У.бр.12/2024 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.12/2024
Скопје, 28.05.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 14 став 1, член 27 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 28 мај 2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на член 40 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Град Скопје заведен под број 07-5204/1 од 13 декември 2011 година и објавен во „Службен гласник на Град Скопје“ број 17/2011 од 19 декември 2011 година.

2. СЕ ЗАПИРА извршувањето на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на член 40 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Град Скопје заведен под број 07-5204/1 од 13 декември 2011 година и објавен во „Службен гласник на Град Скопје“ број 17/2011 од 19 декември 2011 година.

3. Ова решение ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение

На работниот состанок одржан на ден 25 декември 2023 година, Уставниот суд, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Судот, одлучи по сопствена иницијатива да оформи предмет за оценување на согласноста на оспорениот акт, со одредбите на Уставот.

На седницата Судот утврди дека Советот на Град Скопје, врз основа на член 3 од Статутот на Град Скопје „Службен гласник на Град Скопје“ бр.16/2005, 8/2010 и 17/2011 од 13 декември 2011 година, на педесет и четвртата седница одржана на 13 декември 2011 година донел Деловник на Советот на Град Скопје кој содржи 17 глави во кои се содржани 170 члена.

Согласно со член 40 алинеја 4, член на советот има право на седниците на советот, помеѓу другото, да поднесе барање за давање автентично толкување на прописите.

III

Една од основните цели на Уставот на Република Северна Македонија е воспоставување на владеење на правото во системот на власта. Овој уставен принцип со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот е определен како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон, секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, Уставниот суд може и сам да поведе постапка за оценување уставност на закон, односно уставност и законитост на пропис или друг општ акт.

Согласно со член 27 став 1 од Деловникот на Судот, Уставниот суд може во текот на постапката, до донесувањето на конечна одлука, да донесе решение за запирање на извршувањето на поединечни акти или дејствија што се преземени врз основа на закон, друг пропис или општ акт чијашто уставност односно законитост ја оценува, доколку со неговото извршување би можеле да настанат тешко отстранливи последици.

Во предметот којшто беше оформен од Уставниот суд се оспорува уставноста и законитоста на член 40 алинеја 4 од Деловникот на Советот Град Скопје заведен под број 07-5204/1 од 13 декември 2011 година и објавен во „Службен гласник на Град Скопје“ број 17/2011 од 19 декември 2011 година.

Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт. Собранието согласно член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.91/2008, 119/2010 и 23/2013).

Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.

Постапувајќи по предметот оформен од Уставниот суд, Судот утврди дека Советот на Град Скопје, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, го донел оспорениот деловник.

Законот за локалната самоуправа не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат. Имено, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, Советот на Град Скопје го донесува Статутот на Град Скопје и други прописи, а согласно член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон, што значи дека Законот не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат.

При таква фактичка состојба, недвосмислено произлегува дека Советот на Град Скопје, ги пречекорил своите законски овластувања кога го донел Деловникот на Советот на Град Скопје, во кој во член 40 алинеја 4 е содржано оспореното автентично толкување.

Во конкретниот случај станува збор за прашање, коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт, изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите. Од уставно-судската анализа произлегува дека органите на локалната власт немаат законска основа за давање автентично толкување и ваков правен институт не може да биде уреден со деловник или статут.

Со оглед на фактот дека автентичното толкување е уредено во наведените одредби на Деловникот, со што Советот на Град Скопје ги пречекорил, односно ги надминал своите надлежности предвидени во Законот за локалната самоуправа, во однос на кои Судот изразува сомнеж за нивната уставност и законитост, е доволна причина за Судот да го покрене прашањето за уставноста и законитоста на оспорените одредби.

Имајќи го предвид погоре изнесеното, Судот со основ изрази сомнеж за законитоста на член 40 алинеја 4 од Деловникот на Советот на Град Скопје, вклучително и за неговата согласност со темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.

Поради можноста од настанување штетни последици, а согласно со член 27 од Деловникот на Уставниот суд, Судот одлучи да ја запре примената на оспорените одредби од Деловникот на Град Скопје, како и да го запре извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на оспорените одредби, до донесувањето на конечната одлука.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.12/2024
Shkup, 28.05.2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dr. Ana Pavllovska – Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 14 paragrafit 1, nenit 27 dhe 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 28 maj 2024, miratoi

A K T V E N D I M

1. INICIOHET procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 40 alinesë 4 të Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit të regjistruar nën numrin 07-5204/1 të 13 dhjetorit 2011 dhe të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” numër 17/2011 më 19 dhjetor 2011.

2. NDËRPRITET zbatimi i akteve individuale dhe veprimeve të kryera në bazë të nenit 40 alinesë 4 të Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit të regjistruar nën numrin 07-5204/1 të 13 dhjetorit 2011 dhe të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” numër 17/2011 më 19 dhjetor 2011.

3. Ky aktvendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim
I

Në mbledhjen e punës të mbajtur më 25 dhjetor 2023, Gjykata Kushtetuese, në pajtim me nenin 14 paragrafin 1 të Rregullores së Gjykatës, me vetiniciativë vendosi që të formojë lëndë për vlerësimin e pajtueshmërisë së aktit të kontestuar me dispozitat e Kushtetutës.

Gjykata në seancë konstatoi se Këshilli i Qytetit të Shkupit në bazë të nenit 3 të Statutit të Qytetit të Shkupit “Gazeta Zyrtare e Qytetit të Shkupit” nr. 16/2005, 8/2010 dhe 17/2011 më 13 dhjetor 2011, në seancën e pesëdhjetë e katërt të mbajtur më 13 dhjetor 2011, e miratoi Rregulloren e Këshillit të Qytetit të Shkupit, e cila i përmban 17 kapituj me 170 nene.

Në bazë të nenit 40 alinesë 4, anëtari i këshillit ka të drejtë në seancat e këshillit, ndër të tjera, të paraqesë kërkesë për dhënien e interpretimit autentik të rregullave.

III

Një nga qëllimet themelore të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut është vendosja e sundimit të së drejtës në sistemin e qeverisjes. Ky parim kushtetues është përcaktuar me nenin 8 paragrafin 1 alinenë 3 të Kushtetutës si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet medoemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin, secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet sipas nenit 51 të Kushtetutës

Sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Në bazë të nenit 14 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës, Gjykata Kushtetuese mund të iniciojë vetë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një ligji, përkatësisht kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një rregulli ose akti tjetër të përgjithshëm.

Sipas nenit 27 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës, deri në miratimin e vendimit të plotfuqishëm, mund të miratojë aktvendim për ndërprerjen e ekzekutimit të akteve individuale ose veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të një ligji, një rregulli tjetër ose një akti të përgjithshëm, i cili vlerëson kushtetutshmërinë përkatësisht ligjshmërinë e tij, nëse zbatimi i tij mund të sjellë pasoja të vështira për t’u mënjanuar.

Në lëndën e formuar nga Gjykata Kushtetuese kontestohet kushtetutshmëria dhe ligjshmëria e nenit 40 alinesë 4 të Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit të regjistruar nën numrin 07-5204/1 të 13 dhjetorit 2011 dhe të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” numër 17/2011 më 19 dhjetor 2011.

Interpretim autentik të ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Kuvendi në pajtim me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës i miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 91/2008, 119/2010, 23/2013).

Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimin e vërtetë të një ligji tashmë të miratuar i cili në zbatimin e tij tregon paqartësi ose përmban zbrazëtira. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.

Gjykata, duke vepruar në lëndën e formuar nga Gjykata Kushtetuese, konstatoi se Këshilli i Qytetit të Shkupit, në pajtim me nenin 36 paragrafin 1 pikën 1 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale, e miratoi rregulloren e kontestuar.

Ligji për Vetëqeverisjen Lokale nuk e përmban një dispozitë të shprehur se këshillat e komunave mund të japin interpretim autentik të rregullave që i miratojnë. Në pajtim me nenin 36 paragrafin 1 pikën 1 të Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, Këshilli i Qytetit të Shkupit e miraton Statutin e Qytetit të Shkupit dhe rregullat e tjera, ndërsa në pajtim me nenin 62 paragrafin 1 të Ligjit, në kryerjen e detyrave nga kompetenca e tij, këshilli miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregullat e tjera të përcaktuara me ligj, që do të thotë se Ligji nuk përmban dispozitë të qartë se këshillat e komunave mund të japin interpretim autentik të rregullave që i miratojnë.

Në një situatë të tillë faktike, pa mëdyshje del se Këshilli i Qytetit të Shkupit i ka tejkaluar kompetencat e tij ligjore me miratimin e Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit, në të cilin interpretimi autentik i kontestuar gjendet në nenin 40 paragrafin 4.

Në rastin konkret është një çështje që duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e qeverisjes lokale ta zbatojnë atë, siç parashikohet për ligjvënësin si organ i qeverisjes shtetërore, shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2, sipas të cilit Kuvendi miraton ligje dhe jep një interpretim autentik të ligjeve. Nga analiza kushtetuese-gjyqësore rezulton se organet e qeverisjes lokale nuk kanë bazë ligjore për të dhënë interpretim autentik dhe një institut i tillë juridik nuk mund të rregullohet me rregullore apo statut.

Duke e pasur parasysh se interpretimi autentik është rregulluar në dispozitat e përmendura të Rregullores, me të cilat Këshilli i Qytetit të Shkupit i ka tejkaluar, gjegjësisht i ka kapërcyer kompetencat e tij të parapara me Ligjin për Vetëqeverisjen Lokale, në lidhje me të cilat Gjykata shpreh dyshime për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e tyre, është arsye e mjaftueshme që Gjykata ta iniciojë çështjen e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitave të kontestuara.

Duke e marrë parasysh sa më sipër, Gjykata shprehu dyshime për ligjshmërinë e nenit 40 paragrafit 4 të Rregullores së Këshillit të Qytetit të Shkupit, duke përfshirë pajtueshmërinë e tij me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës, sipas të cilit në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla juridikisht të harmonizuara me Kushtetutën dhe ligjet.

Për shkak të mundësisë së krijimit të pasojave të dëmshme, ndërsa në përputhje me nenin 27 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata vendosi ta ndërpresë zbatimin e dispozitës së kontestuar nga Rregullorja e Qytetit të Shkupit si dhe ta ndërpresë ekzekutimin e akteve individuale ose veprimeve të kryera në bazë të dispozitës së kontestuar deri në miratimin e vendimit të plotfuqishëm.

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska