У.бр.21/2022

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.21/2022
Скопје, 24.01.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 28 алинеја 1 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 24 јануари 2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на:

– Одлуката за усвојување на Урбанистички план за село Маврово со детална разработка на дел од урбан блок 5 и дел од урбан блок 7, број 08-68/13 од 26.02.2015 година, објавена во „Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше” на 26.02.2015 година и
– Одлуката за усвојување на УДНМ за село Леуново – Општина Маврови Анови, број 07-269/1 од 19.07.2001 година, објавена во „Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше” на 19.07.2001 година.

2. СЕ ОТФРЛА иницијативата за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за отстапување со стопанисување на водоводот од кој се снабдува Хотел „Радика“ во Леуново, донесена на 25.10.2019 година.

Образложение

I

До Уставниот суд на Република Северна Македонија Драган Пешевски, адвокат од Скопје, поднесе иницијатива за оценување на уставноста и законитоста на актите означени во диспозитивот на ова решение.

Според наводите во иницијативата, со донесувањето на оспорените одлуки се повредуваат одредбите од Уставот кои се однесуваат на уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата, што е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија предвидена во член 8 став 1 алинеја 10 од Уставот, како и член 43 од Уставот со кој се предвидува дека секој човек има право на здрава животна средина.

Имено, во иницијативата се наведува дека при носење на вакви одлуки Општината е должна да прибави мислење од Министерството за животна средина и просторно планирање, нешто што не е сторено иако се работело за облигаторна норма. Со носење на ваква одлука Општината делувала спротивно на член 16 од Законот за заштита на природата каде во став 1 се утврдува дека уредувањето и користењето на просторот во заштитените подрачја се спроведува во согласност со просторниот план на Република Северна Македонија, просторните и урбанистичките планови утврдени со закон, режимот на заштита утврден во актот за прогласување на заштитеното подрачје и националната еколошка мрежа и планот за управување со заштитеното подрачје. Во став 2 од истиот член е утврдено дека документите за уредување и користење на просторот при нивното донесување подлежат на постапка за оцена на влијанието врз природата и содржат мерки и услови за заштита на природата пропишани со закон. Понатаму, во став 4 од истиот член е утврдено дека документите од ставот 2 се донесуваат по претходно добиена согласност од органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на заштита на природата. Подносителот на иницијативата смета дека оспорената одлука на Општината е во спротивност со овој член од Законот.

Исто така, во иницијативата се наведува дека Одлуката не е во согласност со член 58 од Законот за заштита на природата кој се однесува на забрана за изградба на објекти или стопанисување со крајбрежјето на водните живеалишта каде е утврдена забрана за изградба на објекти или стопанисување со природните богатства крај природните извори, покрај брегот на природните водотеци, крајбрежјето на природните или вештачките езера како и плавените рамнини на водотеците. Оспорената одлука е целосно во спротивност со овој член и дозволува изградба на објекти на крајбрежјето на Мавровското Езеро, а Општината повикувајќи се на оваа одлука донесе повеќе поединечни акти кои се спротивни на овој член од Законот.

Оспорената одлука е спротивна и на член 113 од Законот за заштита на природата кој се однесува на ограничувања во правниот промет во заштитени подрачја и каде во став 1 е уредено дека носителот на правото на користење односно сопственикот на имот во заштитено подрачје е должен природното наследство да го чува, да се грижи за неговото одржување и навреме да ги презема пропишаните техничко заштитни и други мерки потребни за заштита и одржување, во согласност со актот за прогласување на заштитено подрачје. Понатаму, во став 2 на истиот член од Законот изречно се наведува дека носителот на правото на користење, односно сопственикот на имот во заштитено подрачје е должен да побара согласност за сите инвестициони активности на користење, односно уживање на имотот во заштитено подрачје од субјектот задолжен за вршење на работите на управувањето со заштитеното подрачје.

Подносителот на иницијативата смета дека овој член од Законот е прекршен затоа што со донесувањето на оваа одлука било дозволено Општината да продава имоти кои се наоѓаат во заштитен појас на акумулација до крајбрежјето на Мавровско Езеро и тоа да ги продава без претходно добиена дозвола од управен орган, ниту пак од ЕСМ АД „Електрани“ кое стопанисува со Мавровско Езеро, а дало негативно мислење за градење во ова подрачје.

Оспорената одлука е во спротивност со членовите 57 и 58 од Законот за градење, во кои членови е утврдена категоризација на градбите и надлежност за давање на дозвола за градење. Во овие два члена изречно е утврдено дека дозвола за градење во заштитено подрачје, зелена зона како што е случајот со Национален парк Маврово, дава исклучиво Владата, а не Општината како што е случај во оваа одлука.

Понатаму, во иницијативата се наведува дека оспорената одлука е во спротивност и со Законот за водите, поточно со член 6 во кој се предвидува дека водите, како добра од општ интерес, се во сопственост на Република Северна Македонија и уживаат посебна заштита на начин и под услови определени со овој закон. Водите не се предмет на правото на сопственост на физички и правни лица, без оглед на правниот режим на земјиштето на кое се наоѓаат.

По однос на второоспорената одлука подносителот на иницијативата наведува дека Советот на Општина Маврово и Ростуше на 19.07.2001 година донесе одлука за усвојување на Урбанистички план за село Леуново, но истата е спротивна на законски утврдените прописи.

Имено, во конкретниот оспорен акт се работи за одлука донесена за Национален парк Маврово. Истиот за таков е прогласен во 1949 година за Мавровското Поле и шумските предели околу него што е објавено во „Службен лист на СФРЈ“ број 23 од 23.04.1952 година и сè уште го има тој статус, а поради правниот статус национален парк ужива посебна заштита утврдена со закон.

При носење на вакви одлуки општината е должна да прибави мислење од Министерството за животна средина и просторно планирање. Со носење на ваква одлука Општината делува спротивно на членовите 16, 58 и 113 од Законот за заштита на природата, како и на членовите 57 и 58 од Законот за градење и одредбите од Законот за водите.

Одлуката за стопанисување на водоводот од кој се снабдувал Хотел „Радика“ во Леуново е донесена на 32-та седница одржана на ден 25.10.2019 година. Со оваа одлука се прифаќа одлуката на ЈПКД „Маврово“ со која се одлучува ЈПКД „Маврови Анови” да не стопанисува со водоводот од кој се снабдува Хотел „Радика“ во село Леуново поради скапо одржување на истиот.

Според наводите во иницијативата оваа одлука во целост е спротивна на позитивните законски решенија и тоа во целост спротивна на Законот за води и на Законот за снабдување со вода за пиење и одведување на отпадни води.

Поради наведените аргументи подносителот на иницијативата предлага Уставниот суд да ги поништи оспорените одлуки.

II

На седницата Судот утврди дека Одлуката за усвојување на Урбанистички план за село Маврово со детална разработка на дел од урбан блок 5 и дел од урбан блок 7 е донесена од Советот на Општина Маврово и Ростуше на седницата одржана на 26.02.2015 година, врз основа на член 25 став 5 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” бр.51/2005, 137/2007, 91/2009, 124/2010 и 18/2011) и член 22 став 1 точка 1 од Законот за локална самоуправа и член 25 став 1 точка 7 од Статутот на Општина Маврово и Ростуше („Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше” бр.06/2008).

Во член 1 од Одлуката се предвидува дека Советот на Општина Маврово и Ростуше го усвојува Урбанистичкиот план за село Маврово со детална разработка на дел од урбан блок 5 и дел од урбан блок 7, со плански опфат: на север границата започнува на – 75 м од крстосницата на регионалниот пат Р-413 и патот за с. Кичиница во правец кон с. Маврово и се движи на југ по регионалниот пат Р-413 под и над патот до завршетокот на с.Маврово т.е. до почетокот од делницата на регионалниот пат од с.Маврово кон с.Никифорово- во должина, а во ширина од мах.кота на М.Езеро – на исток до на запад сложена граница по катастарски парцели, а некаде по почетокот на појасот од шума.

Планот е со опфат од 201.768 ха и е поделен на 26 урбани блокови. Во опфатот се предвидени намените:А-домување со 62,08%; Б-комерцијални и деловни намени со 10,27%; В-јавни институции со 0,65%; Г-производство, дистрибуција и сервиси со 0,08%; Д-зеленило, спорт и рекреација и меморијални простори со 8,60% и Е-инфраструктура со 13,39%, регулиран водотек 0,79% и заштитна зона на валобран на езеро 4,15%.

Во рамките на овој урбанистички план за село е содржана и детална разработка на дел од УБ 5 и дел од УБ 7 со површина од 2,94ха со основни класи на намена А, Д и Е, со следните граници на урбан опфат: на север во УБ 5 – граница започнува од рег.пат Р-413 поминува по северната граница на КП бр.416 продолжува по границата на КП бр.417 и 418/1 до мах.кота на М.Езеро – на исток се движи по мах.кота на М.Езеро до јужната граница на КП бр.438 до 447 продолжува да се движи кон запад по границата на КП бр.438 до регионалниот пат Р-423, на запад граница претставува регионалниот пат Р-413.

Нацрт-планот е изработен од „ПОЛОГПРОЕКТ-ПРО” ДОО Гостивар со тех,бр,06/09 од 11.2011 година, ревидиран од страна на „УРБАНПЛАН” ДОО Тетово-бр.03-1-03/11 и дадена Согласност од Министерство за транспорт и врски бр.24-2377/2 од 25.02.2015 година.

Според член 2 од истата одлука, донесениот урбанистички план е потребно да се изработи и завери во седум примероци од кои еден се чува кај донесувачот на планот, еден кај органот што го спроведува, еден во надлежниот државен архив, еден до надлежниот орган на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на уредувањето на просторот во електронска форма, еден примерок до државниот инспекторат за градежништво и урбанизам, еден до Државниот завод за геодетски работи и седмиот примерок се изложува кај донесувачот на планот заради достапност на јавноста.

Согласно член 3 од Одлуката, Советот на Општината е должен во рок од 30 дена од донесување на планот да обезбеди картирање на планот на хамер или астралон, Картираните подлоги се предаваат на Државниот завод за геодетски работи на чување и користење.
Член 4 од истата одлука предвидува дека Одлуката влегува во сила со денот на објавувањето во „Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше”.

Одлуката за усвојување на УДНМ за с.Леуново – Општина Маврови Анови, Советот на Општина Маврово Анови ја донесе на седница одржана на 19.07.2001 година, врз основа на член 7 точка 2 алинеја 2, член 20 став 1 и член 22 став 3 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” бр.4/1996, 28/1997 и 18/1999) и член 18 став 1 точка 2 од Законот за локална самоуправа („Службен весник на Република Македонија” бр. 52/1995) и член 19 точка 2 и член 51 точка 6 од Статутот на Општина Маврово Анови.

Според член 1 од Одлуката, со оваа одлука се усвојува урбанистичката документација за с.Леуново-Општина Маврови Анови.

Согласно член 2 од истата одлука, составен дел на оваа одлука е урбанистичката документација за с.Леуново (текстуален и графички дел) кој не се објавува, а се наоѓа во Министерството за транспорт и врски Подрачна единица Гостивар.

Член 3 од Одлуката предвидува дека урбанистичката документација за с.Леуново ќе се спроведува по издавањето на согласност од Министерството за транспорт и врски–Скопје-Сектор за планирање на просторот.

Според член 4 од Одлуката, оваа одлука влегува во сила со денот на донесувањето, а ќе се објави во „Службен гласник на Општина Маврово Анови”.

Врз основа на член 36 точка 15 од Законот за локална самоуправа („Службен весник на Република Македонија” бр. 05/2002), а во согласност со член 25 точка 42 од Статутот на Општина Маврово и Ростуше („Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше” бр.03/2015-пречистен текст), Советот на Општина Маврово и Ростуше на седницата одржана на 25.10.2019 година, донесе Одлука за прифаќање на одлуката на Управниот одбор на ЈПКД „Маврово” од Маврови Анови да не стопанисува со водоводот од кој се снабдува Хотел „Радика“.

Според член 1 од оваа одлука, Советот на Општина Маврово и Ростуше ја прифаќа Одлуката на ЈПКД „Маврово” од Маврови Анови да не стопанисува со водоводот од кој се снабдува Хотел „Радика“ во село Леуново, поради скапото одржување на истиот.

Во член 2 од Одлуката се предвидува дека оваа одлука ќе биде објавена во „Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше”, а ќе влезе во сила со денот на нејзиното објавување.

III

Судот, во претходна постапка, врз основа на доставената документација, утврди дека:

Советот на Општина Маврово и Ростуша донесе Одлука за пристапување кон изработка на Урбанистички план за село Маврово, број 07-475/4 од 12.12.2008 година.
ДПУП „ПОЛОГПРОЕКТ-ПРО“ ДОО Гостивар изработи Планска програма од септември 2010 година, 09-297/1 од 06.10.2014 година.
ДПУП „ПОЛОГПРОЕКТ-ПРО“ ДОО Гостивар, изработи Предлог-план со тех.бр.06/09 од јуни 2014 година.
УРБАНПЛАН-Тетово, од март 2011 година,изготви извештај за Стручна ревизија.
Изработен извештај за постапување по забелешките од Стручната ревизија од изготвувачот на планот, од март 2011 година.
Донесено е Решение за формирање на Комисија за давање мислење на планот, бр.08-663/1 од 18.12.2009 година.
Изготвено е Мислење на планот од Комисија, бр.09-4250/1 од 28.12.2011 година.
Советот на Општината изготви Одлука за утврдување на Нацрт-план бр.07-23/3 од 17.01.2012 година.
Донесена е Одлука за организирање на јавна презентација и јавна анкета по Нацрт-Урбанистички план, бр.08-25/1 од 18.01.2012 година.
Изготвено е Соопштение за организирање на јавна презентација и јавна анкета по планот бр.09-14/1-2 од 20.01.2012 година, и доставен е доказ за објава во две јавни гласила.
Изготвено е Решение за формирање на Стручна комисија за изработка на извештај од јавната анкета по Нацрт-урбанистички план, бр.09-14/3 од 01.03.2012 година.
Записник од јавна презентација, бр.09-14/4, изготвен е на 26.01.2012 година.
Изготвен е Извештај од јавна анкета и јавна презентација по планот, бр.09-14/4/3 од 05.05.2012 година.
Донесен е Заклучок од Комисијата за спроведување на повторна јавна анкета и јавна презентација, бр,09-326 од 02.12.2013 година.
Донесена е Одлука за повторно организирање на јавна анкета и јавна презентација по Нацрт-урбанистички план, бр.09-326/1 од 06.12.2013 година.
Објавено е Соопштение за повторно организирање јавна презентација и јавна анкета за – Урбанистички план за село Маврово- со детална разработка на дел од урбан блок 5 и дел од урбан Блок 7, КО Маврово, Општина Маврово и Ростуша, бр.09-326/2 06.12.2013 година, донесено од градоначалникот на Општина Маврово и Ростуша.
Соопштението е објавено во еден печатен медиум весник „Вечер“ и еден електронски медиум „ТВ Кисс“- Тетово.
Донесено е Решение за формирање на Стручна комисија за изработка на извештај од јавна анкета по Нацрт-урбанистички план, бр.09-14/3 од 01.03.2012 година.
Изготвен е Записник од втора јавна презентација, бр.09-326/3 од 12.12.2013 година.
Изработен е Извештај од втора јавна анкета и јавна презентација по планот, бр.09-326/13 од 27.12.2014 година.
Известување за постапување по Извештајот од спроведената втора јавна анкета и јавна презентација за Нацрт-планот, бр.09-326/13 од 05.05.2014 година.
Донесено е Решение за одобрување на Заштитно-конзерваторски основи за недвижното културно наследство за подрачјето на опфатот на Урбанистичкиот план за село Маврово со детално планирање на блок 5 и блок 7, КО Маврово, Општина Маврово и Ростуша, број УП.17-825 од 31.08.2011 година, донесено од Управата за заштита на културното наследство.
Изготвено е Стручно мислење од аспект на заштита на природата и заштита на водите од Министерство за животна средина и просторно планирање, Управа за животна средина, бр.11-8561/4 од 18.10.2012 година.
Доставено е Мислење од јавното претпријатие за комунални дејности, Маврово-Маврови Анови, бр.03-756 од 14.12.2012 година.
Доставено е Мислење од ЕВН Македонија АД Скопје бр.24-2451/2 од 17.12.2012 година.
Доставено е Мислење од Министерство за култура-Управа за заштита на културното наследство бр.17-685/2 од 15.03.2011 година.
Доставено е Мислење од Министерство за животна средина бр.08-644/2 од 27.01.2012 година.
Доставено е Мислење од Јавна установа Национален парк Маврово-Маврови Анови бр.03-1121/2 од 19.12.2012 година.
Доставено е Мислењe од Министерство за транспорт и врски, – Капетанија на пристаништата, Охрид, бр.33-02/2 од 09.01.2013 година.
Прибавен е Извод од Просторен план на Република Северна Македонија, односно услови за планирање- Решение бр.15-451/1 од 15.01.2010 година и Елаборат со тех.бр.18409 од 2009 година.
Доставена е Одлука за давање на согласност за трајна пренамена на земјоделско во градежно земјиште од Владата на Република Македонија, бр.41-10702/1-13 од 14.01.2014 година.
Дадена е Согласност од Министерството за транспорт и врски на Република Северна Македонија бр.24-2377/2 од 25.02.2015 година на Предлог-урбанистички план за село Маврово со детално планирање на дел од блок 5 и дел од блок 7, Општина Маврово и Ростуша, со плански период 2011-2021, изработен од друштво за просторно и урбанистичко планирање „ПОЛОГПРОЕКТ-ПРО“ доо Гостивар, со тех.бр.06/09 од февруари 2015.

По спроведената постапка донесена е Одлука за усвојување на Урбанистички план за село Маврово со детална разработка на дел од урбан блок 5 и дел од урбан блок 7, број 08-68/13 од 26.02.2015 година, од Советот на Општина Маврово и Ростуша, објавена во „Службен гласник на Општина Маврово и Ростуше” на 26.02.2015 година.

По однос на второоспорената одлука за усвојување на УДНМ за с.Леуново, Судот утврди дека оспорената одлука е донесена без согласност од надлежното министерство, односно Согласноста за УДНМ за с. Леуново е дадена по донесување на оспорената одлука, видно од Согласноста на Министерството за транспорт и врски на Република Северна Македонија бр.13-10496 од 08.10.2001 година.

IV

Според член 8 став 1 алинеја 10 од Уставот, една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија е уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата.

Согласно член 43 од Уставот секој човек има право на здрава животна средина. Секој е должен да ја унапредува и штити животната средина и природата. Републиката обезбедува услови за остварување на правото на граѓаните на здрава животна средина.

Условите и начинот на системот на просторното и урбанистичкото планирање, видовите и содржината на плановите, изработувањето и постапката за донесување на плановите, спроведувањето на плановите и следењето на реализацијата на плановите, надзорот и други прашања од областа на просторното и урбанистичко планирање се уредени со Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” број 51/2005, 137/2007, 91/2009, 124/10, 18/11, 53/2011, 144/2012, 55/2013, 163/2013 и 42/2014).
Постапката за донесувањето на првооспорената одлука отпочнала по влегувањето во сила на актуелниот Закон за просторно и урбанистичко планирање од 2005 година, па оттука анализата на правната и фактичката состојба се врши во однос на одредбите од Законот од 2005 година со неговите измени и дополнувања заклучно со последната измена и дополнување на Законот од 2014 година.
Видовите и содржината на плановите, како и постапката за нивно изработување и донесување се уредени во глава II од Законот за просторно и урбанистичко планирање насловена како „Планирање на просторот”, во која се содржани членовите 7-48 од Законот.

Согласно наведените законски одредби, законодавецот во функција на обезбедување на уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија, утврдил прецизна регулатива во врска со планирањето на просторот, точно определувајќи ги плановите за просторно и урбанистичко планирање, нивната содржина и постапката за нивно донесување.

Судот при уставно-судската анализа го имаше во вид и Законот за заштита на природата („Службен весник на Република Македонија“ бр. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15, 39/16; 63/16 и 113/18), како и конкретни одредби од истиот, а во корелација со Законот за градење и Законот за водите, како и Одлуката со која Маврово има правен статус на национален парк.

Член 1 од Законот за заштита на природата предвидува дека со овој закон се уредува заштитата на природата преку заштита на биолошката и пределската разновидност и заштита на природното наследство, во заштитени подрачја и надвор од заштитени подрачја, како и заштитата на природни реткости, Според став 2 од овој член од Законот, врз употребата на природните богатства за економски цели покрај одредбите на овој закон се применуваат и одредбите на посебните закони. Став 3 од овој член уредува дека во однос на заштитата на природата се применува и Законот за животна средина, доколку со овој закон поинаку не е уредено.

Со член 2 од Законот се пропишува дека заштитата на природата претставува дејност од јавен интерес.

Член 15 од Законот предвидува дека при подготвување на развојни стратешки, плански и програмски документи од страна на органите на државната власт или советите на општините, советите на општините во Градот Скопје и Cоветот на Градот Скопје, кои би можеле да имаат значителни ефекти врз природата, потребно е да се изврши оцена на влијанијата на мерките и активностите предвидени со овие стратегии, програми или планови што би можеле да ги имаат врз природата. Во став 2 од овој член од Законот се предвидува дека оценување на влијанијата врз природата од ставот (1) на овој член се врши во согласност со одредбите на овој и друг закон.

Со член 16 од Законот се предвидува дека уредувањето и користењето на просторот во заштитените подрачја се спроведува во согласност со Просторниот план на Република Северна Македонија, просторните и урбанистичките планови утврдени со закон, режимот на заштита утврден во актот за прогласување на заштитеното подрачје и националната еколошка мрежа и Планот за управување со заштитеното подрачје (1); документите за уредување и користење на просторот при нивното донесување подлежат на постапка за оцена на влијанието врз природата и содржат мерки и услови за заштита на природата пропишани со овој закон (2). Заради заштита на природата, документите за уредување и користење на просторот покрај другото треба да содржат: 1) прегледна карта на заштитени подрачја, живеалишта на строго заштитени или заштитени видови, наоѓалишта на карактеристични минерали и фосили и спелеолошки објекти кои имаат статус на природно наследство и еколошки значајните подрачја со нивните карактеристики и оцена на состојбата; 2) прегледна карта на објекти за кои се очекува да им биде доделен статус на природно наследство, како и начин на постапување при откривањето и доделувањето на статусот и 3) физичко географски карактеристики, местоположба во ГИС формат или во електронска форма (растер) преклопен со топографска карта (3). Документите од ставoт (2) на овој член кои опфаќаат заштитени подрачја се донесуваат по претходно добиена согласност од органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на заштита на природата (4).

Член 17 од Законот пропишува дека за плановите за управување со заштитени подрачја се спроведува постапка за оцена на влијанието врз природата во согласност со Законот за животнатa средина. Во став 2 на овој член од Законот се предвидува дека годишните програми кои се донесуваат заради спроведување на плановите за управување со заштитените подрачја подлежат на постапка за оцена на влијанието врз природата, во случај кога програмата отстапува од планот за управување со заштитеното подрачје, во согласност со Законот за животна средина.

Со член 18 од Законот се предвидува дека за планираните активности во природата, кои при нивното спроведување, самостојно или во содејство со други активности можат да ја нарушат природната рамнотежа се утврдува влијанието врз природата согласно сo одредбите на овој и друг закон. Став 2 од овој член од Законот предвидува дека постапката за оцена на влијанието врз природата за планираните активности во природата се спроведува со цел да се избегне или да се сведe на најмала мера деградaцијата на природата. Според став 3 од овој член од Законот, како деградација на природата од ставoт (2) на овој член се сметаат особено: истребување и проретчување на видови; менување на карактерот и составот на биоценозите; нарушување во функционирањето на екосистемите; конзервирање, кршење, оштетување, уништување, сечење, откорнување, насипување, експлоатација на камен, песок, чакал, земја и минерални суровини, загадување на воздухот, почвата и водата и други слични дејствија, како и интродукција на туѓи видови во природата на територијата на Република Северна Македонија.

Според член 55 од Законот, водите и водните живеалишта, во смисла на овој закон, претставуваат природно богатство и се зачувуваат во нивната природна состојба. Според став 2 од овој член од Законот, водните живеалишта ги вклучуваат езерата, акумулациите, барите, мочуриштата и други водни површини, како и извори, потоци, реки и други водотеци со крајбрежниот појас кој не е помал од 10 метри од бреговата линија утврдена при постоење на највисок водостој.

Со член 58 од Законот се пропишува дека е забранета изградбата на објекти или стопанисување со природните богатства крај природните извори, покрај брегот на природните водотеци, крајбрежјето на природните или вештачките езера, како и плавените рамнини на водотеците, освен ако тоа не е уредено со закон или друг пропис или е определено во планската документација.

Законот, исто така, содржи одредби кои се однесуваат на заштитените подрачја во Република Северна Македонија. Па така, според член 65 од истиот, системот на заштитени подрачја се состои од заштитени подрачја и подрачја предложени за заштита. Системот на заштитени подрачја се воспоставува заради заштита на биолошката разновидност во рамките на природните живеалишта, процесите кои се случуваат во природата, како и абиотичките карактеристики и пределската разновидност. Со прогласувањето на подрачјето за заштитено тоа се стекнува со статус на природно наследство.

Според член 113 од Законот, носителот на правото на користење, односно сопственикот на имот во заштитено подрачје, е должен природното наследство да го чува, да се грижи за неговото одржување и навреме да ги презема пропишаните техничко заштитни и други мерки потребни за заштита и одржување, во согласност со актот за прогласување на заштитеното подачје, планот за управување, како и во согласност со одредбите на овој закон. Носителот на правото на користење, односно сопственикот на имот во заштитено подрачје, е должен да побара согласност за сите инвестициони активности за користење, односно уживање на имотот во заштитеното подрачје од субјектот задолжен за вршење на работите на управувањето со заштитеното подрачје. Правата и обврските на носителот на правото на користење, односно сопственикот на имот во заштитеното подрачје се утврдуваат со актот за прогласување, како и со планот за управување со заштитеното подрачје.

Од содржината на одредбите на Законот за заштита на природата неспорно произлегува дека заштитата на природата претставува дејност од јавен интерес и при подготвувањето на развојни стратешки, плански и програмски документи потребно е да се изврши оцена на влијанијата на мерките и активностите предвидени со овие стратегии, програми или планови што би можеле да го имаат врз природата. Понатаму, уредувањето и користењето на просторот во заштитените подрачја, покрај другото, се спроведува и во согласност со режимот на заштита утврден во актот за прогласување на заштитеното подрачје, а документите за уредување и користење на просторот при нивното донесување подлежат на постапка за оцена на влијанието врз природата и содржат мерки и услови за заштита на природата.

Притоа, кога станува збор за заштитени подрачја, овие документи се донесуваат по претходно добиена согласност од органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на заштита на природата (Министерството за животна средина и просторно планирање). Законот, исто така, содржи и одредби со кои се уредува системот на заштитени подрачја, кои понатаму стекнуваат статус на природно наследство, додека како една од категориите на заштитени подрачја се предвидени и спомениците на природата, каде што покрај другото, влегуваат и езерата, а особено подрачјата кои имаат карактер на национален парк.

Со Законот за водите, како lex specialis, водата е определена како добро од општ интерес за Републиката и ужива посебна заштита на начин и под услови утврдени со овој закон.

Со Указ на Претседателството на Президиумот на Народното собрание на НРМ од 18 април 1949 година („Службен весник на НРМ” бр.10/49), поради особените природни убавини, историското и национално значење на шумите и шумските предели околу Мавровското Поле, дел од тие шумски предели се прогласува за национален парк под името Национален парк Маврово. Со Указот се определени границите и површината на Националниот парк Маврово, како и дека во границите на паркот влегуваат атарите на селата Маврово, Леуново, Никифорово, Кичиница и Врбен.

Тргнувајќи од наведените законски одредби во контекст на доставената документација и утврдената фактичка состојба, Судот оцени дека во конкретниот случај основано може да се постави прашањето за согласноста на првоооспорената одлука, односно оспорениот урбанистички план кој се однесува за с. Маврово со тогаш важечкиот Закон за просторно и урбанистичко планирање.

Од доставената документација и утврдената фактичка состојба произлегува дека одлуката е донесена со почитување на одредбите од Законот за просторно и урбанистичко планирање. Меѓутоа, по однос на дејствијата преземени во конкретните фази на постапката се поставува прашањето дали дадените согласности се во согласност со одредбите од Законот за градење, Законот за водите и Законот за заштита на природата, на кои се укажува во иницијативата, а со тоа се доведува во прашање согласноста на оспорената одлука со одредбите на Уставот на Република Северна Македонија, предвидени во член 8 став 1 алинеја 10.

Во смисла на член 21 од Законот за заштита на природата, надлежниот орган – Министерството за животна средина и просторно планирање, односно Управата за животна средина како орган во состав на Министерството, од аспект на своите надлежности во областа на заштита на природата и заштита на водите по барање на Општината во фаза на изготвување на урбанистичкиот план за село Маврово достави стручно мислење бр.11-8561/4 од 18.10.2012 година, односно даде мислење и го поддржа предложениот плански концепт за уредување на планскиот опфат во предметната планска документација. Во даденото мислење надлежниот орган посочува дека предметниот план ги содржи аспектите за заштита на животната средина, како и економските и социјалните прашања во фазите на планирање и имплементирање на планот.

Меѓутоа, според Судот, основано може да се доведе во прашање околноста дали издаденото мислење е во согласност со одредбите од Законот за заштита на природата кои се во согласност со режимот на заштита утврден во актот за прогласување на заштитено подрачје и националната еколошка мрежа и планот за управување со заштитеното подрачје од член 16, како и член 58 кој се однесува на забрана за изградба на објекти или стопанисување со крајбрежјето на водните живеалишта каде е утврдена забрана за изградба на објекти или стопанисување со природните богатства крај природните извори, покрај брегот на природните водотеци, крајбрежјето на природните или вештачките езера како и плавените рамнини на водотеците и член 113 од Законот за заштита на природата.

Исто така, како основано се постави и прашањето за согласноста на оспорената одлука со членовите 57 и 58 од Законот за градење, во кои членови е утврдена категоризација на градбите и надлежност за давање на дозвола за градење. Во овие два члена, според иницијативата, изречно е утврдено дека дозвола за градење во заштитено подрачје, зелена зона како што е случајот со Национален парк Маврово, дава исклучиво Владата, а не Општината како што е случај во оваа одлука.

Според оценката на Судот, основано може да се доведе под сомнение законитоста на оспорената одлука и од аспект на Законот за водите, поточно со член 6, според кој водите, како добра од општ интерес, се во сопственост на Република Северна Македонија и уживаат посебна заштита на начин и под услови определени со овој закон. Водите не се предмет на правото на сопственост на физички и правни лица, без оглед на правниот режим на земјиштето на кое се наоѓаат, исто така, во Законот за водите, во член 1, се дефинира дека со овој закон се уредуваат прашањата коишто се однесуваат на површинските води, вклучувајќи ги и постојаните водотеци или водотеците во коишто повремено тече вода, езерата, акумулациите и изворите, подземните води крајбрежното земјиште и водните живеалишта и нивното управување вклучувајќи ги и распределбата на водите, заштитата и зачувувањето на водите, како и заштитата од штетното дејство на водите; водостопанските објекти и услуги; организационата поставеност и финансирањето на управувањето со водите, како и условите, начинот и постапките под кои можат да се користат или испуштаат водите. Оттука, според Судот, законска обврска е на доносителот на актот да ги почитува наведените одредби од Законот за водите со цел заштита на ова добро од општ интерес, што од прибавената документација не може да се утврди.

Според наоѓање на Судот, оспорената одлука основано може да се доведе под сомнение и по однос на член 58 од Законот за заштита на природата кој се однесува на забрана за изградба на објекти или стопанисување со крајбрежјето на водните живеалишта каде е утврдена забрана за изградба на објекти или стопанисување со природните богатства крај природните извори, покрај брегот на природните водотеци, крајбрежјето на природните или вештачките езера како и рамнини на водотеците, освен ако тоа не е уредено со закон или друг пропис или е определено во планската документација.

Поради наведеното Судот смета дека предметната одлука основано може да се доведе под сомнение од аспект на одредбите од Законот за заштита на природата, Законот за водите и Законот за градење, што значи дека се доведува под сомнение и е повредена една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија од член 8 став 1 алинеја 10 од Уставот, поради што Судот оцени дека постојат основи за поведување постапка за оценка на уставноста и законитоста на оспорената одлука.

Предмет на уставно-судска анализа е и содржината на второоспорената одлука која е донесена на 19.07.2001 година во време кога бил во важност Законот за просторно и урбанистичко планирање од 1996 година.

Според член 8 став 1 алинеја 10 од Уставот, уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата се една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Просторното и урбанистичкото планирање, според член 2 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија” бр. 4/96, 8/96, 28/97 и 18/99), е континуиран процес кој се обезбедува со изработување, донесување и спроведување на просторни и урбанистички планови кои меѓусебно се усогласуваат, а согласно член 7 од овој закон, деталниот урбанистички план е еден од видовите на урбанистичките планови.

Имено, согласно член 7 став 1 точка 2 алинеја 3 од Законот за просторно и урбанистичко планирање во зависност од просторот, кој е предмет на планирање, како еден вид урбанистички план, се донесува урбанистичка документација за населено место во општината.

Согласно член 22 став 5 од Законот, Општината, меѓу другото, донесува урбанистичка документација за населено место за подрачјето на општината, а согласно ставот 6 на овој член од Законот урбанистичката документација може да се спроведува по издавање на согласност од Министерството надлежно за работите на урбанизмот.

Урбанистичката документација, за која не е издадена ваква согласност, согласно став 6 на овој член од Законот, се смета дека не е донесена.

Согласно член 23 став 1 од Законот со овој вид согласност се потврдува дека планот е донесен согласно со одредбите на овој закон и прописите донесени врз основа на овој закон.

Од наведените законски одредби произлегува дека урбанистичка документација претставува еден вид урбанистички план кој се донесува за населено место во општината, дека јавната анкета по нацрт-урбанистичката документација ја организира општината, која потоа подготвува извештај со образложение за неприфатените забелешки и дека согласноста за спроведувањето на урбанистичката документација, издадена од Министерството за урбанизам е задолжителен услов.

Од содржината на цитираните одредби од Законот за просторно и урбанистичко планирање произлегува дека законодавецот предвидел комплексна постапка во која се донесуваат урбанистичките планови која се состои од повеќе фази и повеќе дејствија. Секоја фаза во постапката резултира со донесување на соодветна документација во форма и содржина утврдена со наведените одредби од Законот.

Исто така, согласно наведената законска регулатива која важела во време на донесување на оспорената одлука, просторните и урбанистичките планови се документи од посебно значење за уредувањето и користењето на просторот, коишто мора да ги содржат сите елементи утврдени во Законот и да се донесат во постапка пропишана со Законот, во која, исто така, се врши и нивно изменување и дополнување. Од наведените законски одредби, а пред сè од ставот 7 на член 22 од Законот, исто така, произлегува дека согласноста што ја издава Министерството за урбанизам претставува дел, односно фаза од постапката за донесување на деталните урбанистички планови, со оглед дека согласно тој став, за донесени се сметаат само оние урбанистички планови за кои е издадена согласност, а во спротивно плановите не се сметаат за донесени. Тоа, со други зборови значи дека во самиот Закон за просторно и урбанистичко планирање при донесување на урбанистичките планови е утврдена поделена надлежност меѓу органите на единциите на локалната управа и Министерството за урбанизам и градежништво, како еден од органите на извршната власт, па планот на кој не е дадена согласност не може да се спроведува и да произведува правно дејство.

Со оглед на фактот што оспорената Одлука за усвојување на УДНМ за с.Леуново, Општина Маврови Анови е донесена на 19.07.2001 година, а Министерството за транспорт и врски дало Согласност, во смисла на член 22 став 6 од Законот, на 08.10.2001 година, тоа значи дека Одлуката е донесена без потребната согласност. Оттука, урбанистичката документација, за која не е издадена ваква согласност, согласно став 7 на овој член од Законот, се смета дека не е донесена.

Од наведеното, според Судот, оспорената Одлука за усвојување на УДНМ за с.Леуново, Општина Маврови Анови основано може да се доведе под сомнение по однос на нејзината согласност со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот и со член 22 ставови 6 и 7 од Законот за просторно и урбанистичко планирање кој бил во важност во време на нејзиното донесување.

Поради сомнение дека постапката за донесување на урбанистичка документација не е во согласност со темелната вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија предвидена во член 8 став 1 алинеја 10 од Уставот, Судот оцени дека постојат основи за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на оспорената одлука.

Што се однесува до оспорената одлука за прифаќање на одлуката на Управниот одбор на ЈПКД „Маврово“ од Маврови Анови да не стопанисува со водоводот од кој се снабдува Хотел „Радика“ донесена од Советот на Општина Маврово и Ростуше на ден 25.10.2019 година, Судот оцени дека според содржината на одлуката произлегува дека истата нема општо обврзувачки карактер и не создава права и обврски за трети лица, поради што истата не претставува пропис за кој Уставниот суд е надлежен да одлучува.

Имено, согласно член 110 алинеја 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд одлучува за согласноста на прописите и на колективните договори со Уставот и со законите.

Според член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Судот ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.

Поаѓајќи од правните елементи што го определуваат прописот, а според кои тој треба да содржи општи норми на однесување, да уредува односи на субјектите во правото на општ начин и на неопределен број на субјекти во правото, Судот оцени дека оспорената одлука нема карактер на пропис во смисла на изнесената уставна одредба, поради што не е подобна за уставно-судска оцена.

Со оспорената одлука, Советот на Општина Маврово и Ростуше ја прифаќа одлуката на Јавното претпријатие, кое е основано од Општината, со која истото одлучило да не стопанисува со водоводот од кој се снабдува Хотел „Радика“ во село Леуново поради скапото одржување на истиот.

Според Судот, од содржината на оваа одлука произлегува дека Одлуката има карактер на поединечен, конкретен акт кој има правно дејство само за Јавното претпријатие „Маврово“ од Маврови Анови и за Хотел „Радика“ село Леуново, а не и за други неопределени субјекти во правото. Оттука, Судот оцени дека не може да се впушти во анализа на основаноста на наводите во иницијативата, од причина што се работи за поединечен, конкретен акт за кој Судот не е надлежен да одлучува, поради што се исполнети условите од член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија.

Ова дотолку повеќе што во текот на претходната постапка ЈПКД „Маврово“ од Маврови Анови до Судот достави Договор за водоснабдување и одведување на урбани отпадни води, склучен на ден 29.12.2021 година, меѓу Друштво за туризам, трговија и услуги „Радика“ Ресорт ДООЕЛ и ЈПКД „Маврово“ од Маврови Анови со кој се утврдени меѓусебните права и обврски меѓу давателот и корисникот на услугите согласно одредбите од Законот за снабдување со вода за пиење и одведување на урбани отпадни води и Законот за утврдување на цените на водните услуги.

Од прибавениот доказ се потврдува фактот дека оспорениот акт, кој е донесен 25.10.2019 година, е поединечен акт и истиот има дејство само меѓу страните, а подоцна со дополнително склучениот договор на ден 29.12.2021 година, меѓу ЈПКД „Маврово“ и Хотел „Радика“ се уредени нови права и обврски меѓу договорните страни со што се обезбедува водното право на Хотел „Радика“. Исто така, со тоа се потврдува ставот дека оспорениот акт уредува inter partes односи, односно односи помеѓу две страни, а не делува erga omnes и не уредува односи на субјектите во правото на општ начин и на неопределен број на субјекти во правото, за што Уставниот суд во смисла на член 110 од Уставот нема надлежност.

V

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение. Решението по однос на точка 1 алинеја 1 од диспозитивот е донесено со мнозинство гласови.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.21/2022
Shkup, 24.01.2024

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 28 alineja 1 dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 24 janar 2024, miratoi

A K T V E N D I M

1. INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së:

– Vendimi për miratimin e Planit Urbanistik për fshatin Mavrovë me përpunim të detajuar të një pjese të bllokut urban 5 dhe një pjese të bllokut urban 7, me numër 08-68/13, të datës 26.02.2015, botuar në Gazetën Zyrtare të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës” më 26.02.2015 dhe
– Vendimi për miratimin e UDNM-së për fshatin Leunovë – Komuna Mavrovi Anovi, me numër 07-269/1 të datës 19.07.2001, botuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës” më 19.07.2001.

2. REFUZOHET iniciativa për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për shmangien e ekonomizimit të ujësjellësit nga i cili furnizohet Hoteli “Radika” në Leunovë, i miratuar më 25.10.2019.

Arsyetim

I

Në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, avokati nga Shkupi, Dragan Peshevski, ka dërguar iniciativë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së akteve të përcaktuara në dispozitivin e këtij vendimi.

Sipas pretendimeve në iniciativë, me miratimin e vendimeve të kontestuara janë shkelur dispozitat e Kushtetutës që i referohen rregullimit dhe humanizimit të hapësirës dhe mbrojtjes dhe përmirësimit të mjedisit jetësor dhe natyrës, që është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut nga neni 8 paragrafi 1 alineja 10 të Kushtetutës, si dhe neni 43 i Kushtetutës, i cili përcakton se çdo person ka të drejtë në mjedis të shëndetshëm jetësor.

Përkatësisht, në iniciativë thuhet se Komuna me marrjen e vendimeve të tilla është e obliguar që të marrë mendim nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor, gjë që nuk është bërë edhe pse ka qenë normë obligative. Me marrjen e një vendimi të tillë, Komuna ka vepruar në kundërshtim me nenin 16 të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, ku në paragrafin 1 konstatohet se rregullimi dhe shfrytëzimi i hapësirës në zonat e mbrojtura bëhet në përputhje me planin hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut, planet hapësinore dhe urbanistike të përcaktuara me ligj, regjimin mbrojtës të përcaktuar në aktin për shpalljen e zonës së mbrojtur dhe rrjetin kombëtar ekologjik dhe planin e menaxhimit të zonës së mbrojtur. Në paragrafin 2 të të njëjtit nen, konstatohet se dokumentet për rregullimin dhe shfrytëzimin e hapësirës i nënshtrohen procedurës për vlerësimin e ndikimit mbi natyrën dhe përmbajnë masa dhe kushte për mbrojtjen e natyrës të përcaktuara me ligj. Më tej, në paragrafin 4 të të njëjtit nen, konstatohet se dokumentet nga paragrafi 2 miratohen pas pëlqimit të marrë paraprakisht nga organi i administratës shtetërore përgjegjës për kryerjen e punëve në fushën e mbrojtjes së natyrës. Parashtruesi i iniciativës konsideron se vendimi i kontestuar i Komunës është në kundërshtim me këtë nen të Ligjit.

Gjithashtu, në iniciativë thuhet se Vendimi nuk është në përputhje me nenin 58 të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, i cili i referohet ndalimit të ndërtimit të objekteve apo ekonomizimit me vijën e bregut të habitateve ujore ku është vendosur ndalimi për ndërtimin e objekteve ose ekonomizimit me pasuritë natyrore pranë burimeve natyrore, përgjatë bregut të rrjedhave ujore natyrore, bregut të liqeneve natyrore ose artificiale si dhe rrafshinave të përmbytura të rrjedhave ujore. Vendimi i kontestuar është plotësisht në kundërshtim me këtë nen dhe lejon ndërtimin e objekteve në bregun e liqenit të Mavrovës dhe Komuna duke iu referuar këtij vendimi ka miratuar disa akte individuale që janë në kundërshtim me këtë nen të Ligjit.

Vendimi i kontestuar është në kundërshtim me nenin 113 të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, i cili i referohet kufizimeve të veprimeve juridike në zonat e mbrojtura dhe ku në paragrafin 1 parashikohet se bartësi i së drejtës së shfrytëzimit, gjegjësisht pronari i pronës në një zonë të mbrojtur, është i detyruar që trashëgiminë natyrore ta ruajë, të kujdeset për mirëmbajtjen e saj dhe të marrë mbrojtjen teknike të përcaktuar dhe masat e tjera të nevojshme për mbrojtjen dhe mirëmbajtjen në kohë, në përputhje me aktin për shpalljen e zonës së mbrojtur. Për më tepër, në paragrafin 2 të të njëjtit nen të ligjit, shprehimisht thuhet se bartësi i së drejtës së shfrytëzimit, gjegjësisht pronari i pronës në zonën e mbrojtur është i detyruar të kërkojë pëlqimin për të gjitha aktivitetet investuese të shfrytëzimit, respektivisht gëzimin e pronës në zonën e mbrojtur nga subjekti i ngarkuar me kryerjen e punëve të administrimit të zonës së mbrojtur.

Kërkuesi i iniciativës konsideron se është shkelur ky nen i ligjit sepse me miratimin e këtij vendimi, komunës i është lejuar që të shesë pronat që ndodhen në brezin e mbrojtur të akumulimit deri pranë bregut të liqenit të Mavrovës edhe t’i shesë ato pa leje paraprakisht të marrë nga organi administrativ, as nga ESM SHA “Elektrani”, që menaxhon me Liqenin e Mavrovës, dhe ka dhënë mendim negativ për ndërtim në këtë zonë.

Vendimi i kontestuar është në kundërshtim me nenet 57 dhe 58 të Ligjit për ndërtim, në të cilët nene përcaktohet kategorizimi i objekteve dhe autoriteti për dhënien e lejes së ndërtimit. Në këto dy nene është përcaktuar shprehimisht se lejen për të ndërtuar në zonë të mbrojtur, zonë të gjelbër, si në rastin e Parkut Kombëtar të Mavrovës, e jep kryesisht Qeveria dhe jo Komuna, siç është rasti në këtë vendim.

Po ashtu, në iniciativë thuhet se vendimi i kontestuar është në kundërshtim edhe me Ligjin për ujërat, konkretisht me nenin 6, i cili përcakton se ujërat, si mallra me interes të përgjithshëm, janë në pronësi të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe gëzojnë mbrojtje të veçantë në atë mënyrë dhe në kushtet e përcaktuara me këtë ligj. Ujërat nuk i nënshtrohen të drejtës së pronësisë së personave fizikë dhe juridikë, pavarësisht nga regjimi juridik i tokës në të cilën ndodhen.

Lidhur me vendimin e dytë të kontestuar, parashtruesi i iniciativës thekson se Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës më 19.07.2001 ka marrë vendim për miratimin e Planit Urbanistik për fshatin Leunovë, por është në kundërshtim me rregulloret e përcaktuara me ligj.

Përkatësisht, në aktin konkret kontestues bëhet fjalë për një vendim të marrë për Parkun Kombëtar të Mavrovës. E njëjta është deklaruar e tillë në vitin 1949 për Fushën e Mavrovës dhe zonat pyjore rreth sajë që është botuar në “Gazetën Zyrtare të RSFJ” numër 23, të datës 23.04.1952 dhe ende e ka atë status dhe për shkak të statusit juridik, një park kombëtar gëzon mbrojtje të veçantë të përcaktuar me ligj.

Me rastin e marrjes së vendimeve të tilla, komuna është e obliguar të marrë mendim nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor. Me marrjen e një vendimi të tillë, Komuna vepron në kundërshtim me nenet 16, 58 dhe 113 të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, si dhe neneve 57 dhe 58 të Ligjit për ndërtim dhe dispozitave të Ligjit për ujërat.

Vendimi për ekonomizimin e ujësjellësit nga i cili furnizohej Hoteli “Radika” në Leunovë është marrë në seancën e 32-të të mbajtur më 25.10.2019. Me këtë vendim pranohet vendimi i NPKD “Mavrovë”, me të cilin NPKD “Mavrovi Anovi” vendos të mos menaxhojë ujësjellësin nga i cili furnizohet Hotel “Radika” në fshatin Leunovë për shkak të mirëmbajtjes së shtrenjtë të tij.

Sipas pretendimeve në iniciativë, ky vendim është plotësisht në kundërshtim me zgjidhjet pozitive ligjore dhe është plotësisht në kundërshtim me Ligjin për ujëra dhe Ligjin për furnizim me ujë të pijshëm dhe largim të ujërave të zeza.

Për shkak të argumenteve të paraqitura, parashtruesi i iniciativës i propozon Gjykatës Kushtetuese të anulojë vendimet e kontestuara.

II

Gjykata në seancë konstatoi se Vendimi për miratimin e planit urbanistik për fshatin Mavrovë me elaborim të detajuar të një pjese të bllokut urban 5 dhe një pjesë të bllokut urban 7 e ka miratuar Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës në mbledhjen e mbajtur më 26.02.2015, në bazë të nenit 25 paragrafi 5 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik (“Gazeta Zyrtare e RM-së” nr. 51/2005, 137/2007, 91/2009, 124/2010 dhe 18/2011) dhe nenit 22 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisje lokale dhe nenit 25 paragrafi 1 pika 7 të Statutit të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Mavrovës dhe Rostushës” nr. 06/2008).

Neni 1 i Vendimit parashikon që Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës miraton Planin Urbanistik për fshatin Mavrovë me përpunim të detajuar të një pjese të bllokut urban 5 dhe një pjesës së bllokut urban 7, me shtrirje planifikuese: në veri kufiri fillon në – 75 m nga kryqëzimi i rrugës rajonale R-413 dhe rrugës për në fshatin Kikinica në drejtim të fshatit Mavrovë dhe lëviz në jug përgjatë rrugës rajonale R-413 poshtë dhe mbi rrugën deri në fund të fshatit Mavrovë, d.m.th. deri në fillim të aksit rrugorë rajonal nga fshati Mavrovë deri në fshatin Nikiforovë – në gjatësi dhe gjerësi nga lartësia maksimale e liqenit të Mavrovës – në lindje deri në perëndim një kufi kompleks përgjatë parcelave kadastrale dhe diku pas fillimit të brezit pyjor .

Plani mbulon një sipërfaqe prej 201.768 ha dhe është i ndarë në 26 blloqe urbane në përfshirje janë paraparë dedikimet: A-banim me 62,08%; B-dedikime komerciale dhe afariste me 10.27%; C-institucionet publike me 0,65%; D-prodhimi, shpërndarja dhe shërbimet me 0,08%; D-gjelbërim, hapësira sportive dhe rekreative dhe hapësira përkujtimore me 8.60% dhe E-infrastruktura me 13.39%, rrjedha ujore e rregulluar 0.79% dhe zona mbrojtëse e një muri të liqenit 4.15%.

Në kuadër të këtij plani urbanistik për fshatin është përfshirë edhe zhvillimi i detajuar i një pjese të UB 5 dhe një pjese të UB 7 me sipërfaqe prej 2.94 ha me qëllime bazë të klasave A, D dhe E, me këto kufij të përfshirjes urbane: në veri në UB 5 – kufiri fillon nga rregjimi i rruges R-413 kalon pergjatë kufirit verior te PK nr.416 vazhdon pergjatë kufirit të PK nr.417 dhe 418/1 deri në kuoten L të Mavrovës – në lindje ajo lëviz përgjatë lartësisë në liqenin e M. deri në kufirin jugor të PK nr.438 deri 447 vazhdon të lëvizë në perëndim përgjatë kufirit të PK nr.438 në rrugën rajonale R-423, në perëndim kufiri është rruga rajonale R-413.

Draft plani është përgatitur nga “POLOGPROEKT-PRO” SHPK Gostivar me nr.tekn.06/09 i datës 11.2011, i rishikuar nga “URBANPLAN” SHPK Tetovë nr.03-1-03/11 dhe me Pëlqimin e Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve Nr. 24-2377/2 të datës 25.02.2015.

Sipas nenit 2 të të njëjtit vendim, plani urbanistik i miratuar duhet të hartohet dhe vërtetohet në shtatë ekzemplarë, një nga të cilat mbahet nga miratuesi i planit, një nga organi që e zbaton, një nga arkivi shtetëror kompetent, një nga organi kompetent i administratës shtetërore përgjegjëse për kryerjen e punëve në fushën e rregullimit hapësinor në formë elektronike, një kopje në Inspektoratin shtetëror për ndërtim dhe urbanizëm, një në Entin shtetëror për punë gjeodezike dhe kopja e shtatë është e ekspozuar te miratuesi i planit për disponueshmëri publike.

Në bazë të nenit 3 të Vendimit, Këshilli i Komunës është i detyruar që në afat prej 30 ditësh nga miratimi i planit të ofrojë hartografimin e planit në hamer ose astralon, sipërfaqet e hartuara dërgohen në Entin Shtetëror për punë gjeodezike për ruajtje dhe shfrytëzim.

Neni 4 i të njëjtit vendim përcaktuar se Vendimi hyn në fuqi ditën e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës”.

Vendimin për miratimin e UDNM-së për fshatin Leunovë – Komuna Mavrovi Anovi e ka marrë Këshilli i Komunës së Mavrovi Anovi në mbledhjen e mbajtur më 19.07.2001, në bazë të nenit 7 pika 2 alineja 2, nenit 20 paragrafi 1 dhe neni 22 paragrafi 3 i Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 4/1996, 28/1997 dhe 18/1999) dhe neni 18 paragrafi 1 pika 2 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 52/1995) dhe nenit 19 pika 2 dhe nenit 51 pika 6 të Statutit të Komunës së Mavrovi Anovi.

Sipas nenit 1 të Vendimit, me këtë vendim miratohet dokumentacioni urbanistik për fshatin Leunovë – Komuna Mavrovi Anovi.

Sipas nenit 2 të të njëjtit vendim, pjesë përbërëse e këtij vendimi është dokumentacioni urbanistik për fshatin Leunovë (pjesa tekstuale dhe grafike), i cili nuk është publikuar dhe gjendet në Ministrinë e Transportit dhe Lidhjeve, Njësia Rajonale Gostivar.

Neni 3 i Vendimit parasheh që dokumentacioni urbanistik për fshatin Leunovë do të zbatohet pas dhënies së pëlqimit nga Ministria e Transportit dhe Lidhjeve – Shkup – Sektori i Planifikimit Hapësinor.

Sipas nenit 4 të Vendimit, ky vendim hyn në fuqi në ditën e miratimit, dhe do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Mavrovi Anovi”.

Në bazë të nenit 36 pika 15 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 05/2002), dhe në pajtim me nenin 25 pika 42 të Statutit të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Mavrovës dhe Rostushës” nr.03/2015-teksti i spastruar), Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës, në mbledhjen e mbajtur më 25.10.2019, mori Vendim për pranimin e vendimit të Këshillit Drejtues NPKD “Mavrovë” nga Mavrovi Anovi të mos ekonomizojë me ujësjellësin nga i cili furnizohet Hotel “Radika”.

Sipas nenit 1 të këtij vendimi, Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës pranon Vendimin e NPKD “Mavrovë” nga Mavrovi Anovi që të mos menaxhojë ujësjellësin nga i cili furnizohet Hoteli “Radika” në fshatin Leunovë, për shkak të mirëmbajtjes së shtrenjtë të tij.

Në nenin 2 të Vendimit është përcaktuar se ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës”, dhe do të hyjë në fuqi ditën e publikimit.

III

Gjykata në procedurë paraprake në bazë të dokumentacionit të dërguar ka konstatuar se:

Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës ka marrë Vendim për t’iu qasur hartimit të Planit Urbanistik për fshatin Mavrovë me numër 07-475/4 të datës 12.12.2008.
SHPHU “POLOGPROEKT-PRO” SHPK Gostivar ka përgatitur Programin e Planifikimit nga shtatori i vitit 2010, 09-297/1 të datës 06.10.2014.
SHPHU “POLOGPROEKT-PRO” SHPK Gostivar, ka përgatitur Propozim-plan me numër teknik 06/09 nga Qershori 2014.
URBANPLAN-Tetovë, nga marsi i vitit 2011, ka përgatitur një raport për Revizion profesional.
Raport i përgaditur për veprimet për vërejtjet nga revizioni profesional nga hartuesi i planit, nga marsi 2011.
Është marrë Vendim për formimin e Komisionit për dhënien e mendimit për planin, nr.08-663/1, nga 18.12.2009.
Eshtë përgaditur mendim për planin e Komisionit, nr. 09-4250/1, datë 28.12.2011.
Këshilli i Komunës ka përgatitur Vendim për përcaktimin e draft-planit nr. 07-23/3, datë 17.01.2012.
Është marrë Vendim për organizimin e prezantimit publik dhe anketimit publik sipas Draf-planit urbanistik nr.08-25/1 datë 18.01.2012.
Është përgatitur Njoftimi për organizimin e prezantimit publik dhe anketimit sipas planit nr.09-14/1-2 të datës 20 janar 2012 dhe është dërguar dëshmia e publikimit në dy gazeta publike.
Është përgatitur Vendimi për formimin e Komisionit Ekspert për përgatitjen e raportit nga anketa publike sipas Draft-Planit Urbanistik Nr.09-14/3 datë 01.03.2012.
Procesverbali i prezantimit publike, nr.09-14/4, është përgatitur më 26.01.2012.
Është përgatitur Raporti i anketimit publik dhe prezantimit publik sipas planit, nr.09-14/4/3 më 05.05.2012.
Është miratuar një konkluzion nga Komisioni për zbatimin e anketës së përsëritur publike dhe prezantimit publik, nr.09-326 nga 02.12.2013.
Është marrë Vendim për riorganizimin e anketës publike dhe prezantimit publik sipas Draft-planit urbanistik nr.09-326/1 nga 06.12.2013.
Është publikuar njoftimi për riorganizimin e prezantimit publik dhe anketës publike për – Planin urbanistik për fshatin Mavrovë – me elaborim të detajuar të një pjese të bllokut urban 5 dhe një pjesë të bllokut urban 7, KO Mavrovë, Komuna Mavrovë dhe Rostushë, nr.09-326/2 06.12.2013, miratuar nga kryetari i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës.
Njoftimi është publikuar në një gazetë shtypi “Veçer” dhe në një media elektronike “TV Kiss” – Tetovë.
Është marrë vendimi për formimin e Komisionit Eksper për përgatitjen e raportit nga anketa publike sipas Draft-planit urbanistik nr.09-14/3 datë 01.03.2012.
Është përgatitur Procesverbali i paraqitjes së dytë publike, nr.09-326/3, datë 12.12.2013.
Është përgatitur Raporti i anketës së dytë publike dhe prezantimi publik sipas planit, nr.09-326/13, datë 27.12.2014.
Njoftim për veprim për Raportin e Anketës së dytë publike të kryer dhe prezantimi publik për Draft-planin, nr. 09-326/13, datë 05.05.2014.
Është miratuar Vendimi për miratimin e terreneve mbrojtëse-konservuese të trashëgimisë kulturore të paluajtshme për sipërfaqen e përfshirë në planin urbanistik për fshatin Mavrovë me planifikim të detajuar të bllokut 5 dhe bllokut 7, KO Mavrovë, Komuna e Mavrovës dhe Rostushës, numër UP.17-825 datë 31.08.2011, miratuar nga Drejtoria për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore.
Një ekspertizë nga aspekti i mbrojtjes së natyrës dhe mbrojtjes së ujërave është përgatitur nga Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor, Drejtoria e Mjedisit Jetësor, nr.11-8561/4, të datës 18.10.2012.
Është dërguar Mendimi nga ndërmarrja publike për veprimtari komunale Mavrovë-Mavrovi Anovi nr.03-756, datë 14.12.2012.
Është dërguar Mendimi i EVN Maqedoni SHA Shkup nr. 24-2451/2 të datës 17.12.2012.
Është dërguar Mendimi i Ministrisë së Kulturës-Drejtoria për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore Nr. 17-685/2, datë 15.03.2011.
Është dërguar Mendimi i Ministrisë së Mjedisit Jetësor nr. 08-644/2, më datë 27.01.2012.
Është dërguar Mendimii Institucionit Publik Parku Nacional Mavrovë-Mavrovi Anovi nr.03-1121/2, më datë 19.12.2012.
Është dërguar Mendimi nga Ministria e Transportit dhe Lidhjeve, – Kapiteneria e Porteve, Ohër, nr.33-02/2, më datë 09.01.2013.
Është marrë një Ekstrakt nga Plani hapësinor i Republikës së Maqedonisë së Veriut, gjegjësisht kushtet e planifikimit – Vendimi nr.15-451/1 nga 15.01.2010 dhe Elaborat me nr. teknik 18409 nga viti 2009.
Është dërguar Vendim për dhënien e pëlqimit për ridedikim të përhershëm të tokës bujqësore në tokë ndërtimore nga Qeveria e Republikës së Maqedonisë, nr.41-10702/1-13 më datë 14.01.2014.

Pëlqimi është dhënë nga Ministria e Transportit dhe Lidhjeve të Republikës së Maqedonisë së Veriut nr. 24-2377/2 më datë 25.02.2015 për Propozim Planin Urbanistik për fshatin Mavrovë me planifikim të detajuar të një pjese të bllokut 5 dhe një pjesë të bllokut 7, Komuna e Mavrovës dhe Rostushës, me periudhë planifikuese 2011-2021, e bërë nga kompania për planifikim hapësinor dhe urbanistik “POLLOGPROEKT-PRO” shpk. Gostivar, me nr.teknik 06/09 nga shkurti 2015.

Pas procedurës së kryer është marrë Vendim për miratimin e Planit Urbanistik për fshatin Mavrovë me elaborim të detajuar të një pjese të bllokut urban 5 dhe një pjese të bllokut urban 7, me numër 08-68/13, të datës 26.02.2015 nga Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës, botuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Mavrovës dhe Rostushës” më 26 shkurt 2015.

Lidhur me vendimin e dytë të kontestues për miratimin e UDNM-së për fshatin Leunovë, Gjykata konstatoi se vendimi i kontestuar është marrë pa pëlqimin e ministrisë kompetente, përkatësisht Pëlqimin për UDNM-në për fshatin Leunovo është dhënë pas marrjes së vendimit të kontestuar, siç shihet nga Pëlqimi i Ministrisë së Transportit dhe Lidhjeve të Republikës së Maqedonisë së Veriut nr. 13-10496, datë 08.10.2001.

IV

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 10 të Kushtetutës, një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut është rregullimi dhe humanizimi i hapësirës dhe mbrojtja dhe përmirësimi i mjedisit jetësor dhe natyrës.

Në pajtim me nenin 43 të Kushtetutës, çdo person ka të drejtën e një mjedisi të shëndetshëm jetësor. Të gjithë janë të detyruar të avansojnë dhe mbrojnë mjedisin dhe natyrën. Republika ofron kushte për realizimin e të drejtës së qytetarëve për mjedis të shëndetshëm.

Kushtet dhe mënyra e sistemit të planifikimit hapësinor dhe urbanistik, llojet dhe përmbajtja e planeve, përgatitja dhe procedura për miratimin e planeve, zbatimi i planeve dhe monitorimi i zbatimit të planeve, mbikëqyrja dhe çështje të nga sfera e planifikimit hapësinor dhe urbanistik rregullohen me Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 51/2005, 137/2007, 91/2009, 124/10, 18/11, 53/2011, 144/2012, 55/2013, 163/2013 dhe 42/2014).

Procedura për miratimin e vendimit të parë të kontestuar ka filluar pas hyrjes në fuqi të Ligjit aktual për planifikim hapësinor dhe urbanistik të vitit 2005, andaj analiza e gjendjes juridike dhe faktike është bërë në raport me dispozitat e Ligjit të vitit 2005 me ndryshimet dhe plotësimet e tij në konkluzion me ndryshimin dhe plotësimin e fundit të Ligjit të vitit 2014.

Llojet dhe përmbajtja e planeve, si dhe procedura për krijimin dhe miratimin e tyre janë të rregulluara në kapitullin II të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik të titulluar “Planifikimi hapësinor”, i cili përmban nenet 7-48 të Ligjit.

Në përputhje me dispozitat e përmendura ligjore, ligjvënësi në funksion të sigurimit të rregullimit dhe humanizimit të hapësirës dhe mbrojtjes dhe avancimit të mjedisit jetësor dhe natyrës si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, ka përcaktuar rregullativë të saktë në lidhje me planifikimin hapësinor, duke përcaktuar saktësisht planet urbanistike dhe hapësinore, përmbajtjen e tyre dhe procedurën e miratimit të tyre.

Gjykata gjatë analizës kushtetuese-juridike ka shqyrtuar edhe Ligjin për mbrojtjen e natyrës (“Gazeta Zyrtare e RM-së” nr. 67/04, 14/06, 84/07, 35/10, 47/11, 148/ 11, 59/12, 13/13, 163/13, 41/14, 146/15, 39/16, 63/16 dhe 113/18), si dhe dispozita të veçanta të tyre, në korrelacion me Ligjin për ndërtim dhe Ligjin për ujërat, si dhe Vendimi me të cilin Mavrova ka status juridik të parkut nacional.

Neni 1 i Ligjit për mbrojtjen e natyrës parashikon se ky ligj rregullon mbrojtjen e natyrës përmes mbrojtjes së diversitetit biologjik dhe rajonal dhe mbrojtjes së trashëgimisë natyrore, në zonat e mbrojtura dhe jashtë zonave të mbrojtura, si dhe mbrojtjen e rrallësive natyrore, Sipas paragrafit 2 të këtij neni të Ligjit, në bazë të përdorimit të burimeve natyrore për qëllime ekonomike, krahas dispozitave të këtij ligji zbatohen edhe dispozitat e ligjeve të veçanta. Në paragrafin 3 të këtij neni është përcaktuar se në lidhje me mbrojtjen e natyrës zbatohet edhe Ligji për mjedisin jetësor, përveç nëse me këtë ligj është rregulluar ndryshe.

Me nenin 2 të ligjit përcaktohet se mbrojtja e natyrës është një veprimtari me interes publik.

Neni 15 i Ligjit parashikon se me rastin e përgatitjes së dokumenteve zhvillimore strategjike, planifikuese dhe programore nga organet e pushtetit shtetëror ose këshillet e komunave, këshillet e komunave në Qytetin e Shkupit dhe Këshilli i Qytetit të Shkupit, të cilët mund të kenë efekte të rëndësishme në natyrë, është e nevojshme të vlerësohen ndikimet e masave dhe aktiviteteve të parashikuara nga këto strategji, programe ose plane që ato mund të kenë në natyrë. Në paragrafin 2 të këtij neni të Ligjit është përcaktuar se vlerësimi i ndikimeve në natyrë nga paragrafi (1) i këtij neni bëhet në pajtim me dispozitat e këtij ligji dhe ligjeve tjera.

Me nenin 16 të Ligjit përcakthet se rregullimi dhe shfrytëzimi i hapësirës në zonat e mbrojtura bëhet në përputhje me Planin Hapësinor të Republikës së Maqedonisë së Veriut, planet hapësinore dhe urbanistike të përcaktuara me ligj, regjimin e mbrojtjes të përcaktuar në aktin për shpalljen e zonës së mbrojtur dhe rrjetit kombëtar ekologjik dhe planit të menaxhimit të zonës së mbrojtur (1); dokumentet për rregullimin dhe shfrytëzimin e hapësirës gjatë miratimit të tyre i nënshtrohen procedurës për vlerësimin e ndikimit në natyrë dhe përmbajnë masa dhe kushte për mbrojtjen e natyrës të përcaktuara me këtë ligj (2). Për shkak të mbrojtjes së natyrës, dokumentet për rregullimin dhe shfrytëzimin e hapësirës, ndër të tjera, duhet të përmbajnë: 1) një hartë të përgjithshme të zonave të mbrojtura, habitateve të llojeve rreptësisht të mbrojtura ose të mbrojtura, depozitimeve të mineraleve dhe fosileve karakteristike dhe objekteve speleologjike që kanë statusin e trashëgimisë natyrore dhe zonave ekologjikisht të rëndësishme me karakteristikat e tyre dhe vlerësimin e gjendjes; 2) një hartë e përgjithshme e objekteve që pritet të fitojnë statusin e trashëgimisë natyrore, si dhe procedura për zbulimin dhe dhënien e statusit dhe 3) karakteristikat fizike gjeografike, vendndodhjen në formatin GIS ose në formë elektronike (raster) të veshur me hartën topografike. (3). Dokumentet nga paragrafi (2) i këtij neni, që mbulojnë zonat e mbrojtura, miratohen pas pëlqimit të marrë paraprakisht nga organi i administratës shtetërore përgjegjëse për kryerjen e punëve në fushën e mbrojtjes së natyrës (4).

Neni 17 i ligjit parashikon se për planet e menaxhimit të zonave të mbrojtura kryhet një procedurë për vlerësimin e ndikimit në natyrë në përputhje me Ligjin për mjedisin jetësor. Në paragrafin 2 të këtij neni të Ligjit parashihet se programet vjetore të miratuara për zbatimin e planeve të menaxhimit të zonave të mbrojtura i nënshtrohen procedurës për vlerësimin e ndikimit në natyrë, në rast se programi i shmanget planit të menaxhimit për zonat e mbrojtura, në përputhje me Ligjin për mjedisin jetësor.

Me nenin 18 të Ligjit parashikohet se për aktivitetet e planifikuara në natyrë, të cilat gjatë zbatimit të tyre, në mënyrë të pavarur ose në bashkëpunim me veprimtari të tjera, mund ta prishin ekuilibrin natyror, përcaktohet ndikimi mbi natyrën në përputhje me dispozitat e këtij ligji dhe ligjeve të tjera. Paragrafi 2 i këtij neni të Ligjit parashikon se procedura për vlerësimin e ndikimit në natyrë për aktivitetet e planifikuara në natyrë kryhet me qëllim që të shmanget ose të zvogëlohet në masën më të vogël degradimi i natyrës. Sipas paragrafit 3 të këtij neni të ligjit, si degradim i natyrës nga paragrafi (2) i këtij neni konsiderohen veçanërisht: zhdukja dhe rrallimi i llojeve; ndryshimi i karakterit dhe përbërjes së biocenozave; prishja e funksionimit të ekosistemeve; ruajtja, thyerja, dëmtimi, shkatërrimi, prerja, shkulja, argjinatura, shfrytëzimi i gurëve, rërës, zhavorrit, tokës dhe burimeve minerale, ndotja e ajrit, tokës dhe ujit dhe veprime të tjera të ngjashme, si dhe futja e specieve të huaja në natyrë në territorit të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Sipas nenit 55 të ligjit, ujërat dhe habitatet ujore, në kuptim të këtij ligji, paraqesin pasuri natyrore dhe ruhen në gjendjen e tyre natyrore. Sipas paragrafit 2 të këtij neni të ligjit, habitatet ujore përfshijnë liqenet, rezervuarët, pellgjet, ligatinat dhe trupat e tjerë ujorë, si dhe burimet, përrenjtë, lumenjtë dhe rrjedhat e tjera ujore me zonë bregu jo më pak se 10 metra nga vija bregut e përcaktuar në ekzistencën e nivelit më të lartë të ujit.

Neni 58 i ligjit parashikon se ndalohet ndërtimi i objekteve ose administrimi i burimeve natyrore pranë burimeve natyrore, përgjatë bregut të rrjedhave ujore natyrore, bregut të liqeneve natyrore ose artificiale, si dhe fushave të përmbytjes së rrjedhave ujore, përveç rasteve kur kjo rregullohet me ligj ose me rregullore tjetër ose përcaktohet në dokumentacionin e planit.

Ligji përmban edhe dispozita që kanë të bëjnë me zonat e mbrojtura në Republikën e Maqedonisë së Veriut. Pra, sipas nenit 65 të të njëjtit, sistemi i zonave të mbrojtura përbëhet nga zonat e mbrojtura dhe zonat e propozuara për mbrojtje. Sistemi i zonave të mbrojtura është krijuar me qëllim të mbrojtjes së diversitetit biologjik brenda habitateve natyrore, proceseve që ndodhin në natyrë, si dhe karakteristikave abiotike dhe diversitetit rajonal. Duke e shpallur zonën si të mbrojtur, ajo merr statusin e trashëgimisë natyrore.

Sipas nenit 113 të ligjit, bartësi i së drejtës së shfrytëzimit, gjegjësisht pronari i pronës në një zonë të mbrojtur, është i detyruar të ruajë trashëgiminë natyrore, të kujdeset për mirëmbajtjen e saj dhe të marrë mbrojtjen teknike të përcaktuar dhe masat e tjera të nevojshme për mbrojtjen dhe mirëmbajtjen në kohë, në përputhje me aktin për shpalljen e rajonit të mbrojtur, planin e menaxhimit, si dhe në përputhje me përcaktimet e këtij ligji. Bartësi i së drejtës së përdorimit, pra pronari i pronës në një zonë të mbrojtur, është i detyruar të kërkojë pëlqimin për të gjitha aktivitetet investuese për shfrytëzimin, pra gëzimin e pronës në zonën e mbrojtur nga subjekti i detyruar për kryerjen e punëve të menaxhimin e zonës së mbrojtur. Të drejtat dhe detyrimet e bartësit të së drejtës së përdorimit, pra pronarit të pronës në zonën e mbrojtur, përcaktohen me aktin e deklarimit, si dhe me planin e menaxhimit të zonës së mbrojtur.

Nga përmbajtja e dispozitave të Ligjit për mbrojtjen e natyrës rezulton padiskutim se mbrojtja e natyrës është veprimtari me interes publik dhe gjatë përgatitjes së dokumenteve strategjike, planifikuese dhe programore zhvillimore është e nevojshme të vlerësohen ndikimet e masave dhe aktiviteteve të parapara me këto strategji, programe apo plane që mund të kenë për natyrën. Për më tepër, rregullimi dhe shfrytëzimi i hapësirës në zonat e mbrojtura, ndër të tjera, kryhet në përputhje me regjimin e mbrojtjes të përcaktuar në aktin për shpalljen e zonës së mbrojtur dhe dokumentet për rregullimin dhe shfrytëzimin e hapësirës gjatë miratimit të tyre i nënshtrohen procedurës së vlerësimit të ndikimit mbi natyrën dhe përmbajnë masa dhe kushte për mbrojtjen e natyrës.

Për më tepër, kur bëhet fjalë për zonat e mbrojtura, këto dokumente miratohen pas pëlqimit të marrë paraprakisht nga organi i administratës shtetërore përgjegjës për kryerjen e punëve në fushën e mbrojtjes së natyrës (Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor). Ligji, gjithashtu përmban edhe dispozita që rregullojnë sistemin e zonave të mbrojtura, të cilat më tej fitojnë statusin e trashëgimisë natyrore, ndërsa si një nga kategoritë e zonave të mbrojtura parashikohen monumentet natyrore, ku ndër të tjera hyjnë edhe liqenet, e veçanërisht zonat që kanë karakter parku kombëtar.

Me Ligjin për Ujërat, si lex specialis, uji përkufizohet si një e mirë me interes të përgjithshëm për Republikën dhe gëzon mbrojtje të veçantë në mënyrën dhe në kushtet e përcaktuara me këtë ligj.

Me Dekret të Kryesisë së Presidiumit të Kuvendit Popullor të RPM-së të datës 18 prill 1949 (“Gazeta Zyrtare e RPM-së” nr. 10/49), për shkak të bukurisë së veçantë natyrore, rëndësisë historike dhe kombëtare të pyjeve dhe peizazhet pyjore rreth Fushës së Mavrovës, një pjesë e atyre sipërfaqeve pyjore janë shpallur park kombëtar me emrin Parku Kombëtar i Mavrovës. Me Dekretin përcaktohen kufijtë dhe sipërfaqet e Parkut Kombëtar të Mavrovës, si dhe kufijtë e fshatrave të Mavrovës. Leunovo, Nikiforovo, Kiçinica dhe Vërben.

Nisur nga dispozitat e përmendura ligjore në kuadër të dokumentacionit të paraqitur dhe gjendjes faktike të vërtetuar, Gjykata vlerësoi se në rastin konkret çështja e pëlqimit të vendimit të parë të kontestuar, përkatësisht planit urbanistik të kontestuar që i referohet fsh. Mavrovë me Ligjin e atëhershëm për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik.

Nga dokumentacioni i dërguar dhe gjendja faktike e vërtetuar, rezulton se vendimi është marrë në përputhje me dispozitat e Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik. Mirëpo, në lidhje me veprimet e ndërmarra në fazat konkrete të procedurës, shtrohet pyetja nëse pëlqimet edhëna janë në pajtim me dispozitat e Ligjit për ndërtim, Ligjit për ujërat dhe Ligjit për mbrojtjen e natyrës, të cilave u referohet në iniciativë, dhe me këtë vjen në pikëpyetje përputhshmëria e vendimit të kontestuar me dispozitat e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, të parapara në nenin 8 paragrafi 1 alineja 10.

Në kuptim të nenit 21 të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, organi kompetent – Ministria e Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor, gjegjësisht Drejtoria e Mjedisit Jetësor si organ në kuadër të Ministrisë, nga aspekti i kompetencave të saj në fushën e mbrojtjes së natyrës dhe mbrojtjes së ujërave, me kërkesë të Komunës, në fazën e hartimit të planit urbanistik për fshatin Mavrovë, ka dërguar mendim ekspert nr.11-8561/4 të datës 18.10.2012, respektivisht ka dhënë mendim dhe ka mbështetur konceptin e propozuar të planit për rregullimin e përfshirjes së planit në dokumentacionin e planit në fjalë. Në opinionin e dhënë, organi kompetent thekson se plani në fjalë përmban aspekte të mbrojtjes së mjedisit, si dhe çështje ekonomike dhe sociale në fazat e planifikimit dhe zbatimit të planit.

Megjithatë, sipas Gjykatës, është e arsyeshme të shtrohet pyetja nëse opinioni i dhënë është në përputhje me dispozitat e Ligjit për mbrojtjen e natyrës, të cilat janë në përputhje me regjimin e mbrojtjes të përcaktuar në aktin për shpalljen e zonës së mbrojtur dhe rrjetit kombëtar ekologjik dhe planit për menaxhimin e zonës së mbrojtur nga neni 16, si dhe neni 58, i cili i referohet ndalimit të ndërtimit të objekteve ose ekonomizimit të vijës së bregut të habitateve ujore ku është vendosur ndalimi për ndërtimin e objektet ose ekonomizimi i burimeve natyrore pranë burimeve natyrore, përgjatë bregut të rrjedhave ujore natyrore, vijës së bregut të liqeneve natyrore ose artificiale si dhe fushave të përmbytura të rrjedhave ujore dhe neni 113 i Ligjit për mbrojtjen e natyrës.

Gjithashtu, vendoset çështja e pajtimit të vendimit të kontestuar me nenet 57 dhe 58 të Ligjit për ndërtim, në të cilët nene janë kategorizimi i ndërtimeve dhe kompetenca për dhënien e lejes së ndërtimit. Në këto dy nene, sipas iniciativës, përcaktohet shprehimisht se lejen për të ndërtuar në zonë të mbrojtur, zonë të gjelbër, si në rastin e Parkut Kombëtar të Mavrovës, e jep kryesisht Qeveria dhe jo Komuna, siç është rasti në këtë vendim.

Sipas vlerësimit të Gjykatës, ligjshmëria e vendimit të kontestuar mund të vihet në pikëpyetje të arsyeshme në kuptim të Ligjit për ujërat, konkretisht nenit 6, sipas të cilit ujërat, si të mira me interes të përgjithshëm, janë në pronësi të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe gëzojnë mbrojtje të veçantë në mënyrën dhe në kushtet e përcaktuara me këtë ligj. Ujërat nuk i nënshtrohen të drejtës së pronësisë së personave fizikë dhe juridikë, pavarësisht nga regjimi juridik i tokës në të cilën ndodhen, gjithashtu në Ligjin për ujërat, në nenin 1, është përcaktuar se ky ligj rregullon çështjet që lidhen me ujërat sipërfaqësore, duke përfshirë rrjedhat ujore të përhershme ose rrjedhat ujore në të cilat rrjedh ujë herë pas here, liqenet, rezervuarët dhe burimet, ujërat nëntokësore, tokat skaj bregut dhe habitatet ujore dhe menaxhimi i tyre, duke përfshirë shpërndarjen e ujit, mbrojtjen dhe ruajtjen e ujit, si dhe mbrojtjen nga efektet e dëmshme të ujërave; objektet dhe shërbimet e ujit; struktura organizative dhe financimi i menaxhimit të ujërave, si dhe kushtet, mënyra dhe procedura sipas të cilave uji mund të përdoret ose çlirohet. Prandaj, sipas Gjykatës, është detyrim ligjor i personit që kryen aktin që të respektojë dispozitat e përcaktuara të Ligjit për ujërat për të mbrojtur këtë të mirë me interes të përgjithshëm, gjë që nuk mund të përcaktohet nga dokumentacioni i marrë.

Sipas mendimit të Gjykatës, vendimi i kontestuar mund të vihet në pikëpyetje në lidhje me nenin 58 të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, i cili i referohet ndalimit të ndërtimit të objekteve apo ekonomizimit të vijës së bregut të habitateve ujore ku është përcaktuar ndalim për ndërtimin e objekteve ose ekonomizimit me pasuritë natyrore pranë burimeve natyrore, përgjatë bregut të rrjedhave ujore natyrore, bregut të liqeneve natyrore ose artificiale si dhe fushave të rrjedhave ujore, përveç rasteve kur kjo rregullohet me ligj ose rregullore tjetër ose përcaktohet në dokumentacionin e planifikimit.

Për sa më sipër, Gjykata vlerëson se vendimi në fjalë me arsye mund të vihet në pikëpyetje nga aspekti i dispozitave të Ligjit për mbrojtjen e natyrës, Ligjit për ujërat dhe Ligjit për ndërtim, që do të thotë se vihet në pikëpyetje dhe cenohet njëra nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut nga neni 8 paragrafi 1 alineja 10 të Kushtetutës, për shkak të së cilës Gjykata vlerësoi se ekzistojnë baza për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërinë e vendimit të kontestuar.

Objekt i analizës kushtetuese-gjyqësore është përmbajtja e vendimit të dytë të kontestuar, i cili është miratuar më 19.07.2001, në kohën kur ishte në fuqi Ligji për planifikim hapësinor dhe urbanistik i vitit 1996.

Sipas nenit 8 paragrafi 1 alineja 10 të Kushtetutës, rregullimi dhe humanizimi i hapësirës dhe mbrojtja dhe përmirësimi i mjedisit jetësor dhe natyrës janë një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Planifikimi hapësinor dhe urbanistik, sipas nenit 2 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 4/96, 8/96, 28/97 dhe 18/99), është proces i vazhdueshëm i cili sigurohet me përgatitjen, miratimin dhe zbatimin e planeve hapësinore dhe urbanistike që harmonizohen me njëri-tjetrin, dhe sipas nenit 7 të këtij ligji, plani i detajuar urbanistik është një nga llojet e planeve urbanistike.

Përkatësisht, në pajtim me nenin 7 paragrafi 1 pika 2 alineja 3 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik në varësi të zonës, e cila është objekt i planifikimit, si lloj i planit urbanistik, miratohet dokumentacioni urbanistik për vendbanimin në komunë.

Komuna, në bazë të nenit 22 paragrafi 5 të Ligjit, ndër të tjera miraton dokumentacion urbanistik për vendbanimin për territorin e komunës, dhe sipas paragrafit 6 të këtij neni të ligjit, dokumentacioni urbanistik mund të zbatohet pas dhënies së pëlqimit nga Ministria kompetente për punët e urbanizimit.

Dokumentacioni urbanistik, për të cilin nuk është dhënë pëlqimi, sipas paragrafit 6 të këtij neni të Ligjit, konsiderohet se nuk është miratuar.

Sipas nenit 23 paragrafi 1 të Ligjit, ky lloj pëlqimi vërteton se plani është miratuar në pajtim me dispozitat e këtij ligji dhe me rregullat e miratuara në bazë të këtij ligji.

Nga dispozitat e përmendura ligjore del se dokumentacioni urbanistik paraqet një lloj plani urbanistik që miratohet për një vendbanim në komunë, se anketa publike pas hartimit të dokumentacionit urbanistik organizohet nga komuna, e cila më pas përgatit raport me arsyetim për vërejtjet e papranuara dhe se pëlqimi për zbatimin e dokumentacionit urbanistik të lëshuar nga Ministria për urbanizim është kusht i detyrueshëm.

Nga përmbajtja e dispozitave të cituara të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanizim, rezulton se ligjvënësi ka paraparë një procedurë komplekse në të cilën miratohen planet urbanistike, e cila përbëhet nga disa faza dhe disa veprime. Çdo fazë e procedurës rezulton me miratimin e dokumentacionit përkatës në formën dhe përmbajtjen e përcaktuar me dispozitat e përcaktuara të Ligjit.

Gjithashtu, në përputhje me rregullativën e lartpërmendur ligjore që ka qenë në fuqi në kohën e vendimit të kontestuar, planet hapësinore dhe urbanistike janë dokumente të një rëndësie të veçantë për rregullimin dhe shfrytëzimin e hapësirës, të cilat duhet të përmbajnë të gjitha elementet e përcaktuara në ligj dhe të miratuara në procedurë të paraparë me ligj, me të cilin edhe ndryshohen dhe plotësohen. Nga dispozitat e përmendura ligjore e mbi të gjitha nga paragrafi 7 i nenit 22 të Ligjit, po ashtu del se pëlqimi i dhënë nga Ministria për Urbanizim është pjesë, përkatësisht fazë e procedurës për miratimin e planeve të detajuara urbanistike, duke pasur parasysh se sipas atij paragrafi konsiderohen të miratuara vetëm ato plane urbanistike për të cilat është dhënë pëlqimi, përndryshe planet nuk konsiderohen të miratuara. Me fjalë të tjera, do të thotë se në vetë Ligjin për planifikim hapësinor dhe urbanistik, me rastin e miratimit të planeve urbanistike vendoset kompetencë e ndarë ndërmjet organeve të njësive të administratës lokale dhe Ministrisë për Urbanizim dhe Ndërtimtari, si një nga organet e pushtetit ekzekutiv, kështu që plani për të cilin nuk është dhënë pëlqimi nuk mund të zbatohet dhe të prodhojë veprim juridik.

Duke marrë parasysh faktin se Vendimi i kontestuar për miratimin e UDNM-së për fshatin Leunovë, Komuna Mavrovi Anovi është miratuar më 19.07.2001 dhe Ministria e Transportit dhe Lidhjeve ka dhënë pëlqimin në kuptim të nenit 22 paragrafi 6 të Ligjit, më datë 08.10.2001, do të thotë se Vendimi është marrë pa pëlqimin e nevojshëm. Prandaj, dokumentacioni urbanistik, për të cilin nuk është dhënë pëlqimi, në pajtim me paragrafin 7 të këtij neni të Ligjit, konsiderohet se nuk është i miratuar.

Nga sa më sipër, sipas Gjykatës, Vendimi i kontestuar për miratimin e UDNM-së për fshatin Leunovë, Komuna Mavrovi Anovi, me bazë mund të vihet në pikëpyetje për sa i përket pajtueshmërisë me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës dhe me nenin 22 paragrafët 6 dhe 7 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik i cili ishte në fuqi në kohën e miratimit të tij.

Për shkak të dyshimit se procedura për miratimin e dokumentacionit urbanistik nuk është në përputhje me vlerën themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut të paraparë në nenin 8 paragrafi 1 alineja 10 të Kushtetutës, Gjykata konsideroi se ekzistojnë baza për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së vendimit të kontestuar.

Sa i përket vendimit të kontestuar për pranimin e vendimit të Këshillit Drejtues të NPKD “Mavrovë” nga Mavrovi Anovi për mos menaxhimin e ujësjellësit nga i cili furnizohet Hotel “Radika”, të miratuar nga Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës më 25.10. 2019, Gjykata vlerësoi se sipas përmbajtjes së vendimit rezulton se ai nuk ka karakter përgjithësisht detyrues dhe nuk krijon të drejta dhe detyrime për të tretët, për këtë arsye nuk paraqet rregullore mbi të cilën Gjykata Kushtetuese është kompetente për të vendosur.

Përkatësisht, sipas nenit 110 paragrafi 2 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese vendos për pajtueshmërinë e rregulloreve dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 28 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata do ta refuzojë iniciativën nëse nuk është kompetente për të vendosur për kërkesën.

Nisur nga elementet juridike që përcaktojnë rregulloren dhe sipas të cilave ajo duhet të përmbajë norma të përgjithshme sjelljeje, të rregullojë marrëdhëniet e subjekteve juridike në mënyrë të përgjithshme dhe për një numër të pacaktuar subjektesh juridike, Gjykata vlerësoi se vendimi i kontestuar nuk ka karakterin e një rregulloreje në kuptim të dispozitës kushtetuese të paraqitur, për këtë arsye nuk është i përshtatshëm për vlerësim kushtetues-gjyqësor.

Me vendimin e kontestuar, Këshilli i Komunës së Mavrovës dhe Rostushës pranon vendimin e Ndërmarrjes Publike të themeluar nga Komuna, me të cilin ka vendosur që të mos menaxhohet me ujësjellësin nga i cili furnizohet Hotel “Radika” në fshatin Leunovë për shkak të mirëmbajtjes së shtrenjtë të të njëjtit.

Sipas Gjykatës, nga përmbajtja e këtij vendimi rezulton se Vendimi ka karakterin e një akti individual, specifik që ka efekt juridik vetëm për Ndërmarrjen Publike “Mavrovë” nga Mavrovi Anovi dhe për Hotelin “Radika” fshati Leunovë, dhe jo për subjekte të tjera të pacaktuara në ligj . Prandaj, Gjykata vlerësoi se nuk është e mundur të bëhet një analizë e bazës së pretendimeve në iniciativë, për arsye se bëhet fjalë për një akt individual, specifik për të cilin Gjykata nuk është kompetente të vendosë, prandaj janë plotësuar kushtet nga neni 28 alineja 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Aq më tepër që gjatë procedurës paraprake NPKD “Mavrovë” nga Mavrovi Anovi në Gjykatë ka dërguar Marrëveshjen për furnizim me ujë dhe largimin e ujërave të zeza urbane, të lidhur më 29.12.2021, ndërmjet Shoqërisë për Turizëm, Tregti dhe Shërbime ”Radika” Resort SHPKNJP dhe NPKD “Mavrovo” nga Mavrovi Anovi, i cili përcakton të drejtat dhe detyrimet reciproke ndërmjet ofruesit dhe shfrytëzuesit të shërbimeve në përputhje me dispozitat e Ligjit për furnizimin me ujë të pijshëm dhe largimin e ujërave të zeza urbane dhe Ligji për përcaktimin e çmimeve të shërbimeve të ujit.

Provat e marra vërtetojnë faktin se akti kontestues i miratuar më 25.10.2019 është akt individual dhe ka efekt vetëm ndërmjet palëve, e më vonë me marrëveshjen e lidhur shtesë më 29.12.2021, ndërmjet NPKD “Mavrovë” dhe Hotel “Radika” janë rregulluar të drejta dhe obligime të reja ndërmjet palëve kontraktuese, me çka sigurohet e drejta e ujit në Hotel “Radika”. Gjithashtu konfirmohet qëndrimi se akti kontestues rregullon marrëdhëniet interpartes, përkatësisht marrëdhëniet ndërmjet dy palëve dhe nuk vepron erga omnes dhe nuk rregullon marrëdhëniet e subjekteve të së drejtës në mënyrë të përgjithshme dhe për një numër të pacaktuar subjektesh të së drejtës. , për çka Gjykata Kushtetuese në kuptim të nenit 110 të Kushtetutës nuk ka kompetencë.

V

Nga sa më sipër, Gjykata vendosi si në dispozitiv të këtij vendimi. Aktvendimi në lidhje me pikën 1 alineja 1 të dispozitivit u miratua me shumicë votash.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska