Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.42/2024
Скопје, 10.07.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 и член 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 70 и член 79 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 10 јули 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВААТ член 16 алинеја 3 и членовите 146, 147 и 148 од Деловникот на Советот на Општина Струмица, број 07-1510/1 од 16.03.2006 година, објавен во „Службен гласник на Општина Струмица“ бр.2/2006.
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на член 16 алинеја 3 и член 146, 147 и 148 од Деловникот на Советот на Општина Струмица, број 07-1510/1 од 16.03.2006 година, објавен во „Службен гласник на Општина Струмица“ бр.2/2006.
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, по сопствена иницијатива со Решението У.бр.42/2024 од 27 март 2024 година, поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбите од актот, означен во точката 1 од диспозитивот на Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за нивната согласност со Уставот и Законот за локалната самоуправа.
II
На седницата Судот утврди дека во член 16 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Струмица се предвидува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за автентично толкување на прописите.
Судот, исто така, утврди дека во член 146 од Деловникот е уредено дека барањето за автентично толкување на општите акти се поднесува до претседателот на Советот, кој веднаш барањето го доставува до Комисијата за статут и прописи.
Според член 147 од Деловникот, Комисијата за статут и прописи по барањето за автентично толкување има право да побара мислење од работните тела на Советот и органите на Општината.
Со член 148 од Деловникот е утврдено дека ако Комисијата за статут и прописи оцени дека барањето за давање на автентично толкување е оправдано, ќе изготви предлог на автентично толкување и ќе го достави до Советот на Општината, а доколку оцени дека барањето за давање на автентично толкување не е оправдано, Комисијата за статут и прописи за тоа ќе поднесе извештај до Советот кој одлучува по барањето и поднесува извештај.
III
Една од основните цели на Уставот на Република Северна Македонија е воспоставување на владеење на правото во системот на власта. Овој уставен принцип со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот е определен како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.
Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон, секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.
Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Согласно со член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, Уставниот суд може и сам да поведе постапка за оценување уставност на закон, односно уставност и законитост на пропис или друг општ акт.
Според член 27 став 1 од Деловникот на Судот, Уставниот суд може во текот на постапката, до донесувањето на конечна одлука, да донесе решение за запирање на извршувањето на поединечни акти или дејствија што се преземени врз основа на закон, друг пропис или општ акт чијашто уставност односно законитост ја оценува, доколку со неговото извршување би можеле да настанат тешко отстранливи последици.
Со член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) се уредени надлежностите на советот, а според став 1 точка 1 на наведениот член, советот е надлежен да донесува статут на општината и други прописи. Според член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Согласно со погоре цитираните законски одредби, неспорно е дека совет на општина е надлежен да донесува статут и други прописи, меѓутоа, Законот со ниту една одредба не предвидува надлежност на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот дава овластување на општините да можат, во своите прописи (деловник или статут) да уредат одредби за автентично толкување на општи акти.
Органите на локалната власт можат да го употребуваат институтот автентично толкување, само ако истото е предвидено во закон, како што тоа е предвидено за законодавецот како орган на државната власт и тоа изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите, додека, постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010, 23/2013 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 152/2019).
Во конкретниот случај, законска основа за овој институт нема за органите на локалната власт, па оттука, не може совет на општина во деловник или статут изворно да го уредува институтот автентично толкување и процедура за истиот, како што во конкретниот случај овој институт е уреден во Деловникот на Советот на Општина Струмица, со што Советот на Општина Струмица излегол надвор од своите надлежности утврдени во Законот за локалната самоуправа.
Имајќи го предвид погоре наведеното, како и имајќи ги предвид одредбите од член 51 од Уставот, според кој во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, Судот оцени дека член 16 алинеја 3 и членовите 146, 147 и 148 од Деловникот на Советот на Општина Струмица, не се во согласност со Законот за локалната самоуправа, вклучително со темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.
Имајќи го предвид сето погоре изнесено, Судот оцени дека член 16 алинеја 3 и членовите 146, 147 и 148 од Деловникот на Советот на Општина Струмица, број 07-1510/1 од 16.03.2006 година („Службен гласник на Општина Струмица“ бр.2/2006), не се во согласност со Уставот и законите.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.42/2024
Shkup, 10.07.2024
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr. Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe neneve 70 dhe 79 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 10 korrik 2024, miratoi
V E N D I M
1. NDËRPRITEN neni 16 alineja 3 dhe nenet 146, 147 dhe 148 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Strumicës, numër 07-1510/1 nga 16.03.2006, publikuar në „Gazetën Zyrtare të Komunës së Strumicës“ бр.2/2006.
2. SHFUQIZOHET Aktvendimi për ndalimin e zbatimit të akteve individuale ose veprimeve të ndërmarra në bazë të nenit 16 alineja 3 dhe neneve 146, 147 dhe 148 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Strumicës, numër 07-1510/1 nga 16.03.2006, publikuar në „ Gazetën Zyrtare të Komunës së Strumicës “ nr.2/2006.
3. Ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, me vetëiniciativë, me Aktvendimin U.nr.42/2024 nga 27 marsi i vitit 2024, inicoi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitave të aktit, të shënuar në pikën 1 të dispozitivit të këtij Vendimi, sepse para Gjykatës është ngritur çështja e pajtueshmërisë së tyre me Kushtetutën dhe Ligjin për vetëqeverisje lokale.
II
Gjykata në seancë konstatoi se në nenin 16 alineja 3 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Strumicës, parashikohet se anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në mbledhjet e Këshillit.
Gjykata gjithashtu ka përcaktuar se në nenin 146 të Rregullores, kërkesa për interpretim autentik të akteve të përgjithshme i parashtrohet kryetarit të Këshillit, i cili menjëherë ia dërgon kërkesën Komisionit për Statute dhe Rregullore.
Sipas nenit 147 të Rregullores, Komisioni për Statut dhe Rregullore pas kërkesës për interpretim autentik ka të drejtë të kërkojë mendim nga organet punuese të Këshillit dhe organet e Komunës.
Neni 148 i Rregullores përcakton se nëse Komisioni për Statute dhe Rregullore vlerëson se kërkesa për interpretim autentik është e arsyeshme, do të përgatisë propozimin për interpretim autentik dhe do t’ia dërgojë Këshillit të Komunës dhe nëse vlerëson se kërkesa për interpretimi autentik nuk është e arsyeshme, Komisioni i Statutit dhe Rregulloreve do t’i paraqesë raport Këshillit, i cili vendos për kërkesën dhe paraqet raport.
III
Një nga qëllimet themelore të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut është vendosja e sundimit të së drejtës në sistemin e qeverisjes. Ky parim kushtetues është përcaktuar me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregulloret tjera me Kushtetutë dhe me ligj, secili është i obliguar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet, sipas nenit 51 të Kushtetutës.
Sipas nenit 110 alineja 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Në bazë të nenit 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese mund të iniciojë vetë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një ligji, përkatësisht kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një rregulli ose akti tjetër të përgjithshëm.
Sipas nenit 27 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës, Gjykata Kushtetuese gjatë procedurës, deri në marrjen e vendimit të formës së prerë, mund të marrë vendim për ndalimin e realizimit të akteve individuale ose veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të një ligji, një rregulloreje tjetër ose një akti të përgjithshëm, i cili vlerëson kushtetutshmërinë, pra ligjshmërinë e tij, nëse zbatimi i tij mund të sjellë pasoja të vështira për t’u hequr.
Me nenin 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) janë rregulluar kompetencat e këshillit, ndërsa sipas paragrafit 1 pika 1 të nenit në fjalë, këshilli është kompetent të miratojë statutin e komunës dhe rregullat tjera. Sipas nenit 62 paragrafi 1 të Ligjit, këshilli në kryerjen e detyrave nga kompetenca e tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla tjera të përcaktuara me ligj.
Në përputhje me dispozitat ligjore të cituara më sipër, është e padiskutueshme që këshilli i komunës është kompetent për të miratuar statute dhe rregulla të tjera, megjithatë, Ligji me asnjë dispozitë nuk e parasheh kompetencën e këshillit të komunës që të japë interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as Ligji nuk u jep autorizim komunave që në rregullat (rregullat ose statutet) të mund të rregullojnë dispozita për interpretimin autentik të akteve të përgjithshme.
Organet e pushtetit lokal mund të përdorin institutin e interpretimit autentik, vetëm nëse e njëjta parashikohet në ligj, siç parashikohet për ligjvënësit si organ i qeverisjes shtetërore dhe që shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafi 1 alineja 2, në pajtim me të cilin Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve, ndërsa procedura për interpretim autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/ 2008, 119/2010, 23/2013 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 152/2019).
Në rastin konkret, ky institut nuk ka bazë ligjore për organet e pushtetit lokal, prandaj këshilli i komunës në rregulloren apo statutin nuk mund ta rregullojë fillimisht institutin, interpretim autentik dhe procedurën për të, si në rast konkret ky institut është i rregulluar me Rregulloren e Këshillit të Komunës së Strumicës, me çka Këshilli i Komunës së Strumicës ka dalë jashtë kompetencave të përcaktuara në Ligjin për vetëqeverisjen lokale.
Duke pasur parasysh sa më sipër, si dhe duke pasur parasysh dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës, sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutë dhe me ligj dhe të gjithë janë të detyruar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet, Gjykata vlerësoi se neni 16 alineja 3 dhe nenet 146, 147 dhe 148 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Strumicës, nuk është në përputhje me Ligjin për vetëqeverisje lokale dhe me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës, sipas së cilës në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla juridikisht të harmonizuara me Kushtetutën dhe ligjet.
Duke marrë parasysh të lartëpërmendurën, Gjykata vlerësoi se neni 16 alineja 3 dhe nenet 146, 147 dhe 148 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Strumicës, me numër 07-1510/1 të datës 16.03.2006 (“Gazeta Zyrtare të Komunës së Strumicës” nr.2/2006), nuk janë në pajtim me Kushtetutën dhe ligjet..
IV
Nisur nga sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
V
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të
Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski