У.бр.39/2023

Уставен суд
на Република Северна Македонија
У.бр.39/2023
Скопје, 21 февруари 2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Атанасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и членовите 70 и 73 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021) на седницата одржана на 21 февруари 2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УКИНУВА Одлуката за донесување на Детален урбанистички план за дел од УБ 32 во УЕ IV и за дел од УБ 47 во УЕ IX, Општина Велес бр. 25-2146/12 од 12.06.2020 година, донесена од Советот на Општина Велес објавена во „Службен гласник на Општина Велес“ бр.8/2020.

2. Оваa одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение

I

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во врска со иницијативата на Андриана Хаџи Наумов, со Решението У.бр.39/2023 од 14 декември 2023 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на актот означен во диспозитивот од оваа одлука, бидејќи основано се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Северна Македонија и со Законот за просторно и урбанистичко планирање.

II

На седницата Судот утврди дека Советот на Општина Велес донел Одлука за донесување детален урбанистички план ЗА ДЕЛ ОД УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX, ОПШТИНА ВЕЛЕС. Документацијата за донесување на деталниот урбанистички план е изработена во согласност со Законот за просторно и урбанистичко планирање („Сл.весник на РМ“ број 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 и 168/18), Правилник за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање и Правилник за поблиската содржина, размер и начин на графичка обработка на урбанистичките планови („Службен весник на РМ“ бр. 111/15, 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16 и 33/17)

Во член 2 од Одлуката се предвидува дека со овој урбанистички план се опфаќа плански опфат со основна класа на намена на површини
– А1 – домување во станбени куќи,
– А2 – домување во станбени згради,
– Б1 – мали комерцијални и деловни намени,
– Б2 – големи трговски единици,
– В1 – образование и наука,
– В2 – здравство и социјална заштита,
– Е2 – комунална супраструктура,
– Д2 – заштитно зеленило и
– Д3 – спорт и рекреација – со површина од 7,77 ha.

Границата на планскиот опфат започнува од јужна страна, од осовината на Стар мост и осовината на улицата „Јордан Хаџи Константинов Џинот“ од каде свртува кон север и оди во тој смер по цела должина на улицата „Коле Цветков“ после што свртува кон исток и продолжува во тој смер по цела должина на интегрираната површина, па повторно, свртува кон север сè до улицата „Нада Бутникошарова“.

Од таа точка оди кон север по истата улица („Нада Бутникошарова“), па продолжува во ист смер по улицата „Димитар Влахов“ сè до пресекот со улицата „Илинденска“ од каде свртува кон запад и оди по неа до пресек со улицата „Петре Прличко“ и оди по неа кон север сè до пресек со КП 2825 (улица-пат) па, повторно, свртува кон запад и оди по неа сè до средината на регулираното корито на река Вардар од каде свртува кон југ и оди по коритото сè до осовината на Стариот мост од каде што и започнува.

Согласно член 3, составен дел на Одлуката се:

– Текстуален дел и графички со параметри за спроведување на Предлог ДУП ЗА ДЕЛ ОД УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX, Општина Велес,
– Согласност од Министерството за транспорт и врски – Скопје бр. 24 – 379 0/3 од 12.06.2020 година,
– Извештај од Јавната презентација и Јавната анкета со прифатени и неприфатени забелешки на Предлог ДУП ЗА ДЕЛ ОД УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX, Општина Велес.

Во член 4 од Одлуката е утврдено дека за предлог ДУП ЗА ДЕЛ ОД УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX, Општина Велес, преку системот е – урбанизам добиена е согласност од Министерството за транспорт и врски – Скопје бр. 24-3790/3 од 12.06.2020 година.

Член 5 од Одлуката предвидува дека предлог ДУП ЗА ДЕЛ ОД УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX, Општина Велес, го спроведува Секторот за урбанизам, заштита на животната средина, комунални дејности, сообраќај, патишта, локален економски развој и информатичка технологија.

Според член 6 од Одлуката, оваа одлука влегува во сила наредниот ден од денот на објавувањето во „Службен гласник на Општина Велес“.

III

Според член 8 став 1 алинеи 3, 9 и 10 од Уставот на Република Северна Македонија, темелни вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, меѓу другото, се владеењето на правото, локалната самоуправа и уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата.

Според член 51 од Уставот, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и законите. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Со Амандманот XVII точка 1 од Уставот е пропишано дека во единиците на локалната самоуправа граѓаните непосредно и преку претставници, учествуваат во одлучувањето за прашањата од локално значење, а особено во областите на јавните служби, урбанизмот и руралното планирање, заштитата на околината, локалниот економски развој, локалното финансирање, комуналните дејности, културата, спортот, социјалната и детската заштита, образованието, здравствената заштита и во други области утврдени со закон.

Уставот предвидел дека уредувањето и хуманизацијата на просторот како темелна вредност на уставниот поредок се операционализира преку системот на просторно и урбанистичко планирање кој меѓу другите начела се темели и на начелото на заштита на јавниот интерес. За овој принцип се води грижа во сите фази од урбанистичкото планирање, односно во постапките на изработување, донесување, спроведување и следење на спроведувањето на урбанистичките планови, поради што и законодавецот предвидел изречна одредба според која со урбанистичкото планирање задолжително се штити јавниот интерес кој е приоритетен, додека приватниот интерес се обезбедува согласно со закон. Грижата за јавниот интерес се изразува и преку сложените постапки за донесување на урбанистичките планови, кои се изработуваат во различни фази и во постапка којашто треба да биде јавна, транспарентна и инклузивна, во која граѓаните непосредно учествуваат со давање на свои мислења и забелешки, со учество на стручни лица и вршење на стручна ревизија за да на крајот постапката заврши со давање согласност од надлежното министерство со што се потврдува дека планот е донесен согласно одредбите на Законот и прописите донесени врз основа на Законот. Вака операционализираната темелна вредност во практиката се гарантира и заштитува преку друга темелна вредност преку владеењето на правото.

Ваквиот уставен стандард произлегува од таму што постапката за донесување на плановите се состои од вкупност на дејствија кои се преземаат последователно, при што законитото преземање на претходното дејствие е предуслов за законито преземено наредно дејствие во постапката и обратно, незаконитоста на дејствието преземено претходно ја доведува во прашање законитоста на сите други преземени дејствија.

Согласно член 3 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија“ бр.5/02), единици на локалната самоуправа се општините и своите надлежности ги извршуваат преку органи избрани непосредно од граѓаните.

Во глава III од Законот, насловена како „Надлежности на општините“, е содржан член 22 во кој е наведена листата на надлежностите на општините. Притоа, општините покрај другото, се надлежни за вршење на работите од областа на урбанистичкото (урбано и рурално) планирање, издавањето на одобрение за градење на објекти од локално значење утврдени со закон, уредувањето на просторот и уредувањето на градежното земјиште. Согласно став 2 на овој член, надлежностите од ставот (1) на овој член се извршуваат согласно со стандардите и постапките утврдени со закон, а во став 3 е уредено дека со закон се утврдуваат работите од надлежност на општината кои таа задолжително ќе ги врши.

Според член 32 став 1 од Законот, Советот е претставнички орган на граѓаните кој одлучува во рамките на надлежностите на општината.

Од вака наведените уставни и законски одредби како и член 20 од Законот за локалната самоуправа, произлегува дека согласно начелото на супсидијарност, општините се надлежни само за она што со Уставот и закон е предвидено како нивна надлежност. Во насока на ова, основната улога и надлежност на општината како единица на локалната самоуправа е уредување и хуманизација на просторот преку урбанистичко планирање на истиот и таа улога се остварува со донесување урбанистички планови и програми. Своите надлежности општините ги остваруваат преку органите на општината (Совет и градоначалник), а Советот е претставнички орган на граѓаните со точно пропишани законски надлежности.

Во Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 90/17, 64/18, и 168/18), кој бил во важност во време на спроведување на постапката за носење на оспорениот акт, меѓу другото е предвидено дека во постапката за изработување на плановите задолжително се применуваат стандардите и нормативите за уредување на урбанистичкото планирање (член 68) како и стратегиска оцена за влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето (член 28).

Од наведените законски одредби произлегува дека сите инволвирани субјекти во процесот на планирање имаат законска обврска во изработка, донесување и спроведување на плановите да обезбедат похумано живеење и работа на граѓаните, рамномерен и просторен развој на населените места и градби, рационално и одржливо користење на просторот, заштита на културно наследство и заштита и унапредување на животната средина и природа, усогласеност со европските нормативи и стандарди во планирање и уредување на просторот што е и интенцијата на Законот за просторно и урбанистичко планирање.

Уставниот суд нема надлежност да ја преиспитува целисходноста и оправданоста на предложените плански решенија, туку комисија која е надлежна да постапува по забелешки и предлози од граѓаните и да одлучува за нивната оправданост или неоправданост. Имено, клучно за постапката во која е донесен оспорениот план е транспарентноста во смисла на запознавање на граѓаните со планските решенија, за да се овозможи на граѓаните преку анкетни листови да достават свои предлози и забелешки.

Со Законот за просторно и урбанистичко планирање се уредуваат условите и системот на просторното и урбанистичкото планирање, видовите на планска документација и постапката за изработување и донесување на истата како и други прашања од областа на просторното и урбанистичкото планирање.

Законот за просторно и урбанистичко планирање во член 7 уредува дека во зависност од просторот кој е предмет на планирањето се донесуваат следните планови: Просторен план на Република Македонија и урбанистички планови во кои спаѓаат генерален урбанистички план, детален урбанистички план, урбанистички план за село и урбанистички план вон населено место.

Согласно член 11 од Законот, детален урбанистички план, за каков што се работи во конкретниот случај, се донесува за плански опфат за кој е донесен генерален урбанистички план. Деталниот урбанистички план содржи текстуален дел и графички приказ на планските решенија на опфатот, како и нумерички дел со билансни показатели за планскиот опфат и за инфраструктурата.

Понатаму, согласно член 16 од Законот, изработување на урбанистички планови вршат правни лица кои поседуваат лиценца, што ја издава органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на уредување на просторот под услови утврдени во овој член од Законот.

Според член 20 од Законот, за изработување на плановите од член 7 став 1 точка 2 на овој закон, општините и Градот Скопје донесуваат годишна програма. Општините и Градот Скопје ја доставуваат програмата до органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на уредувањето на просторот и задолжително ја објавуваат во службено гласило.

Постапката за изработување и донесување на урбанистички планови, регулациски планови на генерални урбанистички планови, урбанистичко-плански документации и урбанистичко-проектни документации се спроведува во електронска форма преку информациски систем е-урбанизам.

Согласно член 29 од Законот, просторниот план и генералниот урбанистички план се изработуваат во две фази, односно како нацрт на план и предлог на план, а деталниот урбанистички план, урбанистичкиот план за село и урбанистичкиот план за вон населено место се изработуваат во една фаза, како предлог на план.

Јавна презентација и јавна анкета се спроведува на предлог на детален урбанистички план, на предлог на урбанистички план за село и на предлог на урбанистички план за вон населено место, по добивање на стручно мислење на предлогот на план согласно член 33 на овој закон.

Организирањето на јавната презентација и јавната анкета на плановите го врши општината. Согласно со член 35 став 3 од Законот за просторно и урбанистичко планирање за одржување на јавна презентација и јавна анкета се известуваат субјектите од член 32 став (1) на овој закон, во електронска форма преку информациски систем е-урбанизам, а се објавува и соопштение во информациски систем е-урбанизам, како и во две јавни гласила, најмалку три работни дена пред започнувањето на јавната анкета, во кое задолжително се наведува називот на планот, времето и местото на одржување на јавната анкета, времето и местото на одржување на јавната презентација, местоположбата и површината на опфатот на планот како и имињата на улиците кои се во рамки на опфатот на планот, а се објавува и соопштение во информациски систем е-урбанизам, како и во две јавни гласила, најмалку три работни дена пред започнувањето на јавната анкета.
Јавната презентација и јавната анкета се спроведуваат со излагање на планот на јавно место кое се наоѓа во општината или во просториите на општината. Јавната анкета трае најмалку десет работни дена, во кој рок заинтересираните граѓани и правни лица од конкретното подрачје опфатено со планот можат да достават забелешки, предлози и мислења на анкетни листови ( во електронска или писмена форма).

Според Законот за просторно и урбанистичко планирање, извештај од јавната анкета со образложение за прифатените и неприфатените забелешки за плановите изработува стручна комисија формирана од градоначалникот на општината, која е составена од три члена, и тоа: претставник на изработувач на планот, вработено лице во општинската администрација надлежно за урбанистичко планирање и стручен работник од областа на урбанистичкото планирање. Според член 35 став 11 од Законот, извештајот е составен дел на одлуката за донесување на предлогот на планот, а согласно ставот 12, врз основа на извештајот, комисијата е должна писмено да го извести секое лице кое поднело анкетен лист со образложение за прифаќање или неприфаќање на неговите забелешки или предлози при што лицата кои поднеле анкетен лист во електронска форма се известуваат електронски преку информациски систем е-урбанизам, а лицата кои поднеле анкетен лист во хартиена форма се известуваат писмено.

Од изнесените законски одредби произлегува дека законодавецот, во функција на обезбедување на уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата, утврдил прецизна регулатива во врска со планирањето на просторот, точно определувајќи ги плановите за просторно и урбанистичко планирање, нивната содржина и постапката за нивно донесување.

Во конкретниот случај од увидот во доставената документација неспорно произлегува дека заинтересиран граѓанин учествувал на јавната анкета во постапката за донесување на оспорената одлука на начин што поднел анкетен лист во кој истакнува забелешки по однос на предлог ДУП за дел од УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX, Општина Велес.

Од доставениот Извештај УП бр.1310-01 од 02.03.2020 година произлегува дека забелешката по анкетниот лист не е прифатена, но доказ за писмено известување на лицето чии забелешки биле прифатени или пак одбиени по анкетниот лист во смисла на член 35 став 12 од Законот од страна на доносителот не е доставен. Оттаму, цениме дека е направена повреда на наведената одредба, како и на член 8 став 1 алинеи 3, 9 и 10 и член 51 од Уставот.

Од Согласноста за донесениот план од 12 јуни 2020 година издадена од Министертвото за транспорт и врски произлегува дека до Министерството од доносителот на оспорениот акт била доставена и останата документација за спроведување на постапката, но во претходната постапка до Судот не беше доставена целосната документација за спроведување на потребните фази во урбанистичкото планирање. Исто така, кон дадениот одговор на наводите од донесеното решение за поведување постапка за оцена на уставноста и законитоста не беа доставени сите материјални докази за законито спроведена постапка на планирање.

Поточно до Судот, Општина Велес достави дел од бараната документација и тоа: Планска програма за изработка на ДУП за дел од УБ 32 во УЕ IV и дел од УБ 47 во УЕ IX Општина Велес од 28.01.2016 година, Предлог за одобрување на планска програма бр.1301-1 од 29.01.2016 година, Решение за одобрување на планска програма бр.1301-1 од 29.01.2016 година, Извештај од стручно мислење по Предлог – планот од Комисијата бр. УП1310-1 од 28.04.2016 година, Записник од спроведена јавна презентација бр. 1310-1 од 30.05.2016 година, Решение за формирање на Стручна комисија за изработка на извештај од јавна анкета, Решение за започнување постапка за спроведување на јавна презентација и јавна анкета УП бр. 1310-1 од 03.05.2016 година. Оваа документација е доставена до Судот, без нејзина заверка со потпис и печат од каде цениме дека не може да се земе предвид како соодветен доказ за законско спроведување на предвидената постапка.

Примерок од Годишната програма за урбанистичко планирање на Општина Велес за 2015 година бр. 07-8457/7 од 14.11.2014 година и доказ за огласување на Одлука за неспроведување на стратегиска оцена на животна средина бр.1310-1 од 03.06.2016 година до Судот воопшто не се доставени.

Согласно член 20 ставови 1 и 3 од Законот за просторно и урбанистичко планирање годишните програми општините ги донесуваат најдоцна до 31 јануари за тековната година, а задолжително се објавуваат во службеното гласило на општината, а во електронска форма и во информацискиот систем е-урбанизам.

Судот утврди дека доносителот на актот согласно Известување од Министерството за животна средина и просторно планирање во однос на прифаќање на Одлуката за неспроведување на стратегиска оцена на животна средина бр.1310-1 од 03.06.2016 година имал обврска Одлуката заедно со формуларите задолжително да ги објави на веб-страницата на органот кој го подготвува и носи планскиот документ согласно Законот за животна средина („Службен весник на Република Македонија“ бр. 53/2005, 81/2005, 24/2007, 159/2008, 83/2009, 48/2010, 124/2010, 51/2011,123/2012, 93/2013, 183/2013, 42/2014, 44/2015, 129/2015, 192/2015 и 39/2016 ), но до Судот не е доставен доказ за објавување.

Согласно со член 65 став 10 од Законот за животната средина, органот што го подготвува планскиот документ во рок од пет дена од денот на донесувањето на одлуката од ставот (6) на овој член, заедно со формуларите од член 65 став (20) е должен да ги објави на својата веб-страница на начин пропишан со актот донесен согласно со член 61 став (8) од овој закон.

Судот не ја анализираше основаноста на иницијативата по однос на можна повреда на член 5 став 3, член 9 став 1 точките 1, 2, 3 и 9 и став 2 точка 3 од Законот за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.32/2020), а имајќи го предвид временскиот период на носење на оспорениот акт.

Со оглед на тоа што, во конкретниот случај, во постапката пред Судот не беше презентиран доказ за доставување на писмено известување до лицето кое поднело анкетен лист, односно поради фактот што до Судот не беше доставена во целост документацијата која претходела на донесувањето на оспорената одлука, Судот утврди дека оспорената одлука не е во согласност со член 8 став 1 алинеи 3, 9 и 10 и член 51 од Уставот, како и со член 20 ставови 1 и 3, член 35 став 12 од Законот за просторно и урбанистичко планирање и член 65 став 10 од Законот за животна средина.

IV

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

V

Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U. nr.39/2023
Shkup, 21 shkurt 2024

 

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dr. Ana Pavllovska – Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe neneve 70 dhe 73 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 21 shkurt 2024, miratoi

V E N D I M

1. SHFUQIZOHET Vendimi për miratimin e Planit Urbanistik të Detajuar për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe për një pjesë të UB 47 në UE IX, Komuna е Velesit nr. 25-2146/12 më datë 12.06.2020 i miratuar nga Këshilli i Komunës së Velesit  botuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Velesit” nr.8/2020.

2. Ky vendim do të botohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

I

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, lidhur me iniciativën e Adriana Haxhi Naumov, me Aktvendimin U.nr.39/2023 të 14 dhjetorit 2023 inicioi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të shënuar në diapozitivin e këtij vendimi, pasi me bazë u shtrua pyetja për pajtueshmërinë e tij me Kushteutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe me Ligjin për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik.

II

Gjykata në seancë konstatoi se me nenin 1 të Vendimit miratohet plani i detajuar urbanistik për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe një pjesë të UB 47 në UE IX, Komuna e Velesit. Dokumentacioni për miratimin e planit të detajuar urbanistik është përgatitur në pajtim me Ligjin për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e RM-së” nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 dhe 168/18), Rregulloren për standardet dhe normat për planifikim urbanistik dhe Rregulloren për përmbajtjen e detajuar, shkallën dhe mënyrën e përpunimit grafik të planeve urbanistike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 111/15, 142/15, 217/15, 222/15, 228/15, 35/16, 99/16, 134/16 dhe 33/17)

Në nenin 2 të Vendimit përcaktohet se ky plan urbanistik përfshin fushëveprimi planifikues me klasën bazë të dedikimit të sipërfaqeve

– A1 – banim në shtëpi banimi,
– A2 – banim në ndërtesa banimi,
– B1 – dedikime të vogla tregtare dhe biznesi,
– B2 – njësi të mëdha tregtare,
– V1 – arsimi dhe shkenca,
– V2 – mbrojtje shëndetësore dhe sociale,
– E2 – superstrukturë komunale,
– D2-   gjelbërim i mbrojtur dhe
– D3-   sport dhe rekreacion – me një sipërfaqe prej 7,77 ha.

Kufiri i zonës planifikuese fillon nga ana jugore, nga aksi i Urës së vjetër dhe aksi i rrugës “Jordan Haxhi Konstantinov Xhinot”, nga ku kthehet në veri dhe shkon në atë drejtim përgjatë gjithë gjatësisë së rrugës “Kole Cvetkov” pas së cilës kthehet në lindje dhe vazhdon në atë drejtim përgjatë gjithë gjatësisë së sipërfaqes së integruar dhe përsëri kthehet në veri deri në rrugën “Nada Butnikosharova”.

Nga ajo pikë, shkon në veri përgjatë së njëjtës rrugë (“Nada Butnikosharova”) pastaj vazhdon në të njëjtin drejtim përgjatë rrugës “Dimitar Vllahov” deri në udhëkryqin me rrugën “Ilindenska”, nga ku kthen nga perëndimi dhe shkon deri në udhëkryqin me rrugën “Petre Përliçko” dhe e ndjek në veri, duke u kryqëzuar me PK 2825 (rrugicë-rrugë), pastaj përsëri kthehet nga perëndimi dhe e ndjek deri në mesin e shtratit të rregulluar të lumit Vardar, prej nga kthehet në jug dhe ndjek shtratin deri në aksin e Urës së vjetër nga ku edhe fillon.

Në pajtim me nenin 3, pjesa përbërëse e Vendimit përmban:

– pjesë tekstuale dhe grafika me parametra për zbatimin e Propozimit të PDU-së për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe një pjesë të UB 47 në UE IX, Komuna e Velesit,
– Pëlqim nga Ministria e Transportit dhe Lidhjeve – Shkup nr. 24 – 379 0/3 të datës 12.06.2020,
– Raportin e Prezantimit Publik dhe Anketën Publike me komente të pranuara dhe të papranuara për Propozimin e PDU-së për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe një pjesë të UB 47 në UE IX, Komuna e Velesit.

Në nenin 4 të Vendimit, konstatohet se për propozimin e PDU-së për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe një pjesë të UB 47 në UE IX, Komuna e Velesit, është marrë pëlqim nga Ministria për Transport dhe Lidhjeve – Shkup nr. 24-3790/3 nga 12.06.2020.

Në nenin 5 të Vendimit është përcaktuar se propozimi i PDU-së për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe një pjesë të UB 47 në UE IX, Komuna e Velesit, zbatohet nga Sektori i Urbanizimit, mbrojtjes së mjedisit jetësor, veprimtarive komunale, komunikacionit, rrugëve, zhvillimi ekonomik lokal dhe teknologjia informatike.

Sipas nenit 6 të Vendimit, ky vendim hyn në fuqi ditën e nesërme nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Velesit”.

III

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alinetë 3, 9 dhe 10 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, ndër të tjera, janë sundimi i ligjit, vetëqeverisja lokale dhe rregullimi i humanizmit të hapësirës dhe mbrojtja dhe avansimi i mjedisit jetësor dhe natyrës.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, kurse të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjet. Të gjithë e kanë për obligim ta respektojnë Kushtetutën dhe ligjet.

Me Amendamentin XVII pika 1 e Kushtetutës përcaktohet që në njësitë e vetëqeverisjes lokale qytetarët marrin pjesë drejtpërdrejt dhe nëpërmjet përfaqësuesve në vendimmarrje për çështje me rëndësi vendore, veçanërisht në fushën e shërbimeve publike, urbanizmit dhe planifikimit rural, mbrojtjes së mjedisit, zhvillimit ekonomik lokal, financimit lokal, aktiviteteve komunale, kulturës, sportit, mbrojtjes sociale dhe të fëmijëve, arsimit, kujdesit shëndetësor dhe në fusha të tjera të përcaktuara me ligj.

Kushtetuta parashikon që rregullimi dhe humanizimi i hapësirës si vlerë themelore e rendit kushtetues të funksionalizohet përmes sistemit të planifikimit hapësinor dhe urbanistik, i cili ndër të tjera bazohet në parimin e mbrojtjes së interesit publik. Ky parim kujdeset në të gjitha fazat e panifikimit urbanistik, pra në procedurat e krijimit, miratimit, zbatimit dhe monitorimit të zbatimit të planeve urbanistike, prandaj ligjvënësi ka parashikuar një dispozitë të shprehur sipas së cilës me planin urbanistik detyrimisht mbrohet interesi publik i cili është prioritet, ndërsa interesi privat sigurohet në pajtim me ligjin. Kujdesi për interesin publik shprehet edhe përmes procedurave komplekse për miratimin e planeve urbanistike, të cilat zhvillohen në faza të ndryshme dhe në një procedurë që duhet të jetë publike, transparente dhe gjithëpërfshirëse, në të cilën qytetarët marrin pjesë drejtpërdrejt duke dhënë mendimet dhe vërejtjet e tyre, me pjesëmarrjen e ekspertëve dhe kryerjen e revizionit të ekspertëve në mënyrë që procedura të përfundojë me miratimin e ministrisë kompetente, e cila vërteton se plani është miratuar në përputhje me dispozitat e ligjit dhe rregulloret e miratuara në bazë të ligjit. Kjo vlerë themelore e operacionalizuar në praktikë garantohet dhe mbrohet nëpërmjet një vlere tjetër themelore nëpërmjet sundimit të së drejtës.

Standardi i këtillë kushtetues lind nga fakti se procedura për miratimin e planeve përbëhet nga një tërësi veprimesh që ndërmerren në mënyrë të njëpasnjëshme, ku ndërmarrja ligjore e veprimit të mëparshëm është parakusht për veprimin juridik të ndërmarrë në veprimin e radhës në procedurë dhe anasjelltas, paligjshmëria e veprimit të kryer më herët e vë në pikëpyetje ligjshmërinë e të gjitha veprimeve të tjera të kryera.

Në pajtim me nenin 3 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale (“Gazeta Zyrtare e RM-së” nr. 5/02), njësitë e vetëqeverisjes lokale janë komunat dhe kompetencat e tyre i kryejnë përmes organeve të zgjedhura drejtpërdrejt nga qytetarët.

Në kapitullin III të ligjit, të titulluar “Kompetencat e komunave”, përfshihet neni 22, ku theksohet lista e kompetencave të komunave. Për më tepër, komunat, ndër të tjera, janë kompetente për kryerjen e punimeve në fushën e urbanistikës (urbane dhe rurale), dhënien e miratimit për ndërtimin e objekteve me rëndësi lokale të përcaktuara me ligj, rregullimin e hapësirës dhe rregullimin e tokës ndërtimore. Sipas paragrafit 2 të këtij neni, kompetencat nga paragrafi (1) i këtij neni kryhen në përputhje me standardet dhe procedurat e përcaktuara me ligj, ndërsa në paragrafin 3 është përcaktuar se puna në kompetencë të komunës të cilën ajo me doemos duhet ta kryejë përcaktohet me ligj.

Sipas nenit 32 paragrafi 1 të Ligjit, Këshilli është organ përfaqësues i qytetarëve që vendos në kuadër të kompetencave të komunës.

Nga dispozitat e lartpërmendura kushtetuese dhe ligjore si dhe nga neni 20 i Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, rezulton se sipas parimit të subsidiaritetit, komunat janë kompetente vetëm për atë që parashihet me Kushtetutë dhe ligj si kompetencë e tyre. Në këtë drejtim, roli dhe kompetenca themelore e komunës si njësi e vetëqeverisjes lokale është rregullimi dhe humanizimi i hapësirës, planifikimi urbanistik i saj dhe realizohet përmes miratimit të planeve dhe programeve urbanistike. Komunat i ushtrojnë përgjegjësitë e tyre përmes organeve komunale (këshillit dhe kryetarit), kurse këshilli është organ përfaqësues i qytetarëve me përgjegjësi të sakta të përcaktuara ligjore.

Në Ligjin për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 90/17, 64/18, dhe 168 /18), i cili ka qenë në fuqi në kohën e zbatimit të procedurës për miratimin e aktit të kontestuar, ndër të tjera, parashikohet që në procedurën e hartimit të planeve, detyrimisht zbatohen standardet dhe normat për rregullimin e planifikimit urbanistik (neni 68) si dhe vlerësimi strategjik i ndikimit mbi mjedisin jetësor dhe shëndetin e njerëzve (neni 28).

Nga dispozitat e përmendura ligjore del se të gjitha subjektet e përfshira në procesin e planifikimit kanë obligim ligjor në përgatitjen, miratimin dhe zbatimin e planeve për të siguruar një jetë dhe punë më humane të qytetarëve, zhvillim të balancuar dhe hapësinor të vendbanimeve dhe objekteve, racionale dhe shfrytëzimi i qëndrueshëm i hapësirës, mbrojtja e trashëgimisë kulturore dhe mbrojtja dhe përmirësimi i mjedisit dhe natyrës, respektimi i normave dhe standardeve evropiane në planifikimin dhe rregullimin e hapësirës, që është edhe synimi i Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik.

Gjykata Kushtetuese nuk ka kompetencë të shqyrtojë përshtatshmërinë dhe arsyetimin e zgjidhjeve të propozuara planifikuese, por një komision që është kompetent të veprojë për vërejtjet dhe propozimet e qytetarëve dhe të vendosë për arsyetimin ose mosarsyetimin e tyre. Përkatësisht, çelësi i procedurës në të cilën është miratuar plani kontestues është transparenca në kuptimin e njohjes së qytetarëve me zgjidhjet planifikuese, me qëllim që të mundësohet që qytetarët të paraqesin sugjerimet dhe komentet e tyre përmes fletëve anketuese.

Ligji për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik i rregullon kushtet dhe sistemin e planifikimit hapësinor dhe urbanistik, llojet e dokumentacionit planor dhe procedurën e përgatitjes dhe miratimit të tij, si dhe çështje të tjera nga fusha e planifikimit hapësinor dhe urbanistik.

Ligji për planifikim hapësinor dhe urbanistik në nenin 7 përcakton se varësisht nga hapësira që është objekt i planifikimit, miratohen planet: Plani hapësinor i Republikës së Maqedonisë dhe planet urbanistike, të cilat përfshijnë planin e përgjithshëm urbanistik, planin e detajuar urbanistik, planin urbanistik për fshatra dhe planin urbanistik jashtë vendbanimit.

Në bazë të nenit 11 të Ligjit, për plan të detajuar urbanistik për të cilin është miratuar plani i përgjithshëm urbanistik, siç është në rastin konkret, miratohet plani i përgjithshëm urbanistik. Plani i detajuar urbanistik përmban një pjesë tekstuale dhe një paraqitje grafike të zgjidhjeve planifikuese të fushëveprimit, si dhe një pjesë numerike me tregues të bilancit për shtrirjen e planifikuar dhe për infrastrukturën.

Gjithashtu, në përputhje me nenin 16 të ligjit, krijimi i planeve urbanistike bëhet nga persona juridikë që posedojnë licencë, e cila lëshohet nga organi i administratës shtetërore përgjegjëse për kryerjen e punëve në fushën e planifikimit hapësinor në kushtet e përcaktuara në këtë nen të Ligjit.

Sipas nenit 20 të ligjit, për zhvillimin e planeve nga neni 7 paragrafi 1 pika 2 të këtij ligji, komunat dhe Qyteti i Shkupit miratojnë program vjetor. Komunat dhe Qyteti i Shkupit ia dërgojnë programin organit të administratës shtetërore përgjegjës për kryerjen e punëve në fushën e planifikimit hapësinor dhe duhet ta publikojnë në gazetën zyrtare.

Procedura për krijimin dhe miratimin e planeve urbanistike, planeve rregulluese të planeve të përgjithshme urbanistike, dokumentacionit urbanistik dhe dokumentacionit të projekteve urbanistike kryhet në formë elektronike nëpërmjet sistemit informativ e-urbanizam.

Në bazë të nenit 29 të ligjit, plani hapësinor dhe plani i përgjithshëm urbanistik përpilohen në dy faza, d.m.th si projektplan dhe propozim plan, ndërsa plani i detajuar urbanistik, plani urbanistik për fshatra dhe plani urbanistik për jashtë vendbanimit hartohen në një fazë, si propozim plan.

Prezantimi publik dhe anketa publike bëhen me propozimin e planit të detajuar urbanistik, me propozimin e planit urbanistik për fshat dhe me propozimin e planit urbanistik për vende ta pa banuara, pas marrjes së mendimit të ekspertit për propozimin e planit në përputhje me nenin 33 të këtij ligji.

Organizimi i prezantimit publik dhe anketimit publik të planeve bëhet nga komuna. Në bazë të nenit 35 paragrafi 3 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik për mbajtjen e prezantimit publik dhe anketimit publik, subjektet nga neni 32 paragrafi (1) i këtij ligji njoftohen në formë elektronike përmes sistemit informativ e-urbanizëm, dhe shpallja publikohet edhe në sistemin informativ e-urbanizëm, si dhe në dy gazeta publike, së paku tri ditë pune para fillimit të anketimit publik, në të cilat shënohet emri i planit, koha dhe vendi i mbajtjes së anketimit publik, koha dhe vendi i mbajtjes së prezantimit publik, vendndodhja dhe zona e fushëveprimit të planit si dhe emrat e rrugëve që janë në suaza të përfshirjes së planit dhe publikohet edhe njoftim në sistemin informativ e-urbanizëm si dhe në dy gazeta publike, të paktën tre ditë pune para fillimit të anketimit publik.

Prezantimi publik dhe anketa publike kryhen me paraqitjen e planit në një vend publik që ndodhet në komunë ose në hapësirat e komunës. Anketa publike zgjat së paku dhjetë ditë pune, kohë gjatë së cilës qytetarët e interesuar dhe personat juridikë nga rajoni konkret i përfshirë me plani mund të dërgojnë vërejtje, propozime dhe mendime në fletëve anketuese (në formë elektronike ose me shkrim).

Sipas Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, një raport nga anketa publike me arsyetim për vërejtjet pranuara dhe të papranuara për planet, përpilohet nga komisioni ekspert i formuar nga kryetari i komunës, i cili përbëhet nga tre anëtarë, përkatësisht: një përfaqësues i përpiluesit të planit, një i punësuar në administratën komunale përgjegjës për planifikim urbanistik dhe një punëtor ekspert në fushën e urbanistikës. Sipas nenit 35 paragrafi 11 të Ligjit, raporti është pjesë përbërëse e vendimit për miratimin e propozimit të planit, dhe sipas paragrafit 12, në bazë të raportit, komisioni është i obliguar që me shkrim të njoftojë çdo person që ka parashtruar fletë anketuese me arsyet e pranimit ose mospranimit të vërejtjeve apo propozimeve të tij, ku personat që kanë dërguar fletë anketuese në formë elektronike njoftohen në formë elektronike përmes sistemit informativ e-urbanizëm dhe personat që kanë dërguar fletën anketuese në formë letre njoftohen me shkrim.

Nga dispozitat ligjore të paraqitura rezulton se ligjvënësi, në funksion të sigurimit të rregullimit dhe humanizimit të hapësirës dhe mbrojtjes dhe përmirësimit të mjedisit jetësor dhe natyrës, përcakton një rregullim të saktë në lidhje me planifikimin e hapësirës, duke përcaktuar saktësisht planet për planifikim hapësinor dhe urbanistik, përmbajtjen e tyre dhe procedurën e miratimit të tyre.

Në rastin konkret, nga këqyrja e dokumentacionit të dërguar, padiskutim rezulton se një qytetar i interesuar ka marrë pjesë në anketën publike në procedurën e marrjes së vendimit të kontestuar, në atë mënyrë që ka dërguar fletë anketuese në të cilën vë në dukje vërejtjet lidhur me propozimin PDU për pjesën e UB 32 ne UE IV dhe pjesën e UB 47 ne UE IX, Komuna e Velesit.

Nga raporti i dërguar i UP-së nr. 1310-01 i datës 02.03.2020, shihet se vërejtja për fletën anketuese nuk është pranuar. Bartësi i aktit kontestues, me arsyetimin se ka kaluar një periudhë më e gjatë se tre vjet, është përgjigjur se njoftimi me vërtetimin e pranimit të fletëdorëzimit me arsyet për pranimin ose mospranimin e vërejtjeve, nuk mund të gjendet në arkiv. Në bazë të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, Komisioni është i obliguar që me shkrim të njoftojë çdo person që ka dërguar fletë anketuese me arsyetim për pranimin apo mospranimin e vërejtjeve apo propozimeve të tij, ndërsa personat që kanë dërguar fletë anketuese në formë elektronike njoftohen në mënyrë elektronike nëpërmjet sistemit të informacionit e-urbanizëm dhe personat që kanë dorëzuar fletë anketuese në formë letre njoftohen me shkrim. Duke qenë se në Gjykatë nuk është paraqitur asnjë provë për njoftimin me shkrim të personit, vërejtjet e të cilit janë pranuar apo refuzuar, Gjykata ka gjykuar se ekziston dyshimi për shkelje të nenit 35 paragrafi 12 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, neni 8, paragrafi 1 alinetë 3, 9 dhe 10, neni 24 dhe neni 51 të Kushtetutës.

Nga Pëlqimi i datës 12 qershor 2020 i Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve për planin e miratuar, rezulton se dokumentacion tjetër për zbatimin e procedurës është dërguar në Ministri nga miratuesi i aktit kontestues, por në procedurën paraprake në Gjykatë nuk ishte dorëzuar dokumentacioni i plotë për zbatimin e fazave në planifikimin urbanistik. Gjithashtu në përgjigjet e dhëna për pretendimet e aktvendimit të miratuar për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë nuk janë dorëzuar të gjitha dëshmitë materiale për procedurë të ligjshme të zbatuar.

Më saktë, në Gjykatë, Komuna e Velesit ka dorëzuar një pjesë të dokumentacionit të kërkuar edhe atë: Programin planor për përpunimin e PUD për një pjesë të UB 32 në UE IV dhe pjesë të UB në UE IX Komuna e Velesit të 28.01.2016, Propozimin për miratimin e programit të planifikimit nr.1301-1 të datës 29.01.2016, Aktvendimin për miratimin e programit të planifikimit nr. 1301-1, të datës 29.01.2016, Raportin e mendimit ekspert për Propozim – Planin nga Komisioni nr. UP1310-1 të datës 28.04.2016, Procesverbalin e prezantimit publik nr.1310-1 të datës 30 maj 2016, Aktvendimin për formimin e Komisionit të ekspertëve për përgatitjen e raportit nga anketa publike, Aktvendimin për organizimin e prezantimit publik dhe anketës publike UP nr. 1310-1 të datës 03.05.2016. Ky dokumentacion është dorëzuar në Gjykatë pa e vërtetuar me nënshkrim dhe vulë, për këtë arsye mendojmë se nuk mund të konsiderohet si provë adekuate për zbatimin ligjor të procedurës së paraparë.

Një ekzemplar të Programit Vjetor të Planifikimit Urbanistik të Komunës së Velesit për vitin 2015 nr. 07-8457/7, datë 14.11.2014 dhe dëshmia e shpalljes së Vendimit për moszbatimin e vlerësimit strategjik mjedisor nr. 1310-1, datë 03.06.2016, nuk i janë dorëzuar fare Gjykatës.

Sipas nenit 20, paragrafët 1 dhe 3 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik, komunat miratojnë programe vjetore më së voni deri më 31 janar për vitin aktual dhe ato publikohen në mënyrë të patjetërsueshme në gazetën zyrtare të komunës, ndërsa në formë elektronike në sistemin informativ e-urbanizëm.

Gjykata konstatoi se miratuesi i aktit, në përputhje me Njoftimin e Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, lidhur me pranimin e Vendimit për moszbatimin e vlerësimit strategjik mjedisor nr. 1310-1 të datës 03.06.2016 ka pasur për obligim që Vendimin bashkë me formularët në mënyrë të patjetërsueshme t’i publikojë në ueb faqen e organit i cili e përgatit dhe miraton dokumentin planor në pajtim me Ligjin për Mjedis Jetësor (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 53/2005, 81/2005, 24/2007, 159/2008, 83/2009, 48/2010, 124/2010, 51/2011,123/2012, 93/2013, 183/2013, 42/2014, 44/2015, 129/2015, 192/2015 dhe 39/2016), por në Gjykatë nuk është dorëzuar asnjë dëshmi për publikimin.

Në pajtim me nenin 65 paragrafin 10 të Ligjit për Mjedisin Jetësor, organi që e përgatit dokumentin planor, në afat prej pesë ditësh nga data e miratimit të vendimit nga paragrafi (6) i këtij neni, së bashku me formularët nga neni 65, paragrafi (20), është i detyruar t’i publikojë në faqen e tij të internetit në mënyrën e përcaktuar me aktin e miratuar në nenin (8) të këtij ligji.

Gjykata nuk e ka analizuar bazueshmërinë e iniciativës në kuptim të shkeljes së mundshme të nenit 5 paragrafit 3, nenit 9 paragrafit 1 pikat 1, 2, 3 dhe 9 dhe paragrafit 2 pikës 3 të Ligjit për Planifikim Urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 32/2020), duke e marrë parasysh afatin kontestues të aktit të miratuar.

Duke qenë se në rastin konkret nuk është paraqitur asnjë provë në procedurën para Gjykatës për dërgimin e njoftimit me shkrim personit që e ka dorëzuar listën anketuese, përkatësisht për faktin se dokumentacioni që i ka paraprirë miratimit të vendimit të kontestuar nuk është dorëzuar në Gjykatë në tërësi, Gjykata ka konstatuar se vendimi i kontestuar nuk është në përputhje me nenin 8, paragrafin 1, alinetë 3, 9 dhe 10 dhe nenin 51 të Kushtetutës, si dhe me nenin 20 paragrafët 1 dhe 3, nenin 35 paragrafin 12 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik dhe nenin 65 paragrafin 10 të Ligjit për Mjedisin Jetësor.

IV

Në bazë të lartpërmendurës Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

V

Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.

 

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska