У.бр.75/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.75/2024
Скопје, 18.09.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав, д-р Дарко Костадиновски претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 18.09.2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УКИНУВА член 40 алинеја 4 од Деловникот за работа на Општина Липково („Службен гласник на Општина Липково“ бр.7/2022).

2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на член 40 алинеја 4 од Деловникот за работа на Општина Липково („Службен гласник на Општина Липково“ бр.7/2022).

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.

Образложение

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Судот, по сопствена иницијатива со Решението У.бр.75/2024 од 9 мај 2024 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбата од Деловникот за работа на Општина Липково, означен во точката 1 од оваа одлука.

На седницата Судот утврди дека согласно член 40 алинеја 4 од Деловникот за работа на Општина Липково, член на Советот има право на седниците на Советот, меѓу другото, да поднесе барање за давање автентично толкување на одредбите.

III

Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Во Република Северна Македонија согласно член 51 став 1 од Уставот, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. А според ставот 2 од истиот член, секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите, според член 110 алинеја 2 од Уставот.

Советот на Општина Липково, врз основа на член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” бр.5/2002) и член 40 став 1 точка 2 од Статутот на Општина Липково („Службен гласник на Општина Липково” бр.1/2006, 3/2015 и 1/2019) го донел Деловникот за работа на Советот на Општина Липково, објавен во „Службен гласник на Општина Липково” бр.7/2022.

Во конкретниот случај, во член 40 алинеја 4 од Деловникот за работа на Советот на Општина Липково е утврдено дека член на Советот има право на седниците на Советот меѓу другото да поднесе барање за давање автентично толкување на одредбите.

Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт. Собранието согласно член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр. 248/2023).

Законот за локалната самоуправа, во член 36 став 1 точка 1 определува дека советот на општината го донесува статутот на општината и други прописи, односно според член 62 став 1 од истиот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.

Во конкретниот случај, според Судот, станува збор за прашање коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт. Од Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се предвиди автентично толкување на општи акти. Оттука, Судот цени дека Советот на Општината ги пречекорил, односно ги надминал своите надлежности предвидени во Законот за локалната самоуправа.

Врз основа на наведеното, а согласно со одредбите од член 51 од Уставот според кои во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, во конкретниот случај, Судот утврди дека член 40 алинеја 4 од Деловникот за работа на Општина Липково е во спротивност со Законот за локалната самоуправа, а со тоа и во спротивност со темелната вредност на уставниот поредок – владеење на правото, утврдена во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, според која во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.

Со донесувањето на оваа одлука Судот одлучи да го стави вон сила Решението У.бр.75/2024 од 9 мај 2024 година за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на оспорените одредби од Деловникот за работа на Општина Липково.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.75/2024
Shkup, 18.09.2024

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të neneve 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 72 alineja 1 dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 18 shtator 2024, miratoi

V E N D I M

1. NDËRPTITET neni 40 paragrafi 4 i Rregullores së Komunës së Likovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Likovës” nr.7/2022).

2. SHFUQIZOHET Aktvendimi për ndalimin e zbatimit të akteve individuale dhe veprimeve të ndërmarra në bazë të nenit 40 paragrafi 4 të Rregullores së Komunës së Likovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Likovës” nr.7/2022).

3. Ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës, me vetëiniciativë me Vendimin U. nr. 75/2024 nga 9 maji 2024 inicoi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitës së Rregullores së Komunës së Likovës, të shënuar në pikën 1 të këtij vendimi..

Në seancë, Gjykata konstatoi se sipas nenit 40 paragrafi 4 të Rregullores së Komunës së Likovës, anëtari i Këshillit ka të drejtë, ndër të tjera, të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të dispozitave në mbledhjet e Këshillit.

III

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i së drejtës është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, sipas nenit 51 paragrafi 1 të Kushtetutës, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe ligjin dhe sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, secili është i obliguar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet, sipas nenit 110 paragrafi 2 të Kushtetutës.

Këshilli i Komunës së Likovës në bazë të nenit 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) dhe nenit 40 paragrafi 1 pika 2 të Statutit të Komunës së Likovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Likovës” nr. 1/2006, 3/2015 dhe 1/2019) ka miratuar Rregulloren e punës së Këshillit të Komunës së Likovës, të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Likovës” nr.7/2022.

Në rastin konkret, në nenin 40 paragrafi 4 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Likovës, është përcaktuar se anëtari i Këshillit ka të drejtë, ndër të tjera, të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të dispozitave në mbledhjet e Këshillit.

Interpretim autentik i ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Në pajtim me nenin 68 paragrafi 1 alineja 2 të Kushtetutës, Kuvendi miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 248/2023).

Ligji për vetëqeverisje lokale, në nenin 36 paragrafi 1 pika 1 përcakton që këshilli i komunës miraton statutin e komunës dhe rregullat tjera, përkatësisht sipas nenit 62 paragrafi 1 të të njëjtit ligj, në kryerjen e detyrave në kompetencë të tij, këshilli miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla tjera të përcaktuara me ligj.

Në rastin konkret, sipas Gjykatës, është një çështje që duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e pushtetit lokal ta zbatojnë atë, pasi është rregulluar për ligjvënësin si organ i qeverisjes shtetërore. Ligji për vetëqeverisje lokale nuk e autorizon këshillin e komunës që të japë interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as ligji nuk i referohet mundësisë në një akt tjetër (statut apo rregullore të komunës) për të ofruar një interpretimi autentik i akteve të përgjithshme. Prandaj, Gjykata vlerëson se Këshilli i Komunës ka kaluar, përkatësisht tejkaluar kompetencat e tij të parapara me Ligjin për vetëqeverisje lokale.

Bazuar në atë që u tha më lart dhe në pajtim me dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet duhet të jenë në pajtim me Kushtetutën dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe me ligjin dhe të gjithë janë të obliguar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet, në rastin konkret Gjykata ka konstatuar se neni 40 paragrafi 4 i Rregullores së Komunës së Likovës është në kundërshtim me Ligjin për vetëqeverisje lokale, andaj edhe në kundërshtim me vlera themelore e rendit kushtetues – sundimi i së drejtës, i përcaktuar në nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës, sipas të cilit në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla juridikisht të pajtueshme me Kushtetutën dhe ligjet.

Me miratimin e këtij vendimi, Gjykata vendosi të vërë në fuqi Aktvendimin U.Nr.75/2024 të datës 9 maj 2024 për ndalimin e zbatimit të akteve apo veprimeve individuale që janë ndërmarrë në bazë të dispozitave kontestuese të Rregullores për punën e Komunës së Likovës.

Nisur nga sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski