У.бр.83/2022

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.83/2022
Скопје, 03.07.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 3 јули 2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 22-а став 1 точка 2 од Законот за денационализација („Службен весник на Република Македонија“ број 20/1998, 18/1999, 31/2000, 42/2003, 64/2003, 44/2007, 72/2010, 171/2010, 8/2011, 55/2013, 33/2015 и 104/2015).

Образложение

I

Адвокатското друштво Бачовски Синколи адвокати од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за оценување на уставноста на член 22-а став 1 точка 2 од Законот за денационализација („Службен весник на Република Македонија“ број 20/1998, 18/1999, 31/2000, 42/2003, 64/2003, 44/2007, 72/2010, 171/2010, 8/2011, 55/2013, 33/2015 и 104/2015).

Подносителот во иницијативата наведува дека оспорениот член 22-а став 1 точка 2 во делот „земјоделско“ и „од ист вид, површина и бонитет како одземеното“, од Законот за денационализација, не се во согласност со член 9 став 2 и член 30 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија.

Во иницијативата се наведува дека според член 16 од Законот за изменување и дополнување на Законот за денационализација („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.31/2000), кој претставува член 22-а од пречистениот текст на Законот за денационализација, меѓу другото, уредено е дека кога не е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, како и кога била реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, кое при поднесување на барањето за денационализација е градежно неизградено земјиште, барателот може да бара враќање на земјиштето во сопственост, да му се даде ново земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното или да му се даде надомест согласно со одредбите на овој закон.

Во врска со предметното оспорување, подносителот наведува дека во делот II од Законот за денационализација, со наслов „Враќање во сопственост“ се регулирани прашањата за враќање на недвижноста во сопственост, каде е содржан и оспорениот член.

Според подносителот, како спорно, се поставува прашањето дали граѓаните како баратели во постапка за денационализација со оспорената одредба можат да бидат доведени во нерамноправна положба, имајќи предвид дека доколку одземеното земјиште, порано земјоделско сега градежно, ако би можело да се врати би се вратило како градежно земјиште. Наспроти ова доколку одземеното земјоделско земјиште станало градежно изградено земјиште и повеќе не може да се врати, тогаш на граѓаните односно барателите за денационализација им се дава надомест земјоделско земјиште соодветно на одземеното.

За подносителот спорен е фактот дека, ако се има предвид дека целта на Законот за денационализација е давање надомест за имот одземен во корист на државата, зошто сопствениците на одземеното земјоделско земјиште кое станало градежно, а нема услови да им се врати во сопственост, не можат да бараат да им се даде ново земјиште кое одговара на видот, катастарската култура и површината на земјиштето кое би им било вратено во сопственост доколку постоеле услови за тоа.

Во иницијативата се наведува и дека со оспорената одредба, на граѓаните на кои земјиштето не може да им се врати се ставани во нерамноправна положба со граѓаните на кои им било одземено земјоделското земјиште од владение, кое подоцна го сменило правниот режим во градежно, но за разлика од првите нивното земјиште останало неизградено и им се враќа во сопственост како градежно неизградено земјиште. Воедно, оспорената одредба го условува давањето на друго земјиште со видот на земјиштето во време на одземањето, а враќањето во сопственост на земјоделско земјиште кое подоцна станало градежно не е условено со видот на земјиштето со што се доведуваат граѓаните во нееднаква положба во зависност од тоа дали земјиштето им било одземено или не, пред да стане градежно земјиште.

Подносителот во наводите на иницијативата наведува и пример за нееднаков третман во Законот за приватизација и закуп на градежно земјиште во државна сопственост („Службен весник на Република Македонија“ број 4/05, 13/2007, 165/2008, 146/2009, 18/2011, 51/2011, 27/2014, 144/2014, 72/2015, 104/2015, 153/2015, 23/2016, 178/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.122/2021), во кој за поранешните сопственици нема ограничување да го приватизираат земјиштето кое било земјоделско земјиште, а подоцна станало градежно земјиште.

Од наведените причини, подносителот предлага, Судот да поведе постапка за оценување на уставноста на оспорените делови од законската одредба и истите да ги поништи или укине како спротивни на член 9 став 2 и член 30 став 1 од Уставот на Република Северна Македонија.

II

На седницата Судот утврди дека во член 22-а став 1 точка 2 од Законот за денационализација („Службен весник на Република Македонија“ број 20/1998, 18/1999, 31/2000, 42/2003, 64/2003, 44/2007, 72/2010, 171/2010, 8/2011, 55/2013, 33/2015 и 104/2015), се предвидува дека кога не е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, како и кога била реализирана целта заради која било одземено земјоделско земјиште, кое при поднесување на барањето за денационализација е градежно неизградено земјиште, барателот може да бара: 1.враќање на земјиштето во сопственост, 2.да му се даде ново земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното и 3. да му се даде надомест согласно со одредбите на овој закон.

III

Согласно со член 9 став 2 од Уставот, граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Со член 30 став 1 од Уставот се гарантира правото на сопственост и правото на наследување.

Според член 51 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Со член 108 од Уставот се уредува дека Уставниот суд на Република Северна Македонија е орган на Републиката кој ја штити уставноста и законитоста.

Согласно со член 110 од Уставот, Уставниот суд одлучува за согласноста на законите со Уставот и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Со Законот за денационализација се определуваат условите и постапката за враќање на имотот и видот, условите и постапката за давање надомест за имот одземен во корист на државата.

Во делот II од овој закон се регулирани прашањата околу враќањето на недвижноста во сопственост, каде се наоѓа и оспорениот член 22-а став 1 точка 2. Од овој член од Законот, произлегува дека кога не е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, како и кога била реализирана целта заради која било одземено земјоделско земјиште, кое при поднесување на барањето за денационализација е градежно неизградено земјиште, барателот може да бара да му се даде ново земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното.

Согласно со член 31 од Законот, надомест се дава за имот кој не се враќа, како и кога имотот не се враќа затоа што престанал да постои. Надомест во смисла на став 1 од овој член се определува според состојбата на имотот во моментот на одземањето, согласно со Уредбата за процена на вредноста и утврдување надомест за денационализиран имот што ја донесува Владата на Република Северна Македонија.

Со член 32 од истиот Закон, се предвидува дека за имот од член 31 став 1 на овој закон како надомест се дава: 1) друг имот од ист вид во сопственост на државата и 2) акции и удели во сопственост на државата. Кога надоместот не се дава согласно со став 1 од овој член, надомест за имот од член 31 став 1 на овој закон се дава вo вид на обврзници.

Имајќи ги предвид наведените законски одредби, Судот цени дека неосновани се наводите во иницијативата дека граѓаните се нееднакви и им се ограничува правото на сопственоста со оспорената одредба. Ова од причина што станува збор за законско решение со кое законодавецот предвидел можност на барателот да му се враќа земјиштето во сопственост, да му се даде ново земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното и да му се даде надомест согласно со одредбите на овој закон, кога не е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, како и кога била реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште. Од наведеното произлегува дека законодавецот, приоритетно ја предвидел можноста за враќање на земјиштето во сопственост во случај кога не е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, но и во случај кога е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, а тоа може да биде промена на правниот режим од земјоделско на градежно земјиште, со услов во моментот на поднесување на барањето за денационализација, истото да е градежно неизградено земјиште. Во случај кога е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште односно е трансформирано од земјоделско на градежно земјиште, и во чиј рамки е изградено, тогаш законодавецот предвидел можност за давање на ново земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното. Имено, од причина што одземеното земјиште била земјоделско земјиште, законодавецот предвидел можност за давање на ново исто така земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното или да му се даде надомест согласно со одредбите на овој закон.

Наводите на подносителот на иницијативата дека се создава нееднаквост помеѓу субјектите на правото од причина што на една категорија на граѓани им се враќа земјиштето во сопственост со нов правен режим, како градежно земјиште, а им било одземено како земјоделско земјиште додека на друга категорија граѓани им се враќа како земјоделско земјиште, Судот смета дека истите се неосновани, од причина што законската одредба е многу јасна бидејќи во Законот е предвидено можноста начелно на сите да им се враќа одземеното земјиште, во ситуации кога не е реализирана целта за која било одземено земјоделското земјиште дури и во ситуации кога е реализирана целта заради која било одземено земјоделското земјиште, но со услов, истото да е градежно неизградено земјиште. Ваквото законско решение не дава за можност создавање на нееднаквост помеѓу субјектите на правото бидејќи сите засегнати страни начелно ги третира на еднаков начин.

Во член 32 став 1 точка 1 од Законот, децидно е утврдено дека за имот кој не се враќа како надомест се дава имот од ист вид сопственост на државата, што значи дека кога земјиштето во моментот на одземањето било земјоделско, државата го обесштетува барателот со надомест од ист вид, односно со земјоделско земјиште како што бил режимот на земјиштето во моментот на одземањето, а со тоа граѓаните односно барателите не се ставени во нерамноправна положба пред Уставот како што се наведува во иницијативата.

Исто така, неосновани се наводите на иницијативата дека со оспорената одредба се ограничува правото на сопственост и е во спротивност со член 30 став 1 од Уставот, од причина што државата како титулар на сопственоста определила кој и каков имот ќе биде предмет на обесштетување во постапка за денационализација, односно јасно се определува дека надоместот ќе се дава според состојбата на имотот во моментот на одземањето на недвижноста.

Од погоре цитираните уставни и законски одредби произлегува дека законодавецот во согласност со своето уставно овластување, има обврска со закон да го уредува процесот на денационализација. Државата како сопственик на национализираниот имот со Законот за денационализација, се раководи од различни состојби на имотот настанати во повеќе децениски периоди и во тие рамки денационализацијата се спроведува во услови кои ги диктира државата како титулар на сопственоста на одземениот имот.

Имено, државата како титулар на сопственоста на одземениот имот, има право да одлучува за промена или не, на правниот режим на одземеното земјоделско земјиште, односно дали истото ќе остане земјоделско земјиште или ќе се трансформира на градежно земјиште.

Законодавецот предвидел различни правни решенија, од причина што може да се појават различни ситуации во однос на одземеното земјиште, поради што Судот оцени дека со истите не се создава нееднаквост помеѓу правните субјекти напротив истите се третираат на еднаков начин бидејќи начелно одземеното земјоделско земјиште се враќа дури и во ситуации кога целта заради која било одземено земјоделското земјиште, но останало неизградено земјиште, освен кога е реализирана целта односно е изграден објект, при што на барателите може да им се даде ново земјоделско земјиште од ист вид, површина и бонитет како одземеното односно да им се даде надомест согласно со одредбите на овој закон.

Имајќи го предвид погоре изнесеното, Судот оцени дека не може основано да се постави прашањето за согласноста на член 22-а став 1 точка 2 во делот „земјоделско“ и „од ист вид, површина и бонитет како одземеното“ од Законот за денационализација со одредбите од член 9 став 2 и член 30 став 1 од Уставот.

IV

Врз основа на наведеното, Судот со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.83/2022
Shkup, 03.07.2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr. Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska – Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 71 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 3 korrik 2024, miratoi

A K T V E N D I M

NUK INICIOHET procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 22-a paragrafi 1 pika 2 të Ligjit për Denacionalizim („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë“ numër 20/1998, 18/1999, 31/2000, 42/2003, 64/2003, 44/2007, 72/2010, 171/2010, 8/2011, 55/2013, 33/2015 dhe 104/2015).

Arsyetim

I

Shoqëria e avokatëve Baçovski Sinkoli nga Shkupi ngriti iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 22-a paragrafi 1 pika 2 të Ligjit për Denacionalizim (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 20/1998, 18/1999, 31/2000, 42/2003, 64/2003, 44/2007, 72/2010, 171/2010, 8/2011, 55/2013, 33/2015 dhe 104/2015).

Parashtruesi i kërkesës në iniciativë thekson se neni i kontestuar 22-a paragrafi 1 pika 2 në pjesën “bujqësor” dhe “i të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet si tokë e marrë”, e Ligjit për Denacionalizim, nuk janë në përputhje me nenin 9 paragrafin 2 dhe nenin 30 paragrafin 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në iniciativë thuhet se sipas nenit 16 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Denacionalizim (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 31/2000), që është neni 22-a i tekstit të konsoliduar të Ligjit për Denacionalizim, ndër të tjera, rregullohet se kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore nuk është realizuar, si dhe kur është realizuar qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore, e cila në kohën e paraqitjes së kërkesës për denacionalizim është tokë ndërtimore e pandërtuar, parashtruesi mund të kërkojë kthimin e tokës në pronësi, t’i jepet tokë e re bujqësore e të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet si ajo e marrë, ose t’i jepet kompensim në përputhje me dispozitat e këtij ligji.

Në lidhje me kontestimin në fjalë, parashtruesi pohon se pjesa II e Ligjit për Denacionalizimin, me titull “Kthimi i pronësisë”, i rregullon çështjet e kthimit të pasurisë së paluajtshme, që e përmban edhe nenin e kontestuar.

Sipas parashtruesit, çështja nëse qytetarët si pretendentë në një procedurë denacionalizimi mund të vihen në një pozicion të pabarabartë nga dispozita e kontestuar, duke pasur parasysh se nëse toka e konfiskuar, më parë tokë bujqësore dhe tani ndërtimore, mund të kthehej, ajo do të kthehej si tokë ndërtimore. Në të kundërt, nëse toka bujqësore e marrë është bërë tokë ndërtimore dhe nuk mund të kthehet më, atëherë qytetarëve, pra pretendentëve për denacionalizim, u jepet kompensim në formën e tokës bujqësore që korrespondon me tokën e marrë.

Paditësi e konteston faktin se, duke qenë se qëllimi i Ligjit për Denacionalizim është të ofrojë kompensim për pronën e marrë në dobi të shtetit, pse pronarët e tokës bujqësore të marrë që është bërë tokë ndërtimore dhe nuk ka kushte për kthimin e saj në pronësi të tyre, nuk mund të kërkojnë t’u jepet tokë e re që korrespondon me llojin, kulturën kadastrale dhe sipërfaqen e tokës që do t’u ishte kthyer në pronësi nëse do të kishte kushte për këtë?

Në iniciativë gjithashtu thuhet se me dispozitën e kontestuar, qytetarët, toka e të cilëve nuk mund të kthehet, vendosen në një pozicion të pabarabartë me qytetarët, toka bujqësore e të cilëve është marrë nga posedimi, e cila më vonë e ka ndryshuar regjimin e saj juridik në tokë ndërtimore, por ndryshe nga e para, toka e tyre mbeti e pazhvilluar dhe po u kthehet në pronësi si tokë ndërtimore. Njëkohësisht, dispozita e kontestuar e kushtëzon dhënien e tokës tjetër me llojin e tokës në kohën e marrjes dhe kthimi në pronësi i tokës bujqësore që më vonë është bërë tokë ndërtimore nuk kushtëzohet nga lloji i tokës, gjë që i vendos qytetarët në një pozicion të pabarabartë në varësi të faktit nëse toka u është marrë apo jo, para se të bëhej tokë ndërtimore.

Parashtruesi në pretendimet e iniciativës përmend gjithashtu një shembull të trajtimit të pabarabartë në Ligjin për Privatizim dhe Qiradhënie të Tokës Ndërtimore Shtetërore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” Nr. 4/05, 13/2007, 165/2008, 146/2009, 18/2011, 51/2011, 27/2014, 144/2014, 72/2015, 104/2015, 153/2015, 23/2016, 178/2016 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.122/2021), në të cilin nuk ka asnjë kufizim për ish-pronarët për të privatizuar tokën që ishte tokë bujqësore dhe më vonë u bë tokë ndërtimore.

Për arsyet e përmendura, parashtruesi propozon që Gjykata të iniciojë procedurë për të vlerësuar kushtetutshmërinë e pjesëve të kontestuara të dispozitës ligjore dhe t’i anulojë ose shfuqizojë ato si në kundërshtim me nenin 9 paragrafin 2 dhe nenin 30 paragrafin 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

II

Në seancë, Gjykata përcaktoi se neni 22-a paragrafi 1 pika 2 e Ligjit për Denacionalizim (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 20/1998, 18/1999, 31/2000, 42/2003, 64/2003, 44/2007, 72/2010, 171/2010, 8/2011, 55/2013, 33/2015 dhe 104/2015) përcakton se kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore nuk është realizuar, si dhe kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore është realizuar, e cila në kohën e paraqitjes së kërkesës për denacionalizim është tokë e pazhvilluar, parashtruesi mund të kërkojë: 1. kthimin e tokës në pronësi, 2. t’i jepet tokë e re bujqësore e të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet si prona e konfiskuar dhe 3. të të kompensohen në përputhje me dispozitat e këtij ligji.

III

Sipas nenit 9 paragrafi 2 i Kushtetutës, qytetarët janë të barabartë para Kushtetutës dhe ligjeve.

Neni 30 paragrafi 1 i Kushtetutës e garanton të drejtën e pronës dhe të drejtën e trashëgimisë.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin. Secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Neni 108 i Kushtetutës përcakton se Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut është organi i Republikës që mbron kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë.

Sipas nenit 110 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën dhe për përputhshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Ligji për Denacionalizimin i përcakton kushtet dhe procedurën për kthimin e pronës dhe llojin, kushtet dhe procedurën për dhënien e kompensimit për pronën e konfiskuar në dobi të shtetit.

Pjesa II e këtij ligji i rregullon çështjet që lidhen me kthimin e pronësisë së pasurisë së paluajtshme, e cila e përfshin edhe nenin e kontestuar 22-a paragrafin 1 pikën 2. Nga ky nen i Ligjit, rrjedh se kur qëllimi për të cilin është konfiskuar toka bujqësore nuk është realizuar, si dhe kur qëllimi për të cilin është konfiskuar toka bujqësore është realizuar, e cila në kohën e paraqitjes së kërkesës për denacionalizim është tokë e pandërtuar, parashtruesi mund të kërkojë që t’i jepet tokë e re bujqësore e të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet si ajo e konfiskuar.

Në përputhje me nenin 31 të Ligjit, kompensimi ofrohet për pronën që nuk kthehet, si dhe kur prona nuk kthehet sepse ka pushuar së ekzistuari. Kompensimi sipas kuptimit të paragrafit 1 të këtij neni përcaktohet sipas gjendjes së pronës në kohën e konfiskimit, në përputhje me Dekretin për vlerësimin dhe përcaktimin e kompensimit për pronën e denacionalizuar, të miratuar nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Me nenin 32 të të njëjtit Ligj përcaktohet se për pronën e përmendur në nenin 31 paragrafi 1 të këtij Ligji, kompensimi do të ofrohet në formën e: 1) pronës tjetër të të njëjtit lloj në pronësi të shtetit dhe 2) aksioneve dhe kuotave në pronësi të shtetit. Kur kompensimi nuk ofrohet në përputhje me paragrafin 1 të këtij Neni, kompensimi për pronën e përmendur në nenin 31 paragrafin 1 të këtij Ligji do të ofrohet në formën e obligacioneve.

Duke i marrë parasysh dispozitat ligjore të mësipërme, Gjykata konstaton se pretendimet në iniciativë se qytetarët janë të pabarabartë dhe e drejta e tyre e pronësisë kufizohet nga dispozita e kontestuar janë të pabaza. Kjo për shkak se kjo është një zgjidhje ligjore me të cilën ligjvënësi ka parashikuar mundësinë që parashtruesit t’i kthehet toka në pronësi, t’i jepet tokë e re bujqësore e të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe cilësi me atë të marrë, dhe t’i jepet kompensim në përputhje me dispozitat e këtij ligji, kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore nuk është realizuar, si dhe kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore është realizuar. Nga sa më sipër rrjedh se ligjvënësi ka parashikuar si përparësi mundësinë e kthimit të tokës në pronësi në rast se qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore nuk është realizuar, por edhe në rast se qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore është realizuar, që mund të jetë një ndryshim i regjimit juridik nga tokë bujqësore në tokë ndërtimore, me kusht që në kohën e paraqitjes së kërkesës për denacionalizim, të jetë tokë ndërtimore që nuk është ndërtuar. Në rast se qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore, pra është transformuar nga tokë bujqësore në tokë ndërtimore dhe brenda së cilës është ndërtuar, realizohet, atëherë ligjvënësi ka parashikuar mundësinë e dhënies së tokës së re bujqësore të të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet me tokën e marrë. Domethënë, për shkak se toka e marrë ishte tokë bujqësore, ligjvënësi ka parashikuar mundësinë e dhënies së tokës së re bujqësore të të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet me tokën e marrë ose të japë kompensim në përputhje me dispozitat e këtij ligji.

Pretendimet e parashtruesit të iniciativës se po krijohet pabarazi midis subjekteve të ligjit për shkak të faktit se një kategorie qytetarësh po u kthehet toka në pronësi me një regjim të ri ligjor, si tokë ndërtimore dhe u është marrë si tokë bujqësore, ndërsa një kategorie tjetër qytetarësh po u kthehet si tokë bujqësore, Gjykata i vlerëson të pabaza, sepse dispozita ligjore është shumë e qartë sepse Ligji parashikon mundësinë në parim që të gjithëve t’u kthehet toka e marrë, në situata kur qëllimi për të cilin është marrë bujqësore nuk është realizuar, madje edhe në situata kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore është realizuar, por me kusht që të jetë tokë ndërtimore që nuk është ndërtuar. Një zgjidhje e tillë ligjore nuk parashikon mundësinë e krijimit të pabarazisë midis subjekteve të ligjit sepse i trajton të gjithë palët e interesuara në parim në mënyrë të barabartë.

Në nenin 32 paragrafin 1 pikën 1 të Ligjit, përcaktohet qartë se për pronën që nuk kthehet, si kompensim parashikohet pronë e të njëjtit lloj pronësie shtetërore, që do të thotë se kur toka në kohën e konfiskimit ka qenë bujqësore, shteti e kompenson parashtruesin me kompensim të të njëjtit lloj, pra me tokë bujqësore siç ka qenë regjimi i tokës në kohën e konfiskimit dhe kështu qytetarët, përkatësisht parashtruesi, nuk vendosen në një pozicion të pabarabartë para Kushtetutës siç thuhet në iniciativë.

Gjithashtu, pretendimet në iniciativë se dispozita e kontestuar e kufizon të drejtën e pronës dhe është në kundërshtim me nenin 30 paragrafin 1 të Kushtetutës janë të pabaza, sepse shteti, si titullar i pronës, ka përcaktuar se cila dhe çfarë lloj prone do t’i nënshtrohet kompensimit në procedurën e denacionalizimit, përkatësisht përcaktohet qartë se kompensimi do të jepet sipas gjendjes së pronës në kohën e konfiskimit të pasurisë së paluajtshme.

Nga dispozitat kushtetuese dhe ligjore të cituara më sipër rrjedh se ligjvënësi, në përputhje me autorizimin e tij kushtetues, ka detyrim ta rregullojë procesin e denacionalizimit me ligj. Shteti, si pronar i pronës së nacionalizuar, udhëhiqet nga Ligji për Denacionalizimin nga kushte të ndryshme të pronës që kanë lindur gjatë disa dekadave dhe brenda këtij kuadri, denacionalizimi kryhet sipas kushteve të diktuara nga shteti si pronar titullar i pronës së marrë.

Përkatësisht, shteti, si titullar i pronës së marrë, ka të drejtë të vendosë nëse do ta ndryshojë apo jo regjimin ligjor të tokës bujqësore të marrë, përkatësisht nëse ajo do të mbetet tokë bujqësore apo do të transformohet në tokë ndërtimore.

Ligjvënësi ka parashikuar zgjidhje të ndryshme ligjore, për shkak të faktit se mund të lindin situata të ndryshme në lidhje me tokën e marrë, me ç’rast Gjykata vlerësoi se me to nuk krijohen pabarazi midis personave juridikë, përkundrazi, trajtohen në mënyrë të barabartë, pasi në parim, toka bujqësore e marrë kthehet edhe në situatat kur qëllimi për të cilin është marrë toka bujqësore, por ka mbetur tokë e pandërtuar, përveç kur qëllimi është realizuar, pra është ndërtuar një objekt, me ç’rast parashtruesve mund t’u jepet tokë e re bujqësore e të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe bonitet si toka e marrë, përkatësisht t’u jepet kompensim në përputhje me dispozitat e këtij ligji.

Duke e marrë parasysh sa më sipër, Gjykata konstatoi se çështja e pajtueshmërisë së nenit 22-a paragrafi 1 pika 2, në pjesën “bujqësore” dhe “të të njëjtit lloj, sipërfaqe dhe boniteti si ajo e marrë” të Ligjit për Denacionalizim me dispozitat e nenit 9 paragrafi 2 dhe nenit 30 paragrafi 1 i Kushtetutës nuk mund të ngrihet me bazë.

IV

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

 

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski