани.

Понатаму, со оспорениот член 5 став 1 од Одлуката се уредува дека јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, во смисла на одредбите на оваа одлука, се посебно уредени и обележани простори наменети за групно паркирање на определен вид на возила, и тоа: во рамки на површини или градби, утврдени за таква намена и дефинирани со урбанистички план; на самите магистрални и собирни улици (коловоз, тротоар, заштитен појас), како и на улици што гравитираат кон нив или надвор од површините опфатени со тие улици, утврдени и дефинирани со посебни проекти одобрени од Советот на Град Скопје. Воедно, според став 2 на оспорениот член 5 од Одлуката, јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, во смисла на одредбите на оваа одлука, се и посебно уредени и обележани простори на градежно неизградено земјиште, наменети за паркирање, од времен карактер, изградени од Градот Скопје врз основа на посебни проекти одобрени од Советот на Град Скопје, до реализација на намената на земјиштето согласно со урбанистички план.

Наводите за недоволна јасност на оспорениот член 5 од Одлуката, според Судот, не се основани, од причини што истиот јасно определува што се подразбира под јавни паркиралишта во смисла на одредбите од оспорената одлука, што не е спорно и за самиот подносител кога заклучува дека под јавни паркиралишта се подразбираат и паркиралиштата во рамки на површини или градби коишто се во приватна сопственост и коишто се користат за комерцијални цели.

Покрај тоа, во однос на оспорениот член 5 од Одлуката, Судот укажува дека истиот веќе бил предмет на оцена пред Уставниот суд, при што Судот со Решението број 48/2010 од 22.12.2010 година, не повел постапка за оценување на уставноста и законитоста на членовите 3, 5, 6, 7, 8, 23, 26 и 28 од Одлуката за јавните паркиралишта од значење за Градот Скопје, број 07-3395/1, и Судот во тој предмет го констатирал следното:

„Согласно Законот за Градот Скопје е утврдено дека изградбата, одржувањето и користењето на јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје, утврдени со урбанистички план, претставуваат надлежности, односно работи од јавен интерес од локално значење на Градот Скопје (член 10 став 1 точка 4 алинеја 13), додека, пак изградбата, одржувањето и користењетo на јавните паркиралишта од значење за општината утврдени со урбанистички план, претставуваат надлежности, односно работи од јавен интерес од локално значење на општините во Градот Скопје (член 15 став 1 точка 4 алинеја 6). Оттука, одредбите од членот 5 на Одлуката претставуваат одредници за јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје. Притоа, покрај јавните паркиралишта утврдени со урбанистички план, како јавни паркиралишта од значење за Градот Скопје се сметаат и посебно уредените и обележани простори: на коловозите, тротоарите, заштитниот појас на самите улиците (т.н. улично паркирање), што ќе биде утврдено и дефинирано со посебни проекти одобрени од Советот на Град Скопје. Правниот основ за ваквото овластување произлегува од дефиницијата на јавните паркиралишта дадена во член 4 став 1, точка 21 од Законот за јавните патишта („Службен весник на Република Македонија” број 84/2008, 52/2009, 114/2009 и 39/2010) според која „Јавните паркиралишта може да бидат надвор од површините опфатени со патиштата и улиците или на самите патишта и улици”.

Имајќи го предвид сето погоре изнесено, пред Судот, не се постави прашањето за согласноста на оспорениот акт во целина и посебно оспорените членови 1 и 4, со Уставот и законите, како и имајќи предвид дека Уставниот суд веќе одлучувал за член 5 од оспорената одлука, односно со Решението У.бр.48/2010 од 22.12.2010 година, не повел постапка за оценување на неговата уставност и законитост, а во конкретниот случај, нема основи за поинакво одлучување, Судот оцени дека се исполнети условите од член 28 алинеја 2 од Деловникот на Судот, за отфрлање на иницијативата во овој дел.

IV

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.137/2022
Shkup, 27.09.2023 dhe 03.07.2024

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetares së Gjykatës, Dobrilla Kacarska dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në seancën e mbajtur më 27 shtator 2023 dhe kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në seancën e mbajtur më 3 korrik 2024, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 28 alineja 2, nenit 71 dhe nenit 78 paragrafi 3 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë“ nr. 70/1992 dhe „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), miratoi

A K T V E N D I M

1. NUK INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 1 dhe nenit 4 të Vendimit për parkingjet publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit, si dhe të Vendimit në tërësi, të miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit, numër 07- 3395/1 të datës 04.12.2008, botuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” nr.17/2008.

2. REFUZOHET iniciativa për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 5 të Vendimit, të përcaktuar në pikën 1 të Aktvendimit.

3. Ky aktvendim do të botohet në Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim
I

Shoqëria për menaxhim me patundshmërinë East Gate Mall SHPLPNJ Export-import – Shkup, përmes të autorizuarit, avokatit Zeqir Zeqiri nga Shkupi, ka dërguar iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së tërësisë së Vendimit për parkingjet publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit me numër 07-3395/1 të datës 04.12.2008, të miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit dhe veçanërisht nenet 1, 4 dhe 5 të Vendimit.

Në iniciativë theksohet se parashtruesi është pronar i një objekti afarist – qendër tregtare në të cilën ekziston edhe pjesë e destinuar për parkimin e automjeteve për vizitorët në qendrën tregtare, me pagesë të parashikuar nga përdoruesit, për të çka ka investuar mjete shtesë, me qëllim të përfitimit ekonomik nga parkimi i automjeteve, dhe në atë drejtim, parashtruesi i kërkesës i drejtohet që të paraqesë kërkesë në Qytetin e Shkupit, me qëllim të sigurimit të lejes nga Qyteti i Shkupit për kryerjen e aktiviteteve të parkimit në pajtim me rregullin kontestues të dispozitës së nenit 4 paragrafi 3 të Vendimit.

Kërkuesi vlerëson se vendimi i kontestuar dhe dispozitat konkretisht të kontestuara kufizojnë gëzimin e së drejtës së pronës dhe të drejtën e çdo pronari për të disponuar lirisht pronën e tij, në kundërshtim me garancinë kushtetuese nga neni 30 i Kushtetutës, sipas të cilit askujt nuk mund t’i hiqet ose kufizohet e drejta e pronësisë dhe të drejtat që rrjedhin prej saj, me përjashtim të rasteve kur bëhet fjalë për interes publik të përcaktuar me ligj, dhe në rastin konkret, sipas parashtruesit, kryerja e veprimtarisë së parkimit në një parking brenda kuadrit të një prone apo objekti privat, nuk përfaqëson interes publik, sepse sipas tij nuk ekziston një ligj që vërteton ekzistencën e interesit publik në parkingjet e ndërtuara nga persona fizikë ose juridikë në tokë private ose të ndërtuara nga personat privatë apo fizikë në objektet private, dhe nëse ekziston një ligj i tillë, Qyteti i Shkupit me rastin e miratimit të Vendimit do t’i referohej atij ligji, dhe kështu, sipas parashtruesit të iniciativës, akti kontestues është miratuar pa bazë të duhur juridike.

Lidhur me pretendimet se akti kontestues nuk ka bazë ligjore, parashtruesi i kërkesës i referohet dispozitave të Ligjit për pronësi dhe të drejta të tjera sendore, Ligjit për vetëqeverisje lokale, Ligjit për qytetin e Shkupit, Ligjit për sigurinë në komunikacionin rrugor dhe Ligjin për Veprimtaritë Komunale.

Në vazhdim të iniciativës, parashtruesi citon dispozitat e neneve 8, 9, 10 dhe 11 të Ligjit për pronësinë dhe të drejtat e tjera sendore, duke theksuar se akti kontestues është në kundërshtim me ligjin në fjalë sepse sipas këtij ligji, pronari ka të drejtë të mbajë pronën e tij, ta përdorë dhe disponojë plotësisht me vullnetin e tij, nëse kjo nuk është në kundërshtim me ligjin apo ndonjë të drejtë të një personi tjetër, dhe në këtë kuptim parashtruesi konsideron se pronari i një hapësire afariste lirisht mund të të përdorë pronën e tij, pasurinë e tij të paluajtshme dhe të disponojë me të sipas vullnetit të tij. Në të thuhet gjithashtu se e drejta e pronës së personave juridikë dhe fizikë nuk paraqet një çështje me interes publik me rëndësi vendore, të cilën komuna ka të drejtë ta kufizojë dhe kushtëzojë mënyrën e disponimit të pronës private në çfarëdo mënyre, me përjashtim të rastit kur kjo parashikohet shprehimisht nga ligji, si për shembull në rastin e shpronësimit të pronës private, në mënyrë që çdo akt juridik nënligjor që direkt ose indirekt drejton, lejon dhe rregullon konfiskimin dhe kufizimin e së drejtës së pronës, pa trajtuar interesin publik të vendosur me ligj, është akt juridik i kundërligjshëm që cenon dispozitat e Ligjit për Pronën dhe të drejtat e tjera reale.

Sipas parashtruesit, bëhet fjalë për organizimin e mënyrës së parkimit në parkingjet e vendosura në objekte afariste, të ndërtuara nga vetë pronarët e objekteve afariste, pra në qendrat tregtare, që sipas parashtruesit nuk bëhet fjalë për me interes publik, pas së cilës deklaron se nuk ka nevojë t’i shfrytëzojë as në hapësirën e tij, pronari duhet të kërkojë një leje të caktuar nga një autoritet i njësisë së vetëqeverisjes lokale, sepse nuk ka asnjë akt juridik në bazë të të cilit. Këshilli i Qytetit të Shkupit mund të kufizojë të drejtën e disponimit të lirë të pronës private në parkingje private, duke përfshirë të drejtën për të përfituar përfitim ekonomik nga sendi (qiraja ose pagesa e parkimit).

Lidhur me Ligjin për vetëqeverisjen lokale, parashtruesi i kërkesës thekson se me vetë faktin se vendimi i kontestuar është marrë në bazë të nenit 36 të këtij ligji, dhe në lidhje me nenin 10 paragrafi 1 pika 4 alineja 14 dhe neni 12 i Ligjit për Qytetin e Shkupit, vendimi i kontestuar është i kundërligjshëm, sepse këto ligje, jo vetëm në dispozitat e përmendura, por në asnjë dispozitë tjetër, nuk kanë të bëjnë me përcaktimin e interesit publik në lidhje me parkingjet e vendosura në parcela apo objekte që janë në pronësi private. Po ashtu thuhet se nga neni 36 i Ligjit për vetëqeverisje lokale, si dhe nga neni 10 dhe 12 i Ligjit për Qytetin e Shkupit, në mënyrë absolute mund të konstatohet se ligjvënësi në këshillin e komunës, përkatësisht të qytetit të Shkupit, nuk delegon kompetenca që të merret me pronën e paluajtshme në pronësi private të personave fizikë dhe juridikë, me qëllim të rregullimit të çështjes së parkingjeve, si dhe të mos ekzistojë akt tjetër juridik, d.m.th. ligj që ia lejon dhe delegon atë të drejtë Këshillit të Qytetit të Shkupit, pra nga ato arsye Qyteti i Shkupit në mënyrë manipulative, pa bazë ligjore, e kufizon pronësinë private të parkingjeve tek individët, edhe pse nuk ka interes publik të përcaktuar me ligj.

Parashtruesi i kërkesës në iniciativë tregon se si duhet të trajtohen parkingjet private, gjegjësisht se në aktin kontestues, me rastin e definimit të termit parking publik me rëndësi për qytetin e Shkupit, është e rëndësishme të bëhet dallimi ndërmjet pronës private dhe pronës shtetërore/publike (pronësi e shtetit ose njësisë së vetëqeverisjes lokale), për arsye se Qyteti i Shkupit dhe/ose Këshilli i Qytetit të Shkupit, në bazë të Ligjit për vetëqeverisjen lokale dhe/ose Ligjit për Qytetin e Shkupit, nuk kanë asnjë kompetencë për pronën private.

Në lidhje me dispozitat konkretisht të kontestuara të nenit 1, nenit 4 dhe nenit 5 të Vendimit, parashtruesi thekson se ato janë në kundërshtim të drejtpërdrejtë me dispozitat e Ligjit për pronësinë dhe të drejtat tjera sendore, Ligjin për vetëqeverisjen lokale dhe Ligji për Qytetin e Shkupit për arsye që në tentativë për t’i interpretuar ato, ka konfuzion në lidhje me termat e përdorur dhe përkufizimet e tyre, në krahasim me dispozitat e Kushtetutës dhe ligjet që rregullojnë çështjen e institutit juridik “pronësi”.

Konkretisht, neni 1 i kontestuar i Vendimit rregullon se me këtë vendim, parkingjet publike dhe zonat me rëndësi për Qytetin e Shkupit përcaktohen për përdorim publik për parkim të automjeteve dhe rregullohet mënyra e shfrytëzimit dhe mirëmbajtjes së parkingjeve publike, mbikëqyrja e parkimit dhe çështjet tjera me rëndësi për parkim, por nga përmbajtja e nenit 5 të kontestuar të Vendimit nuk është e qartë nëse termi parking publik me rëndësi për qytetin e Shkupit përfshin edhe parkingjet në parcela apo objekte të destinuara për parkim që janë në pronësi private. Parashtruesi thekson se neni 4 i kontestuar i Vendimit tregon se parkingjet e vendosura në parcela apo objekte që janë në pronësi private janë të përfshira në këtë term, por kjo, sipas parashtruesit, nuk mund të jetë kështu, sepse duhet të ketë trajtim të ndryshëm ligjor të parkingjeve të cilat janë ndërtuar nga persona privatë (fizik ose juridik) dhe nga Qyteti i Shkupit. Prandaj, sipas parashtruesit të kërkesës, nuk është e qartë se në cilën bazë ligjore Këshilli i Qytetit të Shkupit e mbështet definicionin e tij në lidhje me atë se çka përbën parking publik me rëndësi për qytetin e Shkupit, pa marrë parasysh nëse ai është ndërtuar nga Qyteti i Shkupit ose është në pronësi private, andaj nenet 1, 4 dhe 5 të kontestuar të Vendimit janë plotësisht në kundërshtim me definicionin e institucionit të pronësisë, të përcaktuar me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Ligjin për pronësi dhe të drejta të tjera reale.

Në lidhje me nenin 4 të kontestuar të Vendimit, parashtruesi thekson se nuk sheh asgjë të kontestuar që aktivitetet e parkimit të mund të kryhen për qëllime tregtare në pronën e tij të paluajtshme, sepse nxjerrja e përfitimit ekonomik nga një objekt i caktuar është pjesë e të drejtës së pronësisë, e përcaktuar me Kushtetutë dhe me ligj, pas së cilës shtron pyetjen nëse dhe kush mund ta kufizojë pronarin e një sendi ose në rastin konkret t’ia ndalojë arritjen e përfitimit ekonomik, pra përdorimin e një sendi të caktuar për qëllime komerciale, dhe nëse dhënia me qira e një hapësire parkimi për një periudhë të caktuar kohore, me tarifë të paracaktuar, është veprimtari për të cilën Qyteti i Shkupit është kompetent ta ndalojë, ta kufizojë ose ta rregullojë në përgjithësi, ose ajo çështje është e rregulluar në mënyrë specifike me Ligjin për pronën dhe të drejtat tjera sendore, gjegjësisht me institutin e qirasë të rregulluar me Ligjin për marrëdhëniet e obliogative.

Parashtruesi i kërkesës thekson se në pajtim me vendimin e kontestuar, më saktësisht me nenin kontestues 4 paragrafi 3 të Vendimit, i drejtohet që të sigurojë leje nga Këshilli i Qytetit të Shkupit për kryerjen e aktiviteteve të parkimit, mirëpo sipas parashtruesit, obligim i tillë nuk është përcaktuar në asnjë nga ligjet dhe dispozitat ligjore të cituara, gjegjësisht asnjë ligj nuk referon nevojën për sigurimin e lejes nga Komuna/Qyteti i Shkupit, për kryerjen e veprimtarisë së parkimit në objekt privat.

Në lidhje me Ligjin për sigurinë në komunikacionin rrugor, parashtruesi citon vetëm përmbajtjen e nenit 2, paragrafi 1, pika 22 të Ligjit për sigurinë në komunikacionin rrugor, sipas të cilit “vendparkim publik” është një hapësirë e rregulluar dhe e shënuar posaçërisht e destinuar për parkimin e llojeve të caktuara të automjeteve dhe parkingjet publike mund të jenë jashtë zonave të mbuluara nga rrugët dhe rrugicat ose në vetë rrugët dhe rrugicat, megjithatë, në iniciativë nuk ka pretendime se çfarë e përbën të kundërtën e aktit kontestues dhe dispozitat konkrete të kontestuara vis a vis këtij ligji.

Në lidhje me Ligjin për veprimtaritë komunale, të cilit i referohet edhe parashtruesi i iniciativës duke përmendur nenin 4 paragrafi 1 pikat 1, 2 dhe 4 dhe nenin 5 paragrafi 1 pika 17) të ligjit në fjalë, parashtruesi thekson se akti i kontestuar dhe dispozitat konkretisht kontestimore, janë në kundërshtim me këtë ligj, sepse veprimtaria “parkim” nuk është veprimtari komunale, dhe në përputhje me aktin e kontestuar, ai (parashtruesi) drejtohet që të sigurojë leje nga Këshilli i Qytetit të Shkupit për kryerjen e veprimtarisë së parkimit në pronë private, ndonëse për një detyrim të tillë nuk udhëzon asnjë ligj, kështu që padiskutim mund të konstatohet se me aktin kontestues rregullohet e drejta e shfrytëzimit të pronës dhe e drejta e shfrytëzimimit të pronës si vendparkim, në mënyrë të plotë në kundërshtim me dispozitat e Ligjit për veprimtari komunale.

Për arsyet e cekura, sipas parashtruesit, akti kontestues dhe dispozitat konkretisht të kontestuara janë antikushtetuese dhe të kundërligjshme dhe duhet të shfuqizohen.

II

Gjykata në seancë konstatoi se Këshilli i Qytetit të Shkupit, e ka miratuar Vendimin e kontestuar për parkingjet publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit më datë 04.12.2008, në bazë të nenit 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 5/2002) dhe në lidhje me nenin 10 paragrafi 1 pika 4 alineja 14 dhe neni 12 i Ligjit për Qytetin e Shkupit (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 55/2004). Akti i kontestuar përfshin 35 nene, të sistemuara në dhjetë pjesë.

Gjykata konstatoi se me nenin 1 të aktvendimit kontestues rregullohet se me këtë vendim janë përcaktuar parkingjet publike dhe zonat me rëndësi për Qytetin e Shkupit për shfrytëzim publik për parkim të automjeteve (në tekstin e mëtejmë: parkingje publike) dhe rregullohet mënyra e shfrytëzimit dhe mirëmbajtjes së parkingjeve publike, mbikëqyrje mbi parkimin dhe çështje të tjera me rëndësi për parkimin.

Sipas nenit 4 të vendimit të kontestuar: (1) Dispozitat e këtij vendimi nuk kanë të bëjnë me sipërfaqet e destinuara për parkim (vendparkime) në funksion të shfrytëzimit të rregullt jokomercial të objekteve banesore dhe afariste dhe të ndërtuara në kuadër të një trualli ndërtimi ose objekti që janë në pronësi private, në përputhje me planet urbanistike dhe dokumentacionin. (2) Në parkingjet nga paragrafi 1 i këtij neni nuk lejohet të kryhet veprimtaria e parkimit për qëllime komerciale. (3) Me përjashtim, parkingjet nga paragrafi 1 i këtij neni mund të shfrytëzohen dhe menaxhohen për qëllime komerciale, ndërsa subjekti që ofron shërbime të parkimit duhet të ketë leje nga Qyteti i Shkupit për kryerjen e veprimtarisë së parkimit.

Gjykata po ashtu ka konstatuar se sipas nenit 5 kontestues të Vendimit: (1) Parkingjet publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit, në kuptim të dispozitave të këtij vendimi, janë të rregulluara dhe të shënuara posaçërisht hapësira të destinuara për parkim grupor të disa llojeve të aumjeteve, dhe atë: në korniza të hapësirave ose ndërtimeve, të përcaktuara për këtë qëllim dhe të përcaktuara me plan urbanistik; në vetë rrugët kryesore dhe kolektore (rrugë, trotuar, brez mbrojtës), si dhe në rrugët që gravitojnë drejt tyre ose jashtë zonave që mbulojnë ato rrugë, të përcaktuara dhe të saktësuara me projekte të veçanta të miratuara nga Këshilli i Qytetit të Shkupit. (2) Parkingje publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, në kuptim të dispozitave të këtij vendimi, posaçërisht janë rregulluar dhe shënuar edhe në tokën e pandërtuar, të destinuar për parkim, të natyrës së përkohshme, të ndërtuara nga Qyteti i Shkupit në bazë të projekteve të veçanta të miratuara nga Këshilli i Qytetit të Shkupit, deri në realizimin e qëllimit të tokës sipas planit urbanistik.

III

Sipas nenit 8 paragrafi 1, alinetë 3 dhe 6 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i së drejtës dhe mbrojtja juridike e pronës janë vlera themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Kushtetuta me nenin 30 paragrafi 1 garanton të drejtën e pronës dhe të drejtën e trashëgimisë, dhe sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, pronësia krijon të drejta dhe detyrime dhe duhet t’i shërbejë të mirës së individit dhe komunitetit. Sipas paragrafit 3 të nenit të përmendur të Kushtetutës, askujt nuk mund t’i hiqet ose kufizohet pronësia dhe të drejtat që rrjedhin prej saj, përveç kur bëhet fjalë për interes publik të përcaktuar me ligj dhe sipas paragrafit 4 të nenit të Kushtetutës, në rast shpronësimi të pronësisë ose në rast kufizimi të pronësisë garantohet një kompensim i drejtë i cili nuk mund të jetë më i ulët se vlera e tregut.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha dispozitat tjera me Kushtetutë dhe ligj. Të gjithë janë të detyruar të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 110, paragrafët 1 dhe 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e ligjeve me Kushtetutën, si dhe për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Në bazë të nenit 28 paragrafi 2 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse për të njëjtën çështje ka vendosur tashmë dhe nuk ka bazë për një vendim tjetër.

Me Iniciativën kontestohet kushtetutshmëria dhe ligjshmëria e Vendimit për parkingje publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, të miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit në mbledhjen e 75-të, të mbajtur më 04.12.2008, me numër 07-3395/1 të datës 04.12.2008, botuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” numër 17/2008, në përgjithësi dhe konkretisht nenet 1, 4 dhe 5 të Vendimit. Vendimi i kontestuar është marrë në bazë të nenit 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 5/2002) dhe në lidhje me nenin 10 paragrafi 1 pika 4, alineja 14 dhe nenin 12 të Ligjit për Qytetin e Shkupit (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 55/2004) dhe përmban 35 nene, të sistemuar në dhjetë pjesë.

Sipas parashtruesit, vendimi i kontestuar dhe neni 1, neni 4 dhe neni 5 konkretisht i kontestuar i Vendimit kufizojnë të drejtën e pronësisë dhe disponimin e lirë të pronës private në parkingjet private, duke përfshirë të drejtën për të realizuar përfitim ekonomik nga sendi (qiraja ose pagesa për parkim), në kundërshtim me përcaktimet e Kushtetutës dhe të ligjeve të përcaktuara në iniciativë.

Gjykata mori parasysh pretendimet e paraqitura në iniciativë, por vlerësoi se ato nuk ishin të bazuara, për shkak të sa vijon:

Garantimi kushtetues i së drejtës së pronës dhe i të drejtave që rrjedhin prej saj nuk është absolut, sepse dispozitat e nenit 30 të Kushtetutës parashikojnë mundësinë e konfiskimit dhe kufizimit të saj kur bëhet fjalë për një interes publik të përcaktuar me ligj. Përcaktimi i interesit publik i nënshtrohet rregullimit ligjor dhe në këtë kuptim përcaktimi i veprimtarive me interes publik i nënshtrohet edhe rregullimit ligjor. Ligjvënësi ka autoritetin kushtetues që me ligj të përcaktojë se cilat çështje të jetës shoqërore trajtohen me interes publik, gjegjësisht cilat veprimtari konsiderohen si veprimtari me interes publik, për rrjedhojë pushteti ligjvënës ka kompetencë të rregullojë kushtet për kryerjen e veprimtarive të caktuara, veçanërisht për ata që kanë specifikën e tyre dhe janë me interes publik.

Në kuptimin e përmendur më lart, ligjvënësi në një sërë ligjesh, nga sfera të ndryshme të jetës shoqërore, ka përcaktuar se çfarë konsiderohet me interes publik, duke përfshirë edhe cilat aktivitete konsiderohen si veprimtari me interes publik, duke vendosur rregullat, kriteret dhe kushtet e duhura për subjektet (personat juridikë dhe fizikë), nëse dëshirojnë të kryejnë një veprimtari me interes publik, pavarësisht nëse ajo veprimtari kryhet në objekte apo patundshmëri të tjera që janë në pronësi private.

Përkatësisht, në pajtim me nenin 2 të Ligjit për ndërmarrjet publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 38/1996, 6/2002, 40/2003, 49/2006, 22/2007, 83/2009, 97/2010, 6/2012, 119/2013, 41/2014, 138/2014, 61/2015, 39/2016, 64/2018 dhe 35/2019 dhe „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 275/2019, 89/2022, 274/2022), aktivitetet me interes publik janë veprimtaritë ose sendet e veçanta nga veprimtaritë me të cilat arrihet interesi publik. Veprimtaritë me interes publik kryhen nga ndërmarrje publike ose shoqëri të cilave u është besuar kryerja e veprimtarive me interes publik. Kushtet dhe mënyra e kryerjes së punëve dhe mënyra e realizimit të interesit publik nga paragrafi 1 i këtij neni rregullohen me ligj. Në kryerjen e veprimtarive me interes publik duhet të respektohen këto parime: besueshmëria në ofrimin e shërbimeve, vazhdimësia dhe cilësia e shërbimit, transparenca, disponueshmëria dhe shërbimi universal, mbrojtja e përdoruesve dhe konsumatorëve.

Në bazë të nenit 43 të Ligjit për ndërmarrjet publike, veprimtari me interes publik për Republikën e Maqedonisë së Veriut mund të kryejnë personat fizikë dhe juridikë në bazë të lejes. Leja për kryerjen e veprimtarive të veçanta ekonomike me interes publik nga persona fizikë ose juridikë mund të jepet për të gjitha veprimtaritë me interes publik, përveç atyre të përcaktuara me ligj. Lejen e lëshon Qeveria e Republikës së Maqedonisë, përkatësisht komuna, gjegjësisht Qyteti i Shkupit (në tekstin e mëtejmë: dhënësi i lejes).

Ligji për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 5/2002) gjithashtu përcakton termin “çështje me interes publik me rëndësi lokale”. Konkretisht, në pajtim me nenin 2 paragrafi 1 pika 8 të këtij ligji, çështjet me interes publik të rëndësisë lokale janë çështje me interes të gjithë bashkësisë lokale ose pjesëve të veçanta të saj të përcaktuara me ligj, dhe sipas pikës 11 të nenit të lartpërmendur të Ligjit për Shërbimet Publike kryejnë punë me interes publik me rëndësi lokale për përdoruesit.

Ligji për veprimtari komunale (“Gazeta zyrtare e RM-së” numër 95/2012, 163/2013, 42/2014, 44/2015, 147/2015, 31/2016 dhe 64/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 302/2020) me nenin 2 përcakton se veprimtaritë komunale janë veprimtari me interes publik, dhe sipas nenit 5 paragrafi 1 pika 17) të këtij ligji, ndërtimi dhe shfrytëzimi i hapësirës publike të parkimit dhe objekteve që ndodhen në atë hapësirë është veprimtari komunale. Në të njëjtën kohë, neni 2 i Ligjit të mëparshëm për veprimtari komunale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë”, numër 45/1997, 23/1999, 45/2002, 16/2004 dhe 5/2009), i cili ishte në fuqi kur me vendimin e kontestuar, rregullohet se kryerja e veprimtarive komunale është me interes publik, si dhe rregullohet neni 3 i ligjit të përmendur përcakton veprimtaritë komunale në kuptim të këtij ligji, në mënyrë që sipas pikës 13 të këtij neni të ligjit, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i hapësirës publike të parkimit, që nënkupton mirëmbajtjen e hapësirës dhe objekteve dhe ofrimin e shërbimeve përkatëse, si dhe përcaktimi i mënyrës së përdorimit të tij përbën një veprimtari komunale, kryerja e së cilës është me interes publik dhe sipas nenit 14 të ligjit të sipërpërmendur, veprimtaria komunale mund të kryhet duke krijuar një ndërmarrje publike, duke dhënë koncesion për kryerjen e veprimtarisë komunale në mënyrën e përcaktuar me ligj dhe me leje për kryerjen e veprimtarisë komunale.

Me nenin 1 të kontestuar të Vendimit rregullohet se me këtë vendim janë përcaktuar parkingjet publike dhe zonat me rëndësi për Qytetin e Shkupit për shfrytëzim publik për parkim të automjeteve (në tekstin e mëtejmë: parkingje publike) dhe rregullohet mënyra e shfrytëzimit dhe mirëmbajtjes së parkingjeve publike, mbikëqyrja e parkimit dhe çështje të tjera me rëndësi për parkimin.

Sipas nenit 3 paragrafi 1 të vendimit të kontestuar, ndërtimi, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i parkingjeve publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit janë nën juridiksion, përkatësisht është çështje e interesit publik me rëndësi lokale për qytetin e Shkupit. Në këtë dispozitë të Vendimit, në të vërtetë është transponuar përmbajtja e nenit 10 paragrafi 1 pika 4. (veprimtari komunale) paragrafi 14 i Ligjit për Qytetin e Shkupit, sipas të cilit “kompetencat, gjegjësisht çështjet me interes publik të rëndësisë lokale të Qytetit të Shkupit, ndër të tjera janë: ndërtimi, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i parkingjeve publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, të përcaktuara me plan urbanistik. Sipas nenit 3 paragrafit 2 të vendimit të kontestuar, punët nga paragrafi 1 i këtij neni mund t’i kryejnë subjektet e autorizuara nga Qyteti i Shkupit (në tekstin e mëtejmë: organizatorët e parkimit), në pajtim me ligjin dhe me këtë vendim. Kjo dispozitë tregon se me aktin e kontestuar rregullohen edhe çështje të tjera të rëndësishme për parkimin, përfshirë edhe mënyrën e marrjes së statusit të organizatorit të parkimit.

Me nenin e kontestuar 4 paragrafi 1 të Vendimit, përcaktohet se për cilat parkingje nuk zbatohen dispozitat e këtij vendimi, dhe bëhet fjalë për hapësira të destinuara për parkim (vendparkime) në funksion të shfrytëzimit të rregullt jokomercial të banimit dhe objekte tregtare dhe të ndërtuara në kuadër të një parcele ndërtimi ose objekti që janë në pronësi private, në përputhje me planet urbanistike dhe dokumentacionin. Njëkohësisht, sipas paragrafit 2 të nenit 4 të kontestuar të Vendimit, nuk lejohet kryerja e veprimtarisë së parkimit për qëllime komerciale në parkingjet nga paragrafi 1 i këtij neni. Mirëpo, sipas paragrafit 3 të nenit 4 të kontestuar të Aktvendimit, parkingjet nga paragrafi 1 i këtij neni mund të shfrytëzohen dhe menaxhohen për qëllime komerciale, ndërsa subjekti që ofron shërbimet e parkimit duhet të ketë leje nga Qyteti i Shkupit për kryerjen e veprimtarisë së parkimit.

Sipas neneve 6, 7 dhe 8 të vendimit të kontestuar, ekzistojnë tre mundësi për shfrytëzimin dhe administrimin e parkingjeve, përkatësisht: ndërmarrje publike, koncesion ose partneritet publik privat dhe leje, që do të thotë se përveç shfrytëzimit dhe administrimit të parkingut publik me rëndësi për qytetin e Shkupit është paraparë mundësia dhe kushtet për menaxhim komercial të sipërfaqeve apo objekteve të destinuara për parkim në pronësi private dhe në pajtim me planet urbanistike dhe dokumentacionin.

Parashtruesi i iniciativës, me rastin e kontestimit të nenit 4 të Vendimit, konkretisht nuk pajtohet me nevojën për të pasur leje për aktivitete parkimi, dhe sipas tij, parkingjet private nuk kanë nevojë të kenë leje për të shfrytëzuar dhe i menaxhon për qëllime komerciale sepse ai aktivitet kryhet në një pronë private dhe beson se e drejta dhe vullneti i pronarit është se si do të disponojë pasurinë e tij të paluajtshme. Më konkretisht, parashtruesi i kërkesës konsideron se përfshirja e parkingjeve të ndërtuara nga persona juridikë ose fizikë në tokë private ose në objekte private është shkelje e rëndë e parimit të subsidiaritetit, gjegjësisht nenit 12 të Ligjit për Qytetin e Shkupit, për shkak të vendosjes së paligjshme dhe të pabazuar të juridiksionit mbi pronën private të personave fizikë dhe juridikë.

Sipas Gjykatës, pretendime të tilla nuk janë të bazuara duke pasur parasysh se e drejta e pronës, sipas nenit 30 të Kushtetutës, krijon edhe obligime krahas të drejtave. Vendimi i kontestuar nuk përcakton kompetencë në aspektin e pronësisë, private apo tjetër, por vendimi si rregullore është në fuqi ndaj një numri të pakufizuar të subjekteve që ofrojnë shërbime në këtë sferë dhe në këtë rast subjekteve juridike që menaxhojnë hapësirat e parkimit, por jo për nevojat e veta, por për qëllime tregtare, që nënkupton kryerjen e një veprimtarie publike. Rrjedhimisht, dhe në pajtim me nenin të kontestuar 4 paragrafi 3 të Vendimit, subjekti që ofron shërbimin e parkimit duhet të ketë leje nga Qyteti i Shkupit për kryerjen e veprimtarisë së parkimit, dhe sipas Gjykatës, e njëjta nuk është në kundërshtim me ligjin, as nga këndvështrimi i pretendimeve për mungesë interesi publik në veprimtarinë e parkimit për qëllime tregtare, që kryhet në sipërfaqe dhe objekte në pronësi private, as nga këndvështrimi i pretendimeve se posedimi i lejes së parashikuar në nenin e kontestuar 4 paragrafi 3 të Vendimit, është i kundërligjshëm, duke pasur parasysh se veprimtaritë komunale janë veprimtari me interes publik dhe se ndërtimi dhe shfrytëzimi i hapësirës publike të parkimit dhe objekteve që ndodhen në atë hapësirë është një veprimtari komunale. Në të njëjtën kohë, Ligji për veprimtaritë komunale në përcaktimin e dispozitave të tij nuk bën dallim ndërmjet pronës private dhe asaj shtetërore. Çdo akt i dhënies së karakterit publik (komercializimi), pra kur veprimtaria përfshin ofrimin e një shërbimi për një numër të pacaktuar qytetarësh, ajo veprimtari merr kuptimin e një veprimtarie me interes publik dhe i nënshtrohet rregullave dhe rregulloreve të qytetit. Më konkretisht, nëse ato parkingje, pavarësisht nëse janë ndërtuar nga Qyteti i Shkupit apo janë në pronësi private, shfrytëzohen nga një numër i pacaktuar i qytetarëve, sigurisht që kryerja e veprimtarisë së parkingut është pjesë përbërëse e interesit publik dhe paraqet dhe nënkupton veprimtari komunale kryerja e së cilës është me interes publik, e cila ndër të tjera kryhet me leje për kryerjen e veprimtarisë komunale nga Qyteti i Shkupit.

Parashtruesi i iniciativës, në kontestimin e nenit 4 të Vendimit, po ashtu thekson se Këshilli i Qytetit të Shkupit me aktin kontestues ka vendosur ndalim për veprimtarinë e parkimit në parking privat, në atë mënyrë që nxjerr nga kontesti dispozitën e paragrafit 2 të nenit 4 të kontestuar të Vendimit.

Sipas Gjykatës, pretendimet e tilla nuk janë të bazuara sepse neni 4 i kontestuar i Vendimit nuk nënkupton ndalim të ushtrimit të veprimtarisë së parkimit në parking privat, por përkundrazi, lejon parkimin në parkingje private në mënyrën e përcaktuar me Vendim. Konkretisht, me paragrafin 1 të nenit 4 kontestimor të Aktvendimit, vërtetohet qartë se me dispozitat e këtij vendimi nuk u referohen hapësirave të destinuara për parkim (parkingje) në funksion të shfrytëzimit të rregullt jokomercial të objekteve banesore dhe afariste dhe të ndërtuara brenda një parcele ndërtimi ose ndërtesash që janë në pronësi private, në përputhje me planet urbanistike dhe dokumentacionin. Rrethanat që sipas paragrafit 2 të nenit të kontestuar 4 të Vendimit, në vendparkimin nga paragrafi 1 i këtij neni, nuk lejohet kryerja e veprimtarisës së parkimit në qëllime komerciale, sipas Gjykatës, nuk do të thotë ndalim i ushtrimit të veprimtarisë së parkimit në parkingje private siç nënkupton parashtruesi i iniciativës, sepse nga pika 3 e nenit 4 kontestimor të Vendimit rrjedh padiskutim se parkingjet private mund të shfrytëzohen dhe ekonomizojnë për qëllime komerciale, ndërsa subjekti që ofron shërbimet e parkimit duhet të ketë leje nga Qyteti i Shkupit për kryerjen e veprimtarisë së parkimit. Mirëpo, paragrafi 3 i nenit 4 kontestues të Vendimit nuk e kufizon të drejtën në pronë të personit juridik për shkak të nevojës për të siguruar leje për veprimtarinë e parkimit. Në të kundërtën, vendimi i kontestuar ofron hapësirë dhe mundësi për vënien në funksion të objekteve të destinuara për parkim për një numër të pacaktuar përdoruesish, me ç’rast pronari do të realizonte përfitim ekonomik. Për këtë qëllim, pronari, me qëllim komercializimin e hapësirës së tij të parkimit, zgjeron veprimtarinë, ose në bazë të marrëveshjes ia beson administrimin e parkingut një personi tjetër juridik, në emër të tij dhe me shpenzimet e tij. Leja është një garanci që organizatori i parkimit, duke marrë parasysh rregullat, kriteret, parametrat dhe kushtet e tjera që përcaktojnë kryerjen e duhur të aktivitetit, do të ofrojë një shërbim parkimi të besueshëm dhe cilësor.

Prandaj, sipas Gjykatës, obligimi për marrjen e lejes për kryerjen e veprimtarisë së parkimit për qëllime tregtare nuk mund të vihet në kontekst me nenin 30 të Kushtetutës, sepse pavarësisht nëse subjekti do ta marrë atë apo jo, që është vullneti i tij, ka të bëjë kryesisht me mundësinë e kryerjes së veprimtarisë së parkimit për qëllime tregtare, dhe jo në lidhje me konfiskimin ose kufizimin e së drejtës së pronësisë mbi një pasuri të caktuar të paluajtshme.

Më tej, në lidhje me pretendimin në iniciativë se nuk ka asnjë akt juridik që vërteton ekzistencën e interesit publik brenda parkingjeve private, Gjykata vëren se interesi publik përcaktohet me ligj, nëpërmjet veprimtarisë së ndërtimit, organizimit dhe shfrytëzimit të parkingjeve publike, dhe i referohet të gjitha parkingjeve publike, pavarësisht nëse janë në pronësi private apo shtetërore. Parashtruesi vetëm thekson pohim për heqjen dhe kufizimin e së drejtës së pronës, pa deklaruar se në çfarë konsiston kufizimi i përdorimit të së drejtës në pronë, përkatësisht cila dispozitë e Vendimit kufizon ose heq përdorimin e së drejtës për prone.

Në fakt, problemi që parashtron parashtruesi i kërkesës është në mospranimin e paragrafit 3 të nenit 4 të Vendimit, me të cilin kërkohet që të ketë leje nga Qyteti i Shkupit për kryerjen e veprimtarisë së parkimit, e cila përcakton qartë se nëse subjekti synon të përfitojë përfitim ekonomik nga kryerja e veprimtarisë së parkimit, është e nevojshme të plotësohen kushtet e parashikuara në nenin 10 të vendimit sipas të cilit leja për ushtrimin e veprimtarisë së parkimit në parkingje nga neni 4 paragrafi 3 të këtij vendimi mund të jepet nëse aplikanti i plotëson këto kushte: është i regjistruar në Regjistrin Qendror; të jetë pronar i një parcele ndërtimore ose objekti që sipas planit urbanistik janë të destinuara për parkim ose të ketë marrëveshje me pronarin për të drejtën e siguruar të shfrytëzimit të parkingut për një periudhë të paktën trevjeçare, e noterizuar; të sigurojë një sistem elektronik/automatik për monitorimin (regjistrat) e tarifave të parkimit; ta rregullojë parkingun sipas projektit të verifikuar nga administrata e Qytetit të Shkupit përgjegjëse për çështjet e komunikacionit (në tekstin e mëtejmë: Drejtoria e komunikacionit) dhe të paguaj tarifën për dhënien e lejes.

Me pretendimet e paraqitura në iniciativë se Ligji për vetëqeverisje lokale me nenin 36 nuk i delegon Qytetit të Shkupit kompetencën për t’u marrë me pronën e paluajtshme që është në pronësi private të personave fizik dhe juridik me qëllim të rregullimit të çështjeve të parkingjeve dhe se nuk ka asnjë akt tjetër juridik, ligj, i cili ia lejon dhe delegon atë të drejtë Këshillit, parashtruesi përsëri konkludon se Vendimi është marrë pa bazën e duhur ligjore, megjithatë, pretendimet e tilla, sipas Gjykatës, janë të pabazuara.

Gjegjësisht, parashtruesi nuk e dallon, me fjalë të tjera, nuk e njeh aspektin formal-juridik nga ai materialo-juridik në përcaktimin e kompetencave të këshillave të komunave. Neni 36 i Ligjit për vetëqeverisjen lokale përcakton kompetencën e këshillit, e jo të komunës. Në atë drejtim, këshilli në pajtim me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisje lokale miraton statutin e komunës dhe rregullat tjera dhe në pajtim me pikën 8 të nenit 36 paragrafi 1 të Ligjit, këshilli vendos për dhënien e lejes për kryerjen e veprimtarive me interes publik me rëndësi vendore, në përputhje me ligjin. Prandaj, është e padiskutueshme se me ligj është përcaktuar kompetencë e Këshillit të Qytetit të Shkupit që të vendos për dhënien e lejes për kryerjen e veprimtarisë me rëndësi publike me rëndësi lokale, në pajtim me ligjin, që do të thotë se neni 36 i Ligji është bazë ligjore për veprimet e Këshillit të Qytetit të Shkupit.

Për më tepër, për dallim nga kompetenca e këshillit, kompetenca e komunës është e përcaktuar në nenin 22 të Ligjit për vetëqeverisje lokale. Komuna është përgjegjëse, ndër të tjera, për kryerjen e punëve nga sfera komunale, që përfshin rregullimin e regjimit të komunikacionit, ndërtimin dhe mirëmbajtjen e sinjalistikës rrugore, ndërtimin dhe mirëmbajtjen e hapësirave publike të parkimit. Çështjet që kanë të bëjnë me rregullimin e regjimit të qarkullimit rrugor, të përcaktuara me Ligjin për sigurinë në komunikacionin rrugor, e përkthyer në vendimin e kontestuar, krijojnë detyrim për qytetin, me vendim për përcaktimin dhe vendosjen e sinjalistikës horizontale dhe vertikale që tregon për qasje në parkingje publike. Në atë kontekst është edhe dispozita e nenit 353 të Ligjit për siguri në komunikacionin rrugor (“Gazeta Zyrtare e RM-së” numër 169/2015, 226/2015, 55/2016, 11/2018 dhe 83/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” me numër 98/2019, 302/2020 dhe 122/2021), sipas të cilit, mbikëqyrjen e automjeteve në hapësirat e caktuara për parkim të automjeteve ku parkimi është me afat të kufizuar e kryen organi i komunës, gjegjësisht Qyteti i Shkupit, për të cilin lëshon urdhra në pajtim me ligjin. Pas kësaj vijojnë dispozitat e nenit 348 të të njëjtit ligj sipas të cilit me vendim të Qytetit të Shkupit përcaktohet regjimi i komunikacionit në rrugët dhe rrugët lokale, duke përfshirë edhe aspektin e parkingjeve publike. Me dispozitat e nenit 353 të lartpërmendur të ligjit, ligjvënësi nxit realizimin e së drejtës së pronës në përputhje me natyrën dhe qëllimin e sendit, si dhe me interesin e përgjithshëm, për të cilin na udhëzon edhe neni 9 paragrafi 1 i Ligjit për pronën dhe të drejtat e tjera sendore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.18/2001, 92/2008, 139/2009 dhe 35/2010) se pronari e realizon të drejtën e pronësisë në përputhje me natyrën dhe qëllimin e sendit, si dhe me interesin e përgjithshëm të përcaktuar me ligj.

Sipas parashtruesit të iniciativës dhe në Ligjin për Qytetin e Shkupit, ligjvënësi nuk ia delegon qytetit kompetenca për t’u marrë me pronën e paluajtshme që është në pronësi private të personave fizikë dhe juridikë, për të rregulluar çështjen e parkimit, duke konstatuar se vendimi i kontestuar është marrë pa bazë të duhur juridike, gjegjësisht se Këshilli i Qytetit të Shkupit nuk ka juridiksion mbi pronën private, përkatësisht parkingjet private. Mirëpo, edhe në këtë rast, parashtruesi nuk e merr parasysh kompetencën e Qytetit të Shkupit për ndërtimin, mirëmbajtjen dhe shfrytëzimin e parkingjeve publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, të përcaktuara me nenin 10 paragrafi 1 pika 4. (veprimtaritë komunale) paragrafi 14 i Ligjit për Qytetin e Shkupit, me të cilin përcaktohen kompetencat dhe çështjet me interes publik me rëndësi lokale të Qytetit të Shkupit.

Në të njëjtën kohë, parashtruesi i iniciativës pretendon se edhe nga dispozitat e Ligjit për veprimtari komunale nuk mund të shihet kompetenca e komunës për kryerjen e veprimtarive komunale në pronën e paluajtshme që është në pronësi të personave fizikë dhe juridikë, pra që ligjvënësi në këtë ligj nuk e ka parashikuar fare një kompetencë të tillë të komunës. Në të njëjtën kohë, për kërkuesin nuk është kontestuese se neni 2 i Ligjit për veprimtaritë komunale përcakton se veprimtaritë komunale janë veprimtari me interes publik, dhe neni 5 paragrafi 1 pika 17) të Ligjit se ndërtimi dhe shfrytëzimi i parkingut dhe objektet që ndodhen në atë hapësirë paraqesin veprimtari komunale, por gjatë kësaj ka vërejtje për ligjvënësin se nuk ka paraparë kompetencë për komunën për të kryer veprimtari komunale mbi pronën e paluajtshme në pronësi të personave fizikë dhe juridikë. Mirëpo, edhe në këtë rast, parashtruesi nuk e merr parasysh rregullimin në nenin 1 të Ligjit për veprimtaritë komunale se ky ligj rregullon kushtet themelore dhe mënyrën e kryerjes së veprimtarive komunale. Domethënë, nga ky ligj del qartë se veprimtaria komunale përfshin ndërtimin dhe shfrytëzimin e hapësirës publike të parkimit dhe objekteve që ndodhen në atë hapësirë, ndërsa produkti përfundimtar, pra si shërbim i atij aktiviteti është parkimi. Dispozitat e tilla të Ligjit për veprimtaritë komunale, dhe siç u tha më lart, drejtpërsëdrejti tregojnë se parkimi dhe organizimi i tij është veprimtari komunale me interes publik, dhe në rastin konkret kjo çështje është funksionalizuar me Vendimin e kontestuar për parkingjet publike të rëndësi për qytetin e Shkupit.

Nga pretendimet e paraqitura në iniciativë, mund të konstatohet se parashtruesi nuk e merr parasysh kompleksitetin e çështjes së rregulluar me vendimin e kontestuar, kështu që ai e kupton dhe e interpreton pronën private si diçka që nuk guxon të ndërhyhet, duke mos marrë parasysh dispozitën e nenit 9 paragrafi 1 të Ligjit për pronën dhe të drejtat e tjera sendore që pronari e ushtron të drejtën e tij të pronësisë në përputhje me natyrën dhe qëllimin e sendit, si dhe me interesin e përgjithshëm të përcaktuar me ligj, për të cilat arsyet Sipas Gjykatës, pretendimet e parashtruesit për të drejtën e pacenueshme të pronësisë janë të paqëndrueshme.

Gjithashtu, parashtruesi i iniciativës duhet të ketë parasysh se instituti “shfrytëzimi” i hapësirës publike për parkim në mënyrë të rregulluar me Vendimin e kontestuar, i referohet të gjitha subjekteve afariste në Qytetin e Shkupit që posedojnë parkingje dhe menaxhojnë me to. Njëkohësisht me vendimin e kontestuar nuk vihet fare në pikëpyetje pronësia e objekteve të ndërtuara nga persona fizikë apo juridikë dhe e njëjta nuk paraqet objekt dhe çështje të rregulluar me Vendim. Një kufizim i tillë, të cilit i referohen pretendimet nga iniciativa, nuk buron nga përmbajtja e aktit kontestues, duke përfshirë dispozitat e kontestuara.

Sipas Gjykatës, akti i kontestuar, përfshirë dispozitat e tij konkretisht të kontestuara, nuk bien ndesh me nenin 30 të Kushtetutës, duke konsideruar se ky nen, paragrafi 2, përcakton qartë se pronësia krijon të drejta, por edhe detyrime dhe duhet të shërbejë të mirën e individit dhe bashkësisë, që do të thotë se përdorimi i një parkingu në kuptimin tregtar nënkupton detyrime të kërkuesit ndaj një numri të pacaktuar subjektesh (pronarë dhe përdorues të mjeteve motorike që shfaqen si përdorues të llojeve të ndryshme të shërbimeve dhe argëtimi në kuadër të East Gate Mall) si dhe njësisë së qeverisjes vendore, ndër të tjera, nga aspekti i pagesës së tarifës komunale në bazë të parkimit në përputhje me Ligjin për taksat komunale. Me faktin se parashtruesi dëshiron të ushtrojë veprimtarinë e parkimit për qëllime komerciale dhe parkimi është një aktivitet me karakter komunal, për parashtruesin, duke përfshirë edhe të gjitha subjektet e tjera (persona fizikë dhe juridikë), qëndron obligimi që tu përmbahen dispozitave që i referohen asaj sfere, sepse komuna, sipas nenit 22 paragrafi 1 pika 4 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, është përgjegjëse për ndërtimin dhe mirëmbajtjen e parkingut publik. Qyteti i Shkupit nuk ndërhyn në kompetencën e personave juridikë se cilin vend parkimi në pronësi personale e shfrytëzojnë për nevojat e veta, për punëtorët, përkatësisht klientët, që do të thotë për një numër të njohur të shfrytëzuesve. Për dallim nga kjo hapësirë dhe karakteri i saj në aspektin pronësor, Qyteti i Shkupit ka përcaktuar që shfrytëzimi komercial i parkingut që është në pronësi private të trajtohet si hapësirë publike (në pronësi private) duke pasur parasysh natyrën e veprimtarisë.

Rrjedhimisht, interesi publik nuk perceptohet vetëm në institutin e shpronësimit, siç thuhet në iniciativë, por interesi publik perceptohet edhe nëpërmjet kryerjes së një veprimtarie me interes publik dhe nga dispozitat ligjore të cituara më sipër, rezulton në mënyrë të padiskutueshme se kryerja e veprimtarisë së parkimit, nëpërmjet ofrimit të shërbimeve të parkimit, gjegjësisht menaxhimit komercial të parkingjeve me qëllim shfrytëzimin e tyre nga një numër i pacaktuar qytetarësh, është veprimtari komunale me interes publik, për të cilat kontestimi i vendimit në fjalë dhe dispozitat konkretisht të kontestuara të tij, nga aspekti i mosekzistencës së interesit publik të përcaktuar me ligj, sipas Gjykatës, janë të pabazuara.

Në të njëjtën kohë, duke pasur parasysh se me vendimin e kontestuar, me të cilin janë përcaktuar parkingjet publike dhe zonat me rëndësi për Qytetin e Shkupit për shfrytëzim publik për parkim të automjeteve dhe rregullohet mënyra e shfrytëzimit dhe mirëmbajtjes së parkingjeve publike, mbikëqyrja e parkimit dhe çështje të tjera me rëndësi për parkimin, është në funksion të funksionalizimit të dispozitave ligjore të lartpërmendura, pretendimeve të paraqitura në iniciativë për kundërshtimin e aktit kontestues dhe dispozitave konkretisht të kontestuara me ligjet e referuara nga parashtruesi me iniciativën, sipas Gjykatës është gjithashtu e pabazuar.

Po ashtu, neni i kontestuar 5 paragrafi 1 i Vendimit rregullon se parkingjet publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit, në kuptim të dispozitave të këtij vendimi, janë hapësira të rregulluara dhe të shënuara posaçërisht të destinuara për parkim grupor të llojeve të caktuara të automjeteve, përkatësisht: në suaza të sipërfaqeve ose ndërtesave, të përcaktuara për këtë qëllim dhe të përcaktuara me plan urbanistik; në vetë rrugët magjistrale dhe kolektore (rrugë, trotuar, brez mbrojtës), si dhe në rrugët që gravitojnë drejt tyre ose jashtë zonave që mbulojnë ato rrugë, të përcaktuara dhe të definuara me projekte të veçanta të miratuara nga Këshilli i Qytetit të Shkupit. Njëkohësisht, sipas paragrafit 2 të nenit 5 të kontestuar të Vendimit, parkingje publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit, në kuptim të dispozitave të këtij vendimi, janë edhe hapësirat e posaçme të rregulluara dhe të shënuara në tokën e pandërtuar të destinuara për parkim, të natyrës së përkohshme, e ndërtuar nga Qyteti i Shkupit në bazë të projekteve të veçanta të miratuara nga Këshilli i Qytetit të Shkupit, deri në realizimin e qëllimit të tokës në pajtim me planin urbanistik.

Pretendimet për mungesë të qartësisë së nenit 5 të kontestuar të Vendimit, sipas Gjykatës, nuk janë të bazuara, për arsye se me të përcaktohet qartë se çfarë nënkuptohet me parkingje publike në kuptim të dispozitave të vendimit të kontestuar, i cili nuk është kontestuese edhe për vetë parashtruesin kur ai arrin në përfundimin se nën parkingje publike nënkuptohen edhe parkingjet brenda zonave apo objekteve që janë në pronësi private dhe që përdoren për qëllime komerciale.

Gjithashtu, lidhur me nenin 5 të kontestuar të Vendimit, Gjykata thekson se tashmë i është lëndë vlerësimit pranë Gjykatës Kushtetuese, ndërsa Gjykata me Vendimin nr. 48/2010, të datës 22.12.2010, nuk ka iniciuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së neneve 3, 5, 6, 7, 8, 23, 26 dhe 28 të Vendimit për parkingjet publike me rëndësi për Qytetin e Shkupit, me numër 07-3395/1 dhe Gjykata në atë rast deklaroi si në vijim:

“Në pajtim me Ligjin për Qytetin e Shkupit, është konstatuar se ndërtimi, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i parkingjeve publike me rëndësi për qytetin e Shkupit, të përcaktuara me plan urbanistik, paraqesin kompetenca, gjegjësisht çështje me interes publik me rëndësi lokaleve për Qytetin e Shkupit (neni 10 paragrafi 1 pika 4 alineja 13), ndërsa, në anën tjetër, ndërtimi, mirëmbajtja dhe shfrytëzimi i parkingjeve publike me rëndësi për komunën të përcaktuara me plan urbanistik, paraqesin kompetenca, respektivisht punë me interes publik me rëndësi lokale për komunat në qytetin e Shkupit (neni 15 paragrafi 1 pika 4 alineja 6). Prandaj, dispozitat e nenit 5 të Vendimit paraqesin standarde për parkingjet publike me rëndësi për qytetin e Shkupit. Po ashtu, përveç parkingjeve publike të përcaktuara me plan urbanistik, si parkingje publike me rëndësi për qytetin e Shkupit janë edhe hapësirat e rregulluara dhe të shënuara posaçërisht: në rrugë, trotuare, brezi mbrojtës i vetë rrugëve (pra -që quhet parkim rrugor), i cili do të përcaktohet dhe definohet me projekte të veçanta të miratuara nga Këshilli i Qytetit të Shkupit. Baza ligjore për këtë autorizim buron nga përkufizimi i parkingjeve publike të dhëna në nenin 4, paragrafi 1, pika 21 të Ligjit për rrugë publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 84/2008, 52/2009, 114/2009 dhe 39/2010) sipas të cilit “Parkingjet publike mund të jenë jashtë sipërfaqeve të përfshira me rrugët dhe rrugicat ose në vetë rrugët dhe rrugët”.

Duke marrë parasysh gjithçka u tha më sipër, para Gjykatës nuk u shtrua çështja e përputhshmërisë së aktit të kontestuar në tërësi dhe konkretisht të neneve 1 dhe 4 të kontestuar me Kushtetutën dhe ligjet, si dhe duke pasur parasysh se Gjykata Kushtetuese tashmë ka vendosur për nenin 5 të vendimit të kontestuar, përkatësisht me Vendimin U. nr. 48/2010, të datës 22.12.2010, nuk ka inicuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së tij, ndërsa në rastin konkret nuk ka bazë për vendim të ndryshëm, Gjykata vlerësoi se janë plotësuar kushtet e nenit 28 paragrafi 2 të Rregullores së Gjykatës, për refuzimin e iniciativës në këtë pjesë.

IV

Nga sa më sipër, Gjykata me shumicë votash vendosi si në dispozitiv të këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski