У.бр.135/2022 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.135/2022
Скопје, 17.04.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 17.04.2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за донесување на Регулациски план на Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 година бр.27-6567/1 од 07.06.2022 година, донесена од Советот на Град Скопје („Службен гласник на Град Скопје” бр.7/2022 од 06.08.2022 година).

2. Ова решение ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение

До Уставниот суд на Република Северна Македонија, Дуња Туртурова, адвокат oд Скопје и Бојан Милошевски, адвокат од Скопје, поднесоа иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за донесување на Регулациски план на Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 година бр.27-6567/1 од 07.06.2022 година, донесена од Советот на Град Скопје („Службен гласник на Град Скопје” бр.7/2022 од 06.08.2022 година).

Според наводите во иницијативата, оспорената одлука е во спротивност со член 8 став 1 алинеи 3, 6 и 7, член 9 став 1 и став 2, член 30 став 1 и став 3, член 51 став 1, член 55 ставови 1, 2 и 3, член 68 став 1 алинеја 2, Амандманот XVII од Уставот, потоа со одредбите од Законот за градење, Законот за просторно и урбанистичко планирање, Законот за локална самоуправа и Законот за сопственост и други стварни права. Исто така, во иницијативата се наведува дека оспорената одлука е во спротивност и со член 117 став 3 од Правилникот за изменување и дополнување на Правилникот за урбанистичко планирање објавен во „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.104/2022.

Подносителите на иницијативата сметаат дека доносителот на оспорениот акт постапил спротивно на член 14 ставови 6 и 7 од Законот за просторно и урбанистичко планирање на начин што постои неусогласеност со постоечкиот и на сила Детален урбанистички план за градска четврт ЈИ 03 донесен со Одлука на Совет на Општина Аеродром бр.07-396/2 од 29.12.2011 година, како и неусогласеност со Генералниот урбанистички план за Град Скопје 2012-2022. Имено, во градската четврт ЈИ 03 Реонски центар УЕ А, блок 1 и 2 во Регулацискиот план е предвидена намена В (јавни институции), спротивно на постоечкиот и важечки Детален урбанистички план каде за тој простор е предвидена намена Б (комерцијални и деловни намени).Тоа всушност значи дека со донесување на оспорениот Регулациски план на Генерален урбанистички план, противуставно и противзаконито е извршена пренамена на одреден простор, односно од намена Б во намена В, односно од комерцијални и деловни простории се предвидува изградба на јавни институции.

Со ваквата одлука на Советот на Град Скопје се доведуваат во нееднаква положба како граѓаните, така и институциите кои имаат сопственост на недвижности на територијата на Општина Аеродром. Имено, истите не можат да ја реализираат намената и правото кое им е загарантирано и дадено согласно акт на општината, а тоа е важечкиот Детален урбанистички план за ЈИ 03, па така граѓаните и правните лица кои веќе го користат правото на сопственост на реализираните намени на градба во смисла на тоа дека овие права им се одземаат или ограничуваат со оспорениот Регулациски план, без притоа да постои некаков јавен интерес.

Понатаму во иницијативата се наведува дека во таа насока се создава правна несигурност, во смисла на тоа што со оспорената Одлука за донесување на Регулациски план се дерогира и се одзема правната сила на веќе постоечкиот и важечки Детален урбанистички план. Впрочем и постапката за издавање на градежно-техничка документација – одобрение за градење отпочнува со издавање на извод од Детален урбанистички план, а не со извод од Регулациски план. Оттука, се поставува прашањето каква е правната сигурност на инвеститорите и за сите сопственици на оформени и постоечки градежни парцели и како се заштитува правото на сопственост на сите кои ја купиле локацијата со претходно стекнати права врз основа на важечкиот Генерален урбанистички план и важечкиот Детален урбанистички план за градење на деловен објект, според кој земјиштето е со намена Б и со стекнато право за градење на деловен објект. Имено, со оспорениот акт се менува намената на земјиштето кое веќе е купено од инвеститорите од Б во В, со што им се попречува на инвеститорите да ги реализираат претходно склучените договори за изградба и продажба на деловните објекти.

Во иницијативата подносителите укажуваат на состојбата во која конкретно се наоѓа инвеститорот „НАСТЕЛ“ ДОО -Скопје кој веќе има започнато постапка за дооформување на градежната парцела пред Општина Аеродром од 23.11.2020 година во која постапка се доставени потребните документи, за после две години од започнување на постапката, да добие известување дека на земјиштето кое го купил за градба на деловен објект со намена Б, сега веќе не може да се гради таков тип на објект. Исто така, со таква пренамена е соочено и трговското друштво „Скопски пазар“ АД Скопје на начин што постоечката намена на градба Б2 е трансформирана во намена В-јавни институции.

Подносителите на иницијативата сметаат дека од графичкиот прилог на оспорениот Регулациски план може да се констатира дека наведениот опфат каде свои парцели и површини за градење имаат горенаведените правни субјекти, истиот е нумериран како ЈИ 03.04 со основна намена В-јавни институции која намена е предвидена за целиот блок. Според наводите во иницијативата, целата намена Б2 – комерцијални и деловни намени за наведениот блок Реонски центар урбана единица А, блок 1 и 2, е во целост заменета со намената В-јавни институции.

На овој начин со оспорената одлука е направен сериозен упад и дерогирање и одземање на правото на градба кое правните лица го стекнале. Така, конкретно на сопственикот ТД „Скопски пазар“ АД Скопје од страна на Општина Аеродром му бил одобрен Архитектонско урбанистички проект од 27.05.2016 година, кој се однесува на градежна парцела со намена Б2 – големи трговски единици и по кое истиот пристапил кон реализација на намената градба Б2 – големи трговски центри. Оттука, подносителите на иницијативата сметаат дека намената на земјиштето не може да се промени со регулациски план бидејќи еднаш веќе стекнатите права уредени со претходните урбанистички планови не може да бидат одземени.

Од наведените причини во иницијативата се предлага Судот да поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на оспорената одлука. Исто така, се предлага Судот во смисла на член 27 од Деловникот да донесе решение со кое ќе го запре извршувањето на поединечните акти или дејствија преземени врз основа на оспорената одлука.

На седницата Судот утврди дека Советот на Град Скопје на дванаесеттата седница одржана на 07.06.2022 година, донел Одлука за донесување на Регулациски план на генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 за четврт ЈИ 03 бр.27-6567/1, објавена во „Службен гласник на Град Скопје“ бр.07/2022.

Согласно со член 1 од Одлуката се донесува Регулациски план на Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 за четврт ЈИ 03.

Во член 2 од истата се предвидува дека оваа одлука влегува во сила со денот на објавувањето во „Службен гласник на Град Скопје“.

III

При утврдување на фактичката состојба, Судот ги имаше предвид сите прибавени докази, а посебно по однос на постапката за Планска програма ги имаше во вид наведените документи: Барањето бр.13-3134/1 од 29.03.2019 година; потоа Планската програма со плански опфат бр.13-3134/2 од 11.04.2019 година, изработена од Комисијата за урбанизам на Град Скопје; предлогот за одобрување на Планска програма бр.13-3134/3 од 11.04.2019 година изработен од комисијата за урбанизам на Град Скопје; Решението за одобрување на Планска програма бр.08-3134/4 од 12.04.2019 година, изработено од Комисијата за урбанизам на Град Скопје, а потпишано од градоначалникот на Град Скопје, како и потврдата за заверка на Планска програма бр.08-3134/5 од 12.04.2019 година, изработена од Комисијата за урбанизам на Град Скопје, потпишана од градоначалникот на Град Скопје.

По однос на постапката за Регулацискиот план, Судот ги имаше во вид постапката за изработка и донесување на Регулациски план на Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 за четврт ЈИ 03 со Барање бр.13-4017/1 од 23.04.2019 година; Изводот од Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022, бр.13-сл од 07.05.2019 година, изработен од Град Скопје; Планот бр.0903-642/1 од 18.08.2020 година изработен од Агенцијата за планирање на просторот на Република Северна Македонија; Предлог-регулациски план тех.бр.К11419 од јуни 2020 година, изработен од Агенцијата за планирање на просторот на Република Северна Македонија, потоа Геодетскиот елаборат за посебни намени-ажурирана геодетска подлога бр.08-29/3 од 21.01.2020 година, изработен од ДГР ГЕОМЕТАР ПРО.ИНГ ДОО Свети Николе, известувањето за електронска заверка на геодетски елаборат бр.1110-32/2020 од 21.01.2020 година од Агенцијата за катастар на недвижности, барањето мислење бр.13-сл од 20.07.2020 година до Агенцијата за катастар на недвижности.

Понатаму, судот ги имаше во вид и Мислењето бр.0939-9662/2 од 18.08.2020 година од Агенцијата за катастар на недвижности; забелешките бр.13-4017/2 од 03.06.2020 година изработени од Комисијата за урбанизам на Град Скопје; одговорот по забелешки бр.К11419 од април 2022 година, изработени од Агенција за планирање на просторот на Република Северна Македонија; забелешките бр.13-4017/3 од 05.05.2022 година изработени од Комисијата за урбанизам на Град Скопје; одговорот по забелешки бр.К11419 од мај 2022 година, изработени од Агенцијата за планирање на просторот на Република Северна Македонија; Планот бр.0903-646/4 од 10.05.2022 година, изработен од Агенцијата за планирање на просторот на Република Северна Македонија, корегиран Предлог-регулациски план тех.бр.К11419 од мај 2022 година, изработен од Агенцијата за планирање на просторот на Република Северна Македонија, позитивното мислење бр.13-5842/2 од 25.05.2022 година изработено од Комисијата за урбанизам на Град Скопје, Одлука за донесување на Регулациски план на Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 , бр.27-6567/1 од 07.06.2022 година, донесена од Советот на Град Скопје, како и донесениот Регулациски план на Генералниот урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 за градска четврт ЈИ 03 внесен во електронскиот регистар на е-урбанизам.

Во одговорот од Советот на Град Скопје, бр.08-1148/1 од 30.01.2023 година, се наведува дека постапката за донесување на Одлуката за донесување на регулациски план е спроведена согласно со одредбите од тогаш важечкиот Закон за просторно и урбанистичко планирање каде во член 40 детално се разработени и предвидени дејствијата кои ги преземаат сите учесници во постапката согласно зададените рокови, а во член 43 од Законот се предвидуваат обврските по донесувањето на регулациски план на Генерален урбанистички план и во таа насока во Градот Скопје биле преземени потребните дејствија. Имено, во одговорот се наведува дека намената „В“ (јавни институции) предвидена во Регулацискиот план е во согласност со Генералниот урбанистички план, додека намената „Б“ (комерцијални и деловни намени) која била предвидена со стариот детален урбанистички план за локалитет Реонски центар урбана единица А, блок 1 и 2 е спротивен на Генералниот урбанистички план и со тоа на Регулацискиот план.За неусогласеноста на ДУП-от со ГУП-от говори фактот што ДУП е донесен 2011, ГУП е донесен 2012 и со него никогаш не е усогласен. Принципот на вертикална, хиерархиска усогласеност е присутен и применлив во сите закони за урбанистичко планирање. Регулациските планови не се предмет на содржината на новиот Закон за урбанистичко планирање, но де факто истите сѐ уште се во примена преку завршните норми на Законот кој им дава правна важност до нивното завршување, доколку постапките за донесување на тие регулациски планови се отпочнати до 18 јуни 2020 година. Советот на Град Скопје наведува дека во конкретниот случај не станува збор за правна несигурност која наводно е предизвикана со пренамена на намената на просторот преку донесување на Регулацискиот урбанистички план, туку напротив за неусогласеност на Деталниот урбанистички план за ЈИ 03 донесен во 2011 година со важечкиот Генерален урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 година. Оттука, Деталниот урбанистички план на Општина Аеродром број 396/2 од 29.12.2011 година е документ кој треба да биде усогласен со Регулацискиот план.

Владеењето на правото, правната заштита на сопственоста и слободата на пазарот и претприемништвото се дел од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, утврдени во член 8 став 1 алинеи 3, 6 и 7 од Уставот.

Граѓаните на Република Северна Македонија, согласно со член 9 став 1 од Уставот, се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба. Во став 2 од истиот член е утврдено дека граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Со член 30 став 1 од Уставот, се гарантира правото на сопственост и правото на наследување. Додека со став 3 од истиот член е утврдено дека никому не можат да му бидат одземени или ограничени сопственоста и правата кои произлегуваат од неа, освен кога се работи за јавен интерес утврден со закон.

Во Република Северна Македонија, според член 51 став 1 од Уставот, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.

Уставниот суд, одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите, согласно член 110 алинеja 2 од Уставот.

Системската и хиерархиската уреденост на урбанистичкото планирање во системот на просторното и урбанистичкото планирање, целите и начелата на урбанистичкото планирање и уредувањето на просторот, видовите и содржината на урбанистичките планови, условите за вршење на работите од областа на урбанистичкото планирање, постапките за изработување, донесување и спроведување на урбанистичките планови, надзорот над спроведувањето на одредбите на овој закон, како и други работи од областа на урбанистичкото планирање, се уредени со Законот за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.32/2020).

Во главата IX „Завршни одредби“ на овој закон, во член 94 став 1 е утврдено дека започнатите постапки за донесување на регулациски план на генерален урбанистички план до денот на отпочнување на примена на овој закон, ќе продолжат согласно одредбите на Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр. 199/2014, 44/2015, 193/2015, 31/2016, 163/2016, 90/2017, 64/2018 и 168/2018). Според став 2 на истиот член, доколку во генерален урбанистички план до денот на отпочнување на примена на овој закон е утврдена разработка на генералниот урбанистички план со регулациски планови, во периодот додека е во сила генералниот урбанистички план, регулациските планови ќе бидат изработени и донесени како измени и дополнувања на генералниот урбанистички план во постапка согласно со член 31 од овој закон. Додека во став 3 на истиот член, регулациските планови на генерален урбанистички план кои се донесени согласно со Законот за просторно и урбанистичко планирање, се применуваат во согласност со одредбите на овој закон како составен дел на генералниот урбанистички план.

Во конкретниот случај, согласно член 94 став 1 од Законот за урбанистичко планирање, анализата на правната и фактичката состојба во однос на постапката за донесување на оспорената одлука, Судот ја изврши во однос на Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр. 199/2014, 44/2015, 193/2015, 31/2016, 163/2016, 90/2017, 64/2018 и 168/2018) кој бил во сила во времето на отпочнувањето на постапката за донесување на оспорената одлука.

Во Законот за просторно и урбанистичко планирање, во член 14 е утврдено дека Регулациски план на генерален урбанистички план е план со кој може да се врши разработка на плански опфат на генерален урбанистички план заради утврдување на граници за детално планирање. Притоа, регулацискиот план содржи текстуален дел, графички приказ на планските решенија на опфатот и инфраструктурата и нумерички дел со билансни показатели за планскиот опфат и за инфраструктурата. Графичкиот приказ содржи граница на опфат која е уредена со генералниот урбанистички план за детално планирање, граници на зони според намена на земјиште утврдено во генералниот урбанистички план, општ режим на градење итн. Текстуалниот дел на регулацискиот план содржи цел и средства на планските решенија, посебни услови за просторен развој, параметри за спроведување на планот, плански услови за детално планирање итн. Регулацискиот план како план од пониско ниво мора да биде усогласен со генералниот урбанистички план, притоа податоците за постојната состојба, можностите за просторен развој и програмските проекции за просторен развој, претставуваат документациона основа на регулацискиот план на генералниот урбанистички план, која е прилог на планот.

Во глава VI „Постапка за изработување и донесување на урбанистички планови и урбанистичко-плански документации“ од Законот за просторно и урбанистичко планирање, во точка 14 во член 40 детално се уредува постапката за изработување и донесување на регулациски план на генерален урбанистички план.

Донесувачот на урбанистичкиот план односно на регулацискиот план на генерален урбанистички план, според член 42 став 5 од Законот, е должен примерок од донесениот урбанистички план и регулацискиот план на генерален урбанистички план во електронска форма да го објави на својата веб-страница.

Имајќи го предвид значењето и уредувањето на регулацискиот план на генерален урбанистички план, според Судот, произлегува дека истиот утврдува граници на идно детално планирање, односно начинот на дефинирање на границите на планскиот опфат со регулациски план претставува основа за донесување на детален урбанистички план. Од оспорената одлука може да се утврди дека истата се однесува на донесување на Регулациски план на Генерален урбанистички план за Град Скопје за градска четврт ЈИ 03 за кој веќе постои важечко детално планирање, односно Детален урбанистички план донесен од страна на Советот на Општина Аеродром со Одлуката бр.07-396/329 од 29.12.2011 година.

Согласно со член 43 став 2 од Законот за просторно и урбанистичко планирање, периодот за планирање на просторот утврден во регулациски план на генерален урбанистички план треба да е соодветен со периодот за планирање на просторот утврден во генералниот урбанистички план според кој е донесен.

Според член 11 став 6 од Законот за просторно и урбанистичко планирање, според кој деталниот урбанистички план како план од пониско ниво, мора да биде усогласен со генералниот урбанистички план односно со регулацискиот план на генерален урбанистички план доколку истиот е донесен, според Судот упатува на изготвување на регулациски план за идно детално планирање, а не за постојно детално урбанистичко планирање коешто е во согласност со генерален урбанистички план.

Оттука, врз основа на спроведената уставно-судска анализа, Судот оцени дека тврдењето на подносителите дека со оспорената одлука се создава правна несигурност, на начин што со истата се дерогира и се прави обид да му се одземе правната сила на веќе постоечки и во сила Детален урбанистички план, односно дека не може детален урбанистички план којшто е во сила да биде заменет со одлука за донесување на регулациски план на генерален урбанистички план, Судот оцени дека се основани.

Од приложената писмена документација прибавена во фаза на претходна постапка неспорно се утврди дека во градска четврт ЈИ 03 Реонски центар УЕ А блок 1 и 2 во Регулацискиот план е предвидена намена „В“ (јавни институции), спротивно на постоечкиот и важечки детален урбанистички план каде за тој простор е предвидена намена „Б“ (комерцијални и деловни намени). Според оценката на Судот, со донесувањето на оспорениот регулациски план на Генералниот урбанистички план за конкретната градска четврт со кој е извршена пренамена на одреден простор на начин што од простор кој бил предвиден со постоечки и важечки детален урбанистички план како простор за градење деловни/станбени објекти, се менува во простор за изградба на јавни институции, сторена е повреда на уставните и законските одредби на кои се упатува во иницијативата.

Имено, според Судот, со донесувањето на оспорениот акт, Советот на Град Скопје ги пречекорил своите законски овластувања и со тоа ја нарушил правната сигурност на граѓаните со што се доведува под сомнение согласноста на оспорената одлука со принципот на владеењето на правото, утврден во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Според оценката на Судот, со ваквата Одлука, Советот на Град Скопје ги доведува во нееднаква положба граѓаните на Република Северна Македонија, како и институциите, од причина што со вака направената пренамена на просторот со донесениот регулациски план не се во состојба да ја реализираат намената и правото кое им е загарантирано и дадено согласно важечкиот ДУП за ЈИ 03. Имено, на субјектите кои се стекнале со правото на сопственост на реализираните намени на градба врз основа на правно важечки ДУП со оспорениот акт им се одзема, односно ограничува правото на сопственост, што е во спротивност со утврденото уставно право на заштита на сопственоста предвидено во член 30 од Уставот. Во таа насока, се создава и правна несигурност во смисла што со оспорената Одлука за донесување на Регулацискиот план се дерогира и се одзема правната сила на веќе постоечкиот и важечки Детален урбанистички план.

Во конкретниот случај, според Судот, при постоење на законска регулатива според која детален урбанистички план се усогласува со генерален урбанистички план и регулациски план доколку е донесен регулациски план, таа обврска може да се однесува само на обврската детален урбанистички план да биде усогласен со нив во времето на неговото донесување. Во спротивно, доколку законската обврска за усогласеност на детален урбанистички план со регулациски план, доколку е донесен, се однесува на веќе донесен во правна сила и примена детален урбанистички план како во конкретниот случај, тоа би претставувало повреда на стекнатите права (со веќе донесен детален урбанистички план) што води кон правна несигурност и повреда на владеењето на правото. Владеењето на правото е темелна вредност на нашиот уставен поредок, утврдена во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, притоа, принципот на правна сигурност кој е суштински елемент во оваа темелна вредност покрај другото, налага постоење на правна хиерархија, хармонија, усогласеност и конзистентност во правниот поредок. Тоа подразбира дека законите мора да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи во согласност со Уставот и со закон, како што е утврдено во член 51 став 1 од Уставот.

Имајќи предвид дека во член 23 од Законот за урбанистичкопланирање (којшто сега е во сила) е уредено прашањето во кои случаи и во каква постапка може да се суспендира примената на урбанистички план или негови делови, кои се обврските на донесувачот на планот, кои се последиците, како и временските рокови, што претставува законски основ за суспензија на примена на детален урбанистички план или негови делови, според Судот, Советот на Град Скопје не може со одлука за донесување на регулациски план на генерален урбанистички план да го замени важечкиот детален урбанистички план, којшто бил донесен во законски утврдена постапка. Оттука, Судот смета дека со оспорената одлука за донесување Регулацискиот план, Советот на Град Скопје излегува надвор од своите законски надлежности. Имено, законската обврска детален урбанистички план да биде усогласен со генерален урбанистички план и регулациски план доколку е донесен, ако истиот се однесува на важечки и во примена детален урбанистички план, би претставувало фактичка суспензија и неможност да се применува деталниот урбанистички план.

Оттука, според Судот, со оспорената Одлука за донесување на Регулациски план на Генералниот урбанистички план на Град Скопје 2012-2022 за четврт ЈИ 03 бр.27-6567/1 од 07.06.2022 година, Советот на Град Скопје излегол надвор од своите законски надлежности.

Во конкретниот случај, Советот на Општина Аеродром донел Детален урбанистички план за градска четврт ЈИ 03 кој сѐ уште е во правна сила, и упатува на фактот дека истиот е усогласен со Генералниот урбанистички план. Со тоа предметната одлука за Регулацискиот план на Генералниот урбанистички план на Град Скопје за четврт ЈИ 03 која е донесена во 2022 година, односно 11 години подоцна и истиот врши разработка на генерален урбанистички план и утврдува граници за детално планирање за веќе постоечки план.

Судот смета дека ваквата цел за усогласување со веќе усвоени плански документи од пониско ниво при донесување на регулациски план е спротивна на одредбите од Законот за просторно и урбанистичко планирање со кои се дефинира регулацискиот план и постапката за негово донесување.

Според Судот, точно е дека во член 94 став 1 од Законот за урбанистичко планирање е предвидено дека започнатите постапки за донесување на регулациски план на генерален урбанистички план до денот на отпочнување на примена на овој закон, ќе продолжат согласно со одредбите на Законот за просторно и урбанистичко планирање, меѓутоа, имајќи го предвид утврденото значење на регулацискиот план како план со кој може да се врши разработка на плански опфат на генерален урбанистички план заради детално планирање, оваа одредба од Законот нема примена во случајот при постоење на важечки и во примена детален урбанистички план.

Согласно со наведеното, Судот утврди дека со донесување на оспорениот акт Советот на Град Скопје, ги пречекорил своите законски овластувања, поради што основано може да се постави прашањето за согласноста на оспорениот акт со принципот на правната сигурност на граѓаните, како дел од темелната вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија – владеењето на правото, предвиден во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Во иницијативата, и покрај фактот што подносителот погрешно се повикува на член 117 како дел од Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” бр. 142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2016, 99/2016, 134/2016, 33/2017 и 86/2018), дека конкретното барање за согласност на оспорената Одлука со член 117 кој всушност е уреден во Правилникот за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.225/2020, 219/2021 и 104/2022), кој не претставува дел од законската и подзаконската регулатива согласно која оспорениот акт е изработен, Судот смета дека се наводи со коишто се бара оценување на акти од ист ранг, а тоа излегува од границите на надлежноста на Уставниот суд.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на ова решение.

Ова решение прозведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U. nr.135/2022
Shkup, 17.04.2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dr. Ana Pavllovska dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 17 prill 2024, miratoi

A K T V E N D I M

1. Iniciohet procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për miratimin e Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022 nr.27-6567/1 të datës 07.06.2022, të miratuar nga Këshilli të Qytetit të Shkupit (“Gazeta Zyrtare e Qytetit të Shkupit” nr. 7/2022, të datës 06.08.2022).

2. Ky aktvendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

Dunja Turturova, avokate nga Shkupi dhe Bojan Milloshevski, avokat nga Shkupi, parashtruan iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për miratimin e Planit rregullativ të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022, viti nr. 27-6567/1 të datës 07.06.2022, i miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit (“Gazeta Zyrtare e Qytetit të Shkupit” nr. 7/2022 të datës 06.08.2022).

Sipas pretendimeve në iniciativë, vendimi i kontestuar është në kundërshtim me nenin 8 paragrafin 1 alinetë 3, 6 dhe 7, nenin 9 paragrafin 1 dhe paragrafin 2, nenin 30 paragrafin 1 dhe paragrafin 3 nenin 51 paragrafin 1, nenin 55, paragrafët 1, 2 dhe 3, nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2, Amendamentin XVII të Kushtetutës, pastaj me dispozitat e Ligjit për Ndërtim, Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urban, Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale dhe Ligjit për Pronësinë dhe të Drejtat e tjera Sendore. Në iniciativë po ashtu thuhet se vendimi i kontestuar është në kundërshtim me nenin 117 paragrafin 3 të Rregullores për ndryshimin dhe plotësimin e Rregullores për Planifikim Urbanistik të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 104/2022.

Parashtruesit e iniciativës mendojnë se miratuesi i aktit kontestues ka vepruar në kundërshtim me nenin 14, paragrafët 6 dhe 7 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urban, në atë mënyrë që ka mospërputhje me Planin Urbanistik të Detajuar ekzistues dhe në fuqi për kuartin e qytetit JI 03 i miratuar me Vendim të Këshillit të Komunës së Aerodromit nr. 07-396/2 të datës 29.12.2011 si dhe mosharmonizimin me Planin e Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022. Konkretisht, në kuartin e qytetit JI 03 Qendra rajonale UE A, blloqet 1 dhe 2, në Planin rregullues është parashikuar qëllimin C (institucionet publike), në kundërshtim me Planin e Detajuar Urbanistik ekzistues dhe të vlefshëm ku parashikohet qëllimi B (qëllime komerciale dhe afariste). Kjo në fakt do të thotë se me miratimin e Planit rregullues të kontestuar të Planit të Përgjithshëm Urbanistik është bërë shndërrimi i një hapësire të caktuar në mënyrë jokushtetuese dhe të kundërligjshme, pra nga qëllimi B në qëllimin C, përkatësisht parashikohet ndërtimi i institucioneve publike

Ky vendim i Këshillit të Qytetit të Shkupit i vë në pozitë të pabarabartë edhe qytetarët, edhe institucionet që kanë pronë të paluajtshme në territorin e Komunës së Aerodromit. Domethënë, ata nuk mund të realizojnë qëllimin dhe të drejtën që u garantohet dhe u jepet sipas një akti të komunës, që është Plani Detaj Urbanistik për JI 03, kështu që qytetarët dhe personat juridikë që tashmë e shfrytëzojnë të drejtën e pronësisë së qëllimet e realizuara të ndërtimit në kuptimin që këto të drejta po hiqen ose kufizohen me Planin Rregullues të kontestuar, pa pasur ndonjë interes publik.

Më tej në iniciativë thuhet se në këtë drejtim po krijohet pasiguri juridike, në kuptimin që Vendimi i kontestuar për miratimin e Planit rregullues derogon dhe heq fuqinë juridike të Planit të Detajuar Urbanistik tashmë ekzistues dhe të vlefshëm. Në fakt procedura për dhënien e dokumentacionit ndërtimor dhe teknik – leje ndërtimi fillon me nxjerrjen e certifikatës nga Plani Urbanistik i Detajuar, jo me certifikatën e Planit rregullues. Prandaj, lind pyetja se cila është siguria juridike për investitorët dhe të gjithë pronarët e parcelave ndërtimore të zhvilluara dhe ekzistuese dhe si mbrohet e drejta e pronësisë së të gjithë atyre që kanë blerë lokacionin me të drejta të fituara më parë në bazë të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të vlefshëm dhe Planit të Detajuar Urbanistik i vlefshëm për ndërtimin e një objekti afarist, sipas të cilit toka është për qëllimin B dhe me të drejtën e fituar për ndërtimin e një objekti afarist. Gjegjësisht, me aktin kontestimor, qëllimin e tokës së blerë tashmë nga investitorët e ndryshon nga B në C, duke penguar kështu investitorët të realizojnë kontratat e lidhura më parë për ndërtimin dhe shitjen e objekteve afariste.

Në iniciativë, parashtruesit e theksojnë gjendjen konkrete të investitorit “NASTEL” SH.P.K. – Shkup, i cili tashmë nga 23.11.2020 ka iniciuar procedurë për kompletimin e parcelës ndërtimore para Komunës së Aerodromit, në të cilën procedurë janë dorëzuar dokumentet e nevojshme, për pas dy vitesh nga fillimi i procedurës, për të marrë njoftim se në truallin që e ka blerë për ndërtimin e një objekti afarist me qëllim B, një objekt i tillë nuk mund të ndërtohet më. Po ashtu, kompania tregtare “Skopski Pazar” SHA Shkup po përballet me një shndërrim të tillë në atë mënyrë që qëllimi ekzistues i objektit B2 është shndërruar në qëllim C – institucione publike. Parashtruesit e iniciativës besojnë se nga bashkëngjitja grafike e planit rregullues kontestues mund të konstatohet se shtrirja e specifikuar ku personat juridikë të lartpërmendur i kanë parcelat dhe sipërfaqet për ndërtim, numërohet si JI 03.04 me qëllim kryesor C- institucione publike, qëllimi i të cilit është parashikuar për të gjithë bllokun. Sipas pretendimeve në nismë, i gjithë qëllimi B2 – qëllime komerciale dhe afariste për bllokun e sipërpërmendur, Qarku qendër, njësia urbane A, blloqet 1 dhe 2, është zëvendësuar tërësisht me qëllimin C – institucione publike.

Në këtë mënyrë vendimi i kontestuar përbën një ndërhyrje të rëndë, derogim dhe heqje të së drejtës së ndërtimit që e kanë fituar personat juridikë. Kështu, konkretisht pronarit të SHT “Skopski pazar” SHA Shkup nga Komuna e Aerodromit i është aprovuar Projekti arkitektonik dhe urbanistik i datës 27.05.2016, i cili i referohet parcelës ndërtimore me qëllim B2 – njësi të mëdha me pakicë dhe pas së cilës ajo vazhdoi me realizimin e objektit të ndërtuar me qëllim B2 – qendra të mëdha tregtare. Prandaj, parashtruesit e iniciativës besojnë se qëllimi i tokës nuk mund të ndryshohet me plan rregullues sepse nuk mund të hiqen të drejtat e fituara njëherë të rregulluara me planet e mëparshme urbanistike.

Për arsyet e cekura në nismë, propozohet që Gjykata të nisë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së vendimit të kontestuar. Gjithashtu, propozohet që Gjykata, në përputhje me nenin 27 të Rregullores, të miratoj aktvendim për pezullimin e ekzekutimit të akteve individuale ose veprimeve të ndërmarra në bazë të vendimit të kontestuar.

Gjykata në seancë konstatoi se Këshilli i Qytetit të Shkupit në seancën e dymbëdhjetë të mbajtur më 07.06.2022, miratoi Vendim për miratimin e Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022 për kuartin JI 03 nr. 27-6567/1, të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit” nr.07 /2022.

Në pajtim me nenin 1 të Vendimit, miratohet Plan rregullues i Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022 për kuartin JI 03.

Në nenin 2 të të njëjtit është përcaktuar se ky vendim hyn në fuqi me ditën e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Qytetit të Shkupit”.

III

Gjykata me rastin e konstatimit të gjendjes faktike ka marrë parasysh të gjitha provat e marra, e veçanërisht për procedurën e Programit të Planifikimit i ka marrë parasysh këto dokumente: Kërkesën nr.13-3134/1, të datës 29.03.2019; pastaj Programin planifikues me shtrirje planifikuese nr. 13-3134/2 të datës 11.04.2019, i përgatitur nga Komisioni Urbanistik i Qytetit të Shkupit; propozimin për miratimin e Programit planifikues nr. 13-3134/3 të datës 11.04.2019 i përpunuar nga Komisioni Urbanistik i Qytetit të Shkupit; Aktvendimin për miratimin e Programit planifikues nr. 08-3134/4 të datës 12.04.2019, i përgatitur nga Komisioni Urbanistik i Qytetit të Shkupit, i nënshkruar nga Kryetari i Qytetit të Shkupit si dhe vërtetimin për verifikimin e Programit planifikues nr. 08-3134/ 5, të datës 12.04.2019, i përgatitur nga Komisioni Urbanistik i Qytetit të Shkupit, i nënshkruar nga Kryetari i Qytetit të Shkupit.

Lidhur me procedurën për Planin Rregullues, Gjykata i kishte parasysh procedurën për përgatitjen dhe miratimin e planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022 për kuartin JI 03 me Kërkesë nr.13-4017/1 të datës 23.04.2019; Certifikatën nga Plani i Përgjithshëm Urbanistik i Qytetit të Shkupit 2012-2022, nr.13-sl nga 07.05.2019, i përpunuar nga Qyteti i Shkupit; Planin nr. 0903-642/1 të datës 18.08.2020 i përgatitur nga Agjencia për Planifikim Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut; Projekt-planin rregullues nr.teknik K11419 i përgatitur nga Agjencia për Planifikim Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut, pastaj Elaboratin gjeodezik për qëllime të veçanta – baza gjeodezike e përditësuar 08-29/3 nga 21.01.2020 i përpunuar nga GEOMETAR PRO.ING SHPK Sveti Nikollë, njoftimin për verifikimin elektronik të elaboratit gjeodezik nr. 1110-32/2020 të datës 21.01.2020 nga Agjencia e Kadastrës së Paluajtshmërive, kërkesë mendimi nr.13-sl të 20.07.2020 deri tek Agjencia e Kadastrës së Paluajtshmërive.

Gjithashtu, gjykata e ka marrë parasysh edhe Mendimin nr. 0939-9662/2, të datës 18.08.2020 nga Agjencia e Kadastrës së Paluajtshmërive; shënimet nr. 13-4017/2 të datës 03.06.2020 të përgatitura nga Komisioni i Urbanistikës i Qytetit të Shkupit; Përgjigjen ndaj shënimeve/vërejtjeve nr. K11419 e prillit 2022, të përgatitur nga Agjencia për Planifikim Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut; shënimet nr. 13-4017/3 të datës 05.05.2022 të përgatitur nga Komisioni Urbanistik i Qytetit të Shkupit; përgjigjen ndaj komenteve nr. K11419 të majit 2022, të përgatitur nga Agjencia për Planifikim Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut; Planin nr. 0903-646/4 të datës 10.05.2022, i përgatitur nga Agjencia për Planifikim Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut, i korrigjuar Draft-planin Rregullativ nr.teknik K11419 të majit 2022, i përgatitur nga Agjencia për Planifikim Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut mendimin pozitiv nr.13-5842/2, të datës 25.05.2022, i përgatitur nga Komisioni Urbanistik i Qytetit të Shkupit, Vendimin për miratimin e Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022, nr.27-6567/1 të datës 07.06.2022, të miratuar nga Këshilli i Qytetit të Shkupit si dhe Planin rregullues të miratuar të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022 për kuartin e qytetit JI 03, që janë futur në regjistrin elektronik të e-urbanizmit.

Në përgjigjen e Këshillit të Qytetit të Shkupit, nr. 08-1148/1, të datës 30.01.2023, thuhet se procedura për miratimin e Vendimit për miratimin e Planit rregullues është realizuar në përputhje me dispozitat e Ligjit të atëhershëm në fuqi për Hapësirën Urbanistike, ku në nenin 40 shtjellohen në detaje dhe parashikohen veprimet që duhet të ndërmarrin të gjithë pjesëmarrësit në procedurë në përputhje me afatet e përcaktuara ndërsa në nenin 43 të Ligjit parasheh detyrimet pas miratimit të planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik dhe në atë drejtim janë ndërmarrë veprimet e nevojshme në Qytetin e Shkupit. Gjegjësisht, në përgjigje thuhet se qëllimi “C” (institucionet publike) i paraparë në Planin rregullues është në përputhje me Planin e Përgjithshëm Urbanistik, ndërsa qëllimi “B” (qëllime komerciale dhe afariste) i cili ishte paraparë në planin e vjetër të detajues urban për lokalitetin Qendra rajonale njësia urbane A, blloqet 1 dhe 2 është në kundërshtim me Planin e Përgjithshëm Urbanistik dhe rrjedhimisht me Planin rregullues.

Për mospërputhjen e PUD-së me PPU-në dëshmon edhe fakti se PUD-ja është miratuar në vitin 2011, PUD-ja është miratuar në vitin 2012 dhe asnjëherë nuk është harmonizuar me të. Parimi i përputhshmërisë vertikale, hierarkike është i pranishëm dhe i zbatueshëm në të gjitha ligjet e planifikimit urbanistik. Planet rregulluese nuk i nënshtrohen përmbajtjes së Ligjit të ri të Urbanistikës, por de facto ato janë ende në fuqi përmes normave përfundimtare të ligjit të cilat u japin atyre vlefshmëri ligjore deri në përfundimin e tyre, nëse procedurat për miratimin e atyre planeve rregulluese kanë nisur më 18 qershor 2020. Këshilli i Qytetit të Shkupit thekson se në rastin konkret nuk bëhet fjalë për pasiguri juridike që pretendohet se është shkaktuar nga ricaktimi i qëllimit të hapësirës përmes miratimit të Planit Rregullues Urbanistik, por përkundrazi për mospërputhje të Planit të Detajuar Urbanistik për JI 03 i miratuar në vitin 2011 me planin e Përgjithshëm Urbanistik në fuqi të Qytetit të Shkupit 2012-2022. Prandaj, Plani i Detajuar Urbanistik i Komunës së Aerodromit numër 396/2 i datës 29.12.2011 është dokument që duhet të harmonizohet me Planin rregullues.

Sundimi i ligjit, mbrojtja juridike e pronës dhe liria e tregut dhe sipërmarrësia janë pjesë e vlerave themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, të përcaktuara në nenin 8, paragrafin 1, alinetë 3, 6 dhe 7 të Kushtetutës.

Qytetarët e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në pajtim me nenin 9, paragrafin 1 të Kushtetutës, janë të barabartë në liri dhe të drejta pa dallim gjinie, race, ngjyrës së lëkurës, prejardhjes kombëtare dhe sociale, bindjeve politike dhe fetare, pasurisë dhe statusit shoqëror. Paragrafi 2 i të njëjtit nen përcakton se qytetarët janë të barabartë para Kushtetutës dhe ligjeve.

Neni 30, paragrafi 1 i Kushtetutës garanton të drejtën e pronës dhe të drejtën e trashëgimisë. Ndërsa paragrafi 3 i të njëjtit nen përcakton se askujt nuk mund t’i hiqet ose kufizohet pronësia dhe të drejtat që rrjedhin prej saj, me përjashtim të rasteve kur bëhet fjalë për interes publik të përcaktuar me ligj.

Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, sipas nenit 51, paragrafit 1 të Kushtetutës, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutë dhe ligj.

Gjykata Kushtetuese vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe të marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet, në përputhje me nenin 110, paragrafin 2 të Kushtetutës.

Organizimi sistematik dhe hierarkik i urbanistikës në sistemin e planifikimit hapësinor dhe urbanistik, qëllimet dhe parimet e urbanistikës dhe planifikimit hapësinor, llojet dhe përmbajtja e planeve urbanistike, kushtet për kryerjen e punëve në fushën e urbanistikës, procedurat për hartimin, miratimin dhe zbatimin e planeve urbanistike, mbikëqyrjen e zbatimit të dispozitave të këtij ligji si dhe çështje të tjera në fushën e urbanistikës, rregullohen me Ligjin për Planifikim Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 32/2020).

Në kapitullin IX “Dispozitat përfundimtare” të këtij ligji, në nenin 94, paragrafin 1, përcaktohet se procedurat e nisura për miratimin e Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik deri në datën e fillimit të zbatimit të këtij ligji, do të vazhdojnë në përputhje me dispozitat e Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 199/2014, 44/2015, 193/2015, 31/2016, 163/2016, 90/2017, 64/2018 dhe 168/2018). Sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, nëse plani i përgjithshëm urbanistik, deri në datën e fillimit të zbatimit të këtij ligji, ka përcaktuar zhvillimin e planit të përgjithshëm urbanistik me plane rregulluese, gjatë periudhës sa është në fuqi plani i përgjithshëm urbanistik, planet rregulluese do të zhvillohen dhe miratohen si ndryshime dhe plotësime të planit të përgjithshëm urbanistik në procedurë në përputhje me nenin 31 të këtij ligji.

Ndërsa në paragrafin 3 të të njëjtit nen, planet rregulluese të planit të përgjithshëm urban që miratohen në pajtim me Ligjin për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, zbatohen në përputhje me dispozitat e këtij ligji si pjesë përbërëse e planit të përgjithshëm urbanistik.

Në rastin konkret, në bazë të nenit 94 paragrafit 1 të Ligjit për Planifikim Urbanistik, Gjykata ka bërë analizën e gjendjes juridike dhe faktike lidhur me procedurën për miratimin e vendimit kontestues në lidhje me Ligjin për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 199/2014, 44/2015, 193/2015, 31/2016, 163/2016, 90/2017, 64/2018 dhe 168/2018) i cili ka qenë në fuqi në fillim të procedurës për miratimin e vendimit të kontestuar.

Në Ligjin për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, neni 14 thotë se Plani Rregullues i Planit të Përgjithshëm Urbanistik është plan që mund të përdoret për të zhvilluar shtrirjen planifikuese të Planit të Përgjithshëm Urbanistik me qëllim të përcaktimit të kufijve për planifikim të detajuar. Përveç kësaj, Plani rregullues përmban një pjesë tekstuale, një paraqitje grafike të zgjidhjeve planifikuese për shtrirjen dhe infrastrukturën dhe një pjesë numerike me tregues të bilancit për shtrirjen dhe infrastrukturën e planifikimit. Paraqitja grafike përmban kufirin e fushëveprimit të rregulluar me Planin e Përgjithshëm Urbanistik për Planifikimin e detajuar, kufijtë e zonave sipas dedikimit të tokës të përcaktuar në planin e përgjithshëm urbanistik, regjimin e përgjithshëm të ndërtimit etj. Pjesa tekstuale e planit rregullues përmban qëllimin dhe mjetet e zgjidhjeve planifikuese, kushtet e veçanta për zhvillimin hapësinor, parametrat për zbatimin e planit, kushtet e planifikimit për planifikim të detajuar etj. Plani rregullues, si plan i nivelit të ulët, duhet të jetë i harmonizuar me planin e përgjithshëm urbanistik, ndërsa të dhënat për gjendjen ekzistuese, mundësitë për zhvillim hapësinor dhe projeksionet programore për zhvillimin hapësinor përbëjnë bazën dokumentare të planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik, i cili është shtojcë e planit.

Në kapitullin VI “Procedura për përgatitjen dhe miratimin e planeve urbane dhe dokumentacionit urbanistiko-planor” të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, pika 14 në nenin 40 rregullon në mënyrë të detajuar procedurën për përgatitjen dhe miratimin e planit rregullues të një plani rregullues të përgjithshëm urban.

Miratuesi i Planit urbanistik, përkarësisht i Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik, sipas nenit 42, paragrafit 5 të Ligjit, është i obliguar që një ekzemplar të Planit urbanistik të miratuar dhe Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik ta publikojë në formë elektronike në ueb-faqen e tij.

Duke marrë parasysh rëndësinë dhe rregullimin e planit rregullues të një plani të përgjithshëm urbanistik, sipas Gjykatës, rezulton se ai përcakton kufijtë e planifikimit të detajuar të ardhshëm, përkatësisht mënyrën e përcaktimit të kufijve të fushëveprimit planifikues me një plan rregullues përbën bazën për miratimin e Planit të Detajuar Urbanistik. Nga vendimi i kontestuar mund të konstatohet se ka të bëjë me miratimin e Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik për Qytetin e Shkupit për kuartin e qytetit JI 03 për të cilin tashmë ekziston një plan i detajuar i vlefshëm, gjegjësisht i miratuar Plani i Detajuar Urbanistik nga Këshilli i Komunës së Aerodromit me Vendimin nr. 07-396/329 të datës 29.12.2011.

Në përputhje me nenin 43, paragrafin 2 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, periudha e planifikimit hapësinor e përcaktuar në Planin rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik duhet të jetë në përputhje me periudhën e planifikimit hapësinor të përcaktuar në Planin e Përgjithshëm Urbanistik sipas të cilit është miratuar.

Sipas nenit 11 paragrafit 6 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, sipas të cilit Plani detajues urbanistik, si plan i nivelit më të ulët, duhet të harmonizohet me Planin e Përgjithshëm Urbanistik, ose me Planin rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik, nëse është miratuar, sipas Gjykatës, i referohet përgatitjes së një plani rregullues për planifikimin e detajuar të ardhshëm, jo për planifikimin e detajuar urban ekzistues që është në përputhje me një plan të përgjithshëm urban.

Prandaj, bazuar në analizën e kryer kushtetuese-gjyqësore, Gjykata vlerësoi se pretendimi i parashtruesve se vendimi i kontestuar krijon pasiguri juridike, në një mënyrë që shmang dhe tenton t’i heqë forcën juridike një Plani Urbanistik tashmë ekzistues dhe në fuqi, përkatësisht që një plan i detajuar urbanistik që është në fuqi nuk mund të zëvendësohet me vendim për miratimin e planit rregullues për planin e përgjithshëm urbanistik, Gjykata konstatoi se ato ishin me bazë.

Nga dokumentacioni shkresor i dorëzuar i marrë në fazën e procedurës paraprake, është konstatuar në mënyrë të padiskutueshme se në kuartin e qytetit JI 03 Qendra rajonale UE A blloku 1 dhe 2, Plani Rregullues parashikon për qëllimin “C” (institucionet publike), në kundërshtim me Planin Urbanistik ekzistues dhe të vlefshëm ku Zona është caktuar për përdorim si “B” (për qëllime komerciale dhe afariste). Sipas vlerësimit të Gjykatës, me miratimin e planit rregullues të kontestuar të Planit të Përgjithshëm Urbanistik për kuartin specifik të qytetit, i cili ka ndryshuar përdorimin e një hapësirë të caktuar në atë mënyrë që nga një hapësirë që ishte parashikuar me plan të detajuar urbanistik ekzistues dhe në fuqi si hapësirë për ndërtimin e objekteve afariste/banesore, shndërrohet në hapësirë për ndërtimin e institucioneve publike, është bërë shkelje e dispozitave kushtetuese dhe ligjore të referuara në nismë.

Konkretisht, sipas Gjykatës, me miratimin e aktit të kontestuar, Këshilli i Qytetit të Shkupit i ka tejkaluar kompetencat e tij ligjore dhe me këtë e ka shkelur sigurinë juridike të qytetarëve, gjë që e vë në pikëpyetje pajtueshmërinë e vendimit të kontestuar me parimin e sundimit të ligjit të përcaktuara në nenin 8 paragrafin 1, alinenë 3 të Kushtetutës

Sipas vlerësimit të Gjykatës, me këtë Vendim, Këshilli i Qytetit të Shkupit i vë në pozitë të pabarabartë qytetarët e Republikës së Maqedonisë së Veriut si dhe institucionet, pasi me këtë ridedikim të hapësirës me planin rregullues të miratuar, ata nuk janë në gjendje ta realizojnë qëllimin e synuar dhe të drejtën që u garantohet dhe u jepet në përputhje me PDU-në e vlefshme për JI 03. Përkatësisht, subjektet që kanë fituar të drejtën e pronësisë mbi qëllimet e realizuara ndërtimore në bazë të një PDU të vlefshëm ligjor me aktin e kontestuar i hiqet, përkatësisht i kufizohet e drejta e pronësisë, e cila bie ndesh me të drejtën e përcaktuar kushtetuese për mbrojtjen e pronës, të parashikuar në nenin 30 të Kushtetutës. Në këtë drejtim, krijohet pasiguri juridike edhe në kuptimin që Vendimi i kontestuar për miratimin e Planit rregullues derogon dhe i merr fuqinë juridike Planit të Detajuar Urbanistik tashmë ekzistues dhe të vlefshëm.

Në rastin konkret, sipas Gjykatës, në ekzistimin e rregullimit ligjor sipas të cilit Plani i Detajuar Urbanistik harmonizohet me Planin e Përgjithshëm Urbanistik dhe Planin rregullues nëse është miratuar plan rregullues, ai detyrim mund t’i referohet vetëm detyrimit për një plan urbanistik të detajuar që të harmonizohet me to në momentin e miratimit të tij. Ndryshe, nëse detyrimi ligjor për përputhshmërinë e planit të detajuar urbanistik me planin rregullues, nëse miratohet, i referohet një plani urbanistik të detajuar tashmë të miratuar dhe aplikuar, si në rastin konkret, kjo do të përbënte shkelje të të drejtave të fituara (me një plan tashmë të detajuar urbanistik) që çon në pasiguri juridike dhe shkelje të sundimit të së drejtës. Sundimi i së drejtës është vlerë themelore e rendit tonë kushtetues, i përcaktuar në nenin 8, paragrafin 1, pikën 3 të Kushtetutës, ndërsa parimi i sigurisë juridike, element thelbësor i kësaj vlere themelore, ndër të tjera, imponon ekzistencën e hierarkisë ligjore, harmonisë, përputhshmërisë dhe konsistencës në rendin juridik. Kjo nënkupton që ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha dispozitat e tjera në përputhje me Kushtetutën dhe ligjin, siç parashihet në nenin 51, paragrafin 1 të Kushtetutës.

Duke e pasur parasysh se në nenin 23 të Ligjit për Planifikim Urbanistik (i cili tani është në fuqi) rregullohet çështja se në cilat raste dhe në çfarë procedure mund të pezullohet zbatimi i një plani urbanistik ose pjesëve të tij, cilat janë detyrimet e miratuesit të planit, cilat janë pasojat, si dhe afatet kohore, i cili përbën bazë ligjore për pezullimin e zbatimit të planit të detajuar urbanistik ose pjesëve të tij, sipas Gjykatës, Këshilli i Qytetit të Shkupit nuk mundet me vendim për miratimin e planit rregullues për planin e përgjithshëm urbanistik ta zëvendësojë planin e detajuar urbanistik në fuqi, i cili është miratuar në procedurë të përcaktuar me ligj. Prandaj, Gjykata konsideron se me vendimin e kontestuar për miratimin e Planit Rregullues, Këshilli i Qytetit të Shkupit po i tejkalon kompetencat e tij ligjore. Domethënë, detyrimi ligjor që plani i detajuar urbanistik të harmonizohet me planin e përgjithshëm urbanistik dhe planin rregullues, nëse miratohet, nëse i referohet një plani të detajuar urbanistik të vlefshëm dhe të pazbatueshëm, do të paraqiste pezullim dhe pamundësi de fakto për t’u zbatuar plani i detajuar urbanistik.

Prandaj, sipas Gjykatës, me Vendimin e kontestuar për miratimin e Planit rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit 2012-2022 për kuartin JI 03 nr. 27-6567/1 të datës 07.06.2022, Këshilli i Qytetit të Shkupit i ka tejkaluar kompetencat e tij ligjore.

Në rastin konkret, Këshilli i Komunës së Aerodromit e ka miratuar Planin e Detajuar Urbanistik për kuartin e qytetit JI 03, i cili është ende në fuqi ligjore dhe i referohet faktit se është në përputhje me Planin e Përgjithshëm Urbanistik. Kështu, vendimi në fjalë për Planin Rregullues të Planit të Përgjithshëm Urbanistik të Qytetit të Shkupit për kuartin JI 03, i cili është miratuar në vitin 2022, gjegjësisht 11 vjet më vonë, e harton edhe Planin e Përgjithshëm Urbanistik dhe vendos kufijtë për planifikimin e detajuar për një plan tashmë ekzistues.

Gjykata konsideron se ky synim i harmonizimit me dokumentet planifikuese tashmë të miratuara të nivelit më të ulët me rastin e miratimit të planit rregullues është në kundërshtim me dispozitat e Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik me të cilat definohet plani rregullues dhe procedura për miratimin e tij.

Sipas Gjykatës, është e vërtetë se neni 94, paragrafi 1 i Ligjit për Planifikim Urbanistik, parasheh se procedurat e nisura për miratimin e planit rregullues të planit të përgjithshëm urbanistik deri në datën e fillimit të zbatimit të këtij ligji do të vazhdojnë në përputhje me dispozitat e Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, megjithatë, duke e marrë parasysh rëndësinë e përcaktuar të planit rregullues si plan me të cilin mund të zhvillohet fushëveprimi planor i planit të përgjithshëm urbanistik për qëllime të planifikimit të detajuar, kjo dispozitë e Ligjit nuk zbatohet në rastin e ekzistimit të një plani urbanistik të vlefshëm dhe në përdorim.

Nga sa u tha më lart, Gjykata konstatoi se me miratimin e aktit kontestues, Këshilli i Qytetit të Shkupit i ka tejkaluar kompetencat e tij ligjore, prandaj edhe çështja e përputhshmërisë së aktit kontestues me parimin e sigurisë juridike të qytetarëve, si pjesë e vlerës themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut – sundimi i së drejtës, i paraparë në nenin 8, paragrafin 1, alinenë 3 të Kushtetutës është shtruar me bazë.

Në iniciativë, përkundër faktit se parashtruesi i kërkesës në mënyrë të gabuar e referon nenin 117 si pjesë të Rregullores për standarde dhe norma për planifikim urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 142/2015, 217/2015, 222/2015, 228/2015, 35/2016, 99/2016, 134/2016,33/2017 dhe 86/2018), se kërkesa konkrete për pëlqim për Vendimin e kontestuar me nenin 117 i cili në fakt është i rregulluar në Rregulloren për Planifikim Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 225/2020, 219/2021 dhe 104/2022), që nuk është pjesë e kornizës ligjore dhe rregullative në bazë të së cilës është hartuar akti kontestues, Gjykata konsideron se këto janë pretendime që kërkojnë vlerësimin e akteve të së njëjtës gradë dhe kjo shkon përtej kufijve të juridiksionit të Gjykatës Kushtetuese.

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

Ky aktvendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska