У.бр.12/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.12/2024
Скопје 02.10.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 37 став 4, член 72 алинеја 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.115/2024), на седницата одржана на 2 октомври 2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УКИНУВА член 40 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Град Скопје, заведен под број 07-5204/1 од 13 декември 2011 година и објавен во „Службен гласник на Град Скопје“ број 17/2011 од 19 декември 2011 година.

2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање од извршување на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на член 40 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Град Скопје, заведен под број 07-5204/1 од 13 декември 2011 година и објавен во „Службен гласник на Град Скопје“ број 17/2011 од 19 декември 2011 година.

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение
I

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), оформи предмет и со Решението У.бр.12/2024 од 28 мај 2024 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбата од Деловникот на Советот на Град Скопје означен во точката 1 од оваа одлука.

На седницата Судот утврди дека врз основа на член 3 од Статутот на Град Скопје „Службен гласник на Град Скопје“ број 16/2005, 8/2010 и 17 / 2011 од 13 декември 2011 година, Советот на Град Скопје, на педесет и четвртата седница одржана на 13 декември 2011 година, донел Деловник на Советот на Град Скопје, кој содржи 17 глави во кои се содржани 170 члена.

Согласно со член 40 алинеја 4, член на советот има право на седниците на советот, помеѓу другото, да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.

III

Владеењето на правото е една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, согласно со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно со член 51 од Уставот.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Во член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, е определено дека Судот може и сам да поведе постапка за оценување уставност на закон, односно уставност и законитост на пропис или друг општ акт.

Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт. Собранието, согласно со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот, ги донесува законите и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).

Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.

Постапувајќи по предметот оформен од Судот се утврди дека Советот на Град Скопје, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, го донел оспорениот деловник.

Законот за локалната самоуправа не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат. Имено, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, Советот на Град Скопје го донесува Статутот на Град Скопје и други прописи, а согласно со член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон, што значи дека Законот не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат.

При таква фактичка состојба, Судот оцени дека недвосмислено произлегува дека Советот на Град Скопје, ги пречекорил своите законски овластувања кога го донел Деловникот на Советот на Град Скопје, во кој во член 40 алинеја 4 е содржано оспореното автентично толкување.

Врз основа на член 3 од Статутот на Град Скопје, Советот на Град Скопје донел Деловник на Советот на Град Скопје, во чиј член 40 алинеја 4 се наведува дека член на советот има право на седниците на советот, помеѓу другото, да поднесува барање за давање автентично толкување на прописите.

Во конкретниот случај, дадено е право на член на Советот на Градот Скопје да поднесе барање за автентично толкување на прописите на седница на Советот.

Оттаму, цитираните одредби од Законот за локалната самоуправа и Статутот на Градот Скопје кои се означени во Деловникот како основ за негово донесување неспорно содржат овластување за донесување на Деловник на Градот Скопје, но ниту овие одредби ниту Уставот не содржат определување на надлежност за членовите на Советот да имаат право да поднесат барање за автентично толкување на прописите кои ги носи Градот Скопје.

Имајќи предвид дека станува збор за прашање, коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е изречно уредено за законодавецот со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот, Судот оцени дека органите на локалната власт немаат законска основа за иницирање и спроведување постапка за давање автентично толкување, и не можат во деловник или статут изворно да го уредуваат овој институт и процедурата за истиот.

Врз основа на направената анализа произлегува дека предмет на уредување е определено право на член на Советот да бара автентично толкување на донесените акти, иако од Уставот и Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување за совет на општина или негов член да дава или бара автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту наведениот закон упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се уреди постапка за автентично толкување на општите акти.

Од овие причини Уставниот суд, согласно со член 14 став 1 од Деловникот на Судот, по сопствена иницијатива го покрена прашањето за согласноста на означената одредба од Деловникот на Општината со Уставот и Законот за локалната самоуправа. Со оглед на тоа дека нејзиното уредување во Деловникот на Општината, е без уставен и законски основ, Судот оцени дека оспорената одредба не е во согласност со принципот на владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот и уставната обврска за усогласеност на прописите со Уставот и законите, определена во член 51 од Уставот.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавување во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.12/2024
Shkup 02.10.2024

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 37 paragrafi 4, neni 72 alineja 1 dhe neni 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 2 tetor 2024, miratoi

V E N D I M

1. NDËRPTITET neni 40 alineja 4 të Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit, të verifikuar me numrin 07-5204/1 të datës 13.12.2011 dhe të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” me numër 17/2011 nga 19 dhjetorit i vitit 2011.

2. SHFUQIZOHET Aktvendimi për ndalimin e zbatimit të akteve individuale dhe veprimeve të ndërmarra në bazë të nenit 40 paragrafi 4 të Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit, të verifikuar me numër 07-5204/1 të datës 13.12.2011 dhe të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” nr. 17/2011 të datës 19.12.2011.

3. Ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.

Arsyetim

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, bazuar në nenin 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), ka formuar lëndë dhe me Aktvendimin U. nr. 12/2024 të datës 28 maj 2024 ka inicuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitës nga Rregulloreja e Këshillit të Qytetit të Shkupit të përcaktuar në pikën 1 të këtij vendimi.

Gjykata në seancë konstatoi se në bazë të nenit 3 të Statutit të Qytetit të Shkupit “Gazeta Zyrtare e Qytetit të Shkupit” numër 16/2005, 8/2010 dhe 17/2011 të datës 13 dhjetor 2011, Këshilli i Qytetit të Shkupit, në mbledhjen e pesëdhjetë e katërt të mbajtur më 13 dhjetor 2011, miratoi Rregulloren e Këshillit të Qytetit të Shkupit, e cila përmban 17 kapituj në të cilat përfshihen 170 nene.

Në pajtim me nenit 40 alineja 4, anëtari i këshillit ka të drejtë në seancat e këshillit, ndër të tjera, të parashtrojë kërkesë për interpretim autentik të rregullores.

III

Sundimi i së drejtës është një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përputhje me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe ligjin, dhe secili është i obliguar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet, në përputhje me nenin 51 të Kushtetutës.

Sipas nenit 110 alineja 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Në nenin 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, përcaktohet se Gjykata mund të iniciojë vetë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një ligji, përkatësisht kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një rregulli ose akti tjetër të përgjithshëm.

Interpretim autentik të ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Kuvendi në pajtim me nenin 68 paragrafi 1 alineja 2 të Kushtetutës miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës. të Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/ 2008, 119/2010 dhe 23/2013).

Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimit të vërtetë të një ligji tashmë të miratuar, i cili në zbatimin e tij tregon paqartësi, mëdyshje ose përmban zbrazëtira. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.

Duke vepruar sipas lëndës së formuar nga Gjykata, u përcaktua se Këshilli i Qytetit të Shkupit, në pajtim me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, miratoi rregulloren e kontestuar.

Ligji për vetëqeverisjen lokale nuk përmban një dispozitë të qartë se këshillat e komunave mund të japin interpretim autentik të rregullave që miratojnë. Konkretisht, në pajtim me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, Këshilli i Qytetit të Shkupit miraton Statutin e Qytetit të Shkupit dhe rregullat tjera, dhe në pajtim me nenin 62 paragrafi 1 të Ligjit Këshilli në kryerjen e detyrave të kompetencës së tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulloret e tjera të përcaktuara me ligj, që do të thotë se ligji nuk përmban një dispozitë të qartë që këshillat e komunave mund të japin një interpretim autentim të rregullave që i miratojnë.

Në një situatë të tillë faktike, Gjykata konsideroi se pa mëdyshje rrjedh se Këshilli i Qytetit të Shkupit i ka tejkaluar kompetencat e tij ligjore me miratimin e Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit, në të cilin neni 40 alineja 4 është përfshirë interpretimi autentik i kontestuar.

Në bazë të nenit 3 të Statutit të Qytetit të Shkupit, Këshilli i Qytetit të Shkupit miratoi Rregulloren e Këshillit të Qytetit të Shkupit, në nenin 40 paragrafi 4 i të cilit thuhet se anëtari i këshillit ka të drejtë në mbledhjet e këshillit, ndër të tjera, të paraqesë kërkesë për dhënien e interpretimit autentik të rregullave.

Në rastin konkret, anëtarit të Këshillit të Qytetit të Shkupit i jepet e drejta që në mbledhjen e Këshillit të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave.

Nga aty, dispozitat e cituara të Ligjit për vetëqeverisje lokale dhe Statutit të Qytetit të Shkupit, të cilat janë të shënuara në Rregulloren e punës si bazë për miratimin e tij, padyshim që përmbajnë autoritetin për miratimin e Rregullores së Qytetit të Shkupit, por as këto dispozita dhe as Kushtetuta nuk përmbajnë përcaktim të kompetencës që anëtarët e Këshillit të kenë të drejtë të paraqesin kërkesë për interpretim autentik të rregullave të qytetit të Shkupit.

Duke pasur parasysh se është një çështje që duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e pushtetit lokal të mund ta zbatojnë atë, siç është e rregulluar shprehimisht për ligjvënësit nga neni 68 paragrafi 1 alineja 2 të Kushtetutës, Gjykata vlerësoi se organet e pushtetit lokal nuk kanë bazë ligjore për fillimin dhe zbatimin e procedurës për ofrimin e një interpretimi autentik dhe nuk mund ta rregullojnë fillimisht këtë institut dhe procedurën për të në rregullore apo statut.

Në bazë të analizës rezulton se lëndë e rregullimit të është e drejta e anëtarit të Këshillit për të kërkuar interpretim autentik të akteve të miratuara edhe pse Kushtetuta dhe Ligji për vetëqeverisjen lokale nuk e autorizojnë këshillin e komunës ose anëtarin i tij që të japë ose të kërkojë interpretim autentik të rregullave që miraton, as ligji në fjalë nuk i referohet mundësisë së rregullimit të procedurës për interpretimin autentik të akteve të përgjithshme në një akt tjetër (statut ose rregullore të komunës).

Për këto arsye, Gjykata Kushtetuese, në pajtim me nenin 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës, me vetëiniciativë, ngriti çështjen e pajtueshmërisë së dispozitës së përmendur nga Rregulloreja e Komunës me Kushtetutën dhe Ligjin për vetëqeverisje lokale. Duke qenë se rregullimi i saj në Rregulloren e Komunës është pa bazë kushtetuese dhe ligjore, Gjykata vlerësoi se dispozita e kontestuar nuk është në përputhje me parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës dhe obligimin kushtetues për harmonizim të rregullave me Kushtetutën dhe ligjet, të përcaktuara në nenin 51 të Kushtetutës.

Nisur nga sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut “.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski