У.бр.305/2020 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на членот 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 28 алинеја 3 и членот 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 10 ноември 2021 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 28 став 6 точка 1. потточки 1., 4. и 6. и точката 3. од Законот за заштита на населението од заразни болести („Службен весник на Република Македонија” број 66/2004, 139/2008, 99/2009, 149/2014, 150/2015, 37/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 257/2020).

2. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување на постапка за оценување на уставноста на членот 12 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразната болест COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-Cov-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020 и 269/2020).

3. Дарко Јаневски од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување на постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот, означен во точката 1 од Решението, како и на уставноста на одредбата од актот, означен во точката 2 од Решението.

Според наводите од иницијативата, оспорениот член 28 став 6 точка 1. со потточки 1., 4. и 6. и точката 3. од Законот за заштита на населението од заразни болести, предизвикувал правна несигурност и дискриминација кај граѓаните, а оставал можност и за арбитрарност во одлучувањето од страна на Владата на предлог на Министерството за здравство во поглед на тоа кои од мерките од ставот 6 на овој член ќе се применат, случаите во кои ќе се применат и за кој временски период.

Во однос на времената мерка носење лична заштита на лицето на отворен простор, се поставувало прашањето која би била логиката и оправданоста доколку во радиус од еден или повеќе километри, немало други лица или пак лицето се наоѓало само сред планина, или на друго слично место, а задолжително требало да носи заштитна маска. Не било јасно, како полициските службеници и инспекторите ќе го контролирале спроведувањето на мерката носење лична заштита на лицето на отворен простор во пракса, во случај кога лицата го практикувале спортот брзо одење, а службените лица ниту знаеле, ниту слушнале за олимпискиот спорт брзо одење. Доколку не постоела соодветна едукација на службените лица, брзото одење можело да се протолкува како граѓанинот да сакал да избега, а лицето спортувало, па се поставувало прашањето, како лицето пред службените лица ќе докажело дека всушност практикувало спорт брзо одење и дека не бега, посебно ако пред суд тоа се докажувало, а судијата воопшто не слушнал за олимпискиот спорт – брзо одење. Од овие причини, според подносителот оспорената законска одредба била нејасна и непрецизна и предизвикувала правна несигурност кај граѓаните.

Мерката носење лична заштита на лицето била дискриминаторска, а дискриминацијата се согледувала во привилегијата на граѓаните да не носат заштитна маска додека седат во угостителски објект со почитување на специфичните протоколи за заштита (дистанца, дезинфекција и слично), во однос на граѓаните кои морале да ја носат од моментот на излегување од својот дом, до враќањето во домот, без разлика дали држеле растојание во движењето. Со ова граѓаните кои не седеле во угостителски објект биле ставени во нееднаква положба во однос на граѓаните кои седеле во угостителски објект.

Дискриминацијата се согледувала и во исклучокот од носење лична заштита на лицето ако лицето е помладо од 6 годишна возраст (дете), бидејќи според член 11 став 1 од Законот за заштита на децата, како дете се сметало секое лице до наполнети 18 години живот, како и лица со пречки во телесниот и менталниот развој до наполнети 26 години живот. Не било јасно, врз основа на што се претпоставувало дека 7 годишно дете било позрело од 6 годишно дете, во поглед на тоа да не ја вади маската, односно во поглед на разбирањето на последиците од сопствените постапки. Дотолку повеќе што носењето на маска на лицето можело да предизвика здравствени проблеми поради дишењето преку маска, а во зависност од индивидуалниот организам на детето, и трајни последици.

Со иницијативата, подносителот не изнесува наводи за неуставноста од уредувањето на мерката забрана за групирање на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено) во одредени периоди од деноноќието, содржана во член 28 став 6 точка 3. од Законот, туку истата ја оспорува во контекст на оспорениот член 12 од предметната одлука („Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020 и 269/2020), со која се забранува групирање на повеќе од 4 лица, на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено).

Според подносителот, мерката забрана за групирање на јавен простор била апсурдна, нејасна и непрецизна, а како таква предизвикувала правна несигурност кај граѓаните и нивно нееднакво третирање, а причините за неуставноста на оваа мерка, подносителот ја објаснува преку поставени прашања што доколку на пешачкиот премин се нашле повеќе од 4 лица, и дали тоа ќе значело граѓаните да чекаат да помине една група од 4 лица на пешачки премин, па друга наредна итн. и кој ќе го одржувал редот и ќе одлучувал која група од 4 лица, прва ќе поминела, како и со примери наведувајќи дека апсурдно било забраната да не важи за лица затекнати во вршење работни задачи при давање прва помош во животно-загрозувачки состојби, а да важи за група од 4 лица или повеќе, кои иако не биле извршители на такви работни задачи, но од хумани и етички причини, сакале да разубедат лице кое на раскрсница или некое друго место, решило да си го одземе животот поради некоја лична трагедија. Со ова, групата од повеќе од 4 лица, ефективно ќе биле казнети заради нивното групирање со цел да спречат настанување на определени последици, а како што налагал нивниот морал и етика. Со ваквата оспорена одредба од Одлуката, Владата ефективно го укинала хуманизмот, како темелна вредност на уставниот поредок од член 8 став 1 алинеја 8 од Уставот.

Понатаму, не било јасно, врз основа на кои критериуми Владата утврдила забраната за групирање на повеќе од 4 лица на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено) да не важи при организирање и одржување на службени собири (состаноци, работилници, обуки, конференции, седници и сл.), кои се неопходни за да се обезбеди континуирано работење на институциите, а да важи за физичките лица, со што деловните субјекти, односно правните лица, биле ставени во попривилегирана позиција, во однос на останатите граѓани на Републиката, со што оспорениот член 12 од Одлуката, не бил во согласност со членот 9 од Уставот.

Од овие причини оспорениот член 28 став 6 точка 1. со потточки 1., 4. и 6. и точката 3. од Законот за заштита на населението од заразни болести и членот 12 од оспорената одлука, биле спротивни на член 8 став 1 алинеја 3, членот 9 и членот 51 од Уставот, со предлог Уставниот суд да поведе постапка за оценување на нивната уставност, истите да ги поништи, а до конечната одлука и да донесе решение за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија преземени врз основа на предметно оспорените одредби од Законот и Одлуката.

4. Судот на седницата утврди дека оспорениот член 28 став 6 точка 1. потточки 1., 4. и 6. и точката 3. од Законот за заштита на населението („Службен весник на Република Македонија” број 66/2004, 139/2008, 99/2009, 149/2014, 150/2015, 37/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 257/2020), уредува дека:

(6) Заради спречување на ширењето и сузбивање на заразната болест предизвикана од коронавирусот COVID-19 и заштита на населението, можат да се наредат следниве времени мерки:

1. носењето лична заштита на лицето (респираторна маска, хируршка маска за еднократна употреба, текстилна маска за повеќекратна употреба, свилена марама или шал, памучна марама или шал, бандана и слично) при излегување надвор од својот дом, односно при движење на јавни места и површини од отворен и затворен тип, на пазари, во јавен превоз и при влез во затворени простори на оператори кои поради нивната природа на дејност претставуваат место на собирање на повеќе лица (државни институции, маркети, продавници, банки, пошти, чекални, здравствени установи и слично), освен:

1. при спортување на отворен простор или на затворено со почитување на специфичните протоколи за заштита (дистанца, дезинфекција и слично);
…
4. при седење во угостителски објект со почитување на специфичните протоколи за заштита (дистанца, дезинфекција и слично);
…
6. ако лицето е помладо од 6 годишна возраст (дете) и
…
3. забрана за групирање на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено) во одредени периоди од деноноќието и
…

Судот исто така утврди дека, оспорениот член 12 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразни болести COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-Cov-2, случаите и временскиот период на нивна примена („Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020 и 269/2020), уредува дека:

(1) Собирањето во групи (во натамошниот текст: групирање) на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено) од страна на домашни и/или странски физички лица на целата територија на Република Северна Македонија е забрането во одредени периоди од деноноќието утврдени со оваа одлука.
(2) Забраната од став 1 на овој член важи за групирање на повеќе од 4 лица на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено) на целата територија на Република Северна Македонија, секој ден во текот на седмицата.
(3) Забраната од став 2 на овој член, не се однесува:
1. за родители со деца од исто семејство;
2. при организирање настава на отворено како дел од формалното образование во образовните институции и установи за згрижување на деца;
3. при чекање на постојка за превоз на патници;
4. при професионални спортски тренинзи и натпревари;
5. при организирање и одржување на службени собири (состаноци, работилници, обуки, конференции, седници и сл.), кои се неопходни за да се обезбеди континуирано работење на институциите, деловните субјекти и други организации;
6. при вршење работни задачи од вработени лица во есенцијални служби како полиција, војска, противпожарна служба, обезбедување, здравство и слично;
7. на лица затекнати во вршење работни задачи при давање прва помош во животно-загрозувачки состојби;
8. при пристапување во економски оператори во нивните капацитети, простории/објекти заради добивање услуга, чекање во ред пред оператор и слично, со одржување на дозволеното минимално растојание од најмалку 1,5 до 2 метри при добивање на услугата и
9. вршење на други активности кои се утврдени во и се одвиваат со задолжително почитување на времените мерки, наредените мерки и наменските протоколи, планови и алгоритми за постапување согласно оваа одлука.
4) Забраната од став 2 на овој член задолжително треба да ја почитува секое домашно или странско физичко лице кое живее, престојува или транзитира низ територијата на Република Северна Македонија.

5. Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Според членот 9 од Уставот, граѓаните на Република Северна Македонија се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба. Граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Според член 39 став 2 од Уставот, граѓанинот има право и должност да го чува и унапредува сопственото здравје и здравјето на другите.

Според членот 51 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Со Законот за заштита на населението од заразни болести („Службен весник на Република Македонија” број 66/2004, 139/2008, 99/2009, 149/2014, 150/2015, 37/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 257/2020) се утврдуваат мерките за спречување на појавата, рано откривање, спречување на ширењето и сузбивање на заразните болести и на инфекциите, правата и обврските на здравствените установи, правните и физичките лица, како и надзорот над спроведувањето на мерките, со цел на заштита на населението од заразни болести.
Со членот 4 од Законот, е уредено дека секој има право на заштита од заразни болести и обврска да се заштити себеси и другите од заразување, а според членот 5 од Законот, заштитата од заразни болести се остварува преку планирање, организирање, постојано следење на епидемиолошката состојба и спроведување на мерките пропишани со овој закон, како и на надзор и контрола над спроведените мерки.

Интенцијата на законодавецот да предвидува мерки, не е во спротивност со Уставот, напротив оваа мерка е во согласност со член 39 став 2 од Уставот, со која одредба јасно е утврдено право, но и должност на граѓанинот да го чува и унапредува сопственото здравје, но и здравјето на другите.

Според членот 11 од Законот, заштитата на населението од заразни болести опфаќа општи и посебни мерки за спречување на појавата, раното откривање, спречувањето на ширење и сузбивањето на заразните болести и на инфекциите.

Законот заклучно со неговите измени и дополнувања во „Службен весник на Република Македонија” број 37/2016, содржи општи и посебни мерки за заштита на населението од заразни болести, меѓутоа законодавецот има право да го дополнува Законот и со други мерки од постојно уредените, доколку постои потреба од нормирање и на други видови на мерки, а како што таква потреба се наметна со појавата на заразната болест предизвикана од новиот корона-вирус COVID-19.

Мерката носење лична заштита на лицето, поради прогласената вонредна состојба, најпрво беше предвидена со Уредба со законска сила за носење лична заштита на лицето, донесена од Владата на Република Северна Македонија, а потоа и со Законот за изменување и дополнување на Законот за заштита на населението од заразни болести („Службен весник на Република Северна Македонија” број 257/2020), со кој законодавецот изврши менување на насловот пред членот 28 од Законот, како и го дополнува постојниот член 28 од Законот со нови ставови 3, 4, 5, 6, 7 и 8.

Со иницијативата се оспорува целината на член 28 став 6 од Законот, меѓутоа од наводите содржани во иницијативата произлегува дека се оспоруваат содржините од став 6 точка 1. потточки 1., 4. и 6. и точката 3. на членот 28 од Законот, поради што овие законски решенија се предмет на уставно-судска оцена.

Имено, со оспорениот член 28 став 6 точка 1. потточки 1., 4. и 6. и точката 3. од Законот за заштита на населението, законодавецот уредил дека,

Во однос на тоа, кои и какви видови мерки ќе бидат утврдени со закон со цел спречување на појава, ширење и сузбивање на заразните болести и на инфекциите и зачувување на јавното здравје, е прашање од доменот на надлежностите на законодавецот, како негово уставно право да донесува закон (член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот), при што, во рамките на остварувањето на ова право, обврска на законодавецот е воспоставувањето на мерките, да го уреди на начин според кој субјектите на кои тие ќе се однесуваат, нема да ги доведе во нееднаква положба. Воедно, обврска е на законодавецот, да конципира прецизни, недвосмислени и јасни норми бидејќи само таквите норми ја гарантираат правната сигурност на граѓаните како составен дел на принципот на владеење на правото.

Според наводите од иницијативата, оспорените законски содржини, не биле јасни и прецизни, создавале правна несигурност кај граѓаните, нееднакво постапување и дискриминација, а непрецизноста и нејасноста во уредувањето на оспорените мерки, подносителот ја објаснува од аспект на нивната целисходност во примената, со наводи за нивна нелогичност и апсурдност во практикувањето на конкретни ситуации, за што подносителот посочува примери.

Во надлежност на Уставниот суд во смисла на член 110 алинеја 1 од Уставот, не е да ја оценува целисходноста и оправданоста на законските решенија, туку дали содржината којашто тие ја имаат, е во согласност со одредбите на Уставот, во чиј опсег на уставно-судска оцена влегува и јасноста и недвосмисленоста на уредувањето на нормата, како гаранција за правната сигурност на граѓаните како составен дел на принципот на владеењето на правото.

Според тоа во однос на конкретно уредените содржини во законските одредби, од уставно правно значење е:

-дали содржините на оспорените законски решенија, предизвикуваат правна несигурност кај граѓаните поради недоволно прецизна и јасна содржина?

– дали од истите се согледува содржина која имплицира дискриминација со нееднаков, односно различен третман на граѓаните по некои од заштитените основи (полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба)?

Од анализата на содржината на оспорените законски одредби призлегува дека законодавецот јасно и недвосмислено пропишал што се подразбира под лична заштита на лицето, јасно и недвосмислено произлегува во кои точно случаи граѓаните ќе мора да носат лична заштита на лицето, а во кои не, така што оспорените законски содржини, не може да предизвикаат забуна и правна несигурност за граѓаните во поглед на видот на заштитната маска којашто треба да се употребува на лицето во состојба на заразна болест, ниту пак правна несигурност во поглед на прашањето, на кои места истата ќе треба да биде употребувана.

Имајќи предвид дека формулациите на оспорените законски содржини, даваат јасна претстава во однос на тоа какво однесување се очекува од граѓаните доколку ваква мерка биде наредена во ситуација на заразна болест, Судот оцени дека од аспект на содржината којашто ја имаат оспорените законски одредби, не може да се постави прашањето за нивната согласност со принципот на владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот и правната сигурност на граѓаните како негов составен дел.

Воедно и во однос на содржината од точката 3. уредена во оспорениот член 28 став 6 од Законот, а тоа е мерката 3. забрана за групирање на јавен простор, во одредени периоди од деноноќието, исто така јасно и недвосмислено произлегува за каква мерка станува збор и што се подразбира под јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено).

При ова, треба да се има во вид дека станува збор за проектирани мерки во Законот во случај од настанување на состојба од заразна болест, а во однос на прашањето, дали при таква ситуација ќе се постави прашањето за нивно активирање, е проценка на надлежните институции од сферата на здравството, коишто се овластени да предлагаат соодветни мерки во зависност од интензитетот и степенот на заразата помеѓу населението, за што конечна одлука донесува Владата (член 28 став 8 од Законот), со која се операционализираат и поблиску се доуредуваат веќе уредените мерки со Законот.

Во однос на наводите дека предвидените исклучоци од обврската за носење на лична заштита на лицето, создавале нееднаков третман и дискриминација за граѓаните, што се согледувало во привилегијата на граѓаните да не носат заштитна маска додека седат во угостителски објект со почитување на специфичните протоколи за заштита (дистанца, дезинфекција и слично), а во однос на граѓаните кои морале да ја носат од моментот на излегување од својот дом, до враќањето во домот, без разлика дали држеле растојание во движењето, Судот напоменува дека начинот на кој се прави споредбата помеѓу граѓаните од аспект на принципот на еднакво постапување, е несоодветен поради следното:

Принципот на еднакво постапување подразбира еднакво постапување и третман со сите субјекти кои се наоѓаат во иста ситуација. Во поглед на конкретното прашање, принципот на еднакво постапување може да се разгледува само помеѓу лицата – посетители во угостителски објект, а не споредбено со лица кои не се посетители во угостителски објект.

Во конкретниот случај, законски предвидените мерки подеднакво и соодветно се однесуваат за граѓаните кога ќе излезат од својот дом, поточно за секој граѓанин кој ќе се најде во угостителски објект, ќе се однесуваат предвидените исклучоци, и обратно, за секој граѓанин по напуштање на угостителскиот објект, нема да важат наведените исклучоци.

При ситуација кога угостителските објекти работат со почитување на пропишаните протоколи за заштита (растојание меѓу маси, број на лица кои можат да седат на една маса и др.), избор и право е на секој граѓанин дали ќе седи и ќе користи угостителски услуги во угостителски објект со примена на протоколите за заштита (дистанца, дезинфекција и слично).

Според тоа, исклучокот од обврската за носење на заштитна маска во угостителски објект, не имплицира дискриминација којашто значи разликување на граѓаните по некоја од заштитените основи од членот 9 од Уставот (полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба) во остварувањето на слободите и правата, бидејќи во конкретниот случај, истото лице кое е во движење и не седи во угостителски објект (и носи лична заштита на лицето), може да влезе во угостителски објект и да седне за да користи угостителски услуги (и да ја извади личната заштита на лицето).

Оттука, не може да се зборува за привилегирани граѓани кои немаат обврска да носат заштитна маска и непривилегирани граѓани кои ја имаат таа обврска, бидејќи мерките за заштита, соодветно се однесуваат за сите субјекти подеднакво во дадена ситуација.

Како што погоре е наведено, со член 28 став 8 од Законот, законодавецот ја овластил Владата, а на предлог на Министерството за здравство да одлучува кои од мерките од ставот 6 на овој член, ќе се применат, случаите во кои ќе се применат и за кој временски период, што значи дека предвидените законски мерки, понатаму се предмет на операционализација со акт на Владата, при што, која и каква мерка ќе биде наредена со одлука на Владата, од влијание е моменталната состојба со заразата помеѓу населението, односно стручната проценка од надлежните институции за степенот и интензитетот на заразата помеѓу населението, следствено и стручната проценка за траењето на мерките коишто Владата, а на предлог од Министерството за здравство, може да ги нареди со одлука.

При ова, иако секоја земја самостојно и суверено одлучува на кој начин ќе се справува со кризата од пандемијата и кои и какви мерки и за кој временски период, ќе воспостави на својата територија во функција на заштита на населението од заразната болест и сузбивање на истата, факт е дека од влијание се и препораките (иако не се обврзувачки) упатени од СЗО, како релевантна светска здравствена организација, поготово кога се работи за пандемија, која на глобално ниво ја следи состојбата предизвикана од COVID-19, меѓу светската популација. Во тој поглед, законодавецот при конципирањето на оспорените законски одредби се раководел од препораките на Светската здравствена организација (СЗО) и УНИЦЕФ, дека врз основа на психосоцијалните потреби и развојни показатели на детето, препорака е децата од возрасна категорија до 5 години, да не носат маска.

Така, законодавецот со потточка 6. содржана во оспорениот член 28 став 6 точка 1. од Законот, уредил исклучок од обврската за носење на заштитна маска на лицето помладо од 6-годишна возраст. Исклучокот од носење на заштитна маска на лицето, според Судот, не може да се сфати како привилегија за лицата кои не мора да ја носат, односно за неповолна положба за останатите кои се обврзани да ја носат, поготово за време на сериозна заразна болест каква што е актуелната. При ова, неспорен е фактот дека носењето на заштитна маска на лицето го отежнува нормалното дишење кај сите лица без исклучок, меѓутоа неспорен е и фактот за сериозноста по здравјето од појавата на новиот вирус COVID-19, оценет како опасен вирус и со тенденција на брзо ширење меѓу светската популација.

Оттука, фактот што на една возрасна категорија деца, се однесува препораката за носење на лична заштита на лицето, а за друга возрасна категорија деца, стои исклучок, според Судот, тоа не може да го покрене прашањето за неоправдано разликување (дискриминација) по основ на возраста во поглед на употребата на ваквата превентивна мерка, дотолку повеќе што на ваквите препораки упатува релевантна светска организација која на глобално ниво ги следи состојбите во сферата на здравството и придржувањето на истите од страна на земјите зафатени со заразната болест, следствено и законодавецот оценил за потребно носењето лична заштита на лицето како превентивна мерка да се однесува и за децата од 6 години нагоре, со исклучок на возрасната категорија деца под оваа возраст. При ова, прашањето за оправданоста и целисходноста на ваквото законско решение од аспект на последиците по здравјето, истото е во надлежност на стручни повикани надлежни институции за таа цел.

Врз основа на законското овластување од член 28 став 8 од Законот, Владата има право да ги воспоставува и да ги укинува законски предвидените мерки, но и повторно истите да ги воспостави по нивното укинување, се додека од страна на надлежните институции не се констатираат показатели за исчезнување на заразата од COVID-19 на територијата на Републиката, или нејзино намалување до степен оценет како незагрозувачки.

Според тоа, а во врска со заразната болест предизвикана од корона-вирусот COVID-19, којашто како состојба, се уште е актуелна, Владата на Република Северна Македонија, уште во 2020 година, донесе Одлука за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразни болести COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-Cov-2, случаите и временскиот период на нивна примена, објавена на 4 ноември 2020 година во „Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020, со која Владата, помеѓу другото, ги воведе мерките носење лична заштита на лицето и забрана за групирање на јавен простор, предвидени во оспорениот член 28 став 6 од Законот.

Одлуката којашто за прв пат е донесена и објавена во „Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020, сметано од 4 ноември 2020 година, па наваму, последователно претрпува измени и дополнувања, досега вкупно четириесет, објавени во службените весници со број: 269/2020, 275/2020, 287/2020, 292/2020, 298/2020, 300/2020 (исправка), 304/2020, 306/2020, 317/2020, 13/2021, 45/2021, 53/2021, 55/2021, 58/2021, 64/2021, 65/2021, 75/2021, 87/2021, 94/2021, 100/2021, 106/2021,109/2021, 113/2021, 116/2021, 119/2021, 126/2021, 133/2021, 139/2021, 141/2021, 146/2021, 153/2021, 162/2021, 176/2021, 187/2021, 193/2021, 199/2021, 204/2021, 220/2021, 234/2021 и 242/2021).

Така, се забележува дека законската мерка од член 28 став 6 точка 1. потточка 1. носењето лична заштита на лицето, со Одлука на Владата беше наредена за граѓаните со член 5 став 1 точка 1. и членот 6 (носење лична заштита на лицето) од Одлуката, објавена во „Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020.

Меѓутоа, со Одлука на Владата „Службен весник на Република Северна Македонија” број 119/2021 од 1 јуни 2020 година, оваа мерка се применува рестриктивно, поточно мерката носење на лична заштита на лицето при излегување надвор од својот дом, е обврзувачка само во одредени ситуации.

Што се однесува до предвидената мерка со член 28 став 6 точка 3. од Законот, забрана за групирање на јавен простор (паркови, јавни површини или која било површина на отворено) во одредени периоди од деноноќието, којашто Владата ја нареди со Одлука објавена во „Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020, исто така, претрпува измени со Одлука на Владата, објавена во „Службен весник на Република Северна Македонија” број 269/2020 од 10 ноември 2020 година, при што и оваа мерка се применува рестриктивно, поточно владината мерка за забрана на групирање на повеќе од четири лица на јавен простор, има одредени исклучоци, односно е обврзувачка само во одредени ситуации.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Согласно член 28 алинеја 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

Предмет на оспорување со иницијативата е и содржината на членот 12 од Одлуката за превентивни препораки, времени мерки, наредени мерки, наменски протоколи, планови и алгоритми за постапување за заштита на здравјето на населението од заразни болести COVID-19 предизвикана од вирусот SARS-Cov-2, случаите и временскиот период на нивна примена, којашто содржина членот ја добива со одлуките, објавени во „Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020 од 4 ноември 2020 година и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 269/2020 од 10 ноември 2020 година.

Во конкретниот случај, Судот констатира дека по поднесувањето на иницијативата (16.11.2020 година), содржината на оспорениот член 12 од Одлуката, повторно претрпува измени и тоа:

– Со членот 1 од измените и дополнувањата на Одлуката („Службен весник на Република Северна Македонија” број 75/2021), во член 12, став 3, точката 5. се брише. Точките 6., 7., 8. и 9. стануваат точки 5., 6., 7. и 8..

– Со членот 2 од измените и дополнувањата на Одлуката („Службен весник на Република Северна Македонија” број 94/2021), во член 12 став 3 по точката 4. се додава нова точка 5. која гласи: „5. при организирање и одржување на службени собири (состаноци, работилници, обуки, конференции, седници и сл.), кои се неопходни за да се обезбеди континуирано работење на институциите, деловните субјекти и други организации;“ Точките 5., 6., 7. и 8. стануваат точки 6., 7., 8. и 9..

– Со членот 4 од измените и дополнувањата на Одлуката („Службен весник на Република Северна Македонија” број 119/2021 од 1 јуни 2021 година), насловот пред член 12 и членот 12 се бришат.

Сметано од 1 јуни 2021 година, содржината на оспорениот член 12 од Одлуката („Службен весник на Република Северна Македонија” број 263/2020 и 269/2020), не е во правниот поредок, што е процесна пречка за постапување по иницијативата во овој дел.

6. Имајќи го предвид погоре наведеното, Судот оцени дека во конкретниот случај не може да се постави прашањето за согласноста на оспорените содржини од член 28 став 6 точка 1. потточки 1., 4. и 6. и точката 3. од Законот за заштита на населението од заразни болести со одредбите од Уставот на кои се повикува подносителот на иницијативата. Воедно, имајќи предвид дека оспорениот член 12 од предметната одлука, е избришан и не е повеќе во правниот поредок, Судот оцени дека се исполнети условите од член 28 алинеја 3 од Деловникот на Судот, за отфрлање на иницијативата во овој дел.

7. Поради изнесеното, Судот, одлучи како во точките 1 и 2 од ова решение.

8. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, Јован Јосифовски, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и Вангелина Маркудова.

У.бр.305/2020
10 ноември 2021 година
Скопје

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија
Добрила Кацарска