У.бр.40/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд
на Република Северна Македонија
У.бр.40/2024
Скопје, 25.09.2024

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 25 септември 2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УКИНУВА член 15 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Кратово („Службен гласник на Општина Кратово“ бр.7/2006).

2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на член 15 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Кратово („Службен гласник на Општина Кратово“ бр.7/2006).

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.

Образложение

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, со Решението У.бр.40/2024 од 9 мај 2024 година по сопствена иницијатива поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Северна Македонија.

На седницата Судот утврди дека член 15 алинеја 3 е содржан во насловот 3 „Покренување иницијативи и поднесување предлози” од оспорениот деловник и истиот предвидува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.

III

Една од основните цели на Уставот на Република Северна Македонија е воспоставување на владеење на правото во системот на власта. Овој уставен принцип со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот е определен како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон, секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Советот на Општина Кратово повикувајќи се на член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” бр,05/2002) и член 15 од Статутот на Општина Кратово („Службен гласник на Општина Кратово” број 06/2006,) на седницата одржана на 13.11.2006 година го донел Деловникот на Советот на Општина Кратово објавен во „Службен гласник на Општина Кратово” бр.7/2006.

Деловникот на Советот на Општина Кратово содржи дел со наслов 3„ Покренување иницијативи и поднесување предлози” во кој е содржан член 15 алинеја 3 каде се уредува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.

Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт. Собранието согласно со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).

Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.

Во конкретниот случај, автентично толкување дава Советот на Општина Кратово, како орган на локалната власт.

Законот за локалната самоуправа не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат. Имено, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, Советот на Општината го донесува статутот на општината и други прописи, а согласно со член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон, што значи дека Законот не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат.

Член 15 алинеја 3 е содржан во насловот 3 „Покренување иницијативи и поднесување предлози” од оспорениот деловник и истиот предвидува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.

Во конкретниот случај, предмет на уредување со Деловникот на Општина Кратово е член 15 алинеја 3 кој е содржан во насловот 3 „Покренување иницијативи и поднесување предлози”, иако од Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се предвиди автентично толкување на општи акти. Со оглед на тоа дека во Деловникот на Советот на Општина Кратово, член 15 алинеја 3 предвидува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите, со тоа што Советот на Општината ги пречекорил, односно ги надминал своите надлежности предвидени во Законот за локалната самоуправа, Судот оцени дека се незаконити, а со тоа и спротивни на принципот на владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 и член 51 од Уставот според кој во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, ниту пак е во согласност со Законот за локалната самоуправа.

Од горенаведеното произлегува дека станува збор за прашање коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт, изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите. Од уставно-судската анализа произлегува дека органите на локалната власт немаат законска основа за давање автентично толкување и ваков правен институт не може да биде уреден со деловник или статут.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut U.nr.40/2024
Shkup, 25.09.2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr. Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska – Daneva dhe mr. Fatmir Skender në bazë të neneve 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 72 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 115/2024), në seancën e mbajtur më 25 shtator 2024, miratoi

V E N D I M

1. SHFUQIZOHET neni 15 alineja 3 e Rregullores së Këshillit të Komunës së Kratovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Kratovës” nr.7/2006).

2. VIHET JASHTË FUQIE Aktvendimi për ndërprerjen e zbatimit të akteve individuale apo veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të nenit 15 alinesë 3 të Rregullores të Këshillit të Komunës së Kratovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Kratovës” nr.7/2006).

3. Ky vendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në pajtim me nenin 14 paragrafin 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, me Aktvendimin U.nr.40/2024 të 9 majit 2024 me vetiniciativë ngriti procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të shënuar në pikën 1 të këtij Vendimi, pasi para Gjykatës në mënyrë të bazuar u shtrua çështja e përputhshmërisë së tij me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në seancë, Gjykata konstatoi se neni 15 paragrafi 3 gjendet në titullin 3 “Inicimi i iniciativave dhe parashtrimi i propozimeve” të rregullores së kontestuar dhe parashikon se anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në seancat e Këshillit.

III

Një nga qëllimet themelore të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut është vendosja e sundimit të së drejtës në sistemin e qeverisjes. Ky parim kushtetues me nenin 8 paragrafin 1 alinenë 3 të Kushtetutës është përcaktuar si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin, secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet me nenin 51 të Kushtetutës.

Sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Këshilli i Komunës së Kratovës duke iu referuar nenit 36 paragrafit 1 pikës 1 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 05/2002) dhe nenit 15 të Statutit të Komunës së Kratovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Kratovës” numër 06/2006,) në seancën e mbajtur më 13.11.2006 e ka miratuar Rregulloren e Këshillit të Komunës së Kratovës të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Kratovës” nr.7/2006.

Rregullorja e punës së Këshillit të Komunës së Kratovës përmban seksionin me titull 3 “Ngritja e iniciativave dhe parashtrimi i propozimeve” i cili përmban nenin 15 paragrafin 3, i cili përcakton se anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullores në seancat e Këshillit.

Interpretim autentik të ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Kuvendi në pajtim me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës i miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013).

Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve e nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimit të vërtetë të një ligji tashmë të miratuar, i cili në zbatimin e tij tregon paqartësi, dykuptimësi ose përmban zbrazëtira. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.

Në rastin konkret, interpretim autentik jep Këshilli i Komunës së Kratovës, si organ i pushtetit lokal.

Ligji për Vetëqeverisjen Lokale nuk përmban një dispozitë të shprehur se këshillat e komunave mund të japin interpretim autentik të rregullave që i miratojnë. Me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 e Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, Këshilli i Komunës është kompetent ta miratojë statutin e komunës dhe rregullat e tjera, ndërsa sipas nenit 62 paragrafit 1 të Ligjit, këshilli në kryerjen e detyrave me kompetencë të tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj, që do të thotë se Ligji nuk e përmban një dispozitë se këshillat komunal mund të japin interpretim autentik të rregullave të cilat i miratojnë.

Neni 15 paragrafi 3 gjendet në titullin 3 “Inicimi i iniciativave dhe parashtrimi i propozimeve” të rregullores së kontestuar dhe parashikon se anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në seancat e Këshillit.

Në këtë rast, objekt i rregullimit të Rregullores së Komunës së Kratovës është neni 15 alineja 3, i cili gjendet në titullin 3 “Ngritja e iniciativave dhe parashtrimi i propozimeve”, edhe pse Ligji për Vetëqeverisjen Lokale nuk e autorizon këshillin komunal të japë interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as Ligji udhëzon në mundësinë në një akt tjetër (statut apo rregullore të Komunës) të parashihet interpretimi autentik i akteve të përgjithshme. Duke e pasur parasysh se Rregullorja e Këshillit të Komunës së Kratovës, neni 15 alineja 3, parashikon se anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë në seancat e Këshillit për interpretim autentik të rregullave, në kuptimin që Këshilli i Komunës i ka kapërcyer, gjegjësisht i ka tejkaluar kompetencat e tij të parashikuara në Ligjin për Vetëqeverisjen Lokale, në kundërshtim me parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe neni 51 i Kushtetutës, sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin dhe secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet, e as që është në përputhje me Ligjin për Vetëqeverisjen Lokale.

Nga sa më sipër, rezulton se kjo është një çështje që duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e pushtetit lokal ta zbatojnë atë, siç rregullohet për ligjvënësit si organ i pushtetit shtetëror, shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafin 1 alineja 2, sipas të cilit Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve. Analiza kushtetuese-gjyqësore tregon se organet e pushtetit lokal nuk kanë bazë ligjore për të dhënë interpretim autentik dhe një institut i tillë juridik nuk mund të rregullohet me rregullore apo statut.

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski