У.бр.137/2024

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.137/2024
Скопје, 25.09.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска,  д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 73 и член 79 ств 2 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” број 115/2024), на седницата одржана на 25 септември 2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот за административни службеници („Службен весник на Република Македонија” број 27/2014, 199/2014, 48/2015, 154/2015, 5/2016, 142/2016 и 11/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 275/2019, 14/2020, 215/2021 и 99/2022).

2. Ова решение ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.

Образложение

I

Оливер Давидовски од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот означен во точката 1 од Решението.

Во иницијативата се наведува дека член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот за административни службеници, е спротивен на начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот и правната сигурност на граѓаните како негов составен елемент.

Причините за неуставноста на членот од Законот подносителот ги образложува со наводи дека неоправданото отсуство од работа најмалку три работни дена последователно во еден месец и неоправданото отсуство од работа најмалку пет работни дена во текот на една календарска година од член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот, не можат да се подведат како причини за престанок на работниот однос по сила на закон со едноставно констатирање за нивното постоење, како што е случај со престанокот на работниот однос по сила на закон предвиден во останатите алинеи на член 98 став 5 од Законот, каде органот кој го носи решението на декларативен начин го утврдува настапувањето на објективните услови по сила на закон, и истите не подлежат на никакво понатамошно преиспитување или преоценување, бидејќи нивното постоење не е спорно за органот, што не може да биде случај кога станува збор за престанок на работниот однос по основите наведени во оспорените алинеи 7 и 10 на член 98 став 5 од Законот.

Понатаму, во иницијативата се наведува дека терминот „оправдано”, односно „неоправдано” отсуство од работа, само по себе е фактичко прашање, секогаш од спорна природа, кое не може однапред по сила на закон, едноставно да се констатира, бидејќи не е објективна претпоставка којашто неминовно постои, туку неговото постоење секогаш треба посебно да се утврди од случај до случај (дали навистина постоело отсуство, колку долго траело, бројот на денови во кои постоело отсуство и за кои од нив постоело оправдано, а за кои неоправдано отсуство).

Во иницијативата подносителот укажува како треба да се постапува за вакви фактички прашања, односно дека тие треба посебно да се претресат, по потреба да се изврши увид во посебна документација, да се сослушаат сведоци и слично, но и да му се даде можност на лицето да се произнесе по однос на овие претпоставки, сè со цел да се утврди фактичката состојба на која би се темелело решението за престанок на работниот однос по сила на закон. Наведува и дека Законот не дава никакво објаснување што претставува неоправдано отсуство, на кој начин тоа се утврдува, кога се утврдува, дали на крајот на секоја календарска година (особено неоправданоста на оние пет дена во текот на една година), и кој воопшто ја утврдува неоправданоста на отсуствата, дали е потребно да постои некаков предлог за поведување/иницирање на некаква постапка којашто ќе резултира со донесување на ваков вид на решение, дали ќе му се даде можност на административниот службеник да се запознае, а следствено на тоа и да се произнесе по однос на ова прашање, пред да биде донесено решението, па од наведените причини смета дека оспорените одредби содржани во член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот, не се јасни, а со тоа и дека постои можност од различно нивно толкување и арбитрарност во постапувањето, што го довдедува во прашање начелото на владеење на правото и правната сигурност на граѓаните.

За подносителот не е спорно дека административниот службеник согласно Законот за административни службеници е лично одговорен за вршењето на работите и работните задачи од работното место и дека за повреда на службената должност одговара дисциплински, за што во Законот се утврдени видовите на дисциплинска одговорност (дисциплинска неуредност и дисциплински престап), чии постапки се подетално елаборирани во Законот, но поставува прашање дали местото на овие две правни претпоставки треба да биде токму во законската одредба од член 98 став 5 од Законот, којашто ги регулира ситуациите на престанок на работниот однос по сила на закон, или пак да бидат поместени во член 98 став 1 алинеја 4 од Законот којшто предвидува дека работниот однос на административниот службеник му престанува и во други случаи утврдени со овој и друг закон или колективен договор. Според подносителот, содржините на оспорените алинеи 7 и 10 на член 98 став 5 од Законот, претставуваат други случаи коишто доведуваат до престанок на работниот однос на административниот службеник, како што било предвидено во Законот за државните службеници каде во посебна одредба, надвор од одредбата којашто предвидувала престанок на работниот однос по сила на закон, била уредена содржината на сега оспорената алинеја 7 на член 98 став 5 од Законот за административни службеници. Наведува и дека уште повеќе е загрижувачко што законодавецот ја сместил оспорената алинеја 10 на член 98 став 5 од Законот, ни повеќе ни помалку во основите за престанок на работниот однос по сила на закон, при што останува уште понејасно кој и кога би го утврдил неоправданото отсуство од пет работни дена во текот на една календарска година, и кој и на каков начин, на таквото отсуство би му дал квалификација на неоправдано отсуство и во каква постапка.

На крајот, подносителот уште еднаш нагласува дека на одредбите содржани во оспорените алинеи 7 и 10 на членот од Законот, не им е местото во делот на одредбите за престанок на работниот однос по сила на закон и дека за утврдување на постоење или непостоење на овие правни претпоставки, односно фактички прашања, неминовно е да претходи посебна постапка за утврдување на спорните факти – оправданост или неоправданост на самиот изостанок, како и должината на времетраењето на тој изостанок, односно нивното утврдување да произлезе од една целосно спроведена постапка на (пре)испитување, а никако единствено по сила на закон, каде што не е јасно кој и на каков начин ќе го утврдува постоењето или непостоењето на спорните правни претпоставки и дали тоа нема да остави сомнеж на различно толкување и постапување.

Во иницијативата, покрај член 8 став 1 алинеја 3 (владеење на правото) од Уставот, подносителот ги цитира и уставните одредби од член 32 (право на работа и права од работен однос) и член 34 (право на социјална сигурност и социјално осигурување) без да ги наведе причините за спротивноста на оспорениот член од Законот со овие уставни одредби, а го цитира и член 51 (согласност на законите со Уставот, а сите други прописи со Уставот и законите и должност на секој да ги почитува Уставот и законите), со барање Уставниот суд да поведе постапка со која ќе се укинат оспорените алинеи на членот од Законот, а до донесување на конечната одлука, Судот да ја преиспита потребата од донесување на решение за запирање на извршувањето на поединечни акти или дејствија преземени врз основа на истите.

II

На седницата Судот утврди дека според член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот за административни службеници („Службен весник на Република Македонија” број 27/2014, 199/2014, 48/2015, 154/2015, 5/2016, 142/2016 и 11/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 275/2019, 14/2020, 215/2021 и 99/2022) на административниот службеник му престанува работниот однос по сила на закон, ако неоправдано отсуствува од работа најмалку три работни дена последователно во еден месец (алинеја 7) и ако неоправдано отсуствува од работа најмалку пет работни дена во текот на една календарска година (алинеја 10).

III

Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Со член 32 од Уставот е утврдено дека секој има право на работа, слободен избор на вработување, заштита при работењето и материјална обезбеденост за време на привремена невработеност. Секому, под еднакви услови, му е достапно секое работно место. Секој вработен има право на соодветна заработувачка. Секој вработен има право на платен дневен, неделен и годишен одмор. Од овие права вработените не можат да се откажат. Остварувањето на правата на вработените и нивната положба се уредуваат со закон и со колективни договори.

Според член 51 став 1 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.

Случаите на престанок на работниот однос на административниот службеник по сила на закон се предвидени во член 98 став 5 алинеи од 1 до 12 од Законот за административни службеници („Службен весник на Република Македонија” број 27/2014, 199/2014, 48/2015, 154/2015, 5/2016, 142/2016 и 11/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 275/2019, 14/2020, 215/2021 и 99/2022) и според овој член на административниот службеник му престанува работниот однос по сила на закон, ако:

-ја загуби работната способност со денот на доставувањето на правосилното решение за утврдување на загубената работна способност,
-му престане државјанството на Република Северна Македонија, со денот на доставувањето на решението за отпуст од државјанство на Република Северна Македонија,
-биде осуден за кривично дело во врска со службената должност, со денот на правосилноста на пресудата,
-му е изречена казна забрана за вршење на професија, дејност или должност, со денот на правосилноста на пресудата,
-поради издржување на казна затвор во траење подолго од шест месеци, со денот на започнувањето на издржување на казната,
-наполни 64 години возраст и 15 години пензиски стаж,
-неоправдано отсуствува од работа најмалку три работни дена последователно во еден месец,
-се утврди дека при вработувањето премолчил или дал невистинити податоци во однос на општите и посебните услови за вработување,
-во рок од три работни дена не се врати на работа по завршувањето на неплатеното отсуство,
-неоправдано отсуствува од работа најмалку пет работни дена во текот на една календарска година,
-органот на државната управа надлежен за инспекциски надзор во рок од една година утврди дека вработениот е вработен спротивно на одредбите од овој закон и
-други услови согласно со овој закон и посебните закони.

Со иницијативата се оспоруваат алинеите 7 и 10 на член 98 став 5 од Законот, за кои подносителот смета дека се недоволно јасни норми поради нивната недоуреденост во Законот за административни службеници со што не се знаело кој и на каков начин би го утврдил отсуството и кој би му дал квалификација на неоправдано отсуство, што оставало сомнеж за нивно различно толкување и постапување, спротивно на уставниот принцип на владеење на правото и правната сигурност на граѓаните.

Судот ги имаше предвид ваквите наводи од иницијативата како и изнесените причини за неуставноста на оспорениот член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот, но од аспект на истите, според Судот, не може основано да се покрене прашањето за нивната согласност со одредбите на Уставот, поради следното:

Според член 4 став 5 од Законот за административни службеници, за прашањата коишто се однесуваат на работниот однос на административните службеници, а кои не се уредени со овој закон, со Законот за вработени во јавниот сектор или со посебните закони и со колективните договори, се применуваат општите прописи за работните односи.

Законот за работните односи („Службен весник на Република Македонија” број 62/2005, 106/2008, 161/2008, 114/2009, 130/2009, 50/2010, 52/2010, 124/2010, 47/2011, 11/2012, 39/2012, 13/2013, 25/2013, 170/2013, 187/2013, 113/2014, 20/2015, 33/2015, 72/2015, 129/2015, 27/2016 и 120/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 110/2019, 267/2020, 151/2021, 288/2021 и 111/2023) е општ (генерален) пропис од сферата на работните односи.

Во член 3 став 1 од Законот за работните односи, се пропишува дека овој закон ги уредува и работните односи на работниците вработени во органите на државната власт, органите на единиците на локалната самоуправа, установите, јавните претпријатија, заводите, фондовите, организациите и други правни и физички лица кои вработуваат работници, доколку со друг закон поинаку не е определено. Според член 3 став 2 од наведениот закон, работниот однос може да престане само на начин и под услови утврдени со закон и колективен договор, а според член 3 став 3 од Законот, во работниот однос секоја од страните е должна да ги исполнува пропишаните и договорените права, обврски и одговорности.

Законот за работните односи во член 82 став 1 точка 1) (откажување на договорот за вработување поради кршење на работниот ред и дисциплина или работните обврски без отказен рок) уредува дека работодавачот може на работникот да му го откаже договорот за вработување без отказен рок во случаите на кршење на работниот ред и дисциплина или неисполнување на работните обврски утврдени со овој или друг закон, колективен договор, правилата за работниот ред и дисциплина и договорот за вработување, а особено ако работникот неоправдано изостане од работа три последователни работни дена или пет работни дена во текот на една година.

Исто така и според Законот за административни службеници, доколку административниот службеник неоправдано отсуства најмалку три работни дена последователно во еден месец и најмалку пет работни дена во текот на една календарска година, тоа според оспорениот член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот, повлекува престанок на работниот однос по сила на закон, што значи по автоматизам, без отказен рок.

Со член 32 став 5 од Уставот, е утврдено дека остварувањето на правата на вработените и нивната положба се уредуваат со закон и со колективни договори. Согласно уставното овластување на законодавецот да донесува закони, законодавецот има право со закон да ги уредува правата од работен однос за вработените, вклучително и нивните обврски, работни должности и одговорности.

Согласно со закон и колективен договор, вработените имаат право да користат отсуства од работа по различни основи, но и обврска отсуствата да ги користат на начин и во обем предвиден со закон и со колективен договор. Воедно, должност е на вработениот за секоја спреченост за доаѓање на работа да го извести работодавачот за причините за отсуството од работа, вклучително и да приложи соодветна документација со која ќе го оправда своето отсуство од работа за деновите во коишто отсуствувал.

Член 116 ставови 6, 7 и 8 од Законот за работните односи уредува: (6) Работодавачот е должен да води евиденција за полното работно време. (7) Работодавач кој има над 25 вработени и кај кого процесот на работата се врши на една или повеќе локации е должен на секоја локација да води електронско евидентирање на полното работно време и на прекувремената работа. (8) Работодавачот кој има до 25 вработени е должен да води евидентен лист за присуство на работа на работниците со наведување на податоци за почетокот и завршетокот на работното време.

Согласно со член 36 (должност за известување за отсуство од работа) од Законот за вработените во јавниот сектор („Службен весник на Република Македонија” број 27/2014, 199/2014, 27/2016, 35/2018 и 198/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 143/2019 и 14/2020) (1) Вработените во јавниот сектор се должни да го почитуваат работното време на работодавачот. (2) Во случај на спреченост за доаѓање на работа, вработените се должни да го известат непосредно претпоставениот, односно раководното лице на институцијата до истекот на дневното работното време на работодавачот. (3) По исклучок од ставот (1) на овој член кога спреченоста за доаѓање на работа е настаната од виша сила, известувањето за спреченост за доаѓање на работа, вработените се должни да го достават веднаш по престанувањето на причината која го оневозможила известувањето.

Според член 41 (престанок на работен однос) од Законот за вработените во јавниот сектор, на вработените во јавниот сектор работниот однос им престанува со спогодба, по нивно барање, по сила на закон и во други случаи утврдени со закон и/или колективен договор.

Од содржината на оспорениот член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот за административни службеници, произлегува дека оспорените алинеи јасно упатуваат на претходно веќе утврдена состојба на отсуства, непоткрепени со соодветна документација или докази со кои тие би се оправдале, што е обврска на административниот службеник, како што е обврска на работодавачот да води евиденција за присуството на работа за своите вработени, што подразбира и евиденција за нивните отсуства. Во конкретниот случај, како посебна причина за престанок на работниот однос по сила на закон, законодавецот ја предвидел конкретната состојба предизвикана од самиот вработен – неоправданите отсуства од работа опишани во оспорените алинеи на членот од Законот. При ова, иако Законот за административни службеници не содржи посебна одредба за должноста од водење на евиденција за полното работно време, институциите согласно со член 4 став 5 од овој закон, се должни да ги применуваат општите прописи за работните односи и на соодветен начин да уредат и водат евиденција за присуството на работа на административните службеници, односно да го евидентираат секое присуство и отсуство од работа на вработените, па во оваа смисла нејасни се наводите од подносителот преку прашањата коишто ги поставува во однос на тоа како ќе се утврдело отсуството на административниот службеник и кој тоа ќе го утврди.

Понатаму, за подносителот на иницијативата не се јасни оспорените алинеи 7 и 10 содржани во член 98 став 5 од Законот, бидејќи Законот не давал одговор што се подразбира под неоправдано отсуство од работа, па во таа смисла според подносителот, оспорените алинеи на членот од Законот не се во согласност со уставното начело на владеење на правото.

Според Судот, употребената формулација „неоправдани”, не може да ги доведе под уставно сомнение оспорените законски одредби, од причини што самиот збор јасно укажува дека станува збор за евидентирани повеќе отсуства од работа коишто административниот службеник, не ги оправдал, со што се сметаат за неоправдани, што неспорно упатува на нивна претходна утврденост како такви, во спротивно и не би се квалификувале како „неоправдани” отсуства. Воедно, неосновани се наводите од иницијативата дека административниот службеник нема можност да се произнесе за причините за наведените отсуства од работа, односно истите да ги оправда, од причини што работна должност и обврска на административниот службеник, утврдена со закон, е за своите отсуства од работа навремено да го извести претпоставениот во административната служба и истите да ги оправда, поради што, Судот, за неосновани ги смета наводите од иницијативата дека оспорениот член од Законот е нејасен и непрецизен, односно дека ја загрозува правната сигурност на граѓаните.

Неоправданото отсуство од работа е непочитување и кршење на работниот ред и дисциплина. Во конкретниот случај, законодавецот уредил дека само неоправданите отсуства од работа најмалку три работни дена последователно во еден месец и неоправданите отсуства од работа најмалку пет работни дена во текот на една календарска година согласно со оспорениот член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот, повлекуваат престанок на работниот однос по сила на закон, додека за неоправдано отсуство од работа два работни дена во текот на една календарска година, административниот службеник сноси дисциплинска одговорност за дисциплинска неуредност со што согласно со член 74 став 1 алинеи 1 и 2 од Законот за административни службеници, може да му се изрече дисциплинска мерка писмена опомена или парична казна. Воедно, согласно со член 73 став 1 точка 10) од Законот за административни службеници, повторувањето на дисциплинската неуредност повеќе од два пати во тековната година, се смета за дисциплински престап, односно за потешка повреда на службената должност, работната дисциплина, угледот на институцијата или угледот на административниот службеник, а според член 74 став 2 алинеи 1, 2 и 3 од Законот, со одлука за утврден дисциплински престап на административниот службеник може да му се изрече парична казна, распоредување на работно место во непосредно пониско ниво, но и престанок на работниот однос кога настапиле штетни последици за институцијата, а притоа не се утврдени олеснителни околности за административниот службеник кој го сторил престапот.

Во контекст на ова, право е на законодавецот со закон да ги уредува правата и обврските на вработените, но право е на законодавецот со закон да ги предвиди и одговорностите на административните службеници како и последиците со кои можат да се соочат во случај на кршење на обврските и работните должности предвидени со закон. Во конкретниот случај, како последица од неоправданото отсуства од работа најмалку три работни дена последователно во еден месец и неоправданото отсуствува од работа најмалку пет работни дена во текот на една календарска година, законодавецот со оспорениот член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот, предвидел престанок на работниот однос по сила на закон. Решението за престанок на работниот однос на административниот службеник според член 98 став 7 од Законот го донесува раководното лице на институцијата, против кое, согласно со член 98 став 10 од Законот, административниот службеник има право во рок од осум дена да поднесе жалба до Агенцијата, односно до надлежен орган согласно со овој закон. Според одредбите од член 19 од Законот за административни службеници, Комисијата одлучува по жалби и приговори на административните службеници во втор степен и истата се формира во рамките на Агенцијата. Комисијата одлучува во рок од осум работни дена од денот на приемот на жалбата, доставена од првостепениот орган. Првостепениот орган е должен во прилог на жалбата, до Комисијата да ја достави потребната документација која е од битно значење за правилно решавање на предметот. Жалбата го одлага извршувањето на актот донесен од страна на првостепениот орган, а против одлуката на Комисијата незадоволниот административен службеник може да поднесе тужба пред надлежен суд во рок од 15 дена од денот на нејзиниот прием.

Оттука, неосновани се наводите од иницијативата дека оспорениот член од Законот создава арбитрарност во постапувањето и ја загрозува правната сигурност на граѓаните бидејќи на административниот службеник му е обезбедено правно средство жалба пред надлежен орган, како и правно средство тужба пред надлежен суд, преку кои ќе може да го побива решението за престанок на работниот однос по сила на закон, односно да го докажува спротивното.

Понатаму, како причини за неуставноста на оспорениот член од Законот, подносителот изнесува свое видување дека оспорените алинеи 7 и 10 содржани во член 98 став 5 од Законот се погрешно сместени во одредбите на наведениот член од Законот, односно дека не им е местото во делот на одредбите за престанок на работниот однос по сила на закон, и дека законодавецот требало да ги уреди под други случаи коишто доведуваат до престанок на работниот однос на административниот службеник, како што било предвидено во претходниот Закон за државните службеници. Поврзано со ова, подносителот се повикува на Законот за административни службеници, конкретно на одредбите со кои се утврдени видовите на дисциплинска одговорност (дисциплинска неуредност и дисциплински престап), прашувајќи дали местото на оспорените алинеи 7 и 10, треба да биде токму во законската одредба од член 98 став 5 од Законот, којашто ги регулира ситуациите на престанок на работниот однос по сила на закон. Меѓутоа, од аспект на ваквите наводи не може да се разгледува согласноста на законските одредби со одредбите на Уставот. Во надлежност на законодавецот е да ги креира нормите во законите, а во надлежност на Уставниот суд, е да одлучува за согласноста на содржините на нормите креирани во законите со одредбите на Уставот.

Во иницијативата без никакви аргументи подносителот само ги цитира член 32 и член 34 на Уставот, а во отсуство на јасни причини за нивното наведување, Судот не може да се произнесе во однос на истите.

Имајќи го предвид погоре изнесеното, пред Судот, не се постави прашањето за согласноста на оспорениот член 98 став 5 алинеи 7 и 10 од Законот за административни службеници со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија.

IV

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

 

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.137/2024
Shkup, 25.09.2024

 

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr. Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska – Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 73 dhe 79 paragrafi 2 i Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 115/2024), në seancën e mbajtur më 25 shtator 2024, miratoi

A K T V E N D I M

1. NUK INICIOHET proccedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 98 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 27/2014, 199/2014, 48/2015, 154/2015, 5/2016, 142/2016 dhe 11/2018 dhe „Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 275/2019, 14/2020, 215/2021 dhe 99/2022).

2. Ky aktvendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

I

Oliver Davidovski nga Shkupi, Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, i parashtroi iniciativë për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së dispozitave të Ligjit të paraqitur në pikën 1 të Aktvendimit.

Në iniciativë thuhet se neni 98 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë është në kundërshtim me parimin e sundimit të ligjit nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës dhe sigurinë juridike të qytetarëve si element përbërës i tij.

Arsyet për jokushtetutshmërinë e nenit të Ligjit parashtruesi i shpjegon duke pretenduar se mungesa e pajustifikuar nga puna për të paktën tre ditë pune radhazi brenda një muaji dhe mungesa e pajustifikuar nga puna për të paktën pesë ditë pune gjatë një viti kalendarik nga neni 98 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit nuk mund të citohen si arsye për ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit duke e konstatuar thjesht ekzistencën e tyre, siç është rasti me ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit të parashikuar në alinetë e mbetura të nenit 98 paragrafi 5 i Ligjit, ku organi që e lëshon aktvendimin në mënyrë deklarative përcakton ndodhjen e kushteve objektive me forcën e ligjit, dhe ato nuk i nënshtrohen ndonjë shqyrtimi ose rivlerësimi të mëtejshëm, sepse ekzistenca e tyre nuk është e diskutueshme për organin, gjë që nuk mund të jetë rasti kur bëhet fjalë për ndërprerjen e marrëdhënies së punës mbi bazat e deklaruara në alinetë 7 dhe 10 të kontestuara në nenin 98 paragrafi 5 i Ligjit.

Për më tepër, iniciativa thekson se termi mungesë “e justifikuar”, ose “e pajustifikuar” nga puna, është në vetvete një çështje faktike, gjithmonë e një natyre të diskutueshme, e cila nuk mund të përcaktohet thjesht paraprakisht me forcën e ligjit, sepse nuk është një supozim objektiv që ekziston në mënyrë të pashmangshme, por ekzistenca e tij duhet të përcaktohet gjithmonë veçmas rast pas rasti (nëse ka pasur vërtet mungesë, sa ka zgjatur, numri i ditëve në të cilat ka pasur mungesë dhe për cilat prej tyre ka pasur mungesë të justifikuar dhe për cilat mungesë të pajustifikuar).

Në iniciativë, parashtruesi tregon se si duhet të trajtohen çështje të tilla faktike, përkatësisht që ato duhet të hetohen veçmas, nëse është e nevojshme, duhet të inspektohet dokumentacion i veçantë, duhet të dëgjohen dëshmitarë, etj., por edhe që personit duhet t’i jepet mundësia të shprehë mendimin e tij/saj në lidhje me këto supozime, të gjitha me qëllim përcaktimin e situatës faktike mbi të cilën do të bazohej vendimi për ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit. Gjithashtu thuhet se Ligji nuk jep asnjë shpjegim se çfarë përbën mungesë të pajustifikuar, si përcaktohet, kur përcaktohet, nëse në fund të çdo viti kalendarik (sidomos pajustifikimi i atyre pesë ditëve gjatë një viti), dhe kush e përcakton pajustifikimin e mungesave në përgjithësi, nëse është e nevojshme të ketë ndonjë propozim për fillimin e ndonjë procedure që do të rezultojë në miratimin e këtij lloji vendimi, nëse nëpunësit administrativ do t’i jepet mundësia të njihet dhe rrjedhimisht të shprehë mendimin e tij për këtë çështje, para se të miratohet aktvendimi dhe për këtë arsye për arsyet e deklaruara ai konsideron se dispozitat e kontestuara të përfshira në nenin 98 paragrafin 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit nuk janë të qarta dhe për këtë arsye se ekziston mundësia e interpretimit të tyre të ndryshëm dhe arbitraritetit në procedurë, gjë që vë në pikëpyetje parimin e sundimit të ligjit dhe sigurinë juridike të qytetarëve.

Për parashtruesin nuk është kontestuese se nëpunësi administrativ, në përputhje me Ligjin për Nëpunësit Administrativë, është personalisht përgjegjës për kryerjen e punës dhe detyrave të punës në vendin e punës dhe se ai i nënshtrohet masave disiplinore për shkelje të detyrës zyrtare, për të cilat Ligji përcakton llojet e përgjegjësisë disiplinore (sjellje të keqe disiplinore dhe kundërvajtje disiplinore), procedurat për të cilat janë elaboruar më hollësisht në Ligj, por ai ngre pyetjen nëse vendi i këtyre dy supozimeve ligjore duhet të jetë pikërisht në dispozitën ligjore të nenit 98 paragrafi 5 i Ligjit, i cili i rregullon situatat e ndërprerjes së punësimit me forcën e ligjit, apo nëse ato duhet të zhvendosen në nenin 98 paragrafin 1 alinenë 4 të Ligjit, i cili parashikon se marrëdhënia e punës së nëpunësit administrativ përfundon edhe në raste të tjera të përcaktuara me këtë dhe ligje të tjera ose marrëveshje kolektive. Sipas parashtruesit, përmbajtja e alineve të kontestuara 7 dhe 10 të nenit 98 paragrafi 5 të Ligjit përfaqësojnë raste të tjera që çojnë në ndërprerjen e marrëdhënies së punës së nëpunësit administrativ, siç parashikohet në Ligjin për Nëpunësit Shtetërorë, ku në një dispozitë të veçantë, jashtë dispozitës që parashikonte ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit, rregullohej përmbajtja e alinesë 7 tani të kontestuar të nenit 98 paragrafi 5 i Ligjit për Nëpunësit Administrativë. Gjithashtu, potencon se është edhe më shqetësuese që ligjvënësi e ka vendosur alinenë e kontestuar 10 të nenit 98 paragrafin 5 të Ligjit, as më shumë dhe as më pak, në bazat e ndërprerjes së marrëdhënies së punës me forcën e ligjit, me ç’rast mbetet edhe më e paqartë se kush dhe kur do ta përcaktonte mungesën e pajustifikuar prej pesë ditësh pune gjatë një viti kalendarik dhe kush dhe në çfarë mënyre do ta kualifikonte mungesën e tillë si mungesë të pajustifikuar dhe në çfarë procedure.

Në fund, parashtruesi thekson edhe një herë se dispozitat e përfshira në alinetë e kontestuara 7 dhe 10 të nenit të Ligjit nuk kanë vend në pjesën për ndërprerjen e punësimit me forcën e ligjit dhe se për të përcaktuar ekzistencën ose mosekzistencën e këtyre supozimeve ligjore, pra çështjeve faktike, është e pashmangshme që një procedurë e veçantë duhet të paraprijë për të përcaktuar faktet e kontestuara – justifikimin ose pajustifikimin e vetë mungesës, si dhe kohëzgjatjen e asaj mungese, pra përcaktimin e tyre duhet ta rezultojë nga një procedurë (ri)shqyrtimi i zbatuar plotësisht dhe në asnjë mënyrë vetëm me forcën e ligjit, ku nuk është e qartë se kush dhe në çfarë mënyre do ta përcaktojë ekzistencën ose mosekzistencën e supozimeve ligjore të kontestuara dhe nëse kjo nuk do të lërë hapësirë për interpretim dhe veprim të ndryshëm.

Në iniciativë, përveç nenin 8 paragrafin 1 alinenë 3 (sundimi i ligjit) të Kushtetutës, parashtruesi i citon edhe dispozitat kushtetuese të nenit 32 (e drejta për punë dhe të drejtat që rrjedhin nga marrëdhënia e punës) dhe nenit 34 (e drejta për sigurime shoqërore dhe sigurim shoqëror) pa i deklaruar arsyet për kundërshtimin e nenit të kontestuar të Ligjit me këto dispozita kushtetuese, ndërsa gjithashtu e citon nenin 51 (përputhshmëria e ligjeve me Kushtetutën, ndërsa e të gjitha rregullave të tjera me Kushtetutën dhe ligjet, si dhe obligimin e secilit për ta respektuar Kushtetutën dhe ligjet), me një kërkesë që Gjykata Kushtetuese të fillojë një procedurë për shfuqizimin e alineve të kontestuara të nenit të Ligjit, ndërsa deri në marrjen e vendimit përfundimtar, Gjykata ta shqyrtojë nevojën për miratimin e një aktvendimi për të ndaluar ekzekutimin e akteve ose veprimeve individuale të ndërmarra në bazë të tyre.

II

Në seancë Gjykata përcaktoi se sipas nenit 98 paragrafit 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë  („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 27/2014, 199/2014, 48/2015, 154/2015, 5/2016, 142/2016 dhe 11/2018 и „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 275/2019, 14/2020, 215/2021 dhe 99/2022) nëpunësit administrativ marrëdhënia e punës i ndërpritet me forcën e ligjit nëse ai mungon pa arsye nga puna për të paktën tri ditë pune radhazi brenda një muaji (alineja 7) dhe nëse mungon pa arsye nga puna për të paktën pesë ditë pune gjatë një viti kalendarik (alineja 10).

III

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i ligjit është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Me nenin 32 të Kushtetutës përcaktohet se secili ka të drejtë për punë, zgjedhje të lirë të punësimit, mbrojtje në punë dhe siguri materiale gjatë papunësisë së përkohshme. Çdo vend pune është i disponueshëm për të gjithë, në kushte të barabarta. Çdo punonjës ka të drejtë për të ardhura përkatëse. Çdo punonjës ka të drejtë për pushim të paguar ditor, javor dhe vjetor. Punonjësit nuk mund të heqin dorë nga këto të drejta. Ushtrimi i të drejtave të punonjësve dhe pozita e tyre rregullohen me ligj dhe marrëveshje kolektive.

Sipas nenit 51 paragrafi 1 i Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin.

Rastet e ndërprerjes së marrëdhënies së punës së një nëpunësi administrativ me forcën e ligjit janë parashikuar në nenin 98 paragrafin 5 alinetë 1 deri në 12 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 27/2014, 199/2014, 48/2015, 154/2015, 5/2016, 142/2016 dhe 11/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 275/2019, 14/2020, 215/2021 dhe 99/2022) dhe sipas këtij neni marrëdhënia e punës së një nëpunësi administrativ ndërpritet me forcën e ligjit nëse:
– e ka humbur aftësinë e punës në ditën e dorëzimit të aktvendimit të plotfuqishëm për përcaktimin e aftësisë së humbur të punës,
– ka pushuar së qeni shtetas i Republikës së Maqedonisë së Veriut, në ditën e dorëzimit të vendimit për pushim nga shtetësia e Republikës së Maqedonisë së Veriut,
– është dënuar për krim që lidhet me detyrën zyrtare, me ditën e aktvendimit të plotfuqishëm,
– është dënuar me ndalim për kryerjen e profesionit, veprimtarisë ose detyrës, në ditën e aktvendimit të plotfuqishëm,
– ka vuajtur dënim me burg për një periudhë më të gjatë se gjashtë muaj, në ditën e fillimit të vuajtjes së dënimit,
-e ka mbushur moshën 64 vjeç dhe ka 15 vjet stazh pensioni,
– ka munguar pa të drejtë nga puna të paktën tre ditë pune radhazi brenda një muaji,
– është konstatuar se ka heshtur ose ka dhënë informacione të rreme në lidhje me kushtet e përgjithshme dhe të veçanta të punësimit gjatë punësimit,
– nuk është kthyer në punë brenda tre ditëve pune pas përfundimit të lejes së papaguar,
– mungon pa të drejtë nga puna të paktën pesë ditë pune gjatë një viti kalendarik,
-organi i administratës shtetërore përgjegjës për mbikëqyrjen inspektuese përcakton brenda një viti se punonjësi është punësuar në kundërshtim me dispozitat e këtij ligji dhe
-kushte të tjera në përputhje me këtë ligj dhe ligjet e veçanta.

Me iniciativën kontestohen alinetë 7 dhe 10 të nenit 98 paragrafi 5 i Ligjit, të cilat parashtruesi i konsideron si norma jo mjaftueshëm të qarta për shkak të mungesës së rregullimit të tyre në Ligjin për Nëpunësit Administrativë, gjë që e bën të panjohur se kush dhe në çfarë mënyre do ta përcaktonte mungesën dhe kush do ta kualifikonte atë si mungesë të pajustifikuar, gjë që lë dyshime për interpretimin dhe veprimin e tyre të ndryshëm, në kundërshtim me parimin kushtetues të sundimit të ligjit dhe sigurinë juridike të qytetarëve.

Gjykata i mori parasysh këto pretendime nga iniciativa, si dhe arsyet e deklaruara për jokushtetutshmërinë e nenit 9 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të kontestuar të Ligjit, por nga perspektiva e të njëjtit, sipas Gjykatës, çështja e përputhshmërisë së tyre me dispozitat e Kushtetutës nuk mund të ngrihet mbi një bazë të arsyeshme, për shkak të sa vijon:

Sipas nenit 4 paragrafi 5 i Ligjit për Nëpunësit Administrativë, për çështjet që lidhen me marrëdhënien e punës së nëpunësve administrativë, të cilat nuk rregullohen me këtë Ligj, Ligjin për të Punësuarit në Sektorin Publik ose me ligje të veçanta dhe marrëveshje kolektive, zbatohen rregullat e përgjithshme për marrëdhëniet e punës.

Ligji për Marrëdhëniet e Punës (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 62/2005, 106/2008, 161/2008, 114/2009, 130/2009, 50/2010, 52/2010, 124/2010, 47/2011, 11/2012, 39/2012, 13/2013, 25/2013, 170/2013, 187/2013, 113/2014, 20/2015, 33/2015, 72/2015, 129/2015, 27/2016 dhe 120/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 110/2019, 267/2020, 151/2021, 288/2021 dhe 111/2023) është një rregull i përgjithshëm në fushën e marrëdhënieve të punës.

Në nenin 3 paragrafin 1 të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës përcakton se ky ligj i rregullon edhe marrëdhëniet e punës së punëtorëve të punësuar në organet e qeverisjes shtetërore, organet e njësive të vetëqeverisjes lokale, institucionet, ndërmarrjet publike, entet, fondet, organizatat dhe personat e tjerë juridikë dhe fizikë që punësojnë punëtorë, përveç nëse përcaktohet ndryshe me ligj tjetër. Sipas nenit 3 paragrafit 2 të Ligjit të lartpërmendur, marrëdhënia e punës mund të ndërpritet vetëm në mënyrën dhe kushtet e përcaktuara me ligj dhe një marrëveshje kolektive ndërsa sipas nenit 3 paragrafit 3 të Ligjit, në marrëdhënien e punës secila palë është e detyruar t’i përmbushë të drejtat, detyrimet dhe përgjegjësitë e përcaktuara dhe të dakorduara.

Ligji për Marrëdhëniet e Punës në nenin 82 paragrafi 1 pika 1) (ndërprerja e kontratës së punës për shkak të shkeljes së rendit dhe disiplinës së punës ose detyrimeve të punës pa afat paralajmërimi) përcakton se punëdhënësi mund ta ndërpresë kontratën e punës së punonjësit pa afat paralajmërimi në rastet e shkeljes së rendit dhe disiplinës së punës ose mospërmbushjes së detyrimeve të punës të përcaktuara me këtë ose një ligj tjetër, marrëveshjen kolektive, rregullat për renditjen dhe disiplinën e punës dhe kontratën e punës dhe veçanërisht nëse punonjësi mungon pa arsye nga puna për tre ditë pune radhazi ose pesë ditë pune gjatë një viti.

Gjithashtu, sipas Ligjit për Nëpunësit Administrativë, nëse nëpunësi administrativ mungon pa arsye për të paktën tre ditë pune radhazi në një muaj dhe të paktën pesë ditë pune gjatë një viti kalendarik, kjo, sipas nenit të kontestuar 98 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit, sjell ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit, që do të thotë automatikisht, pa afat për largimin nga puna.

Me nenin 32 paragrafin 5 të Kushtetutës, përcaktohet se ushtrimi i të drejtave të punonjësve dhe statusi i tyre rregullohen me ligj dhe marrëveshje kolektive. Në përputhje me autoritetin kushtetues të ligjvënësit për të miratuar ligje, ligjvënësi ka të drejtë t’i rregullojë me ligj të drejtat që rrjedhin nga punësimi për punonjësit, duke i përfshirë detyrimet, detyrat dhe përgjegjësitë e tyre në punë.

Në përputhje me ligjin dhe marrëveshjen kolektive, punonjësit kanë të drejtë t’i shfrytëzojnë mungesat nga puna për arsye të ndryshme, por edhe detyrimin për t’i shfrytëzuar mungesat në mënyrën dhe në masën e parashikuar nga ligji dhe marrëveshje kolektive. Në të njëjtën kohë, është detyrë e punonjësit ta njoftojë punëdhënësin për arsyet e mungesës nga puna për çdo pengesë për të ardhur në punë, duke përfshirë edhe paraqitjen e dokumentacionit të duhur që justifikon mungesën e tij nga puna për ditët në të cilat ai ka munguar.

Neni 116 paragrafët 6, 7 dhe 8 të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës përcakton: (6) Punëdhënësi është i detyruar të mbajë evidencë për punën me orar të plotë. (7) Një punëdhënës që i ka mbi 25 punonjës dhe procesi i punës i të cilit kryhet në një ose më shumë vende është i detyruar të mbajë evidencë elektronike të punës me orar të plotë dhe punës jashtë orarit në secilin vend. (8) Një punëdhënës që i ka deri në 25 punonjës është i detyruar të mbajë një evidencë të pjesëmarrjes së punonjësve në punë, duke treguar të dhënat për fillimin dhe mbarimin e orarit të punës.

Në përputhje me nenin 36 (detyrimi për të raportuar mungesën nga puna) të Ligjit për të Punësuarit në Sektorin Publik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 27/2014, 199/2014, 27/2016, 35/2018 dhe 198/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 143/2019 dhe 14/2020) (1) Të punësuarit në sektorin publik janë të detyruar ta respektojnë orarin e punës së punëdhënësit. (2) Në rast të pamundësisë për të ardhur në punë, të punësuarit janë të detyruar ta njoftojnë eprorin e tyre drejtpërdrejtë, përkatësisht drejtuesin e institucionit, deri në fund të orarit ditor të punës së punëdhënësit. (3) Si përjashtim nga paragrafi (1) i këtij neni, kur pamundësia për të ardhur në punë është shkaktuar nga forca madhore, të punësuarit janë të detyruar të paraqesin njoftimin për pamundësinë për të ardhur në punë menjëherë pas ndërprerjes së arsyes që e ka bërë njoftimin të pamundur.

Sipas nenit 41 (ndërprerja e marrëdhënies së punës) të Ligjit për Punonjësit në Sektorin Publik, marrëdhënia e punës e punonjësve të sektorit publik ndërpritet me marrëveshje, me kërkesën e tyre, me forcën e ligjit dhe në raste të tjera të përcaktuara me ligj dhe/ose marrëveshje kolektive.

Nga përmbajtja e nenit të kontestuar 98 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë, rrjedh se alinetë e kontestuara i referohen qartë një situate të përcaktuar të mungesave, të pambështetura nga dokumentacioni ose provat përkatëse me të cilat ato do të justifikoheshin, gjë që është detyrim i nëpunësit administrativ, ashtu siç punëdhënësi është i detyruar të mbajë evidencë për praninë në punë të punonjësve të tij, gjë që nënkupton edhe evidencën e mungesave të tyre. Në rastin konkret, si arsye të veçantë për ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit, ligjvënësi ka parashikuar situatën specifike të shkaktuar nga vetë punonjësi – mungesat e pajustifikuara nga puna të përshkruara në alinetë e kontestuara të nenit të Ligjit. Në këtë drejtim, megjithëse Ligji për Nëpunësit Administrativë nuk përmban një dispozitë të veçantë mbi detyrimin për të mbajtur evidencën e punës me orar të plotë, institucionet, në përputhje me nenin 4, paragrafin 5 të këtij ligji, janë të detyruara t’i zbatojnë rregullat e përgjithshme mbi marrëdhëniet e punës dhe në mënyrë të përshtatshme, ta rregullojnë dhe mbajnë evidencën e pranisë në punë të nëpunësve administrativë, pra ta regjistrojnë çdo prani dhe mungesë nga puna e punonjësve, kështu që në këtë kuptim, pretendimet e aplikuesit janë të paqarta përmes pyetjeve që ai bën në lidhje me mënyrën se si do të përcaktohet mungesa e nëpunësit administrativ dhe kush do ta përcaktojë atë.

Për më tepër, për parashtruesin e iniciativës, alinetë e kontestuara 7 dhe 10 të përfshira në nenin 98 paragrafin 5 të Ligjit nuk janë të qarta, sepse Ligji nuk ka dhënë përgjigje se çfarë nënkuptohet me mungesë të pajustifikuar nga puna, kështu që në këtë kuptim, sipas parashtruesit, alinetë e kontestuara të nenit të Ligjit nuk janë në përputhje me parimin kushtetues të sundimit të ligjit.

Sipas Gjykatës, formulimi i përdorur “të pajustifikuara” nuk mund t’i vërë dispozitat ligjore të kontestuara nën dyshim kushtetues, për arsye se vetë fjala tregon qartë se bëhet fjalë për mungesa të shumta të regjistruara nga puna që nëpunësi administrativ nuk i ka justifikuar, prandaj ato konsiderohen të pajustifikuara, gjë që në mënyrë të padiskutueshme tregon përcaktimin e tyre paraprak si të tilla, përndryshe nuk do të kualifikoheshin si mungesa “të pajustifikuara”. Njëkohësisht, pretendimet në nismë se nëpunësi administrativ nuk ka mundësi të shprehë mendimin e tij/saj mbi arsyet e mungesave të deklaruara nga puna, pra t’i justifikojë ato, janë të pabaza, për arsye se detyra dhe detyrimi i punës së nëpunësit administrativ, i përcaktuar me ligj, është që ta njoftojë menjëherë eprorin e tij/saj në shërbimin administrativ për mungesat e tij/saj nga puna dhe t’i justifikojë ato, prandaj Gjykata i konsideron të pabaza pretendimet në nismë se neni i kontestuar i Ligjit është i paqartë dhe jopreciz, pra se e kërcënon sigurinë juridike të qytetarëve.

Mungesa e paarsyeshme nga puna është mosrespektim dhe shkelje e rendit dhe disiplinës së punës. Në rastin konkret, ligjvënësi ka rregulluar që vetëm mungesat e paarsyeshme nga puna për të paktën tre ditë pune radhazi brenda një muaji dhe mungesat e paarsyeshme nga puna për të paktën pesë ditë pune gjatë një viti kalendarik në përputhje me nenin e kontestuar 98 paragrafin 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit, sjellin ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit, ndërsa për mungesë të paarsyeshme nga puna për dy ditë pune gjatë një viti kalendarik, nëpunësi administrativ mban përgjegjësi disiplinore për sjellje të pahijshme disiplinore, me ç’rast në përputhje me nenin 74 paragrafin 1 alinetë 1 dhe 2 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë, mund t’i shqiptohet masa disiplinore e vërejtjes me shkrim ose gjobës. Njëkohësisht, në përputhje me nenin 73 paragrafin 1 pikën 10) të Ligjit për Nëpunësit Administrativë, përsëritja e sjelljes së keqe disiplinore më shumë se dy herë gjatë vitit gjegjës konsiderohet shkelje disiplinore, përkatësisht shkelje e rëndë e detyrës zyrtare, disiplinës së punës, reputacionit të institucionit ose reputacionit të nëpunësit administrativ dhe sipas nenit 74 paragrafit 2 alinetë1, 2 dhe 3 të Ligjit, me vendim për shkelje të përcaktuar disiplinore, nëpunësi administrativ mund të gjobitet, të caktohet në një vend pune në një nivel menjëherë më të ulët, por edhe të pushohet nga puna kur kanë ndodhur pasoja të dëmshme për institucionin, ndërsa nuk janë vërtetuar rrethana lehtësuese për nëpunësin administrativ që e ka kryer shkeljen.

Në këtë kontekst, ligjvënësi ka të drejtë t’i rregullojë të drejtat dhe detyrimet e të punësuarve me ligj, por është gjithashtu e drejtë e ligjvënësit të parashikojë me ligj përgjegjësitë e nëpunësve administrativë, si dhe pasojat me të cilat mund të përballen në rast të shkeljes së detyrimeve dhe detyrave të punës të parashikuara me ligj. Në rastin konkret, si pasojë e mungesës së pajustifikuar nga puna për të paktën tre ditë pune radhazi brenda një muaji dhe mungesës së pajustifikuar nga puna për të paktën pesë ditë pune në një vit kalendarik, ligjvënësi, me nenin e kontestuar 98 paragrafin 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit, parashikoi ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit. Aktvendimin për ndërprerjen e marrëdhënies së punës të nëpunësit administrativ sipas nenit 98 paragrafi 7 i Ligjit e miraton drejtuesi i institucionit, kundër të cilit, në përputhje me nenin 98 paragrafin 10 të Ligjit, nëpunësi administrativ ka të drejtë të paraqesë ankesë brenda tetë ditëve në Agjenci, përkatësisht në organin kompetent në përputhje me këtë Ligj. Sipas dispozitave të nenit 19 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë, Komisioni vendos për ankesat dhe kundërshtimet e nëpunësve administrativë në shkallë të dytë dhe ai themelohet në kuadër të Agjencisë. Komisioni vendos brenda tetë ditë pune nga data e pranimit të ankesës, të paraqitur nga organi i shkallës së parë. Organi i shkallës së parë është i detyruar t’i paraqesë Komisionit, përveç ankesës, dokumentacionin e nevojshëm që është me rëndësi thelbësore për zgjidhjen e duhur të çështjes. Ankesa shtyn ekzekutimin e aktit të miratuar nga organi i shkallës së parë dhe kundër vendimit të Komisionit, nëpunësi administrativ i pakënaqur mund të ngrejë padi para gjykatës kompetente brenda 15 ditëve nga data e pranimit të tij.

Prandaj, pretendimet në iniciativë se neni i kontestuar i Ligjit krijon arbitraritet në procedurë dhe kërcënon sigurinë juridike të qytetarëve janë të pabaza, pasi nëpunësit administrativ i është siguruar mjeti juridik ankesa para organit kompetent, si dhe një mjeti juridik padia para gjykatës kompetente, përmes të cilave ai do të jetë në gjendje ta kundërshtojë vendimin për ndërprerjen e marrëdhënies së punës me forcën e ligjit, përkatësisht ta provojë të kundërtën.

Për më tepër, si arsye për jokushtetutshmërinë e nenit të kontestuar të Ligjit, aplikanti parashtruesi e shpreh pikëpamjen e tij se alinetë 7 dhe 10 të kontestuara të përfshira në nenin 98 paragrafin 5 të Ligjit janë vendosur gabimisht në dispozitat e nenit të lartpërmendur të Ligjit, përkatësisht se ato nuk bëjnë pjesë në seksionin e dispozitave mbi ndërprerjen e punësimit me forcën e ligjit dhe se ligjvënësi duhej t’i kishte rregulluar ato në raste të tjera që çojnë në ndërprerjen e punësimit të një nëpunësi administrativ, siç ishte parashikuar në Ligjin e mëparshëm të Nëpunësve Shtetërorë. Në këtë drejtim, parashtruesi i referohet Ligjit për Nëpunësit Administrativë, konkretisht dispozitave që i përcaktojnë llojet e përgjegjësisë disiplinore (parregullsi disiplinore dhe shkelje disiplinore), duke pyetur nëse vendi i alineve të kontestuara 7 dhe 10 duhet të jetë pikërisht në dispozitën ligjore të nenit 98 paragrafi 5 të Ligjit, i cili i rregullon situatat e ndërprerjes së punësimit me forcën e ligjit. Megjithatë, nga perspektiva e pretendimeve të tilla, përputhshmëria e dispozitave ligjore me dispozitat e Kushtetutës nuk mund të merret në konsideratë. Është në kompetencë të ligjvënësit të krijojë norma në ligje dhe është në kompetencë të Gjykatës Kushtetuese të vendosë për përputhshmërinë e përmbajtjes së normave të krijuara në ligje me dispozitat e Kushtetutës.

Në iniciativë, pa asnjë argument, parashtruesi i citon vetëm nenin 32 dhe nenin 34 të Kushtetutës, ndërsa në mungesë të arsyeve të qarta për citimin e tyre, Gjykata nuk mund të vendosë për to.

Duke e marrë parasysh sa më sipër, Gjykata nuk e ngriti çështjen e përputhshmërisë së nenit të kontestuar 98 paragrafi 5 alinetë 7 dhe 10 të Ligjit për Nëpunësit Administrativë me nenin 8 paragrafin 1 alinenë 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

IV

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

 

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski