Уставен суд
на Република Северна Македонија
У.бр.123/2022
Скопје, 02.10.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 38 алинеи 2 и 3 и член 73 од Aктот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.115/2024), на седницата одржана на 02.10.2024 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на член 2 од Уредбата за изменување на Уредбата за висина на надомест за приватизација на градежното земјиште што се приватизира, начинот и постапката за наплата на надомест за приватизација на градежно земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.81/2022), донесена од Владата на Република Северна Македонија.
Образложение
I
До Уставниот суд на Република Северна Македонија „Друштво за градежништво, инженеринг, трговија и услуги „НАСТЕЛ“ ДОО Скопје, застапувано од управител Зоран Азманов од Скопје, преку полномошник Дуња Туртурова, адвокат од Скопје поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на актот означен во диспозитивот на ова решение.
Според наводите во иницијативата, членот 2 од Уредбата не е во согласност со повеќе одредби од Уставот, и тоа: член 8 став 1 алинеја 3, член 50, член 51 и член 52 став 4 според кој законите и другите прописи не можат да имаат повратно дејство, освен по исклучок, во случаи кога тоа е поповолно за граѓаните.
Ова поради тоа што со оспорениот член од Уредбата се дава повратно дејство на Уредбата и иако е понеповолна за странките, се овозможува да се применува надоместокот утврден во Прегледот на веќе започнати постапки за приватизација кои се во постапка на решавање пред надлежен орган, а кои поради неажурност на органите се уште не се решени. Наспроти нив, има повластени баратели за приватизација чии барања се веќе решени со помал износ на надоместок согласно Уредбата пред неговата измена, од што произлегува дека со ретроактивното важење на оспорената Уредба барателите се дискриминирани и во понеповолна положба од другите баратели. Имено, подносителот на иницијативата наведува дека оспорениот член од Уредбата предизвикува ретроактивно дејство кое исклучиво е на штета на граѓаните заради драстично високите износи за надомест кои се наметнати на сите постапки кои се започнати пред да влезе во сила оваа уредба.
Поради наведеното подносителот во иницијативата предлага Судот да поведе постапка за оценување на уставноста на оспорениот член од Уредбата за изменување на Уредбата за висина на надомест за приватизација на градежното земјиште што се приватизира, начинот и постапката за наплата на надомест за приватизација на градежно земјиште.
II
На Судот седницата утврди дека Уредбата за изменување на Уредбата за висина на надомест за приватизација на градежното земјиште што се приватизира, начинот и постапката за наплата на надомест за приватизација на градежно земјиште, во членот 2 предвидува на постапките за приватизација на градежното земјиште започнати пред денот на влегувањето во сила на оваа уредба, ќе се применува висината на надоместот определена со Прегледот кој е составен дел на оваа уредба.
III
Според член 110 ставови 1 и 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот како и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Според член 38 алинеи 2 и 3 од Актот на Уставниот суд, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако за истата работа веќе одлучувал, а нема основи за поинакво одлучување и кога постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.
Поаѓајќи од анализата на наводите во конкретната иницијатива со која се бара оцена на уставноста и законитоста на член 2 од Уредбата за изменување на Уредбата за висина на надомест за приватизација на градежното земјиште што се приватизира, начинот и постапката за наплата на надомест за приватизација на градежно земјиште, утврдивме дека овој суд веќе постапувал и со Одлуката У.бр.36/2022 од 15 мај 2024 година го укина член 2 од Уредбата за изменување на Уредбата за висина на надомест за приватизација на градежното земјиште што се приватизира, начинот и постапката за наплата на надомест за приватизација на градежно земјиште. Одлуката е објавена во „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.121 од 10.06.2024 година и од кога произведува правно дејство.
Во наведената одлука, Судот оцени дека субјектите на правото кои повеле постапка за приватизација на градежно земјиште согласно претходниот правен режим и услови, и истите ги окончале таквите постапки, биле во иста правна и фактичка положба со субјектите кои повеле постапка, но истите не биле окончани (без разлика на причините за тоа) согласно правниот режим и услови во времето на поведувањето на постапките. Разликата што едните ги окончале, а другите не ги окончале започнатите постапки, не го менува фактот што под исти правни правила барале остварување на нивните права предвидени со закон и со уредба. Но, со измените на условите и висината на надоместот со оспорената одредба од Уредбата, оние субјекти кои не ги окончале постапките до денот на влегување во сила на измените, се ставаат во нееднаква и понеповолна положба во однос на оние кои ги окончале постапките, со што се доведува во прашање принципот на еднаквост, утврден во член 9 од Уставот.
Врз основа на наведената уставно-судска анализа на уставните одредби како и од анализата на оспорената одредба од член 2 од Уредбата, Судот утврди дека оспорената одредба од член 2 од Уредбата за изменување на Уредбата за висина на надомест за приватизација на градежното земјиште што се приватизира, начинот и постапката за наплата на надомест за приватизација на градежно земјиште не е во согласност со член 8 став 1 алинеи 1 и 3, член 9 и член 52 став 4 од Уставот.
Од овие причини Судот оцени дека во конкретниот случај постојат процесни пречки Судот да се впушти во уставно-судска анализа на оспорениот член 2 од Уредбата, односно оспорениот член 2 од Уредбата веќе бил предмет на оцена на Судот и е укинат поради што истиот повеќе не е во правниот поредок, со што се исполнети условите за отфрлање на иницијативата во смисла на член 38 алинеи 2 и 3 од Актот на Уставниот суд.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на ова решение.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.123/2022
Shkup, 02.10.2024
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 38 alinetë 2 dhe 3 dhe nenit 73 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 02.10.2024, miratoi
A K T V E N D I M
REFUZOHET iniciativa për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 2 të Dekretit për ndryshimin e Dekretit për masën e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore që privatizohet, mënyrën dhe procedurën e pagesës së kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut “Nr. 81/2022”, e miratuar nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Arsyetim
I
Në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut “Shoqëria për ndërtim, inxhinieri, tregti dhe shërbime “NASTEL” SHPK Shkup, e përfaqësuar nga drejtori Zoran Azmanov nga Shkupi, nëpërmjet avokates Dunja Turturova, avokate nga Shkupi, ka parashtruar iniciativë për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të shënuar në dispozitiv të këtij aktvendimi.
Sipas pretendimeve në iniciativë, neni 2 i Dekretit nuk është në përputhje me disa dispozita të Kushtetutës, përkatësisht: nenin 8 paragrafi 1 alineja 3, nenin 50, nenin 51 dhe nenin 52 paragrafi 4 sipas të cilit ligjet dhe rregullat tjera nuk mund të kenë veprim prapaveprues, përveç përjashtimit, në rastet kur është më i favorshëm për qytetarët.
Kjo për faktin se me nenin e kontestuar të Dekretit i jepet fuqi prapavepruese Dekretit dhe megjithëse është më pak i favorshëm për palët, është e mundur që të zbatohet kompensimi i përcaktuar në Rishikimin e procedurave tashmë të filluara të privatizimit që janë në proces të zgjidhjes para organit kompetent, dhe të cilat për shkak të mosazhurnimit të organeve ende nuk janë zgjidhur. Për dallim prej tyre, ka aplikantë të privilegjuar për privatizim, pretendimet e të cilëve tashmë janë zgjidhur me një masë më të vogël kompensimi sipas Dekretit para ndryshimit të tij, nga ku rezulton se me vlefshmërinë retroaktive të Dekretit të kontestuar, aplikantët diskriminohen dhe në një pozicion më pak të favorshëm se aplikantët e tjerë. Konkretisht, parashtruesi i iniciativës thekson se neni i kontestuar i dekretit shkakton efekt prapaveprues i cili është kryesisht në dëm të qytetarëve për shkak të shumave drastike të larta të dëmshpërblimit që janë vendosur për të gjitha procedurat që kanë filluar para hyrjes në fuqi të këtij dekreti.
Për sa më sipër, parashtruesi në iniciativë i propozon Gjykatës që të inicojë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit kontestues të Dekretit për ndryshimin e Dekretit për masën e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore që privatizohet, mënyrën dhe procedura për pagesën e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore.
II
Në seancën gjyqësore u përcaktua se Dekreti për ndryshimin e Dekretit për lartësinë e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore që privatizohet, mënyrën dhe procedurën e pagesës së kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore, në nenin 2 parashikon që për procedurat për privatizimin e tokës ndërtimore që kanë filluar para ditës së hyrjes në fuqi të këtij dekreti, do të zbatohet masa e kompensimit të përcaktuar me Rishikimin, që është pjesë përbërëse e këtij dekreti.
III
Sipas nenit 110, paragrafët 1 dhe 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e ligjeve me Kushtetutën si dhe për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Sipas nenit 38 paragrafët 2 dhe 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse ka vendosur tashmë për të njëjtën çështje dhe nuk ka arsye për një vendim të ndryshëm edhe kur ka pengesa të tjera procedurale për vendimmarrje për iniciativën.
Nisur nga analiza e pretendimeve në iniciativën konkrete që kërkon vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 2 të Dekretit për ndryshimin e Dekretit për lartësinë e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore që privatizohet, mënyrën dhe procedurën e pagesës së kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore, konstatuam se kjo gjykatë tashmë ka vepruar dhe me Vendimin U. nr. 36/2022 nga 15 maji i vitit 2024, e ka shfuqizuar nenin 2 të Dekretit për ndryshimin e Dekretit për lartësinë e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore që privatizohet, mënyrën dhe procedurën e pagesës së kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore. Vendimi është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 121 të datës 10.06.2024 dhe që atëherë ka fuqi juridike.
Në vendimin në fjalë, Gjykata vlerësoi se subjektet e ligjit të cilët kanë filluar procedurën për privatizimin e tokës ndërtimore në përputhje me regjimin dhe kushtet e mëparshme ligjore dhe i kanë përfunduar këto procedura, kanë qenë në të njëjtën pozitë juridike dhe faktike me subjektet që kanë filluar procedurën, por nuk kanë përfunduar (pavarësisht nga shkaqet e saj) në përputhje me regjimin ligjor dhe kushtet në kohën e inicimit të procedurave. Dallimi që disa i kanë përfunduar dhe të tjerët nuk i kanë përfunduar procedurat e filluara, nuk ndryshon faktin se në të njëjtat rregulla ligjore kanë kërkuan realizimin e të drejtave të tyre të parashikuara me ligj dhe dekret. Megjithatë, me ndryshimet e kushteve dhe lartësisë së kompensimit me dispozitën e kontestuar të Dekretit, ato subjekte që nuk kanë përfunduar procedurat deri në ditën e hyrjes në fuqi të ndryshimeve, vendosen në pozitë të pabarabartë dhe më pak të favorshme, krahasuar me ata që kanë përfunduar procedurat, me çka vihet në pikëpyetje parimi i barazisë, i përcaktuar në nenin 9 të Kushtetutës.
Bazuar në analizën e mësipërme kushtetuese-gjyqësore të dispozitave kushtetuese si dhe në analizën e dispozitës kontestuese nga neni 2 i Dekretit, Gjykata përcaktoi se dispozita e kontestuar nga neni 2 i Dekretit për ndryshimin e Dekretit për lartësinë e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore që do të privatizohet, mënyra dhe procedura për marrjen e kompensimit për privatizimin e tokës ndërtimore nuk është në përputhje me nenin 8 paragrafi 1 alinetë 1 dhe 3, nenin 9 dhe nenin 52 paragrafi 4 të Kushtetutës.
Për këto arsye, Gjykata vlerësoi se në rastin konkret ekzistojnë pengesa procedurale që Gjykata të angazhohet në një analizë kushtetuese-gjyqësore të nenit 2 të dekretit kontestues, respektivisht neni 2 i kontestuar i dekretit tashmë ka qenë lëndë vlerësimi në Gjykatë dhe është shfuqizuar, për këtë arsye nuk është më në rendin juridik, që plotëson kushtet për refuzimin e iniciativës në kuptim të nenit 38 paragrafët 2 dhe 3 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese.
IV
Nisur nga sa më sipër, Gjykata, vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski