У.бр.30/2023 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.30/2023
Скопје, 25.10.2023 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, Елизабета Дуковска, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 28 алинеи 1 и 3 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 25 октомври 2023 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

СЕ ОТФРЛА барањето на Сандра Рилкова од Скопје, за заштита на слободите и правата од член 110 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, што се однесуваат на заштита на правото на забрана на дискриминација по основ на социјална и политичка припадност.

Образложение

До Уставниот суд на Република Северна Македонија, Сандра Рилкова од Скопје поднесе барање за заштита на слободите и правата на човекот и граѓанинот од член 110 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија што се однесуваат на дискриминација по основ на социјална и политичка припадност, а кои ѝ се повредени со Известувањето бр.10-265/14 од 03.11.2022 година, на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ – Филозофски факултет – Скопје, и со дејствие на раководителот на Советот за докторски студии со кое споменатото лице тенденциозно ја навел подносителката на барањето самостојно да се откаже од докторски студии, со што сторил повреда по основ на социјална положба.

Според наводите во барањето со доставеното известување од Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ – Филозофски факултет – Скопје, на подносителката на барањето ѝ е сторена дискриминација по основ на социјална положба, бидејќи истата е примател на социјална помош и по основ на политичка припадност, од причина што не е член на ниедна политичка партија.

Имено, во барањето се наведува дека со наведениот акт на подносителката на барањето ѝ е повредено правото на образование, на начин што извештајот-рецензија кој е објавен во Билтен од некомпетентна комисија, односно комисија која нема мандат да одлучува по доставената докторска дисертација и го пропуштила рокот за постапување. Согласно Правилникот за условите, критериумите и правилата за запишување и студирање на трет циклус академски студии – докторски студии на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ – Скопје, комисијата има обврска да постапи во рок од еден месец по поднесувањето на корегираната докторска дисертација која била поднесена на 07.10.2022 година до Комисијата во електронска форма, а Комисијата одлучувала покасно од два месеци, односно согласно објавата во Билтенот на 09.12.2022 година.

Понатаму, во барањето се наведува дека корегираната верзија на докторската дисертација не е заведена во архивската книга, односно била заведена еден месец подоцна под архивски број 10-265/15 од 10.11.2022 година, а врз основа на Известувањето бр.03-351/6. По вака доставената докторска дисертација Комисијата најнапред дала позитивно мислење и истата е објавена во списание со импакт фактор на Филозофскиот факултет волумен 6, број 1 од декември 2021 година.

Подносителката на барањето наведува дека сè било позитивно во врска со нејзината докторска дисертација сè до моментот кога раководителот на Советот за докторски студии дознал дека подносителката на барањето е примател на социјална помош. На ова сознание реагирал на начин што со допис заведен под бр.10-265/14 од 03.11.2022 година ја известил подносителката на барањето дека истата има обврска за достава на докторската дисертација во печатена форма, односно дека финалната верзија на трудот треба да се достави во електронска и печатена верзија до Одделението за студентски прашања на Филозофскиот факултет. Оттука, подносителката на барањето смета дека на тој начин Факултетот, а посебно раководителот на Советот за докторски студии вршат дискриминација по основ на социјална припадност, од причина што истата е примател на социјална помош, а ограничувањето на правата не може да биде дискриминаторско по основ на имотна положба.

Во барањето, исто така, подносителката наведува дека ѝ е повредено правото на слободен пристап на информации од јавен карактер од причина што и покрај нејзините барања не ѝ се доставени Извештајот-рецензија од 09.12.2022 година објавен во Билтен од 01.01.2023 година, записникот од советување и гласање и изводи од архивската книга кога се заведени овие документи.

Судот во текот на претходната постапка утврди дека подносителката е студент на докторски студии на студиска програма на трет циклус студии по Педагогија на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ -Филозофски факултет-Скопје.

Наставно-научниот совет на Филозофскиот факултет, на седницата одржана на 08.02.2023 година усвои негативен извештај на Комисијата за одбрана на докторски труд, со наслов „Форми на педагошка работа со деца со воспитно-социјални проблеми и нарушено поведение“ поднесена од м-р Сандра Рилкова. Со донесената одлука воедно е запрена и постапката за стекнување научен степен-доктор на науки за студентката м-р Сандра Рилкова.

Условите, критериумите и правилата за запишување и студирање на трет циклус академски студии-докторски студии на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ во Скопје се пропишани со Правилникот за условите, критериумите и правилата за запишување и студирање на трет циклус академски студии – докторски студии на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ – Скопје, и во член 62 став 2 од наведениот правилник е предвидено дека докторскиот труд студентот го поднесува во седум еднообразни примероци, во печатена и електронска форма. Подносителката на барањето м-р Сандра Рилкова е известена дека треба во определен рок согласно Правилникот да изврши корекции на трудот и повторно да го достави трудот со внесените корекции во печатена и електронска форма. Меѓутоа, подносителката на барањето побарала корегираниот труд да го достави само во електронска форма, со образложение дека е материјално-социјално загрозен случај, за што од страна на Советот за докторски студии, односно од раководителот на Советот на Советот со допис бр.10-265/14 од 03.11.2022 година писмено е известена за нејзината обврска за достава на трудот во електронска и печатена форма, но истата и покрај укажувањето на Советот, трудот го доставила само во електронска форма.

Дополнително, подносителката на барањето извршила достава на доработен докторски труд во печатена форма на 07.11.2022 година во Одделението за студентски прашања, примероците се доставени на повторно оценување до Комисијата за оценка на докторскиот труд со допис од 10.11.2022 година при што Комисијата имала обврска до 10.12.2022 година да достави извештај за докторскиот труд, и истата во определениот рок доставила извештај со кој негативно е оценет докторскиот труд. Истиот извештај е доставен за објава во Билтенот на Универзитетот и објавен во бр.1275 од 01.01.2023 година. Извештајот со негативна оценка за докторскиот труд од Комисијата преку Советот за докторски студии на студиската програма по Педагогија е усвоен од Наставно-научниот совет на Филозофскиот фалкултет, а согласно одредбите од Правилникот на Универзитетот.

По однос на ова прашање за дискриминација по основ на социјална припадност, подносителката на барањето поднела и претставка до Државната комисија за спречување и заштита од дискриминација, по кое е донесено Мислење бр.08-70/4 од 10.03.2023 година со кое не е утврдена дискриминација врз основа на социјална припадност, во областа на образованието.

III

Уставниот суд на Република Северна Македонија, согласно член 110 алинеја 3 од Уставот, ги штити слободите и правата на човекот и граѓанинот што се однесуваат на слободата на уверувањето, совеста, мислата и јавното изразување на мислата, политичкото здружување и дејствување и забрана на дискриминација на граѓаните по основ на пол, раса, верска, национална, социјална и политичка припадност.

Според член 51 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, секој граѓанин што смета дека со поединечен акт или дејство му е повредено право или слобода утврдени со член 110 алинеја 3 од Уставот на Република Македонија, може да бара заштита од Уставниот суд во рок од 2 месеци од денот на доставувањето на конечен или правосилен поединечен акт, односно од денот на дознавањето за преземање дејство со кое е сторена повредата, но не подоцна од 5 години од денот на неговото преземање.

Во барањето, според член 52 од Деловникот, потребно е да се наведат причините поради кои се бара заштита, актите или дејствата со кои тие се повредени, фактите и доказите на кои се заснова барањето, како и други податоци потребни за одлучувањето на Уставниот суд.

Според член 28 алинеи 1 и 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето и ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

Имајќи ги предвид наведените уставни и деловнички одредби, во претходната постапка се пристапи кон разгледување на барањето со приложената документација со цел да се утврди дали се исполнети сите процесни претпоставки за мериторно одлучување по барањето од страна на Судот.

Поаѓајќи од содржината на наведените одредби произлегува дека еден од предвидените услови да се бара заштита на слободите и правата во постапка пред Уставниот суд е актите со кои се смета дека е сторена повредата да имаат карактер на конечни или правосилни поединечни акти. Исто така, предуслов за мериторно разгледување на барањето, е претходна оцена дали наведените дејствија од страна на подносителот на барањето, може да се сметаат за дејствија во смисла на член 51 од Деловникот на Уставниот суд.

Во конкретниот случај, Судот оцени дека актот за којшто подносителката тврди дека ѝ ги повредува правата на кои се повикува не претставува конечен или правосилен поединечен акт и не е подобен за уставно-судска оцена, од причина што конкретното известување како писмен допис не уредува одредени права и обврски, туку истото само претставува информирање, односно известување за произнесување по одредена состојба од страна на раководителот на студиската програма на трет циклус студии на Педагогија.

Имено, според Судот, известувањето како писмен допис уредува конкретни права и обврски и истото само претставува информирање, односно известување со кое се врши произнесување по однос на барањето на подносителката на барањето од страна на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“– Филозофски факултет – Скопје, а со цел правилна примена на нормите уредени со Правилникот за условите, критериумите и правилата за запишување и студирање на трет циклус академски студии на Универзитетот „Св.Кирил и Методиј“ – Скопје.

Ова дотолку повеќе што известувањето само по себе и поради својата содржина, како и фактот дека не содржи правна поука, нема карактер на конечен или правосилен поединечен акт, ниту пак од него произлегува утврдување на преземање на одредено дејство, како што предвидува член 51 од Деловникот. Уставниот суд нема надлежност да ги утврдува и преиспитува условите за прифаќање на докторска дисертација, што, според Судот, се прашања од надлежност на Универзитетот и неговите стручни тела.

Во однос на наводите во барањето дека повредата е сторена и со дејствие на тенденциозно наведување на подносителката на барањето од страна на раководителот на Советот за докторски студии за таа самостојно да се откаже од докторските студии со потенцирање на социјалната положба, Судот оцени дека и во овој дел не се исполнети процесните услови за мериторно одлучување од страна на Судот.

Во конкретниот случај, дејствието преземено од раководителот на Советот за докторски студии со известувањето доставено до подносителката на барањето со кое истата се известува кои се основните услови кои треба истата да ги исполни за да се прифати нејзиниот докторски труд, не може да се прифати дека претставува дејствие за наведување на самостојно откажување од докторски студии, како што се тврди во барањето. Ова од причина што од образложението на известувањето произлегува дека станува збор за правна состојба која се однесува на известување и информирање на подносителката кои дејствија треба да ги преземе со цел да може истата да ги исполни предвидените услови од Правилникот на Универзитетот за прифаќање на нејзината докторска дисертација.

Имено, согласно изградениот став на Уставниот суд за природата и карактерот на дејствие за кое е надлежен да врши уставно-судска оценка во барање за заштита на слободи и права под поимот „дејствие“ што е употребен во цитираната деловничка одредба од член 51 од Уставот, се подразбираат дејствија на државните органи или друг носител на јавно овластување, кои се насочени кон остварувањето на одредена слобода или право предвидени со член 110 алинеја 3 од Уставот.

За едно дејствие за кое се тврди дека може да биде извор на повреда, за да биде подобно и да подлежи на уставно-судска оцена неопходно е да има каузална врска меѓу дејствието и повредата, односно самото дејствие да биде одлучувачко за исполнувањето или неисполнувањето на некое право, и притоа самото дејствие да не излегува од рамките на правата и слободите кои Уставниот суд ги штити согласно член 110 алинеја 3 од Уставот.

Што се однесува до наводите во барањето со коишто подносителката укажува дека ѝ е повредено правото на образование и слободата на научното творештво утврдени во член 44 и член 47 од Уставот, како и темелната вредност, владеење на правото утврдено во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, според Судот, претставуваат наводи за коишто Судот согласно член 110 алинеја 3 од Уставот и членовите 51 и 52 од Деловникот на Судот, не е надлежен да постапува, односно да пристапи кон уставно-судска оцена на истите.

Имајќи го предвид наведеното, Судот оцени дека оспореното известување не претставува поединечен акт во смисла на член 51 од Деловникот на Уставниот суд и истото не може да претставува акт со кој се врши повреда на некое право или слобода, како и дека дејствието на кое се повикува подносителката не може да претставува дејствие во смисла на член 51 од Деловникот на Уставниот суд, со кое се врши дискриминација по основ на социјална и политичка припадност. Оттука, Судот оцени дека во конкретниот случај не се исполнети процесните претпоставки од член 51 од Деловникот на Уставниот суд за впуштање во мериторно постапување и одлучување по барањето за заштита на слободите и правата, поради што во смисла на член 28 алинеи 1 и 3 од Деловникот, барањето се отфрли.

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U. nr.30/2023
Shkup, 25.10.2023

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 28 alinetë 1 dhe 3 dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 25 tetor 2023, miratoi

A K T V E N D I M

HIDHET POSHTË kërkesa e Sandra Rillkovas nga Shkupi, për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave sipas nenit 110 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, që kanë të bëjnë me mbrojtjen e së drejtës së ndalimit të diskriminimit në bazë të përkatësisë sociale dhe politike.

Arsyetim

Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Sandra Rillkova nga Shkupi i parashtroi kërkesë për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave të njeriut dhe qytetarit nga neni 110 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut që kanë të bëjnë me diskriminimin mbi bazë të përkatësisë sociale dhe politike, ndërsa të cilat janë shkelur me Njoftimin nr. 10-265/14 të 03.11.2022, në Universitetin “Shën Cirili dhe Metodi” – Fakulteti Filozofik – Shkup dhe me veprimin e drejtuesit të Këshillit për studime të doktoratës me të cilin personi i përmendur në mënyrë tendencioze e ka potencuar parashtruesen e kërkesës vetvetiu të heqë dorë nga studimet e doktoratës, me ç’rast ka kryer shkelje mbi bazë të pozitës sociale.

Sipas pretendimeve në kërkesë me njoftimin e dorëzuar nga Universiteti “Shën Cirili dhe Metodi” – Fakulteti Filozofik – Shkup, parashtrueses së kërkesës i është bërë diskriminim mbi bazë të pozitës sociale, pasi e njëjta është pranuese e asistencës sociale dhe mbi bazë të përkatësisë politike, për arsye se nuk është anëtare e asnjë partie politike.

Përkatësisht, në kërkesë potencohet se me aktin e dhënë të parashtrueses së kërkesës i është shkelur e drejta e arsimimit, në mënyrë që raporti – recension i cili është publikuar në Buletin nga komisioni jokompetent, gjegjësisht një komision i cili nuk e ka mandatin të vendosë për disertacionin e dorëzuar të doktoratës dhe e ka humbisur afatin e të vepruarit. Sipas Rregullores për kushtet, kriteret dhe rregullat për regjistrim dhe studim në ciklin e tretë të studimeve akademike – studimet e doktoratës në Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” – Shkup, komisioni është i obliguar të veprojë në afat prej një muaji pas dorëzimit të disertacionit të korrigjuar të doktoraturës që i është dorëzuar Komisionit në formë elektronike më datë 07.10.2022 dhe Komisioni ka vendosur më shumë se dy muaj më vonë, përkatësisht në pajtim me publikimin në Buletin më 09.12.2022.

Më tej, në kërkesë thuhet se versioni i korrigjuar i punimit të doktoratës nuk është regjistruar në librin e arkivës, përkatësisht është regjistruar një muaj më vonë me numër arkivi 10-265/15, të datës 10.11.2022, ndërsa në bazë të Njoftimit nr.03-351/6. Pas punimit të doktoratës të dorëzuar në këtë mënyrë, Komisioni fillimisht dha një mendim pozitiv dhe i njëjti u botua në një revistë me impakt faktor të Fakultetit Filozofik, vëllimi 6, numër 1 nga dhjetori 2021.

Parashtruesja e kërkesës potencon se gjithçka ishte pozitive në temën e saj të doktoratës deri në momentin kur drejtuesi i Këshillit të studimeve të doktoratës mori vesh se parashtruesja e kërkesës ishte përfituese e asistencës sociale. Ai ka reaguar ndaj këtyre pretendimeve në mënyrë që me një shkresë të regjistruar me nr. 10-265/14 të datës 03.11.2022 e ka njoftuar parashtruesen e kërkesës se e njëjta e ka për obligim që disertacionin e doktoratës ta paraqesë në formë të shtypur, përkatësisht versioni përfundimtar i punimit të dorëzohet në versionin elektronik dhe të printuar në Departamentin e Çështjeve Studentore të Fakultetit Filozofik.
Që këtu, parashtruesja e kërkesës beson se në këtë mënyrë Fakulteti, e veçanërisht drejtuesi i Këshillit për studime të doktoratës, bëjnë diskriminim në bazë të përkatësisë sociale, për arsye se ajo është përfituese e asistencës sociale dhe kufizimi i të drejtave nuk mund të jetë diskriminues në bazë të pozitës pasurore.

Në kërkesë, parashtruesja thekson gjithashtu se i është shkelur e drejta për qasje të lirë në informacione të karakterit publik për faktin se përkundër kërkesave të saj nuk i është dorëzuar Raporti-recension i datës 09.12.2022 i publikuar në Buletinin e datës 01.01.2023, procesverbali nga konsultimi dhe votimi dhe certifikatat nga libri i arkivit kur janë regjistruar këto dokumente.

Gjatë procedurës së mëparshme, gjykata ka konstatuar se parashtruesja është studente e studimeve të doktoratës në programin e studimit të ciklit të tretë të studimeve në Pedagogji në Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” – Fakulteti Filozofik – Shkup.

Këshilli mësimoro-shkencor i Fakultetit Filozofik, në seancën e mbajtur më datë 08.02.2023, miratoi raport negativ të Komisionit të mbrojtjes së punimit të doktoratës, me titull “Format e punës pedagogjike me fëmijët me probleme edukativo-sociale dhe sjellje të çrregulluara” dorëzuar nga mr. Sandra Rillkova. Me vendimin e miratuar është ndërprerë edhe procedura për fitimin e gradës shkencore doktor i shkencave për studenten mr. Sandra Rillkova.

Kushtet, kriteret dhe rregullat për regjistrimin dhe studimin në ciklin e tretë të studimeve akademike – studimet e doktoratës në Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” në Shkup janë të përcaktuara me Rregullore për kushtet, kriteret dhe rregullat për regjistrim dhe studim në ciklin e tretë të studimeve akademike – studimet e doktoraturës në Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” – Shkup, dhe në nenin 62 paragrafi 2 i rregullores së përmendur është paraparë që tezën e doktoraturës studenti ta dorëzojë në shtatë kopje identike, në formë të shtypur dhe formë elektronike. Parashtruesja e kërkesës mr. Sandra Rilkova, është njoftuar se duhet të bëjë korrigjime në punim brenda afatit të caktuar sipas Rregullores dhe ta dorëzojë punimin me korrigjimet e futura në formë të shtypur dhe elektronike. Megjithatë, parashtruesja e kërkesës ka kërkuar që punimi i korrigjuar të dorëzohet vetëm në formë elektronike, me arsyetimin se bëhet fjalë për një rast të rrezikuar materialisht dhe social, për të cilin Këshilli për studime të doktoratës, gjegjësisht drejtuesi i Këshillit me shkresën nr.10-265/14, të datës 03.11.2022 e ka njoftuar me shkrim për detyrimin e saj për dorëzimin e punimit në formë elektronike dhe të shtypur, por edhe përkundër këshillës së Këshillit, ajo e ka dorëzuar punimin vetëm në formë elektronike.

Gjithashtu, parashtruesja e këresës ka dorëzuar tezën e doktoratës të përfunduar në formë të shtypur në datën 07.11.2022 në Departamentin e çështjeve studentore, ekzemplarët janë dorëzuar për rivlerësim në Komisionin e vlerësimit të tezës së doktoratës me shkresë të datës 10.11.2022 me çka Komisioni ka pasur obligim deri më 10.12.2022 të dorëzojë raport për temën e doktoratës dhe në afatin e caktuar ka dorëzuar raport me të cilin teza e doktoratës është vlerësuar negativisht. I njëjti raport është dorëzuar për botim në Buletinin universitar dhe botuar në nr. 1275, të datës 01.01.2023. Raporti me notë negative për temën e doktoratës nga Komisioni përmes Këshillit për studime doktorate të programit të studimit në Pedagogji është miratuar nga Këshilli mësimoro-shkencor i Fakultetit Filozofik, në përputhje me dispozitat e Rregullores së Universitetit.

Lidhur me këtë çështje të diskriminimit në bazë të përkatësisë sociale, parashtruesja e kërkesës ka dorëzuar parashtresë në Komisionin Shtetëror për Parandalim dhe Mbrojtje nga Diskriminimi, pas së cilës është miratuar Mendimi nr. 08-70/4, të datës 10.03.2023, me të cilin nuk është përcaktuar diskriminim në bazë të përkatësisë sociale, në fushën e arsimit.

III

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në pajtim me nenin 110 alineja 3 e Kushtetutës, i mbron liritë dhe të drejtat e njeriut dhe qytetarit, të cilat i referohen lirisë së besimit, ndërgjegjes, mendimit dhe shprehjes publike të mendimit, asociimit politik dhe lirisë së qytetarëve dhe veprim dhe ndalim i diskriminimit të qytetarëve në bazë të gjinisë, racës, fesë, përkatësisë kombëtare, sociale dhe politike.

Sipas nenit 51 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, çdo qytetar i cili mendon se me një akt apo veprim të vetëm i është cenuar e drejta apo liria e përcaktuar me nenin 110 alineja 3 e Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, mund të kërkojë mbrojtje nga Gjykata Kushtetuese brenda 2 muajve nga dita e dorëzimit të një akti individual përfundimtar ose të plotfuqishëm, përkatësisht nga dita kur mësohet për marrjen e një veprimi me të cilin është kryer shkelje, por jo më vonë se 5 vjet nga dita e ndërmarrjes së tij.

Në kërkesë, sipas nenit 52 të Rregullores, duhet të theksohen arsyet për të cilat kërkohet mbrojtja, aktet apo veprimet me të cilat janë shkelur ato, faktet dhe provat në të cilat mbështetet kërkesa, si dhe të dhëna të tjera të nevojshme për vendimin e Gjykatës Kushtetuese.

Sipas nenit 28 alinetë 1 dhe 3 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese do ta hedhë poshtë iniciativën nëse nuk është kompetente për të vendosur për kërkesën dhe nëse ka pengesa të tjera procedurale për të vendosur për iniciativën.

Duke i marrë parasysh dispozitat e cekura kushtetuese dhe të rregullores, në procedurën paraprake kërkesa është shqyrtuar me dokumentacionin e bashkëngjitur për të vërtetuar nëse janë plotësuar të gjitha supozimet procedurale për vendimmarrje meritore për kërkesën nga ana e Gjykatës.

Nga përmbajtja e dispozitave të përmendura rezulton se një nga kushtet e parashikuara për kërkimin e mbrojtjes së lirive dhe të drejtave në procedurë para Gjykatës Kushtetuese është që veprat me të cilat konsiderohet se është kryer shkelja të kenë karakter të akteve individuale përfundimtare apo të plotfuqishme. Gjithashtu, parakusht për shqyrtimin meritor të kërkesës është vlerësimi paraprak nëse veprimet e specifikuara nga parashtruesi i kërkesës mund të konsiderohen veprime në kuptim të nenit 51 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese.

Në rastin konkret, Gjykata vlerësoi se akti për të cilin parashtruesja pretendon se i cenon të drejtat e saj nuk përfaqëson një akt individual përfundimtar ose të plotfuqishëm dhe nuk është i përshtatshëm për vlerësim kushtetueso-gjyqësor, për arsye se njoftimi specifik si shkresë nuk rregullon të drejta dhe detyrime të caktuara, por i njëjti paraqet vetëm informacion, përkatësisht njoftim për prononcim për një gjendje të caktuar nga drejtuesi i programit të studimit të ciklit të tretë të studimeve pedagogjike.

Përkatësisht, sipas Gjykatës, njoftimi si letër me shkrim rregullon të drejta dhe detyrime specifike dhe paraqet vetëm informacion, gjegjësisht njoftim me të cilin bëhet prononcimi në lidhje me kërkesën e parashtrueses me kërkesë të Universitetit “Shën Kirili dhe Metodi” – Fakulteti Filozofik – Shkup, dhe me qëllim të zbatimit të drejtë të normave të rregulluara me Rregulloren për kushtet, kriteret dhe rregullat për regjistrim dhe studim në ciklin e tretë të studimeve akademike në Universitetin “Shën Kirili dhe Metodi” – Shkup.

Aq më tepër që njoftimi në vetvete dhe për shkak të përmbajtjes së tij, si dhe për faktin se nuk përmban udhëzim ligjor, nuk ka karakter të një akti individual përfundimtar apo të plotfuqishëm dhe as prej tij nuk del përcaktimi i ndërmarrjes së një veprimi të caktuar, siç parashikohet në nenin 51 të Rregullores. Gjykata Kushtetuese nuk ka kompetencë t’i përcaktojë dhe shqyrtojë kushtet për pranimin e punimit të doktoratës, të cilat, sipas Gjykatës, janë çështje me kompetencë të Universitetit dhe organeve të tij profesionale.

Lidhur me pretendimet në kërkesë se shkelja është kryer edhe me veprimin e potencimit tendencioz të parashtrueses së kërkesës, nga drejtuesi i Këshillit të studimeve të doktoraturës që ajo vetvetiu të heqë dorë nga studimet e doktoratës duke e theksuar pozicionin e saj shoqëror, Gjykata vlerësoi se edhe në këtë pjesë nuk janë plotësuar kushtet procedurale për vendimmarrje meritore nga Gjykata.

Në rastin konkret, veprimi i ndërmarrë nga drejtuesi i Këshillit të studimeve të doktoratës me njoftimin dorëzuar parashtrueses së kërkesës, i cili e informon atë për kushtet bazë që ajo duhet t’i plotësojë për ta pranuar tezën e doktoratës së saj, nuk mund të pranohet si veprim i cekur duke pretenduar tërheqje të pavarur nga studimet e doktoratës, siç pretendohet në kërkesë. Kjo për faktin se nga shpjegimi i njoftimit rezulton se është një situatë ligjore që ka të bëjë me njoftimin dhe informimin e parashtrueses për veprimet që duhet të ndërmarrë për të përmbushur kushtet e përcaktuara me Rregulloren e Universitetit për pranimin e disertacionit të doktoratës së saj.
Konkretisht, në përputhje me qëndrimin e vendosur të Gjykatës Kushtetuese për natyrën dhe karakterin e një veprimi për të cilin është kompetent të bëjë vlerësimin kushtetueso-gjyqësor në kërkesën për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave sipas termit “veprim” që përdoret në dispozitën e cituar procedurale nga neni 51 i Kushtetutës, nënkupton veprimet e autoriteteve shtetërore ose bartësve të tjerë të autoritetit publik, të cilat kanë për qëllim realizimin e një lirie apo të drejte të caktuar të parashikuar nga neni 110 alineja 3 e Kushtetutës.

Për një veprim për të cilin pretendohet se është burim dëmtimi, për të qenë i pranueshëm dhe për t’iu nënshtruar vlerësimit kushtetueso-gjyqësor, është e nevojshme që të ekzistojë një marrëdhënie shkakësore midis veprimit dhe shkeljes, përkatësisht vetë veprimi duhet të jetë vendimtar për përmbushjen ose mospërmbushjen e një të drejte dhe në të njëjtën kohë vetë veprimi nuk shkon përtej të drejtave dhe lirive që i mbron Gjykata Kushtetuese në përputhje me nenin 110 paragrafi 3 i Kushtetutës.

Sa i përket pretendimeve në kërkesë me të cilat parashtruesja tregon se e drejta e saj për arsimim dhe liria e krijimtarisë shkencore e përcaktuar në nenin 44 dhe nenin 47 të Kushtetutës, si dhe vlera themelore, sundimi i së drejtës përcaktuar në nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës, sipas Gjykatës, paraqesin pretendime për të cilat Gjykata, në pajtim me nenin 110 paragrafi 3 i Kushtetutës dhe nenet 51 dhe 52 të Rregullores së Gjykatës, nuk është kompetente për të vepruar, përkatësisht për t’iu qasur një vlerësimi kushtetueso-gjyqësor të tyre.

Nisur nga sa më sipër, Gjykata vlerësoi se njoftimi i kontestuar nuk përbën akt individual në kuptim të nenit 51 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese dhe nuk mund të paraqesë akt që cenon ndonjë të drejtë apo liri, si dhe se veprimi të cilit i referohet parashtruesja nuk mund të paraqesë veprim në kuptim të nenit 51 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, me të cilin bëhet diskriminim në bazë të përkatësisë shoqërore dhe politike. Si rrjedhojë, Gjykata vlerësoi se në rastin konkret nuk janë përmbushur supozimet procedurale nga neni 51 i Rregullores së Gjykatës Kushtetuese për kryerjen e procedurës meritore dhe vendosjen e kërkesës për mbrojtjen e lirive dhe të drejtave, prandaj në kuptim të nenit 28 alinetë 1 dhe 3 të Rregullores, kërkesa është refuzuar.

Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska