Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.82/2024
Скопје, 25.09.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 73 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 25 септември 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВААТ член 26 алинеја 4, насловот на поглавјето 9 „Автентично толкување на Општи акти“ и членовите 107, 108, 109 и 110 содржани во глава XIII. Постапка за донесување на општите акти од Деловникот на Советот на Општина Сарај, број 07-151/1 од 06.04.2006 година.
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на член 26 алинеја 4, насловот на поглавјето 9 „Автентично толкување на Општи акти“ и членовите 107, 108, 109 и 110 содржани во глава XIII. Постапка за донесување на општите акти од Деловникот на Советот на Општина Сарај, број 07-151/1 од 06.04.2006 година.
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, по сопствена иницијатива со Решението У.бр.82/2024 од 27 март 2024 година, поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбите од актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за нивната согласност со Уставот и Законот за локалната самоуправа.
II
На седницата Судот утврди дека во член 26 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Општина Сарај се предвидува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за автентично толкување на актите што ги носи Советот.
Судот, исто така, утврди дека во Деловникот на Советот на Општина Сарај , во глава XIII.Постапка за усвојување на акти, е содржано поглавје 9 „Автентично толкување на општи акти“, во кое се уредени членовите 107, 108, 109 и 110.
Имено, Судот утврди дека според член 107 од Деловникот барање за автентично толкување на општ акт може да поднесат членовите на Советот, 10% од избирачите во општината, јавно претпријатие коешто извршува дејност на подрачјето на општината и државните органи кога потребата од автентично толкување настанала во врска со примената на актите во нивното работење.
Според член 108 од Деловникот, барањето за давање на автентично толкување на општиот акт се поднесува до претседателот на Советот кој барањето веднаш го доставува до Kомисијата за статут и прописи.
Со член 109 од Деловникот е утврдено дека Статутарно-правната комисија по барањето за автентично толкување има право да побара мислење од општинската администрација.
Според член 110 од Деловникот, ако Статутарно-правната комисија оцени дека барањето за давање на автентично толкување е оправдано, ќе изготви предлог на автентично толкување и ќе го достави до Советот на Општината, а доколку оцени дека барањето за давање на автентично толкување не е оправдано, Статутарно-правната комисија за тоа ќе поднесе извештај до Советот кој одлучува по барањето и поднесениот извештај”.
III
Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.
Со член 51 од Уставот, е утврдено дека во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.
Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Согласно со член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, Уставниот суд може и сам да поведе постапка за оценување уставност на закон, односно уставност и законитост на пропис или друг општ акт.
Со член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) се уредени надлежностите на Советот, а според став 1 точка 1 на наведениот член, советот е надлежен да донесува статут на општината и други прописи. Според член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Согласно погоре цитираните законски одредби, неспорно е дека совет на општина е надлежен да донесува статут и други прописи, меѓутоа, Законот со ниту една одредба не предвидува надлежност на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот дава овластување на општините да можат, во своите прописи (деловник или статут) да уредат одредби за автентично толкување на општи акти.
Органите на локалната власт може да го употребуваат институтот автентично толкување, само ако истото е предвидено во закон, како што тоа е предвидено за законодавецот како орган на државната власт и тоа изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите, додека, постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010, 23/2013 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 152/2019).
Во конкретниот случај, законска основа за овој институт нема за органите на локалната власт, па оттука, не може совет на општина во деловник или статут изворно да го уредува институтот автентично толкување и процедура за истиот, како што во конкретниот случај овој институт е уреден во Деловникот на Советот на Општина Сарај, со што Советот на Општина Сарај излегол надвор од своите надлежности утврдени во Законот за локалната самоуправа.
Имајќи го предвид погоре наведеното, како и имајќи ги предвид одредбите од член 51 од Уставот, според кој во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, Судот одлучи за согласноста на член 26 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Општина Сарај и согласноста на насловот на поглавјето 9„Автентично толкување на општи акти“ и членовите 107, 108, 109 и 110 содржани во глава XIII. Постапка за донесување на општите акти од Деловникот на Советот на Општина Сарај со Законот за локалната самоуправа, вклучително Судот одлучи и за нивната согласност со темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.
Имајќи го предвид сето погоре изнесено, Судот оцени дека член 26 алинеја 4, насловот на поглавјето 9 „Автентично толкување на Општи акти“ и членовите 107, 108, 109 и 110 содржани во глава XIII. Постапка за донесување на општите акти од Деловникот на Советот на Општина Сарај, број 07-151/1 од 06.04.2006 година не се во согласност со Уставот и законите.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr. 82/2024
Shkup, 25.09.2024
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 73 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 25 shtator 2024, miratoi
V E N D I M
1. NDËRPTITET neni 26 paragrafi 4, titulli i kreut 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 107, 108, 109 dhe 110 të përfshira në kreun XIII. Procedura për miratimin e akteve të përgjithshme nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Sarajit, nr. 07-151/1, të datës 06.04.2006.
2. SHFUQIZOHET Aktvendimi për ndalimin e zbatimit të akteve individuale ose veprimeve të marra në bazë të nenit 26 paragrafi 4, titullit të kreut 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe neneve 107, 108, 109 dhe 110 të përfshira në kreun XIII. Procedura për miratimin e akteve të përgjithshme nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Sarajit, nr. 07-151/1 nga 06.04.2006.
3. Ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, me vrtëiniciativë me Vendimin U. nr. 82/2024 nga 27 marsi 2024 inicoi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitave të aktit të përcaktuara në pikën 1 të Vendimit, për shkak se para Gjykatës u shtrua çështja e përputhshmërisë së tyre me Kushtetutën dhe Ligjin për vetëqeverisje lokale.
II
Gjykata në seancë përcaktoi se në nenin 26 paragrafi 4 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Sarajit, parashikohet se anëtari i Këshillit ka të drejtë në mbledhjet e Këshilli të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të akteve të miratuara nga Këshilli.
Gjykata ka përcaktuar gjithashtu se në Rregullore e Këshillit të Komunës së Sarajit, në kreun XIII Procedura e Miratimit të Akteve, përfshihet kreu 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme”, në të cilin janë rregulluar nenet 107, 108, 109 dhe 110.
Konkretisht, Gjykata konstatoi se sipas nenit 107 të Rregullores së Punës, kërkesë për interpretim autentik të aktit të përgjithshëm mund të paraqesin anëtarët e Këshillit, 10% e zgjedhësve në komunë, ndërarrja publike që kryen veprimtari në rajonin e komunës dhe organet shtetërore kur lindi nevoja për një interpretim autentik në lidhje me zbatimin e akteve në funksionimin e tyre.
Sipas nenit 108 të Rregullores, kërkesa për dhënien e interpretimit autentik të aktit të përgjithshëm i parashtrohet Kryetarit të Këshillit, i cili menjëherë ia parashtron kërkesën Komisionit për Statut dhe Rregullore.
Me nenin 109 të Rregullores përcaktohet se Komisioni Statutar-Juridik ka të drejtë të kërkojë mendim nga administrata komunale pas kërkesës për interpretim autentik.
Sipas nenit 110 të Rregullores, nëse Komisioni Statutar-Juridik vlerëson se kërkesa për interpretim autentik është e arsyeshme, do të përgatisë propozimin për interpretim autentik dhe do t’ia dërgojë Këshillit të Komunës dhe nëse çmon se kërkesa për interpretimi autentik nuk justifikohet, Komisioni Statutar-Juridik do t’i paraqesë një raport Këshillit, i cili vendos për kërkesën dhe raportin e parashtruar”.
III
Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i së drejtës është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Me nenin 51 të Kushtetutës është përcaktuar se në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha rregullat tjera me Kushtetutë dhe ligj. Të gjithë janë të detyruar të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet.
Sipas nenit 110 paragrafi 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Në pajtim me nenin 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese mund të iniciojë vetë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një ligji, përkatësisht kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një rregulli ose akti tjetër të përgjithshëm.
Me nenin 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) rregullohen kompetencat e Këshillit, dhe sipas paragrafit 1 pika 1 të këtij neni, Këshilli është kompetent për miratimin e statutit të komunës dhe rregullat tjera. Sipas nenit 62 paragrafi 1 të Ligjit, këshilli në kryerjen e detyrave nga kompetenca e tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregullat tjera të përcaktuara me ligj.
Sipas dispozitave ligjore të cituara më sipër, është e padiskutueshme që këshilli i komunës është kompetent për miratimin e statuteve dhe rregullave të tjera, megjithatë, ligji me asnjë dispozitë nuk parashikon kompetencën e këshillit të komunës për të dhënë një interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as ligji nuk u jep autorizime komunave, që të munden në rregullat e tyre (rregullore apo statutet) të rregullojnë dispozita për interpretim autentik të akteve të përgjithshme.
Organet e pushtetit lokal mund të përdorin institutin e interpretimit autentik, vetëm nëse e njëjta parashikohet në ligj, siç parashikohet për ligjvënësit si organ i qeverisjes shtetërore dhe që shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafi 1 alineja 2 në pajtim me të cilin Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve, ndërsa procedura për interpretim autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010, 23/2013 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 152/2019).
Në rastin konkret, ky institut nuk ka bazë ligjore për organet e pushtetit lokal, prandaj këshilli i komunës në rregulloren apo statutin nuk mund ta rregullojë fillimisht institutin interpretim autentike dhe procedurën për të, si në rast konkret ky institut është i rregulluar me Rregulloren e Këshillit të Komunës së Sarajit, me të cilën Këshilli i Komunës së Sarajit ka dalë jashtë kompetencave të përcaktuara me Ligjin për vetëqeverisje lokale.
Duke pasur parasysh sa më sipër, si dhe duke pasur parasysh dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës, sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutë dhe me ligj dhe secili është i detyruar t’i respektojë Kushtetutën dhe ligjet, Gjykata vendosi për pajtueshmërinë e nenit 26 paragrafi 4 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Sarajit dhe pajtueshmërinë e titullit të kreut 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 107, 108, 109 dhe 110 të përfshira në kreun XIII. Procedura për miratimin e akteve të përgjithshme nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Sarajit me Ligjin për vetëqeverisje lokale, duke përfshirë Gjykatën vendosi për pajtueshmërinë e tyre me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës, në pajtim me të cilën në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla që janë juridikisht në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet.
Duke marrë parasysh të gjitha sa më sipër, Gjykata vlerësoi se neni 26 alineja 4, titulli i kreut 9 “Interpretimi autentik i akteve të përgjithshme” dhe nenet 107, 108, 109 dhe 110 të përfshira në kreun XIII. Procedura për miratimin e akteve të përgjithshme nga Rregullorja e Këshillit të Komunës së Sarajit, nr. 07-151/1 të datës 04.06.2006, nuk janë në përputhje me Kushtetutën dhe ligjet.
IV
Nisur nga sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
V
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski