У.бр.26/2023

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.26/2023
Скопје, 7 февруари 2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 алинеја 3 и член 112 од Уставот на Република Северна Македонија, како и член 70 алинеја 2 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021) на седницата одржана на 7 февруари 2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УВАЖУВА барањето за повреда на слободата на мислата и јавното изразување на мислата на барателот Горан Трпеноски, новинар од Струга.

2. СЕ УТВРДУВА повреда на слободата на мислата и јавното изразување на мислата на барателот Горан Трпеноски, новинар од Струга.

3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение

I

До Уставниот суд на Република Северна Македонија, Горан Трпеноски, новинар од Струга, преку адвокатот Филип Медарски од Скопје, поднесе барање за заштита на слободата и правото на јавно изразување на мислата. Во барањето се наведува дека тој е вработен како новинар во дигиталната редакција www.sdk.mk и на 27.04.2017 година, критичниот ден, бил присутен во Собранието како акредитиран новинар на дигиталната редакција www.sdk.mk (sakamdakazam.mk), со цел да известува за случувањата околу изборот на ново парламентарно мнозинство и претседател на Собранието. Истиот поднел тужба до Основниот граѓански суд Скопје против Република Северна Македонија, за надомест на нематеријална штета за претрпен страв и на име надомест за повреда на слобода на изразување, поради непреземање дејствија од страна на државата да го заштити неговиот физички и психички интегритет, како и да преземе соодветни дејствија за заштита на слободата и правото на јавно изразување на мислата како новинар на критичниот ден, познат во јавноста како „крвавиот четврток“.

Подносителот на барањето, на критичниот ден, 27.04.2017 година, бил присутен во Собранието на Република Македонија како акредитиран новинар во дигиталната редакција www.sdk.mk, со цел да известува за случувањата за избор на ново парламентарно мнозинство и претседател на Собранието на Република Северна Македонија. Истовремено, пред Собранието имало јавен собир на кој учествувале голем број луѓе, незадоволни од политичката ситуација.

По тензичната атмосфера во пленарната сала на Собранието, присутните пратеници се упатиле кон салата за прес-конференции. Додека траел говорот на пратеникот Зоран Заев, на ТВ екраните поставени во прес-центарот, во живо се емитувал јавниот собир пред Собранието каде јасно можело да се забележи дека толпата станува насилна и истата се упатила кон вратите на Собранието. Во еден момент, толпата ги совладала препреките поставени пред дворот на Собранието и се упатила кон вратите на Собранието. Пред вратите имало коридор од неколкумина полициски службеници. Ваквото влегување воопшто не било спречено од страна на полициските службеници кои биле присутни во дворот на Собранието. И покрај овие случувања, прес-конференцијата во Собранието продолжила од причина што никој не се надевал дека ќе се дозволи влез на толпата внатре во Собранието. Во еден момент, вратите на Собранието биле отворени од внатре од страна на пратеникот Крсто Муковски, при што толпата започнала да влегува внатре во Собранието. Подносителот на барањето во тој момент уште се наоѓал во прес-центарот додека се давале изјави од Зоран Заев и Талат Џафери. Пред прес-салата започнале да се слушаат звуци од толпата, присутните во прес-салата меѓу кои и подносителот на барањето, почнале да ставаат маси една врз друга со цел новинарите и пратениците кои биле во галеријата на прес-центарот да се симнат долу, бидејќи се проценило дека така е побезбедно за нив. Толпата се приближила пред вратата на прес- центарот, насилно ја отворила и тогаш започнало туркање, извикување и удирање меѓу толпата и обезбедувањето и други присутни.

Кога демонстрантите се приближиле до прес-центарот и почнале насилно да се обидуваат да ја отворат вратата, тогаш подносителот на барањето исплашен за својот живот, заедно со еден припадник на обезбедувањето на тогашниот технички министер за внатрешни работи скршиле една од кваките на вратите на прес-центарот, за да спречат толпата да навлезе внатре, но безуспешно. Кога некои луѓе од толпата насилно влегле и започнале да фрлаат предмети, подносителот од страв и несигурност за сопствениот живот и во очај да се спаси, се повлекол наназад до вратите на прес-центарот, па кога веќе гневната толпа успеала да се пробие внатре, тогашниот пратеник Влатко Ѓорчев го повлекол подносителот да застане покрај него и како жив sид да ги спречат луѓето од толпата сериозно да повредат некого. Подносителот бил преплашен за својот живот бидејќи толпата била гневна и на новинарите, па ова го извршувал под страв за сопствениот живот бидејќи тој и некои пратеници извршувале обврски за кои е задолжена полицијата, а во тие моменти полициските припадници не преземале никакви дејствија, ниту пак, се наоѓале во прес-центарот како критично место на настанот. Кон подносителот биле фрлани најразлични предмети што можеле да му нанесат сериозни повреди и по неколку часа подносителот бил извлечен од Собранието од страна на припадници на полицијата.

При таква фактичка состојба, подносителот на барањето во тужбата до Основниот граѓански суд Скопје укажал дека слободата на изразување, во смисла на член 10 од Европската конвенција за човекови слободи и права на Советот на Европа, подразбира за државата и т.н. позитивни обврски коишто се во насока на заштита на безбедноста на новинарите при извршувањето на нивните задачи.

Согласно член 3 ставови 1 и 2 од Законот за медиумите:

(1) Се гарантира слободата на изразување и слободата на медиумите.
(2) Слободата на медиумите особено опфаќа: слобода на изразување на мислења, независност на медиумите, слобода на прибирање, истражување, објавување, избор и пренесување на информации во насока на информирање на јавноста, плурализам и разновидност на медиумите, слобода на проток на информации и отвореност на медиумите за различни мислења, уверувања и за разновидни содржини, достапност до информациите од јавен карактер, почитување на човековата индивидуалност, приватност и достоинство, слобода за основање на правни лица за вршење на дејност за јавно информирање, печатење и дистрибуција на печатен медиум и другите медиуми од земјата и странство, производство и емитување на аудио/аудиовизуелни програми, самостојност на уредникот, новинарот, авторите или креаторите на содржини или програмските соработници и другите лица, а во согласност со правилата на професијата.

Во конкретниот случај, државата, преку соодветни државни институции, не ја гарантирала безбедноста на подносителот при извршување на неговата работна задача во Собранието. Дотолку повеќе што, видно од доказот, пратеник на Собранието ја трга безбедносната шипка со цел вратите од Собранието да бидат отворени.

Подносителот на барањето наведува дека судовите не ги примениле соодветно ЕКЧП и член 16 од Уставот, а ниту дале правно релевантно толкување на уставно загарантираната слобода на изразување.

Согласно со член 10 од Европската конвенција за човекови права, државите се обврзани да создадат поволна средина за учество на јавни дебати на сите засегнати лица, овозможувајќи им да ги изразат нивните мислења и идеи без страв.

По изведувањето на доказите во првостепената постапка, на ден 15.03.2021 година Основниот граѓански суд Скопје донел Пресуда 8а МАЛВП-707/20 со која го одбил тужбеното барања на подносителот во целост, меѓу другото и за повреда на слободата на изразување. Образложението на првостепениот суд во тој дел било следно „Со оглед на тоа што тужителот согласно Законот за медиумите не можел да има својство на новинар, бидејќи здружението каде што тој бил вработен не претставува медиум кој е регулиран со Законот за медиуми, тужителот нема активна легитимација да бара од тужениот да му биде платен надомест за евентуална повреда на слободата на изразување“.

Тужбеното барање на тужителот да се задолжи тужената Република Северна Македонија да му плати паричен надомест за повреда на слободата на изразување, која му е гарантирана во член 3 од Законот за медиуми, судот најде дека е неосновано од причина што тужителот нема активна легитимација за ова тужбено барање. Имено, согласно член 3 од Законот за медиумите, се гарантира слободата на изразување и слободата на медиуми, меѓутоа согласно дефиницијата од член 2 од истиот закон, електронски публикации, односно електронски редакции како што во конкретниот случај бил порталот „Сакам да кажам.мк“ не претставува медиум како средство за јавно информирање. Ова од причина што согласно член 2 од Законот за измени и дополнувања на Законот за медиуми („Службен весник на Република Македонија“ бр. 13 од 23.01.2014 година), од Законот за медиуми се избришани електронските публикации како медиуми, а во член 3 став 2, каде е предвидено што опфаќа слободата на медиумите, исто така се избришани електронските медиуми како медиуми во кои се гарантира слободата на изразување од став 1 од оваа законска одредба. Согласно со член 2 точка 5 од Законот за медиуми, новинар е лице кое врши активности на прибирање, анализа, обработка, обликување и класифицирање на информации кои се објавуваат во медиуми и е вработен кај издавач на медиум или има склучен договор со истиот или е лице кое врши новинарска дејност како самостојно занимање (слободен новинар). Според оваа законска одредба, тужителот не достави доказ дека е вработен кај издавач на медиум, а од овие докази кои на судот му беа на располагање, се утврди дека тој работел во Здружението за слободен развој на мислата „Сакам да кажам“, СДК Михајловски ДООЕЛ Скопје, за кое тужителот не достави доказ дека е регистрирано како издавач на медиуми. Впрочем, согласно точка 4 од оваа законска одредба, издавач на медиум е физичко лице или правно лице кое врши дејност на издавање на печатен медиум или емитување на радио и телевизиски програми (радиодифузери). Според тоа здружението за слободен развој на мислата кое има дигитална редакција „Сакам да кажам.мк“, во смисла на оваа законска одредба не претставува издавач на медиум, па според тоа и нивната дигитална редакција не претставува медиум, ниту пак тужителот можел да претставува лице кое има својство на новинар согласно горенаведените одредби од Законот. Имајќи предвид дека тужителот не ги исполнува условите предвидени во Законот за медиуми со кој се гарантира слободата на изразување, судот најде дека тој нема активна легитимација да бара да му биде платен надомест за евентуална повреда на ваква слобода на изразување.

Против ваквата пресуда, подносителот на барањето, преку полномошникот, адвокатот Филип Медарски од Скопје, поднел жалба до Апелациониот суд Скопје, поради суштествена повреда на одредбите на парничната постапка, погрешно и нецелосно утврдена фактичка состојба и погрешна примена на материјалното право. Апелациониот суд Скопје на ден 22.12.2022 година донел Пресуда ГЖ-2193/21 со која жалбата се одбива како неоснована, а во делот на слободата на изразување се наведува „Имено, во конкретниот случај се работи за акт на насилство, во кој државата има обврска да се грижи за заштита на здравјето, животот и имотот на сите физички и правни лица и не може да станува збор за тоа дека државата не им оневозможила на сите лица да ги изразат нивните мислења и идеи без страв, вклучително и тужителот како известувач на горенаведената дигитална редакција на здружението бил присутен во Собранието на ден 27.04.2017 година“.

Оценка на овој суд е дека толкувањето на член 10 од Европската конвенција во услови кога се случуваат акти на насилство со тоа што тужителот бил оневозможен да известува, е толкување на одредбата надвор од нејзината цел поради која е утврдена.

Меѓу другото, во жалбата се укажува дека горецитираниот заклучок на првостепениот суд бил погрешен од два аспекти: првиот е дека член 10 од Европската конвенција во услови кога се случуваат акти на насилство со тоа што тужителот бил оневозможен да известува, е толкување на одредбата надвор од нејзината цел поради која е утврдена; вториот е дека толкувањето на тој член во услови како во конкретниот предмет, со тоа што тој го регулира овозможувањето на секој да го изрази своето мислење во секојдневното живеење, но не и во ситуација за која тужителот побарува надомест на штета, а тоа е ситуација во која основната задача е да се заштити животот и имотот на сите лица, па оттука во случајот нема повреда на правото на слобода на изразување, дотолку повеќе што терористичките акти се забранети на секое место во државата вклучително и во Собранието, па така можело да се случи и на улица или каде било, каде што државата е должна да се справи со истите и пред сѐ да ги заштити граѓаните од смрт, повредување или оштетување или уништување на имотот. Фактот што во Собранието влегле лица кои не требало да бидат таму, не ги дерогира законите ниту значи дека на тужителот му било оневозможено правото на слободата на изразување.

Апелациониот суд Скопје, со Пресудата ГЖ-2193/21 од 22.12.2022 година ја одбил жалбата на подносителот, како неоснована. Во образложението, во поглед на слободата на изразување, Апелациониот суд се согласил со заклучокот на првостепениот суд.

Подносителот на барањето ја има примено наведената пресуда на ден 18.01.2023 година, преку неговиот полномошник, адвокатот Филип Медарски од Скопје.

Тргнувајќи од цитираните членови на Уставот и Европската конвенција за човекови права, видно било дека новинарите уживаат заштита во рамки на гарантираната слобода на изразување (гарантираната слобода на јавно информирање од цитираниот член 16 од Уставот, како и слободата на изразување од член 10 од Европската конвенција).

Во конкретниот случај, интервенцијата на државата била со донесување на првостепената пресуда 8а.МАЛВП-707/20 од 15.03.2021 година, која е потврдена со Пресудата ГЖ-2193/21 од 22.12.2022 година на Апелациониот суд Скопје, а тоа од следните причини:

Во барањето подносителот наведува дека со ваквите заклучоци на првостепениот и второстепениот суд, со предметните пресуди, повреденa е уставно гарантираната слобода на изразување на подносителот и член 10 од Европската конвенција за човекови права како од аспект на безбедноста на подносителот како новинар, така и во делот на оцената од страна на првостепениот суд дека подносителот нема активна легитимација за да бара повреда на слободата на изразување бидејќи не бил новинар вработен во медиум, согласно со Законот за медиуми.

Во конкретниот случај, во образложението на двете пресуди, првостепениот и второстепениот суд имаат дадено спротивни заклучоци и различно ја толкувале слободата на изразување. Првостепениот суд има дадено образложение дека подносителот нема активна легитимација за да бара утврдување повреда на слободата на изразување, бидејќи согласно со позитивното право, Законот за медиуми, подносителот не работел во медиум и следствено не можел да има својство на новинар, без разлика што тој е вработен како новинар, видно од потврдата од 24.11.2020 година од неговиот работодавач изведен како доказ во првостепениот суд. Второстепениот суд, согласно со наводите во жалбата, воопшто не го ценел заклучокот на првостепениот суд во поглед на својството на подносителот дали е новинар или не, кога првостепениот суд воопшто и не дал образложение дали станува збор за повреда на слобода на изразување, туку спротивно на тоа се впуштил во расправа и образложение зошто во конкретниот случај кај подносителот не постои повреда на слободата на изразување во смисла на член 10 од Европската конвенција. Првостепениот суд го одбил тужбеното барање во делот на слободата на изразување поради непостоење активна легитимација кај тужителот, поради фактот дека работодавачот на тужителот не бил медиум согласно со Законот за медиуми, тужителот не можел да има својство на новинар, а со тоа ниту може да бара повреда на слободата на изразување.

Ваквиот заклучок, исто така, првостепениот суд го темели и врз основа на член 2 од Законот за измени и дополнувања на Законот за медиуми, дека електронските медиуми се избришани од Законот и поради тоа не претставуваат средства за јавно информирање, односно дека согласно со член 2 точка 4, издавач на медиум е физичко лице или правно лице кое врши дејност на издавање на печатен медиум или емитување на радио и телевизиски програми.

Понатаму, барателот наведува дека несоодветен е товарот којшто првостепениот суд му го има ставено тој да докажува дека неговиот работодавач е медиум, кога тој таму е вработен како новинар во дигиталната редакција www.sdk.mk, за што доставил и потврда од работодавачот.

Според подносителот на барањето, со ваквиот заклучок на првостепениот и второстепениот суд, на којшто почиваат предметните пресуди, повредена е уставно гарантираната слобода на изразување на подносителот и повреден е член 10 од Европската конвенција за човекови права.

За Основниот граѓански суд Скопје и за Апелациониот суд Скопје не била спорна фактичката состојба, односно настанот на 27.04.2017 година, попознат во јавноста како „крвавиот четврток“, во смисла дека настанот се случил и дека во Собранието се случувале насилни напади коишто резултирале со повреди кон одредени луѓе. Но, судовите не ги зеле предвид настаните коишто му се случиле на барателот.

Имено, подносителот на барањето како новинар присуствувал на нормална седница внатре во Собранието, каде што известувал за прашања од јавен интерес (конституирање на ново парламентарно мнозинство), а истовремено, имало демонстрации надвор пред Собранието. Должноста на државата била да спречи каков било обид за влегување во Собранието, така што не бил правилен заклучокот на двата суда дека во конкретниот случај член 10 од ЕКЧП и член 16 од Уставот на Република Северна Македонија не можат да најдат примена, односно дека безбедноста на подносителот не потпаѓа под член 10 од ЕКЧП и член 16 од Уставот.

Од образложението на двата суда, се наметнува потребата од одговори на две прашања, и тоа: каква била состојбата за време на присуството на подносителот во Собранието, и дали неинтервенирањето од страна на државата на 27.04.2017 година, во смисла на непреземање превентивни мерки (доволен број полициски службеници кои ќе го обезбедуваат Собранието) од какви било напади од страна на демонстрантите, претставува повреда на слободата на изразување на подносителот во насока дека со непреземањето на таквите дејствија се довела во прашање неговата безбедност.

Во светло на погоре изнесеното, Основниот граѓански суд Скопје и Апелациониот суд Скопје, не заклучиле дека подносителот известувал во мирна, нормална парламентарна атмосфера за прашања од јавен интерес. Впрочем, Собранието, освен што претставува највисок државен орган, каде што пратениците ќе можат да ја остварат својата политичка слобода на изразување, а новинарите слободно да ги пренесат тие информации во јавност, треба и мора да претставува место каде што сите присутни ќе се чувствуваат безбедни при остварувањето на нивните слободи. Значи, државата имала обврска да ги заштити сите присутни во Собранието, при што истата затаила. Воедно, не може да стане збор за ситуација во која подносителот како новинар се впуштил во известување од „конфликт“, туку тој бил предмет на напад поради непреземање мерки од страна на надлежните органи на државата. Судовите требало да ја ценат безбедноста на подносителот како составен дел на неговата слобода на изразување, бидејќи истиот бил присутен во Собранието како новинар. Впрочем, од доказите, видеоснимки кои се во предметот, може да се дојде до еден и единствен заклучок дека државата не презела претходни дејствија за заштита, а оние коишто ги презела биле со закаснување.

При таква фактичка состојба, судовите не ја примениле соодветно ЕКЧП, а ниту дале правно релевантно толкување на уставно загарантираната слобода на изразување. Согласно со толкувањата на член 10 од ЕКЧП, Европскиот суд за човекови права констатирал дека „државите се обврзани да создадат поволна средина за учество во јавни дебати на сите засегнати лица, овозможувајќи им да ги изразат нивните мислења и идеи без страв (Dink v. Turkey, § 137)“, како и дека никој нема право да посегне по нивната безбедност при пренесување информации од јавен карактер.

Исто така, Европскиот суд за човекови права нагласил дека член 10 од ЕКЧП создава позитивна обврска за државата да обезбеди заштита на оние коишто се во ризик од физички или друг вид напад поради остварување на нивната слобода на изразување. На пример, во предметот Ozgur Gundem v. Turkey, 2000 Европскиот суд за човекови права, во параграф 43 навел „Судот, потсетува на важноста на слободата на изразување како предуслов за функционална демократија. Навистина, ефективното остварување на оваа слобода не се заснова само на обврската на државата да не интервенира, туку може да создава и позитивни мерки за заштита, дури и во сферата на односи помеѓу индивидуи. При детермирањето дали постои позитивна обврска, треба да се погледне дали бил направен фер баланс помеѓу јавниот интерес во општеството и интересот на индивидуата, нешто што е својствено низ Конвенцијата. Опсегот на оваа обврска неминовно ќе варира, земајќи ги предвид разноликоста на ситуациите во договорните држави, тешкотијата во креирањето на политики на модерни општества и изборите коишто мора да се направат во зависност од приоритетите и ресурсите. Но, ваква обврска не треба да се толкува на начин што ќе наметне невозможен или диспропорционален товар на властите.“

Во друг случај, Dink v. Turkey 2010, станува збор за убиство на новинарот Фират Динк, познат под алијасот Хрант Динк. Убиството се случило во време кога против него се водела судска постапка заради оцрнување на турцизмот, постапка покрената по барање на националистичка група. Европскиот суд за човекови права утврдил повреда на член 10, во смисла дека постапката против него, во комбинација со недостаток на заштита којашто му била потребна, претставува мешање во неговото право на слобода на изразување. Понатаму, во истиот случај, тој суд ќе констатира „државите се обврзани да создадат поволна средина за учество во јавни дебати на сите засегнати лица, овозможувајќи им да ги изразат нивните мислења и идеи без страв (Dink v. Turkey § 137), како и дека никој нема да посегне по нивната безбедност при пренесување на информации од јавен карактер.“

Понатаму во дел II. Принципи, точка 21 од Препораката CM/Rec(2016)4 на Комитетот на министри (на Совет на Европа) до државите членки за заштита на новинарите и безбедноста на новинарите и другите медиумски актери, било наведено „Суштинската димензија инволвира примарна обврска за државата да го осигурува правото на живот на начин што ќе воведе ефективни казнени одредби со коишто ќе ги одврати од сторување на дела против индивидуи, поткрепено со принуден апарат за превенција, супресија и казнување на прекршување на таквите одредби. Ова, исто така, во соодветни околности, се протега на позитивна обврска на властите да преземат превентивни оперативни мерки да ги заштитат индивидуите чии животи се во ризик од криминални активности на други индивидуи, Имајќи ги предвид тешкотиите во креирање на политики во модерни општества, непредвидливоста на човековото однесување и оперативните одлуки коишто мора да бидат направени во согласност со приоритетите и ресурсите, делокругот на позитивната облигација мора да биде интерпретирана на начин што нема да наметне невозможен или диспропорционален товар на властите. Без оглед на се, властите мора да обрнат внимание на ранливата позиција во која новинарите се ставаат заради покривање на политичко сензитивни теми vis-a-vis оние на власт.“

Значи, тужителот бил во реална опасност дури и да му биде загрозен физичкиот интегритет, со оглед на тоа дека од паника бил вовлечен од страна на тогашниот пратеник Влатко Ѓорчев да биде жив ѕид помеѓу насилниците и новинарите и политичарите.

Според подносителот, цитираните пресуди на Основниот граѓански суд Скопје и на Апелациониот суд Скопје имаат сериозна импликација со т.н. ефект на ладење (chilling effect) врз слободата на изразување. Ваквите заклучоци, неминовно создаваат импликации во судската пракса дека при вакви исти или слични настани државата всушност нема обврска да ја заштити слободата на изразување, односно превентивно да се грижи, да спречува или навремено да интервенира да ја отстрани опасноста кон лицата коишто ја остваруваат слободата на изразување.

Според тоа, подносителот смета дека Уставниот суд има доволна основа да го толкува и член 16 од Уставот, односно слободата на мислата и јавното изразување на мислата и да даде заштита како што тоа било со член 10 од ЕКЧП, а особено земајќи го предвид јавното известување за предметот У.бр.146/2021 со кое Уставниот суд го усогласил ставот дека постои повреда на правата на подносителот Влатко Стојаноски, па смета дека постојат услови Уставниот суд и во овој предмет да го заземе истиот став и да утврди повреда.

Од сѐ напред изнесено, како и од предложените докази, неспорен бил фактот дека на 27.04.2017 година, државата не презела превентивни мерки со кои ќе спречи влегување на толпата во Собранието, истата не реагирала 3-4 часа за да ја стабилизира состојбата во Собранието, со што не ја исполнила својата позитивна обврска за заштита на новинарите, а со тоа и на подносителот, кој тој ден известувал за прашања од јавен интерес. Поради тоа, се предлага Уставниот суд да констатира повреда на слободата на изразување на подносителот и да ги поништи Пресудата 8а МАЛВП-707/20 од 15.03.2021 година на Основниот граѓански суд Скопје и Пресудата ГЖ-2193/21 од 22.12.2022 година на Апелациониот суд Скопје.

II

Врз основа на целосната анализа на поднесеното барање од барателот, како и анализата на двете судски одлуки, како и прибавените докази, Судот на седницата ја утврди следната фактичка состојба:

На ден 27.04.2017 година, подносителот на барањето, бил присутен во Собранието на Република Северна Македонија како новинар вработен во дигитална редакција на порталот „Сакам да кажам.мк“, за да известува од седницата на Собранието, на која требаше да се избере нов претседател на Собранието. Истовремено, пред Собранието имало јавен собир на кој учествувале голем број луѓе, незадоволни од политичката ситуација. По тензичната атмосфера во пленарната сала на Собранието за избор на новиот претседател, присутните пратеници се упатиле кон салата за прес-конференции. Во еден момент толпата станала насилна и тоа се гледало од мониторите коишто вршеле директен пренос од настаните што се случувале надвор од Собранието. Демострантите ги совладале препреките поставени пред дворот на Собранието и се упатиле кон вратите на Собранието, каде имало коридор од полициски службеници. Прес-конференцијата во Собранието продолжила бидејќи никој не се сомневал дека ќе се дозволи влез на толпата внатре во Собранието. По некое време толпата се приближила до прес-центарот и насилно била отворена вратата, а подносителот на барањето во тој момент уште се наоѓал во просториите каде што се одржувала прес-конференција. Тогаш ја заклучиле вратата на прес-салата. Кога толпата за кратко време успеала да ја скрши вратата, насилно да влезе и дел од луѓето започнале да фрлаат со најразлични предмети кон присутните – тоа било еден од најтрауматичните моменти. Подносителот на барањето бил преплашен за својот живот, од причина што толпата била гневна и кон новинарите. Единствена цел на подносителот била како да се извлече од просторијата бидејќи врз него биле фрлани најразлични предмети што можело да му нанесе сериозни повреди, а државата која има обврска да се грижи за заштита на сите граѓани не преземала никакви дејствија, а дотолку повеќе што полициски службеници воопшто немало во прес-центарот кој бил најкритичното место на настанот. По извесно време, подносителот бил извлечен од Собранието од страна на припадници на полицијата.

Подносителот на барањето до Основниот граѓански суд Скопје поднел тужбено барање со кое барал да се задолжи тужената Република Северна Македонија да му исплати на име надомест на нематеријална штета поради претрпен страв износ од 307.500,00 денари и на име надомест за повреда на слобода на изразување во износ од 120.000,00 денари, како и да му ги надомести трошоците на постапката.

Со Пресудата 8а.МАЛВП-707/20 од 15.03.2021 година, Основниот граѓански суд Скопје го одбил наведеното тужбено барање како неосновано.

Во образложението на Пресудата се наведува:

По однос на делот на тужбеното барање за надомест на нематеријална штета поради повреда на слободата на изразувањето, имајќи го предвид член 10 од Европската конвенција за човекови права, каде е наведено дека државите се обврзани да создадат поповолна средина за учество на јавни дебати на сите засегнати лица, овозможувајќи им да ги изразат нивните мислења и идеи без страв, судот најде дека истото е неосновано од следните причини:

Со оглед на тоа што тужителот согласно Законот за медиуми не можел да има својство на новинар, бидејќи здружението каде што тој бил вработен не претставува медиум кој е регулиран со Законот за медиуми, тужителот нема активна легитимација да бара од тужениот да му биде платен надомест за евентуална повреда на слободата на изразување.

Ваквиот заклучок, исто така, првостепениот суд го темели врз основа на член 3 од Законот за медиуми, со кој се гарантира слободата на изразување и слободата на медиуми, а во конкретниот случај нема повреда на наведениот член, меѓутоа согласно со дефиницијата од член 2 од истиот закон, електронски публикации односно електронски редакции како што е порталот „Сакам да кажам.мк“, не претставува медиум како средство за јавно информирање од причина што согласно со член 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за медиуми („Службен весник на Република Македонија“ број 13/2014), од Законот за медиуми се избришани електронските публикации како медиуми, а во член 3 став 2 каде е предвидено што опфаќа слобода на медиум, исто така, се избришани електронските медиуми како медиуми во кои се гарантира слободата на изразување од став 1 од оваа одредба. Согласно со член 2 точка 5 од Законот, новинар е лице кое врши активности на прибирање, анализа, обработка, обликување и класифицирање на информации кои се објавуваат во медиум и е вработен кај издавач на медиум или има склучено договор со истиот или е лице кое врши новинарска дејност како самостојно занимање. Според оваа законска одредба, тужителот не достави доказ дека е вработен кај издавач на медиум, а од оние докази кои на судот му биле доставени се утврди дека тој работел во Здружението за слободен развој на мислата „Сакам да кажам“, СКД Михајловски ДООЕЛ Скопје, за кое тужителот не достави дека е регистрирано како издавач на медиум. Согласно точка 4 од истата законска одредба, издавач на медиум е физичко лице или правно лице кое врши дејност на издавање на печатен медиум или емитување на радио и телевизиски програми. Согласно тоа, Здружението за слободен развој на мислата кое има дигитална редакција „Сакам да кажам.мк“, во смисла на оваа законска одредба не претставува издавач на медиум, ниту пак тужителот можел да претставува лице кое има својство на новинар согласно горенаведените одредби од Законот. Имајќи предвид дека тужителот не ги исполнува условите предвидени во Законот за медиуми со кој се гарантира слободата на изразување, првостепениот суд смета дека тој нема активна легитимација за да бара исплаќање надомест за евентуална повреда на слободата на изразување.

Оттука првостепениот суд утврдил дека во случајот нема повреда на правото на слобода на изразување, дотолку повеќе што за ваквото тужбено барање државата нема пасивна легитимација. Во случај на акти на насилство или терор државата има објективна одговорност, без оглед на вината да ја надомести штетата на оштетените, но само доколку настанала смрт, телесна повреда или уништување на нивниот имот. Во случајот тужителот не претрпел телесна повреда, па според тоа за основот за страв за кој барал надомест на нематеријална штета, државата не е пасивно легитимирана да му ја плати истата.

Државата не е должна на тужителот да му плати паричен надоместок за повреда на слобода на изразување, која му е гарантирана со член 3 од Законот за медиуми, од причина што тужителот нема активна легитимација за ова тужбено барање. На вакво мислење бил и Апелациониот суд Скопје.

Имајќи го предвид горенаведеното, дека овој вид на штета не е опфатен со објективна одговорност на државата, тужителот требало да ја докажува повредата по принцип на субјективна одговорност, што значи нема повреда на правото на слобода на изразување, поради што го одби тужбеното барање како неосновано.

Незадоволен од донесената пресуда, подносителот на барањето, преку адвокатот Филип Медарски од Скопје, изјавил жалба против истата.

Апелациониот суд Скопје, со Пресудата ГЖ-2193/21 од 22.12.2022 година, изјавената жалба ја одбива како неоснована и ја потврдува пресудата на Основниот граѓански суд Скопје МАЛВП-707/20 од 15.03.2021 година.

Подносителот на барањето ја примил Пресудата на Апелациониот суд Скопје ГЖ-2193/21 од 22.12.2022 година на ден 18.01.2023 година, преку неговиот полномошник, адвокатот Филип Медарски од Скопје.

Барањето за заштита на слободи и права пред Уставниот суд е поднесено на 24.02.2023 година, што е во согласност со член 51 од Деловникот на Уставниот суд, според кој барањето до Уставниот суд се поднесува во рок од 2 месеци од денот на доставувањето на конечен или правосилен поединечен акт.

III

Согласно со член 8 став 1 алинеја 1 од Уставот на Република Северна Македонија, основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, претставуваат една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Со член 11 став 1 од Уставот е определено дека физичкиот и моралниот интегритет на човекот се неприкосновени.

Согласно со член 16 од Уставот, кој се однесува на граѓанските и политичките слободи и права, се гарантира слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата. Се гарантира слободата на говорот, јавниот настап, јавното информирање и слободното основање на институции за јавно информирање. Се гарантира слободниот пристап кон информациите, слободата на примање и пренесување на информации. Се гарантира правото на одговор во средствата за јавно информирање. Се гарантира правото на исправка во средствата за јавно информирање. Се гарантира правото на заштита на изворот на информацијата во средствата за јавно информирање. Цензурата е забранета.

Член 25 од Уставот на секој граѓанин му гарантира почитување и заштита на приватноста на неговиот личен и семеен живот, на достоинството и угледот.

Со член 50 став 1 од Уставот е определено дека секој граѓанин може да се повика на заштита на слободите и правата утврдени со Уставот, пред судовите и пред Уставниот суд на Република Северна Македонија, во постапка заснована на начелата на приоритет и итност.

Според член 54 од Уставот, слободите и правата на човекот и граѓанинот можат да се ограничат само во случаи утврдени со Уставот и тоа само во време на воена или вонредна состојба, според одредбите на Уставот, при што ограничувањето на слободите и правата не може да биде дискриминаторско по основ на пол, раса, боја на кожа, јазик, вера, национално или социјално потекло, имот или општествена положба. Ограничувањето на слободите и правата, според ставот 4 на овој член, не може да се однесува на правото на живот, забраната на мачење, на нечовечко и понижувачко постапување и казнување, на правната одреденост на казнивите дела и казните, како и на слободата на уверувањето, совеста, мислата, јавното изразување на мислата и вероисповеста.

Во член 110 алинеја 3 од Уставот е определено дека Уставниот суд на Република Северна Македонија, меѓу другото, ги штити слободите и правата што се однесуваат на слободата на мислата и јавното изразување на мислата.

Од анализата на цитираните уставни одредби произлегува дека уставно-судската заштита не се однесува на сите слободи и права утврдени со Уставот, туку на дел од нив, односно само за оние кои се во надлежност на Уставниот суд според член 110 алинеја 3 од Уставот. За слободите и правата кои не подлежат на уставно-судска заштита, согласно со цитираниот член 50 став 1 од Уставот, граѓаните може таа заштита да ја остварат пред судовите во постапка заснована врз начелата на приоритет и итност.

Уставот ја гарантира слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата, на начин кој е генерален за сите поединци, но ова не значи дека не постои никакво ограничување при манифестирањето на оваа слобода. Границите на манифестирањето на оваа слобода за поединецот се наоѓаат во законски санкционираните дејствија, при што во уставноправен спор се утврдува дали постои повреда на загарантираната слобода на јавното изразување на мислата преку санкционирање на нејзината манифестација само ако се утврди случај на повреда на други со Уставот и со закон заштитени слободи, права и интереси.

Слободата на изразувањето е заштитена и со меѓународните документи, во кои документи се содржани и одредени ограничувања.

Според член 51 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, секој граѓанин што смета дека со поединечен акт или дејство му е повредено право или слобода утврдени со член 110 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, може да бара заштита од Уставниот суд во рок од 2 месеци од денот на доставувањето на конечен или правосилен поединечен акт, односно од денот на дознавањето за преземање дејство со кое е сторена повредата, но не подоцна од 5 години од денот на неговото преземање. Во барањето, според член 52 од Деловникот, потребно е да се наведат причините поради кои се бара заштита, актите или дејствата со кои тие се повредени, фактите и доказите на кои се заснова барањето, како и други податоци потребни за одлучувањето на Уставниот суд.

Во член 10 од Европската конвенција за заштита на човековите права и основните слободи на Советот на Европа е предвидено дека секој човек има право на слобода на изразувањето. Ова право ги опфаќа слободата на мислење и пренесување на информации или идеи, без мешање на јавната власт и без оглед на границите. Остварувањето на овие слободи, коешто вклучува обврски и одговорности, може да биде под определени формалности, услови, ограничувања и санкции предвидени со закон, кои во едно демократско општество претставуваат мерки неопходни за националната безбедност, територијалниот интегритет и јавната сигурност, заштита од немири или кривично дело, заштита на здравјето или моралот, угледот или правата на другите, за спречување на ширењето на доверливи информации или за зачувување на авторитетот и непристрасноста на судството.

Според член 2 точка 1 од Законот за медиуми („Службен весник на Република Македонија“ број 184/13 и 13/2014), медиуми се средства за јавно информирање, односно каков било вид на комуникација како весници, магазини, програми на радиото и телевизијата, електронски публикации, телетекст и други средства за дневно или периодично објавување на уреднички обликувани содржини во пишана форма, звук или слика, со цел да се информираат и задоволат културните, образовните и другите потреби на пошироката јавност. Според точка 5, новинар е лице кое врши активности на прибирање, анализа, обработка, обликување и/или класифицирање на информации кои се објавуваат во медиум и е вработен кај издавач на медиум или има склучен договор со истиот или е лице кое врши новинарска дејност како самостојно занимање (слободен новинар).

Согласно со член 3 став 1 од овој закон, се гарантира слободата на изразување и слободата на медиумите. Според ставот 2, слободата на медиумите особено опфаќа: слобода на изразување на мислења, независност на медиумите, слобода на прибирање, истражување, објавување, избор и пренесување на информации во насока на информирање на јавноста, плурализам и разновидност на медиумите, слобода на проток на информации и отвореност на медиумите за различни мислења, уверувања и за разновидни содржини, достапност до информациите од јавен карактер, почитување на човековата индивидуалност, приватност и достоинство, слобода за основање на правни лица за вршење на дејност за јавно информирање, печатење и дистрибуција на печатен медиум и другите медиуми од земјата и странство, производство и емитување на аудио/аудиовизуелни програми, како и други електронски медиуми, самостојност на уредникот, новинарот, авторите или креаторите на содржини или програмските соработници и другите лица, а во согласност со правилата на професијата. Според ставот 3, слободата на медиумите може да биде ограничена само во согласност со Уставот на Република Македонија.

Слободата на медиумите како составен дел на слободата на изразувањето, што меѓу другото, ја опфаќа слободата на јавното информирање и слободата на примање и пренесување информации, исто така, претставуваат основи на демократското општество бидејќи слободната комуникација на информации и идеи за политичките и другите општествени прашања од јавен интерес се од суштинско значење за секое општество. Ова имплицира слобода на медиумите да добиваат информации врз основа на кои тие ќе можат да ја остваруваат својата улога, да коментираат и известуваат за сите значајни прашања од јавен интерес без ограничувања со цел да ја информираат јавноста.

Како потврда на наведеното, Судот цени дека првостепениот и второстепениот суд направиле пропуст кога не го третирале подносителот на барањето како новинар. Подносителот на барањето, како новинар вработен во дигиталната редакција www.sdk.mk, заедно со други новинари, бил присутен во зградата на Собранието, со задача да известува за случувањата околу изборот на нов претседател на Собранието, како прашање од јавен интерес, на начин што е вообичаен за известување на медиумите за работата на Собранието, во согласност со уставната, законската и деловничката регулатива. Настаните кои следувале потоа, од страна на толпа насилни демонстранти кои упаднале во зградата на Собранието, имале за цел да го спречат изборот на претседател на Собранието.

Судот цени дека Основниот граѓански суд Скопје и Апелациониот суд Скопје го немале предвид фактот дека објавувањето на вести и коментари на интернет-портал е исто така, новинарска активност. Ова од причина што операторот на интернет-порталот, како и издавачот на печатен медиум, заради нивни економски интереси, се лица кои објавуваат односно обелоденуваат како претприемачи.

Во оваа насока е и препораката на Комитетот на министри до земјите членки на Советот на Европа, каде што новиот поим за медиумите е дефиниран на следен начин и тоа „пристап од различен вид и на различни нивоа бара да секој давател чии услуги се идентификувани како медиум како директна (основна или непосредна) односно посредничка или помошна активност, да има корист и соодветна форма и вид со соодветно ниво на заштита и дека одговорноста исто така е ограничена на придржување на член 10 од ЕКЧП и други релевантни стандарди развиени од Советот на Европа“. Судот цени дека Основниот граѓански суд Скопје и Апелациониот суд Скопје не го зеле предвид фактот дека интернетот има посебна природа, а воедно би требало да ги имаат предвид и обврските и одговорностите коишто треба да се дадат на информативен интернет-портал, произлезени од член 10 од ЕКЧП, кои можат да се разликуваат само до одредено ниво од оние на традиционалните издавачи, што се однесува до содржината на третата страна.

Воедно, судовите не го зеле предвид фактот дека во настаните што се случија на 27.04.2017 година, учествувале и пратеници, министер за внатрешни работи и лица вработени во Министерството за внатрешни работи и нивни органи во состав, а државата како носител на апаратот на сила и одговорна страна за заштита на редот, мирот и слободите и правата на граѓанинот и човекот, не презела никакви активности за да ги заштити присутните во Собранието, и на ваков начин не успеала да ги исполни обврските што произлегуваат од член 10 од ЕКЧП, а тоа се обврската за почитување, заштита и исполнување на правото на слобода на изразувањето.

Тргнувајќи од вака изнесената анализа, Судот утврди дека подносителот на барањето како новинар бил оневозможен да ги изрази своите мислења и идеи без страв, на начин што од страна на државата е пропуштено да ја исполни својата позитивна обврска, да го заштити подносителот на барањето и да овозможи да ја информира јавноста за настаните во Собранието, а ова е пропуштено да се утврди со пресудите наведени во диспозитивот на оваа одлука. Со самото тоа, постои повреда на слободата на мислата и јавното изразување на мислата на барателот.

Врз основа на изнесеното и утврдената фактичка состојба, Судот оцени дека е основано да се тврди дека државата, во наведените вонредни и насилни околности, го повредила правото на слободно изразување на мислата, гарантирано со член 10 од Европската конвенција за заштита на човековите права и член 16 од Уставот на Република Северна Македонија.

Со оглед на тоа дека не се исполнети условите од член 112 став 2 од Уставот, Судот не го прифати барањето на подносителот за поништување на Пресудата 8a.МАЛВП-707/20 од 15.03.2021 година од Основниот граѓански суд Скопје и Пресудата ГЖ-2193/21 од 22.12.2022 година на Апелациониот суд Скопје.

IV

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

V

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.26/2023
Shkup, 7 shkurt 2024

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 alinesë 3 dhe nenit 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 70 alinesë 2 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 7 shkurt 2024, miratoi

V E N D I M

1. PRANOHET kërkesa për shkeljen e lirisë së mendimit dhe shprehjes publike të mendimit të parashtruesit Goran Tërpenoski, gazetar nga Struga.

2. PËRCAKTOHET cenim i lirisë së mendimit dhe shprehjes publike të mendimit të parashtruesit Goran Tërpenoski, gazetar nga Struga.

3. Ky vendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

I

Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Goran Tërpenoski nga Shkupi, përmes avokatit Filip Medarski nga Shkupi, i ka parashtruar kërkesë për mbrojtjen e lirisë dhe të drejtës së shprehjes publike të mendimit. Në kërkesë potencohet se ai është i punësuar si gazetar në redaksinë onlajn www.sdk.mk dhe më 27.04.2017, në ditën kritike, ishte prezent në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë si gazetar i akredituar i redaksisë digjitale www.sdk.mk (sakamdakazam.mk), me qëllim që të njoftojë për ngjarjet rreth përzgjedhjes së shumicës së re parlamentare dhe kryetarit të Kuvendit. I njëjti ka parashtruar padi në Gjykatën Themelore Civile Shkup kundër Republikës së Maqedonisë së Veriut për kompensim të dëmit jomaterial për frikë të pësuar dhe kompensim jomaterial dëmi për cenimin e lirisë së shprehjes, për shkak të mosmarrjes së masave nga ana e shtetit për mbrojtjen e integritetit fizik dhe psikik, si dhe për të ndërmarrë masat e duhura për mbrojtjen e lirisë së shprehjes si gazetar në ditën kritike të njohur në publik si “E enjtja e përgjakshme”.

Parashtruesi i kërkesës në ditën kritike më 27.04.2017, ishte prezent në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë si gazetar i akredituar i redaksisë digjitale www.sdk.mk, për të raportuar për zhvillimet rreth zgjedhjes së shumicës së re parlamentare dhe kryetarit të Parlamentit të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Në të njëjtën kohë, para Kuvendit ka pasur një tubim publik, ku kanë marrë pjesë një numër i madh i njerëzve, të pakënaqur nga situata politike.

Pas atmosferës së tensionuar në sallën plenare të Kuvendit, deputetët e pranishëm janë drejtuar drejt sallës së konferencave për shtyp. Derisa po vazhdonte fjalimi i deputetit Zoran Zaev, tubimi publik para Kuvendit transmetohej drejtpërdrejt në ekranet televizive të vendosura në qendrën për shtyp dhe qartazi në një moment u dallua se turma po bëhej e dhunshme, ajo u drejtua drejt dyerve të Kuvendit. Në një moment, turma i ka kapërcyer pengesat e vendosura para oborrit të Kuvendit dhe është drejtuar drejt dyerve të Kuvendit. Para dyerve ishte një kordon nga disa policë. Një hyrje e tillë nuk është penguar aspak nga punonjësit e policisë që ndodheshin në oborrin e Kuvendit. Pavarësisht këtyre zhvillimeve, konferenca për shtyp në Kuvend ka vazhduar pasi askush nuk shpresonte që turma të lejohej brenda Kuvendit. Në një moment dyert e Kuvendit janë hapur nga brenda nga deputeti Kërsto Mukovski dhe turma ka filluar të hyjë në Kuvend. Në atë moment, parashtruesi i kërkesës ka qenë akoma në qendrën për shtyp, ndërsa po jepeshin deklarata nga Zoran Zaevi dhe Talat Xhaferi. Para sallës së shtypit kanë filluar të dëgjoheshin zhurma nga turma, të pranishmit në sallën e shtypit, përfshirë edhe parashtruesin e kërkesës, kanë filluar të vendosnin tavolina njëra mbi tjetrën në mënyrë që gazetarët dhe deputetët që ndodheshin në galerinë e qendrës për shtyp të zbresin, pasi është gjykuar se është gjë më e sigurt për ta. Turma i është afruar derës së qendrës së shtypit, e ka hapur atë me forcë dhe më pas kanë nisur shtyrjet, të bërtiturat dhe grushtet mes turmës dhe sigurimit dhe të pranishmëve të tjerë.

Kur protestuesit i janë afruar qendrës për shtyp dhe kanë filluar të tentonin ta hapnin me forcë derën, atëherë parashtruesi, nga frika për jetën e tij, së bashku me një pjesëtar të sigurimit të ministrit të atëhershëm të Brendshëm teknik, thyen një nga dorezat e dyerve të qendrës për shtyp, për të parandaluar hyrjen e turmës, por pa sukses. Kur disa njerëz nga turma hynë me forcë brenda dhe filluan të gjuanin gjësende, parashtruesi, nga frika dhe pasiguria për jetën e tij dhe për të shpëtuar veten me çdo kusht, është tërhequr mbrapa nga dyert e qendrës për shtyp dhe kur turma tashmë e zemëruar ka arritur të hyjë brenda, deputeti i atëhershëm Vllatko Gjorçev e ka tërhequr parashtruesin që të qëndronte pranë tij dhe të vepronte si një mur i gjallë për t’i parandaluar njerëzit nga turma që të lëndonin rëndë dikë. Parashtruesi është frikësuar për jetën e tij pasi turma ka qenë e inatosur edhe me gazetarët, kështu që këtë e ka bërë nga frika për jetën e tij pasi ai dhe disa deputetë po kryenin detyra për të cilat është përgjegjëse policia dhe në ato momente policët nuk kanë marrë asnjë masë dhe as nuk ka qenë në qendrën e shtypit si vend kritik i ngjarjes. Ndaj parashtruesit janë hedhur një sërë gjësendesh që mund t’i kishin shkaktuar dëmtime të rënda dhe pas disa orësh parashtruesi është nxjerrë jashtë Kuvendit nga efektivët e policisë.

Në një situatë të tillë faktike, parashtruesi i kërkesës në padinë në Gjykatën Themelore Civile Shkup ka theksuar se liria e shprehjes, në kuptim të nenit 10 të Konventës Evropiane për liritë dhe të drejtat e njeriut e Këshillit të Evropës, nënkupton për shtetin dhe të ashtuquajturat detyrime pozitive që synojnë mbrojtjen e sigurisë së gazetarëve gjatë kryerjes së detyrave të tyre.

Në bazë të nenit 3 paragrafëve 1 dhe 2 të Ligjit për Mediat:

1. Garantohet liria e shprehjes dhe liria e mediave.

(2) Liria e medias në veçanti përfshin: lirinë e shprehjes së mendimit, pavarësinë e medias, lirinë e grumbullimit, kërkimit, publikimit, përzgjedhjes dhe transmetimit të informacionit në drejtim të informimit të publikut, pluralizmit dhe diversitetit të mediave, lirinë e rrjedhës së informacioneve dhe transparencës së mediave për opinione të ndryshme, bindje dhe për përmbajtje të ndryshme, qasjen në informacionet e karakterit publik, respektimin e individualitetit njerëzor, privatësinë dhe dinjitetin, lirinë e krijimit të personave juridikë për të kryer veprimtari për informimin publik, shtypjen dhe shpërndarjen e mediave të shtypit dhe mediave të tjera nga vendi dhe jashtë vendit, prodhimin dhe transmetimin e programeve audio/audiovizive, pavarësinë e redaktorit, gazetarit, autorëve ose krijuesve të përmbajtjeve ose bashkëpunëtorëve të programeve dhe personave të tjerë ndërsa në përputhje me rregullat e profesionit.

Në rastin konkret, shteti, nëpërmjet institucioneve përkatëse shtetërore, nuk e ka garantuar sigurinë e parashtruesit gjatë kryerjes së detyrës së tij në Kuvend. Aq më tepër që siç shihet nga provat, një deputet i Kuvendit e ka hequr shiritin e sigurisë për të hapur dyert e Kuvendit.

Parashtruesi i kërkesës thekson se gjykatat nuk e kanë zbatuar siç duhet KEDNJ-në dhe nenin 16 të Kushtetutës dhe as nuk kanë dhënë një interpretim ligjor përkatës të lirisë së shprehjes të garantuar me kushtetutë.

Sipas nenit 10 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, shtetet janë të detyruara të krijojnë një mjedis të favorshëm për pjesëmarrje në debate publike për të gjithë personat e interesuar, duke u mundësuar atyre të shprehin mendimet dhe idetë e tyre pa frikë.

Pas paraqitjes së provave në procedurën e shkallës së parë, më 15 mars 2021, Gjykata Themelore Civile Shkup ka nxjerrë Aktgjykimin 8a MALVP-707/20, me të cilin në tërësi është refuzuar padia e parashtruesit, ndër të tjera, për shkelje të lirisë së shprehjes. Arsyetimi i gjykatës së shkallës së parë në atë pjesë ishte si vijon: “Duke e marrë parasysh se paditësi, sipas Ligjit për Media, nuk mund të ketë cilësinë e gazetarit, sepse shoqata ku ka qenë i punësuar nuk përfaqëson një media që është e rregulluar me Ligjin për Media, paditësi nuk ka një identifikim aktiv për të kërkuar nga i padituri që t’i paguhet dëmshpërblim për shkelje të mundshme të lirisë së shprehjes”.

Gjykata e konstatoi të pabazë kërkesën e paditësit për të urdhëruar të paditurin Republikën e Maqedonisë së Veriut që t’i paguajë kompensim në para për shkeljen e lirisë së shprehjes, e cila i garantohet me nenin 3 të Ligjit për Media, me arsyetimin se paditësi nuk ka legjitimim aktiv për këtë kërkesë. Përkatësisht, sipas nenit 3 të Ligjit për Media, liria e shprehjes dhe liria e mediave janë të garantuara, por sipas përkufizimit në nenin 2 të të njëjtit ligj, publikimet elektronike, përkatësisht redaksia elektronike, siç është në rastin konkret portali “Sakam da kazam.mk” nuk përbën medium si mjet për informim publik. Kjo për shkak se, në përputhje me nenin 2 të Ligjit për ndryshime dhe plotësime të Ligjit për Media (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 13, të datës 23.01.2014), publikimet elektronike janë fshirë nga Ligji për Mediat si media ndërsa në nenin 3 paragrafi 2, ku është paraparë se çfarë përfshin liria e mediave, gjithashtu janë fshirë mediat elektronike si media në të cilat garantohet liria e të shprehurit nga paragrafi 1 i kësaj dispozite ligjore. Sipas nenit 2 pikës 5 të Ligjit për Media, gazetar është personi që kryen veprimtari të mbledhjes, analizimit, përpunimit, formimit dhe/ose klasifikimit të informacionit që publikohet në media dhe është i punësuar nga një botues mediash ose ka kontratë me të njëjtin ose është person që kryen veprimtari gazetareske si profesion i pavarur (gazetar i lirë). Sipas kësaj dispozite ligjore, paditësi nuk ka paraqitur prova se ka qenë i punësuar te një botues i mediave dhe nga këto prova që ka pasur në dispozicion gjykata, është konstatuar se ka punuar në Shoqatën për zhvillim të lirë të mendimit “Sakam da kazam”, SDK Mihajllovski SHPKNJP Shkup, për të cilën paditësi nuk ka paraqitur dëshmi se është regjistruar si botues i medias. Në fakt, sipas pikës 4 të kësaj dispozite ligjore, botues i medias është personi fizik ose juridik që ushtron veprimtarinë e botimit në media të shkruara ose të transmetimit të programeve radiotelevizive (transmetues). Rrjedhimisht, Shoqata për zhvillim të lirë të mendimit, e cila ka redaksinë digjitale “Sakam da kazam.mk”, në kuptim të kësaj dispozite ligjore, nuk përbën botues të medias, prandaj redaksia e tyre digjitale nuk përbën media dhe as paditësi nuk mund të përfaqësojë personin që ka statusin e gazetarit në përputhje me dispozitat e lartpërmendura të Ligjit. Duke pasur parasysh se paditësi nuk i plotëson kushtet e përcaktuara në Ligjin për Media i cili e garanton lirinë e shprehjes, gjykata konstatoi se ai nuk ka të drejtë të kërkojë kompensim për shkelje të mundshme të lirisë së shprehjes.

Kundër këtij aktgjykimi parashtruesi i kërkesës përmes personit të autorizuar, avokatit Filip Medarski nga Shkupi, parashtroi ankesë në Gjykatën e Apelit Shkup, për shkak të shkeljes thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore, gjendjes faktike të vërtetuar gabimisht dhe joplotësisht dhe zbatimit të gabuar të së drejtës materiale. Më 22 dhjetor 2022, Gjykata e Apelit në Shkup e ka miratuar aktgjykimin GZH-2193/21 me të cilin ankesa është refuzuar si e pabazë dhe në pjesën për lirinë e shprehjes thuhet se “Përkatësisht, në këtë rast bëhet fjalë për akt dhune, në të cilën shteti e ka për obligim të kujdeset për mbrojtjen e shëndetit, jetës dhe pronës së të gjithë personave fizikë dhe juridikë dhe nuk mund të bëhet fjalë se shteti nuk i ka penguar të gjithë personat t’i shprehin pa frikë mendimet dhe idetë e tyre, duke përfshirë edhe paditësin si raportues i redaksisë digjitale të sipërpërmendur të shoqatës ka qenë i pranishëm në Kuvend më datë 27.04.2017”.

Vlerësimi i kësaj gjykate është se interpretimi i nenit 10 të Konventës Evropiane në rrethanat kur ndodhin akte dhune, në atë që paditësi është pamundësuar të raportojë, është një interpretim i dispozitës përtej qëllimit të saj për të cilin është krijuar.

Ndër të tjera, ankimi vë në dukje se konkluzioni i sipërcituar i gjykatës së shkallës së parë ka qenë i gabuar në dy aspekte: i pari është se neni 10 i Konventës Evropiane, në rrethanat kur ndodhin akte dhune, duke e penguar paditësin të denoncojë, është një interpretim i dispozitës jashtë qëllimit të saj për të cilin është krijuar; i dyti është se interpretimi i atij neni në kushte të tilla si në rastin konkret, në atë që rregullon mundësinë e gjithsecilit për të shprehur mendimin e tij në jetën e përditshme, por jo në një situatë për të cilën paditësi kërkon kompensimin e dëmit, e cila është një situatë në të cilën detyra themelore është mbrojtja e jetës dhe e pronës së të gjithë personave dhe si rrjedhojë, në këtë rast nuk ka shkelje të së drejtës të lirisë së shprehjes, e aq më shumë që aktet terroriste janë të ndaluara në çdo vend të shtetit përfshirë edhe në Kuvend, duke përfshirë edhe të drejtën në vend kështu mund të ketë ndodhur në rrugë ose kudo, ku shteti është i detyruar të merret me to dhe mbi të gjitha të mbrojë qytetarët nga vdekja, lëndimi ose dëmtimi ose shkatërrimi i pronës. Fakti që personat që nuk duhej të ishin aty kanë hyrë në Kuvend nuk i derogon ligjet dhe nuk do të thotë se paditësit i është mohuar e drejta e lirisë së shprehjes.

Gjykata e Apelit në Shkup, me Aktgjykimin GZH-2193/21 të datës 22.12.2022, e refuzoi ankesën e parashtruesit si të pabazë. Në arsyetimin për lirinë e shprehjes, Gjykata e Apelit ka rënë dakord me përfundimin e gjykatës së shkallës së parë.

Aktgjykimin në fjalë parashtruesi i kërkesës e ka pranuar më 18.01.2023, përmes të autorizuarit të tij, avokatit Filip Medarski nga Shkupi.

Nisur nga nenet e cituara të Kushtetutës dhe të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, u kuptua se gazetarët gëzojnë mbrojtje brenda lirisë së garantuar të shprehjes (liria e garantuar e informimit publik nga neni 16 i përmendur i Kushtetutës, si dhe liria e shprehjes nga neni 10 i Konventës Evropiane).

Në rastin konkret, intervenimi i shtetit ka qenë me miratimin e aktgjykimit të shkallës së parë 8a.MALVP-707/20 të datës 15.03.2021 që është konfirmuar me Aktvendimin GZH-2193/21 të datës 22.12.2022 të Gjykatës së Apelit Shkup ndërsa kjo për arsyet në vijim:

Sipas parashtruesit, me këtë konkluzion të gjykatave të shkallës së parë dhe të dytë, mbi të cilat mbështeten aktgjykimet në fjalë, është shkelur liria e shprehjes së parashtruesit e garantuar me kushtetutë dhe nenin 10 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut si nga aspekti i sigurisë së parashtruesit si gazetar ashtu edhe në pjesën e vlerësimit nga gjykata e shkallës së parë se parashtruesi nuk ka legjitimim aktiv për të kërkuar shkelje të lirisë së shprehjes pasi nuk ka qenë gazetar u punësuar në medium, në pajtim me Ligjin për Mediat.

Në rastin konkret, në arsyetimin e dy aktgjykimeve, gjykatat e shkallës së parë dhe të shkallës së dytë kanë dhënë konkluzione të kundërta dhe kanë interpretuar ndryshe lirinë e shprehjes. Gjykata e shkallës së parë e ka dhënë arsyetimin se parashtruesi nuk ka legjitimitet aktiv për të kërkuar konstatimin e shkeljes së lirisë së shprehjes, sepse në përputhje me ligjin pozitiv, Ligjin për Media, parashtruesi nuk ka punuar në një organ mediatik dhe si rrjedhojë nuk ka mundur ta ketë statusin e gazetarit, pavarësisht nga fakti se ai është i punësuar si gazetar, siç dëshmohet nga dëshmia e tij e datës 24.11.2020 nga punëdhënësi i tij e dhënë si provë apo dëshmi në gjykatën e shkallës së parë. Gjykata e shkallës së dytë, sipas pretendimeve në ankesë, nuk e vlerësoi aspak konkluzionin e gjykatës së shkallës së parë në lidhje me statusin e parashtruesit nëse është gazetar apo jo, kur gjykata e shkallës së parë as nuk ka dhënë arsyetim nëse kjo ishte shkelje e lirisë së shprehjes, por në kundërshtim me këtë ka nisur një diskutim dhe arsyetim se përse në rastin konkret të parashtruesit nuk ka pasur shkelje të lirisë së shprehjes në kuptimin e nenit 10 të Konventës Evropiane. Gjykata e shkallës së parë e ka refuzuar padinë në fushën e lirisë së shprehjes për shkak të mungesës së identifikimit aktiv të paditësit, për faktin se punëdhënësi i paditësit nuk ka qenë një media në përputhje me Ligjin për Media, paditësi nuk mund ta kishte statusin e gazetarit dhe rrjedhimisht nuk mund të kërkonte shkelje të lirisë së shprehjes.

Gjykata e shkallës së parë këtë konkluzion e mbështet edhe në nenin 2 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Media, se mediat elektronike janë fshirë nga Ligji dhe për rrjedhojë nuk përbëjnë mjet për informimin e publikut, përkatësisht se në përputhje me nenin 2 pikën 4, botues i medias është një person fizik ose juridik që kryen veprimtarinë e medias së shtypur dhe të transmetimit të programeve radiotelevizive.

Më tej, parashtruesi i kërkesës thekson se barra e ngarkuar nga gjykata e shkallës së parë për të vërtetuar se punëdhënësi i tij është media është jopërkatëse, kur ai është i punësuar atje si gazetar në redaksinë digjitale www.sdk.mk, për të cilën ka dorëzuar edhe vërtetim nga punëdhënësi.

Sipas parashtruesit, ky konkluzion i gjykatës së shkallës së parë dhe të dytë, mbi të cilin bazohen vendimet në fjalë, e cenon lirinë e shprehjes të garantuar me Kushtetutë të parashtruesit dhe e shkel nenin 10 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut.

Për Gjykatën Themelore Civile Shkup dhe Gjykatën e Apelit Shkup, gjendja faktike nuk kanë qenë kontestuese, gjegjësisht ngjarja e datës 27.04.2017, e njohur në opinion si “E enjtja e përgjakshme”, ka kuptimin se ngjarja ka ndodhur dhe se në Kuvend kanë ndodhur sulme të dhunshme, të cilat kanë rezultuar me lëndime të disa personave. Megjithatë, gjykatat nuk i kanë marrë parasysh ngjarjet që i kanë ndodhur parashtruesit, gjegjësisht sulmet e drejtpërdrejta ndaj tij.

Përkatësisht, parashtruesi, si gazetar, ka marrë pjesë në një seancë normale brenda Kuvendit, ku ka raportuar për çështje me interes publik (konstituimi i shumicës së re parlamentare), ndërsa në të njëjtën kohë ka pasur edhe protesta jashtë Kuvendit. Detyrë e shtetit ka qenë ta parandalojë çdo tentativë për të hyrë në Parlament, kështu që konkluzioni i dy gjykatave nuk ka qenë i drejtë se në rastin konkret, neni 10 i KEDNJ-së dhe neni 16 i Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut nuk mund të gjejnë zbatim, gjegjësisht se siguria e parashtruesit nuk bie nën nenin 10 të KEDNJ-së dhe nenin 16 të Kushtetutës.

Nga arsyetimi i dy gjykatave, imponohet nevoja për t’iu përgjigjur dy pyetjeve, përkatësisht: si ka qenë situata gjatë pranisë së parashtruesit në Kuvend dhe nëse me mosndërhyrjen e shtetit më 27.04.2017, në kuptimin e mosmarrjes së masave parandaluese (numër i mjaftueshëm i nëpunësve policorë që do ta sigurojnë Kuvendin) nga çfarëdo sulmi nga ana e demonstruesve, paraqet shkelje të lirisë së shprehjes së parashtruesit në drejtim që me mosndërmarrjen e veprimeve të tilla është vënë në pikëpyetje siguria e tij.

Në lidhje me sa më sipër, Gjykata Themelore Civile Shkup dhe Gjykata e Apelit Shkup, nuk kanë konstatuar se parashtruesi i kërkesës ka raportuar në një atmosferë paqësore, normale parlamentare për çështje me interes publik. Në fakt, Parlamenti, përveçse është organi më i lartë shtetëror, ku deputetët mund ta ushtrojnë lirinë e tyre politike të shprehjes dhe gazetarët mund t’ia përcjellin lirshëm atë informacion publikut, duhet medoemos të jetë një vend ku të gjithë të pranishmit do të ndihen të sigurt në ushtrimin e lirive të tyre. Përkatësisht, shteti e ka obligim t’i mbrojë të gjithë të pranishmit në Kuvend, gjë që nuk e bëri. Gjegjësisht, nuk mund të bëhet fjalë për një situatë në të cilën parashtruesi, si gazetar, është përfshirë në raportimin e një “konflikti”, por ai është sulmuar për shkak të mosmarrjes së masave nga organet kompetente të shtetit. Së dyti, gjykatat duhej ta vlerësonin sigurinë e parashtruesit si pjesë përbërëse e lirisë së tij të shprehjes, pasi ai ishte i pranishëm në Kuvend si gazetar i akredituar. Ne fakt nga provat, videot qe janë në lëndë mund të arrihet në një konkluzion të vetëm, se shteti nuk ka ndërmarrë asnjë veprim të mëparshëm për mbrojtje dhe ato që i ka ndërmarrë kanë qenë me vonesë.

Pas një situate të tillë faktike, ata nuk e kanë zbatuar siç duhet KEDNJ-në dhe as nuk kanë dhënë interpretim ligjor përkatës të lirisë së shprehjes të garantuar me Kushtetutë. Sipas interpretimeve të nenit 10 të KEDNJ, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut ka konstatuar se “shtetet janë të detyruara të krijojnë një mjedis të favorshëm për pjesëmarrjen në debatet publike të të gjithë personave të interesuar, duke u mundësuar atyre të shprehin mendimet dhe idetë e tyre pa frikë. (Dink v. Turkey, § 137)“.

Gjithashtu, Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut thekson se neni 10 i KEDNJ krijon një detyrim pozitiv për shtetin që të sigurojë mbrojtjen e atyre që janë në rrezik nga sulmet fizike ose të llojeve të tjera për shkak të ushtrimit të lirisë së tyre të shprehjes. Për shembull, në çështjen Ozgur Gundem v. Turkey, 2000 Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut, në paragrafin 43 ka potencuar “Gjykata, rikujton për rëndësinë e lirisë së shprehjes si një parakusht për një demokraci funksionale. Në të vërtetë, realizimi efektiv i kësaj lirie nuk bazohet vetëm në detyrimin e shtetit për të mos ndërhyrë, por mund të krijojë edhe masa pozitive mbrojtjeje, edhe në sferën e marrëdhënieve ndërmjet individëve. Kur përcaktohet nëse ka një detyrim pozitiv, duhet parë nëse është bërë një ekuilibër i drejtë midis interesit publik në shoqëri dhe interesit të individit, diçka tipike në Konventë.

Shtrirja e këtij detyrimi do të ndryshojë në mënyrë të pashmangshme, duke marrë parasysh shumëllojshmërinë e situatave në shtetet kontraktuese, vështirësinë e politikbërjes në shoqëritë moderne dhe zgjedhjet që duhen bërë në varësi të prioriteteve dhe burimeve. Por një detyrim i tillë nuk duhet të interpretohet në atë mënyrë që të imponojë një barrë të pamundur ose joproporcionale për autoritetet.“

Në një rast tjetër, Dink v. Turkey.2010, bëhet fjalë për vrasjen e gazetarit Firat Dink, i njohur me pseudonimin Hrant Dink, vrasje e ndodhur në kohën kur ndaj tij po zhvillohej një çështje gjyqësore për nxirje ndaj turqizmit, çështje e nisur me kërkesë të një grupi nacionalist. Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut konstatoi shkelje të nenit 10, në atë që procedimet kundër tij, të kombinuara me mungesën e mbrojtjes që ai kishte nevojë, përbënin një ndërhyrje në të drejtën e tij për lirinë e shprehjes. Për më tepër, në të njëjtën çështje, ajo gjykatë do të deklarojë se “shtetet janë të detyruara të krijojnë një mjedis të favorshëm për pjesëmarrjen në debate publike të të gjithë personave të interesuar, duke u mundësuar atyre të shprehin mendimet dhe idetë e tyre pa frikë. (Dink v. Turkey § 137)“.

Për më tepër, pjesa II. Parimet e pikës 21 të Rekomandimit CM/Rec(2016)4 të Komitetit të ministrave (të Këshillit të Evropës) për Shtetet anëtare për mbrojtjen e gazetarëve dhe sigurinë e gazetarëve dhe aktorëve të tjerë të medias, “Dimensioni thelbësor përfshin detyrimin parësor për shtetin që të sigurojë të drejtën e jetës në një mënyrë që do të prezantojë dispozita efektive penale që do t’i pengojnë ata nga kryerja e veprave kundër individëve, të mbështetur nga një aparat detyrues për parandalim, shtypjen dhe ndëshkimin e shkeljeve të dispozitat e tilla. Kjo, në rrethana të përshtatshme, shtrihet edhe në detyrimin pozitiv të autoriteteve për të marrë masa parandaluese operacionale për të mbrojtur individët, jeta e të cilëve është në rrezik nga aktivitetet kriminale të individëve të tjerë. Duke i pasur parasysh vështirësitë e politikbërjes në shoqëritë moderne, paparashikueshmërinë e sjelljes njerëzore dhe vendimet operacionale që duhet të merren në përputhje me prioritetet dhe burimet, fushëveprimi i obligacionit pozitiv duhet të interpretohet në një mënyrë që të mos imponojë një barrë e pamundur ose joproporcionale për autoritetet. Pavarësisht kësaj, autoritetet duhet t’i kushtojnë vëmendje pozitës së cenueshme në të cilën ndodhen gazetarët për të mbuluar tema të ndjeshme politikisht vis-a-vis atyre në pushtet.“

Do të thotë, paditësi ka qenë në një rrezik real dhe i është cenuar integriteti fizik, duke e marrë parasysh se nga paniku është tërhequr nga deputeti i atëhershëm Vllatko Gjorçev që të jetë mur i gjallë midis dhunuesve dhe gazetarëve dhe politikanëve.

Sipas parashtruesit, aktgjykimet e cituara të Gjykatës Themelore Civile Shkup dhe Gjykatës së Apelit Shkup kishin implikim serioz me të ashtuquajturin efekt ftohës (chilling effect) në lirinë e shprehjes. Konkluzione të tilla në mënyrë të pashmangshme krijuan implikime në praktikën gjyqësore se në rastin e këtyre ngjarjeve të njëjta ose të ngjashme, shteti në fakt nuk ka pasur asnjë detyrim për të mbrojtur lirinë e shprehjes, përkatësisht në mënyrë parandaluese të kujdeset, të parandalojë ose të intervenojë me kohë për ta larguar rrezikun ndaj personave që e realizojnë lirinë e shprehjes.

Rrjedhimisht, parashtruesi beson se Gjykata Kushtetuese ka arsye të mjaftueshme për të interpretuar dhe garantuar mbrojtjen e nenit 16 të Kushtetutës, përkatësisht lirinë e mendimit dhe të shprehjes publike të mendimit, siç ishte rasti me nenin 10 të KEDNJ ndërsa veçanërisht duke e marrë parasysh raportimin publik për lëndën U.nr.146/2021 me të cilën Gjykata Kushtetuese e ka harmonizuar qëndrimin se ekziston shkelje e të drejtave të parashtruesit Vllatko Stojanoski dhe vlerëson se ekzistojnë kushte që Gjykata Kushtetuese edhe në këtë lëndë ta marrë qëndrimin e njëjtë dhe të përcaktojë shkelje.

Nga gjithçka e paraqitur më sipër, si dhe nga provat e propozuara, ishte i padiskutueshëm fakti se në datën 27.04.2017, shteti nuk mori masa parandaluese për të parandaluar hyrjen e turmës në Kuvend, nuk reagoi për 3-4 orë për ta stabilizuar situatën në Kuvend, kështu që nuk e përmbushi detyrimin pozitiv për t’i mbrojtur gazetarët, e me këtë edhe parashtruesin, i cili raportonte për çështje me interes publik atë ditë. Prandaj, propozohet që Gjykata Kushtetuese të konstatojë shkelje të lirisë së shprehjes së parashtruesit të kërkesës dhe ta anulojë Aktgjykimin 8a MALVP-707/20 të datës 15.03.2021 të Gjykatës Themelore Civile Shkup dhe Aktgjykimin GZH-2193/21 të datës 27.04.2017 të Gjykatës së Apelit Shkup.

II

Gjykata në seancë, duke u bazuar në analizën e plotë të kërkesës së parashtruar nga parashtruesi, si dhe në analizën e dy vendimeve gjyqësore, si dhe provat e marra, e konstatoi gjendjen faktike të mëposhtme:

Parashtruesi i kërkesës në ditën kritike më 27.04.2017, ishte prezent në Kuvendin e Republikës së Maqedonisë si gazetar i punësuar në redaksinë digjitale të portalit “Sakam da kazam.mk”, për të raportuar nga seanca e Kuvendit, në të cilën duhej të zgjidhej kryetari i ri i Kuvendit. Në të njëjtën kohë, para Kuvendit ka pasur një tubim publik, ku kanë marrë pjesë një numër i madh i njerëzve, të pakënaqur nga situata politike. Pas atmosferës së tensionuar në sallën plenare të Kuvendit për zgjedhjen e kryetarit të ri, deputetët e pranishëm janë drejtuar drejt sallës së konferencave për shtyp. Në një moment turma është bërë e dhunshme dhe kjo është parë nga monitorët që po transmetonin drejtpërdrejt ngjarjet që kanë ndodhur jashtë Kuvendit. Në një moment, turma i ka kapërcyer pengesat e vendosura para oborrit të Kuvendit dhe është drejtuar drejt dyerve të Kuvendit, ku ka qenë një kordon nga disa nëpunës policorë. Konferenca për shtyp në Kuvend ka vazhduar pasi askush nuk shpresonte që turma të lejohej brenda Kuvendit. Pas një kohe turma i është afruar qendrës për shtyp dhe me dhunë është hapur dera, ndërsa parashtruesi i kërkesës ka qenë akoma në qendrën për shtyp. Atëherë e kanë mbyllur derën e qendrës për shtyp. Kur turma arriti ta thyente derën brenda një kohe të shkurtër, të hynte me forcë dhe disa njerëz filluan të gjuanin objekte të ndryshme ndaj të pranishmëve – ky ka qenë një nga momentet më traumatike. Parashtruesi i kërkesës ka pasur frikë për jetën e tij, sepse turma ishte e mllefosur edhe me gazetarët. I vetmi synim i parashtruesit ishte të dilte nga ajo hapësirë, pasi në drejtim të tij janë hedhur sende të ndryshme që mund t’i kishin shkaktuar dëmtime të rënda, ndërsa shteti, i cili e ka për detyrë të sigurojë mbrojtjen e të gjithë qytetarëve, nuk ndërmori asnjë masë, aq më tepër që në qendrën për shtyp, që ishte vendi më kritik i ngjarjes, nuk kishte fare punonjës policie. Pas një kohe të caktuar, parashtruesi është nxjerrë nga Kuvendi nga pjesëtarët e policisë.

Parashtruesi i kërkesës Gjykatës Themelore Civile Shkup i ka parashtruar padi me të cilën ka kërkuar që i padituri Republika e Maqedonisë së Veriut të obligohet t’i paguaj kompensim në emër të kompensimit për dëm jomaterial për shkak të frikës së pësuar në shumë prej 307.500,00 denarësh dhe në emër të kompensimit për shkeljen e lirisë së shprehjes në shumë prej 120.000,00 denarësh si dhe t’ia kompensojë shpenzimet e procedurës.

Me Aktgjykimin 8а.MALVP-707/20 të datës 15.03.2021 Gjykata Themelore Civile Shkup e refuzoi padinë në fjalë si të pabazë.

Në arsyetimin e Aktgjykimit thuhet:

Në lidhje me pjesën e padisë për kompensimin e dëmit jomaterial për shkak të cenimit të lirisë së shprehjes, duke e marrë parasysh nenin 10 të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut, ku thuhet se shtetet janë të detyruara të krijojnë një mjedis më të favorshëm për pjesëmarrje në debate publike të të gjithë personave të involvuar, duke u mundësuar atyre që t’i shprehin mendimet dhe idetë e tyre pa frikë, gjykata e vlerësoi të njëjtën gjë të pabazë për arsyet e mëposhtme:

Duke qenë se paditësi, sipas Ligjit për Media, nuk mund të kishte statusin e gazetarit, për shkak se shoqata ku ai ishte i punësuar nuk përbën një media të rregulluar me Ligjin për Media, paditësi nuk ka të drejtë të kërkojë kompensim nga i padituri për shkelje të mundshme të lirisë së shprehjes. Gjykata e shkallës së parë këtë konkluzion e ka bazuar edhe në nenin 3 të Ligjit për Media, i cili e garanton lirinë e shprehjes dhe lirinë e mediave, ndërsa në rastin konkret nuk ka shkelje të nenit të lartpërmendur, por në përputhje me përkufizimin e nenit 2 të të njëjtit ligj, publikimet elektronike, përkatësisht redaksia elektronike si portali “Sakam da kazam.mk” nuk paraqet media si mjet për informim publik për arsye se në pajtim me nenin 2 të Ligjit për ndryshimet dhe plotësimet e Ligjit për Media (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.13/2014), nga Ligji për Media janë fshirë publikimet elektronike si media, ndërsa në nenin 3 paragrafi 2, i cili parasheh se çfarë përfshin liria e mediave, janë fshirë edhe mediat elektronike si media në të cilat liria e shprehjes është e garantuar sipas kësaj dispozite. Sipas nenit 2, pika 5 e Ligjit, gazetar është personi që ushtron veprimtarinë e mbledhjes, analizimit, përpunimit, formësimit dhe klasifikimit të informacionit që publikohet në një media dhe është i punësuar nga një botues i medias ose ka lidhur kontratë me të njëjtin ose është personi që ushtron veprimtari gazetareske si profesion i pavarur. Sipas kësaj dispozite ligjore, paditësi nuk ka paraqitur prova se është i punësuar te botues i medias, ndërsa nga provat që i janë dorëzuar gjykatës është konstatuar se ka punuar në Shoqatën për zhvillim të lirë të mendimit “Sakam da kazam”, SKD Mihajllovski SHPKNJP Shkup, për të cilën paditësi nuk ka paraqitur se është i regjistruar si editues i medias. Sipas pikës 4 të së njëjtës dispozitë ligjore, editues i medias është personi fizik ose juridik që ushtron veprimtarinë e edituesit të mediave të shkruara ose të transmetimit të programeve radiotelevizive. Rrjedhimisht, Shoqata për zhvillim të lirë të mendimit, e cila e ka redaksinë digjitale “Sakam da kazam.mk”, në kuptim të kësaj dispozite ligjore, nuk përfaqëson editues të një mediumi dhe as paditësi nuk mund të përfaqësojë personin i cili e ka statusin e gazetarit në përputhje me dispozitat e mësipërme të Ligjit. Duke marrë parasysh se paditësi nuk i plotëson kushtet e përcaktuara në Ligjin për Media që garanton lirinë e shprehjes, gjykata e shkallës së parë konsideron se ai nuk ka të drejtë të kërkojë kompensim për shkelje të mundshme të lirisë së shprehjes.

Prandaj, gjykata e shkallës së parë ka konstatuar se në këtë rast nuk ka pasur shkelje të së drejtës së lirisë së shprehjes, aq më tepër që për një kërkesë të tillë paditëse shteti nuk ka legjitimim pasiv. Në rast të akteve të dhunës apo terrorit, shteti ka përgjegjësi objektive, pavarësisht fajit, të dëmshpërblejë dëmin e të dëmtuarve, por vetëm nëse ka ndodhur vdekja, lëndimi trupor ose shkatërrimi i pasurisë së tyre. Në këtë rast, paditësi nuk ka pësuar ndonjë lëndim trupor, prandaj, për shkak të frikës për të cilën ka kërkuar kompensimin e dëmit jopasuror, shteti nuk ka të drejtë pasivisht t’i paguajë të njëjtën gjë.

Shteti nuk është i detyruar t’i paguajë paditësit kompensim monetar për shkeljen e lirisë së shprehjes, e cila i garantohet me nenin 3 të Ligjit për Media, sepse paditësi nuk ka legjitimim aktiv për këtë kërkesë. Këtë mendim e ka mbajtur edhe Gjykata e Apelit në Shkup.

Duke e marrë parasysh të lartpërmendurën, duke qenë se ky lloj dëmi nuk mbulohet nga përgjegjësia objektive e shtetit, paditësi shkeljen duhej ta provonte sipas parimit të përgjegjësisë subjektive, që do të thotë se nuk cenohet e drejta e lirisë së shprehjes, kjo është arsyeja pse ai e hodhi poshtë kërkesën si të pabazë.

I pakënaqur me aktgjykimin, parashtruesi i kërkesës, përmes avokatit Filip Medarski nga Shkupi, ka paraqitur ankesë kundër të njëjtit.

Gjykata e Apelit Shkup, me Aktgjykimin GZH-2193/21 nga 22.12.2022, ankimimin e refuzon si të pabazë dhe e konfirmon aktgjykimin e Gjykatës Themelore Civile Shkup MALVP – 707/20 të datës 15.03.2021.

Aktgjykimin e Gjykatës së Apelit Shkup GZH-2193/21 të datës 22.12.2022, parashtruesi i kërkesës e ka pranuar më 18.01.2023, përmes të autorizuarit të tij, avokatit Filip Medarski nga Shkupi.

Kërkesa për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave pranë Gjykatës Kushtetuese është dorëzuar më datë 24.02.2023, e cila është në përputhje me nenin 51 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, sipas të cilës kërkesa në Gjykatën Kushtetuese paraqitet në afat prej 2 muajsh nga data e dorëzimit të aktit përfundimtar ose të një akti individual të plotfuqishëm.

III

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 1 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, liritë dhe të drejtat themelore të njeriut dhe qytetarit të njohura me të drejtën ndërkombëtare dhe të përcaktuara me Kushtetutë, paraqesin një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Neni 11 paragrafi 1 i Kushtetutës përcakton se integriteti fizik dhe moral i një personi është i pacenueshëm.

Në bazë të nenit 16 të Kushtetutës, i cili u referohet lirive dhe të drejtave qytetare dhe politike, garantohet liria e bindjes, ndërgjegjes, mendimit dhe e shprehjes publike të mendimit. Garantohet liria e fjalës, paraqitjes publike, informimit publik dhe e themelimit të lirë të institucioneve për informim publik. Garantohet qasja e lirë tek informatat, liria e pranimit dhe e bartjes së informatave. Garantohet e drejta e përgjigjes në mjetet e informimit publik. Garantohet e drejta e korrigjimit në mjetet e informimit publik. Garantohet e drejta e mbrojtjes së burimit të informatës në mjetet e informimit publik. Censura është e ndaluar.

Neni 25 i Kushtetutës çdo qytetari i garanton respektimin dhe mbrojtjen e privatësisë së jetës së tij personale dhe familjare, dinjitetit dhe e autoritetit.

Me nenin 50 paragrafin 1 të Kushtetutës është përcaktuar se çdo qytetar mund të thirret në mbrojtjen e lirive dhe të drejtave të përcaktuara me Kushtetutë, para gjykatave dhe para Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë, në procedurë të mbështetur mbi parimet e prioritetit dhe urgjencës.

Sipas nenit 54 të Kushtetutës, liritë dhe të drejtat e njeriut e të qytetarit mund të kufizohen vetëm në rastet e përcaktuara me Kushtetutë edhe atë vetëm gjatë kohës së gjendjes së luftës ose gjendjes së jashtëzakonshme sipas dispozitave të Kushtetutës, me ç’rast kufizimi i lirive dhe të drejtave nuk mund të jetë diskriminues në bazë të gjinisë, racës, ngjyrës së lëkurës, gjuhës, fesë, prejardhjes kombëtare ose sociale, pozitës pronësore ose shoqërore. Kufizimi i lirive dhe të drejtave nuk mund të përfshijë të drejtën e jetës, ndalimin e torturës, veprimin dhe ndëshkimin çnjerëzor dhe nënçmues, përcaktimin juridik të veprave të ndëshkueshme dhe dënimeve, si dhe lirinë e bindjes, ndërgjegjes, mendimit, shprehjes publike të mendimit dhe të besimit fetar.

Në nenin 110 paragrafi 3 i Kushtetutës, është përcaktuar se Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, ndër të tjera, i mbron liritë dhe të drejtat që kanë të bëjnë me lirinë e mendimit dhe të shprehjes publike të mendimit.

Nga analiza e dispozitave kushtetuese të cituara, rezulton se mbrojtja kushtetuese-gjyqësore nuk vlen për të gjitha liritë dhe të drejtat e përcaktuara me Kushtetutë, por për një pjesë të tyre, pra vetëm për ato që janë nën juridiksionin e Gjykatës Kushtetuese sipas nenit 110 paragrafi 3 i Kushtetutës. Për liritë dhe të drejtat që nuk i nënshtrohen mbrojtjes kushtetueso-gjyqësore, sipas nenit 50 paragrafit 1 të Kushtetutës, qytetarët mund ta realizojnë atë mbrojtje para gjykatave në procedurë të bazuar në parimet e përparësisë dhe urgjencës.

Kushtetuta e garanton lirinë e besimit, ndërgjegjes, mendimit dhe shprehjes publike të mendimit, në mënyrë të përgjithshme për të gjithë individët, por kjo nuk do të thotë se nuk ka kufizime në manifestimin e kësaj lirie. Kufijtë e manifestimit të kësaj lirie për individin gjenden në veprimet e sanksionuara ligjërisht, ndërsa në një kontest kushtetueso-gjyqësor përcaktohet nëse cenohet liria e garantuar e shprehjes publike të mendimit duke sanksionuar manifestimin e saj vetëm nëse përcaktohet rasti i cenimit të të tjerëve me liritë, të drejtat dhe interesat e mbrojtura me Kushtetutë dhe me ligj.

Liria e shprehjes mbrohet edhe me dokumente ndërkombëtare, të cilat përmbajnë disa kufizime të caktuara.

Sipas nenit 51 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, çdo qytetar që mendon se me një akt apo veprim të vetëm i është cenuar e drejta apo liria e tij e përcaktuar me nenin 110 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Veriut, mund të kërkojë mbrojtje nga Gjykata Kushtetuese në afat prej 2 muajsh nga data e dorëzimit të aktit individual të formës së prerë ose të plotfuqishëm, përkatësisht nga dita kur mësohet për ndërmarrjen e një veprimi që ka kryer shkeljen, por jo më vonë se 5 vjet nga dita e ndërmarrjes së tij. Në kërkesë, sipas nenit 52 të Rregullores, duhet të theksohen arsyet për të cilat kërkohet mbrojtja, aktet apo veprimet me të cilat janë shkelur ato, faktet dhe provat në të cilat mbështetet kërkesa, si dhe të dhëna të tjera të nevojshme për vendimin e Gjykatës Kushtetuese.

Neni 10 i Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore të Këshillit të Evropës përcakton se çdo person ka të drejtën e lirisë së shprehjes. Kjo e drejtë përfshin lirinë e mendimit dhe të komunikimit të informacionit apo ideve, pa ndërhyrje nga autoritetet publike dhe pavarësisht nga kufijtë. Ushtrimi i këtyre lirive, që përfshin detyrime dhe përgjegjësi, mund t’i nënshtrohet disa formaliteteve, kushteve, kufizimeve dhe sanksioneve të parashikuara me ligj, të cilat në një shoqëri demokratike paraqesin masa të nevojshme për sigurinë kombëtare, integritetin territorial dhe sigurinë publike, mbrojtjen nga trazirat ose vepër penale, mbrojtjen e shëndetit ose moralit, imazhit ose të drejtave të të tjerëve, për të parandaluar shpërndarjen e informacioneve kofidenciale ose për të ruajtur autoritetin dhe paanshmërinë e gjyqësorit.

Sipas nenit 2 pika 1 e Ligjit për Media (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 184/13 dhe 13/2014), mediat janë mjete për informimin e publikut, gjegjësisht çdo lloj komunikimi si gazetat, revistat, programet në radio dhe televizione, botimet elektronike, teletekstet dhe mjetet e tjera për publikimin e përditshëm ose periodik të përmbajtjeve të formësuara editoriale në formë të shkruar, me zë ose imazh, me qëllim të informimit dhe plotësimit të nevojave kulturore, arsimore dhe të tjera të publikut të gjerë. Sipas pikës 5, gazetar është personi që kryen veprimtari të mbledhjes, analizimit, përpunimit, cilësimit dhe/ose klasifikimit të informacionit që publikohet në media dhe është i punësuar nga një botues mediash ose ka kontratë me të njëjtin ose është person që kryen veprimtari gazetareske si profesion i pavarur (gazetar i lirë).

Sipas nenit 3 paragrafi 1 të këtij ligji, garantohet liria e shprehjes dhe liria e mediave. Sipas paragrafit 2, liria e medias në veçanti përfshin: lirinë e shprehjes së mendimit, pavarësinë e medias, lirinë e mbledhjes, kërkimit, publikimit, përzgjedhjes dhe transmetimit të informacionit në drejtim të informimit të publikut, pluralizmin dhe diversitetin e mediave, lirinë e qarkullimit të informacionit dhe hapjen e medias për opinione të ndryshme, bindjet dhe për përmbajtjet e larmishme, qasjet në informacionet e natyrës publike, respektimin e individualitetit njerëzor, privatësinë dhe dinjitetin, lirinë për të krijuar persona juridikë për të kryer aktivitetet për informimin e publikut, shtypjen dhe shpërndarjen e mediave të shkruara dhe mediave të tjera nga vendi dhe jashtë vendit, prodhimin dhe transmetimin e programeve audio/audiovizive, si dhe të mediave të tjera elektronike, pavarësinë e redaktorit, gazetarit, autorëve apo krijuesve të përmbajtjes apo bashkëpunëtorëve të programit dhe personave të tjerë, ndërsa në përputhje me rregullat e profesionit

Sipas paragrafit 3, liria e mediave mund të kufizohet vetëm në pajtim me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë.
Liria e medias si pjesë përbërëse e lirisë së shprehjes, e cila ndër të tjera përfshin lirinë e informimit publik dhe lirinë e marrjes dhe transmetimit të informacionit, përfaqëson gjithashtu themelet e një shoqërie demokratike, sepse komunikimi i lirë i informacionit dhe idetë mbi çështjet politike dhe të tjera sociale me interes publik janë thelbësore për çdo shoqëri. Kjo nënkupton lirinë e mediave për të marrë informacion mbi bazën e të cilave mund ta kryejnë rolin e tyre, për të komentuar dhe raportuar për të gjitha çështjet e rëndësishme të interesit publik pa kufizime për ta informuar publikun.

Në konfirmim të sa më sipër, Gjykata konstaton se gjykatat e shkallës së parë dhe të dytë kanë gabuar duke mos e trajtuar parashtruesin e kërkesës si gazetar. Parashtruesi i kërkesës, si gazetar i punësuar në redaksinë digjitale www.sdk.mk, së bashku me gazetarë të tjerë, ka qenë i pranishëm në ndërtesën e Kuvendit, me detyrë që të raportojë për ngjarjet rreth zgjedhjes së kryetarit të ri të Kuvendit, si çështje në interes të publikut, në mënyrë е cila është e zakonshme për një media të raportojë për punën e Kuvendit, në përputhje me rregullativën kushtetuese, ligjore dhe procedurale. Ngjarjet që pasuan, nga një turmë protestuesish të dhunshëm që mësynë godinën e Kuvendit, kishin për qëllim pengimin e zgjedhjes së Kryetarit të Kuvendit.

Gjykata konsideron se Gjykata Themelore Civile Shkup dhe Gjykata e Apelit Shkup nuk e kanë marrë parasysh faktin se publikimi i lajmeve dhe komenteve në një portal të internetit është gjithashtu veprimtari gazetareske. Kjo pasi operatori i portalit të internetit, si dhe botuesi i një mediumi të shkruar, për shkak të interesave të tyre ekonomike, janë persona që publikojnë ose deklarojnë si sipërmarrës.

Në këtë drejtim është edhe rekomandimi i Komitetit të Ministrave për shtetet anëtare të Këshillit të Evropës, ku koncepti i ri i medias përkufizohet si më poshtë: “një qasje e llojeve të ndryshme dhe shumënivelëshe kërkon që çdo ofrues, shërbimet e të cilit identifikohen si media si një aktivitet i drejtpërdrejtë (kryesor ose i menjëhershëm) ose ndërmjetës ose ndihmës, të përfitojë nga një formë dhe lloj i përshtatshëm me një nivel të përshtatshëm mbrojtjeje të kufizuar me nenin 10 të KEDNJ-së dhe standarde të tjera relevante të zhvilluara nga Këshilli i Evropës”. Gjykata konsideron se Gjykata Themelore Civile Shkup dhe Gjykata e Apelit Shkup nuk e kanë marrë parasysh faktin se interneti ka një natyrë të veçantë dhe në të njëjtën kohë duhet t’i kishin parasysh detyrimet dhe përgjegjësitë që duhet t’i jepen një portali informativ në internet, që dalin nga neni 10 i KEDNJ-së, të cilat mund të ndryshojë vetëm në një masë të caktuar nga ato të edituesve tradicionalë, sa i takon përmbajtjes së palës së tretë.

Në të njëjtën kohë, gjykatat nuk e kanë marrë parasysh faktin se në ngjarjet e 27 prillit 2017 morën pjesë deputetë, ministri i Punëve të Brendshme dhe punonjës të Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe organeve përbërëse të tyre ndërsa shteti, si bartës i aparatit të forcës dhe palë përgjegjëse për mbrojtjen e rendit, qetësisë dhe lirive dhe të drejtave të njeriut dhe qytetarit, nuk ka ndërmarrë asnjë aktivitet për t’i mbrojtur të pranishmit në Kuvend dhe në këtë mënyrë nuk ka arritur t’i përmbushë detyrimet që dalin nga neni 10 i KEDNJ-së, të cilat janë detyrimi për të respektuar, mbrojtur dhe përmbushur të drejtën e lirisë së shprehjes.

Nisur nga analiza e paraqitur në këtë mënyrë, Gjykata vlerësoi se parashtruesi i kërkesës si gazetar është pamundësuar t’i shprehë mendimet dhe idetë e tij pa frikë në mënyrë që nga shteti është bërë lëshim në plotësimin e obligimit pozitiv, për ta mbrojtur parashtruesin e kërkesës dhe të mundësojë që ta informojë opinionin për ngjarjet në Kuvend, ndërsa është bërë lëshim edhe gjatë përcaktimit me aktgjykimet e dhëna në dispozitiv të këtij vendimi. Me vetë këtë, ekziston shkelje e lirisë së mendimit dhe shprehjes publike të mendimit të parashtruesit.

Duke marrë parasysh sa më sipër dhe gjendjen e përcaktuar faktike, Gjykata vlerëson se është e bazuar të pohohet se shteti, në rrethanat e deklaruara të jashtëzakonshme dhe të dhunshme, ka shkelur të drejtën e shprehjes së lirë të mendimit, të garantuar me nenin 10 të Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe nenin 16 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Meqenëse nuk janë plotësuar kushtet nga neni 112 paragrafi 2 i Kushtetutës, Gjykata nuk e pranoi kërkesën e parashtruesit për shfuqizimin e Aktgjykimit 8a. MALVP-707/20 të datës 15.03.2021 të Gjykatës Themelore Civile Shkup dhe Aktgjykimit GZH-2193/21 nga 22.12.2022 në Gjykatën e Apelit Shkup.

IV

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

V

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska