У.бр.16/2020

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на членот 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 70 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр. 202/2019), на седницата одржана на 28 април 2021 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на членот 10, членот 16, членот 25, членот 45, членот 48, членот 53, членот 62, членот 65, член 79 став 2 алинеја 4 и став 3 од Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 15/2015, 8/2015, 193/2015, 226/2015, 31/2016) и

– Член 11 став 2, член 24 став 2 точка 12, членот 26, членот 27, член 56 став 4 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19).

2. Државниот правобранител на Република Северна Македонија до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за оценување на уставноста на оспорениот акт од точката 1 од ова решение.

Во иницијативата е наведено дека се оспорува членот 1 со барање да се бришат зборовите „со намена трајно да останат“ бидејќи не создавале правна сигурност односно не било подробно уредено значењето на овие зборови во практичната примена и се создавала правна несигурност во однос на тоа кој објект бил со трајна намена односно било оставено на субјективната волја на државните органи да одлучуваат и на тој начин се повредувал член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

Понатаму во иницијативата се наведува дека се оспорува член 16 став 1 во делот „За размената Владата на Република Македонија донесува одлука по претходно добиено позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија (став 2). Државното правобранителство претставувало самостоен орган кој преземал правни дејствија за заштита на имотните права на Републиката. Самото позитивно мислење не било пропис и не било извор на право и затоа било спротивно на членот 51 од Уставот и членот 21 од Законот за облигационите односи. Државното правобранителство на Република Македонија како самостоен орган кој преземал правни дејствија во заштита на имотните права на Република Македонија, не било одобрение ниту дозвола, дали било позитивно или како претходно мислење не можело да го амнестира граѓанинот од непримена на Уставот и законот и затоа биле во спротивност со членот 9 од Уставот и членот 12 и членот 13 од Законот за државното правобранителство, каде било нормирано дека секое лице и државните органи биле должни да соработуваат со Државното правобранителство.

Според наводите во иницијативата се поставува прашањето зошто законодавецот ги употребувал изразите „должни“ и „соработуваат“ коешто според подносителот на иницијативата значело совесно, чесно, со добра мисла да било применето словото на Уставот и на законот и поради тоа претставувало повреда на Уставот, односно било спротивно на должноста и соработката и давањето на мислење или позитивно мислење од страна на Државното правобранителство на Република Македонија и не значело исклучување на противправноста на физички и правни лица и државни органи. Во продолжение на иницијативата се цитираат членови од Законот за Владата на Република Северна Македонија ( член 8 став 1 точка 6, членот 2, член 4 ставови 1 и 2) со давање на соодветно толкување чиј државен орган е правобранителството односно чија политика спроведува. Па оттука, нормираното претходно добиено мислење согласно членот 16 од Законот за градежното земјиште било во спротивност на членот 2 и членот 4 од Законот за Владата на Република Северна Македонија. Исто така, било во спротивност со членот 8, членот 51, членот 114, членот 115 од Уставот и Амандманот XVI и XVII. Со наведената одредба се ограничувала самостојноста на локалната самоуправа и надлежностите на општината и одлучувањето на граѓаните непосредно и преку претставници за прашања од локално значење утврдени со Устав и со закон.

Со наводите во иницијативата се оспорува член 25 став 2 односно правото на долгорочен закуп на градежно земјиште и можноста тоа да биде оптоварено со службеност, заложно право и реален товар. Ова од причина што се овозможувало на долгорочниот закупец, правото на закуп да го оптовари со заложно право и реален товар, со коешто се овозможувало да се изигра целта и намената на воспоставување на долгорочен закуп, преку склучување на договор за долгорочен закуп и негово ставање под залога и реален товар за да се стекне со сопственост на државно градежно земјиште на кое било воспоставено долгорочен закуп. Оваа оспорена одредба била во спротивност со член 8 став 1 алинеја 3, членот 9 и членот 51 од Уставот.

Во однос на оспорената одредба на членот 45 од Законот, во делот „и во сопственост на општините, општините во градот Скопје и градот Скопје може да се заснова судска, законска и договорна хипотека, согласно со Законот за сопственост и другите стварни права и Законот за договорен залог“ во иницијативата е наведено дека била во спротивност со членот 3 од Законот за градежното земјиште каде било нормирано дека градежното земјиште било добро од општ интерес за Републиката и тоа укажувало посебна заштита на начин и под условите утврдени со овој и друг закон. Истото градежно земјиште не смеело да биде предмет на судска, законска и договорна хипотека согласно со Законот за сопственост и други стварни права и Законот за договорен залог и затоа било во спротивност со член 8 став 1 алинеја 3, членот 9, членот 51, членот 114, членот 115 од Уставот, Амандман XVI и XVII.

Според наводите во иницијативата се оспорува одредбата на член 48 став 2 во делот „позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија“ и се бара истиот да се брише.

Во иницијативата се оспоруваат одредбите на член 62 ставови 7, 8 и 9 во целост кои се однесуваат на тоа дека по завршување на постапката за јавно наддавање, Комисијата е должна во рок од три работни дена да достави барање за мислење до Државното правобранителство по однос на нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија и истото е должно да достави мислење по однос на нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија во рок од 30 дена од добивање на барањето. Овие одредби биле спротивни на членот 51 од Уставот од причина што законодавецот нормирал до Државното правобранителство да се достави нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија и да се даде позитивно мислење кое како такво не претставувало правна норма и не било извор на право. Причините се објаснуваат со тоа дека нацрт-тескстот на договорот биле без потпис, печат и деловоден број, создавале правна несигурност, односно државното правобранителство било самостоен државен орган кој не бил основан согласно членот 13 од Законот за организација и работа на органите на државната управа и не ја спроведувал политиката на извршување на законите на Владата на Република Северна Македонија.

Во иницијативата покрај основниот текст на Законот за градежното земјиште се оспоруваат одредби од член 11 став 2, член 24 став 2, член 26, член 27, член 56 став 4 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19).

Во однос на оспорувањето на одредби од член 11 став 2 од овој закон, според наводите во иницијативата законодавецот предвидел „доколку објавата за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, законот содржел посебни дополнителни услови во однос на тоа дека „ општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје се должни пред објавувањето да обезбедат позитивно мислење за нивна примена од Државното правобранителство на Република Северна Македонија, кој во рок од 30 дена од денот на приемот на барањето ќе се произнесе по истото“. Понатаму е наведено дека „Државното правобранителство не било орган којшто создавал права и обврски согласно Законот за организација и работа на органите на државната управа и не ја спроведувал политиката на извршување на законите на Владата на Република Северна Македонија. Правниците немале знаење од надлежноста на вештите лица како било нормирано во членот 235 од Законот за парнична постапка („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 79/2005). Исто така, во иницијативата е наведено дека и во конкретниот случај државниот правобранител како правник немал стручно знаење за потребата и видот на дополнителните услови кои требало да ги содржи објавата и затоа било неразумно од субјект кој не располагал со стручно знаење да се бара мислење за посебните услови кои требало да се предвидат во објавата.

Во однос на оспорените одредби од член 24 точка 12 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште , во иницијативата е наведено дека биле во спротивност со член 114 и член 115, Амандман XVI и XVII од Уставот, Законот за локална самоуправа, Законот за облигационите односи и Законот за Државното правобранителство, од причина што општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, при склучување на договорите за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија имале постулациона способност, биле договорни страни и како такви изразувале волја за склучување, раскинување на договорите, поднесувале тужби или поведувале постапки пред редовен суд или друг надлежен орган и немале законска основа за отпочнување на судска постапка.

Во однос на наводите во иницијативата за оспорување на одредбите од член 26 став 5 и член 56 став 4 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште, во иницијативата е наведено дека со оспорените одредби законодавецот предвидел едностраното и судското раскинување на договорите за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, да се спроведува преку Државното правобранителство на кое му се пренесувале надлежности и работи кои биле во надлежност на локалната самоуправа, во управувањето и располагањето со градежното земјиште во државна сопственост доаѓало до мешање на централната власт и власта на локалната самоуправа.

На крајот на иницијативата подносителот предлага да се донесе одлука за поништување на оспорените одредби од Законот за градежното земјиште бидејќи истите немале законска и уставна основа и да се донесе решение согласно точката 3 од иницијативата за да се запре извршувањето на поединечните акти и дејствија, донесени односно преземени врз основа на оспорените законски одредби се со цел да не настане материјална штета и други тешки отстранливи последици кои би можело да настанат со нивното извршување.

3. Судот на седница утврди дека во иницијативата се оспоруваат повеќе одредби од Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“, број 15/15, 98/15, 193/15, 226/15, 31/16, 142/16 и 190/16 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), и го утврди текстот на членот 10 од Законот, согласно кој, објектите изградени на површината на градежното земјиште, над или под површината, со намена трајно да останат, се дел од тоа градежно земјиште се додека од него не се одделат, освен ако правно ги одделува од тоа земјиште стварно право или друго право, кое носителот на тоа право го овластува на туѓо земјиште да има објект во своја сопственост или ако врз основа на концесија или јавно приватно партнерство носителот на тоа право го овластува на него да има објект во своја сопственост (став 1). Времен објект не е дел на градежното земјиште и врз основа на времен објект не се стекнува право на сопственост и други стварни права врз градежното земјиште (став 2).

Според членот 16 од овој закон, градежното земјиште во сопственост на Република Македонија, може да се разменува со градежно земјиште во сопственост на физички и правни лица на кое е предвидено изградба на објекти од јавен интерес утврдени со закон (став 1). За размената Владата на Република Македонија донесува одлука по претходно добиено позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија (став 2). Размената се врши врз основа на договор за размена кој го потпишува министерот кој раководи со органот на државната управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште во сопственост на Република Македонија (став 3). Градежното земјиште во сопственост на Република Македонија, може да се разменува со градежно земјиште во сопственост на физички и правни лица на кое е предвидено изградба на објекти од јавен интерес од локално значење утврден со закон. Размената се врши врз основа на договор за размена, кој во име на Република Македонија го склучува градоначалникот (став 4). Потребата за размена на земјиштето за изградба на објекти од јавен интерес од локално значење од ставот 2 на овој член ја утврдува советот (став 5). За размената од ставот 2 на овој член, градоначалникот е должен пред склучување на договор за размена да прибави согласност од Владата на Република Македонија. Со барањето за согласност се доставува одлука на советот за потреба за размена, предлог на спогодба за размена со физичко или правното лице, позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија, извод од урбанистички план или урбанистичка планска документација, имотен лист и уверение за движење за земјиштето што е предмет на размена. (став 6) Размената од ставовите 1 и 2 на овој член се врши врз основа на пазарна цена на градежното земјиште, во зависност од зоната, местоположбата и степенот на уреденоста на градежното земјиште кое се разменува, согласно со методологија за процена на недвижен имот (став 7). Договорот за размена од ставовите 1 и 2 на овој член, потврден од нотар, се доставува до Агенцијата за катастар на недвижности (став 8).

Согласно член 25 став 1 од истиот закон, правото на долготраен закуп на градежно земјиште може да се пренесе и да се наследи, врз основа на закон или со договор, доколку со закон или со договор поинаку не е определено. Правото на долготраен закуп на градежно земјиште може да се оптовари со службеност, заложно право и реални товари (став 2). Објектот кој е изграден врз основа на правото на долготраен закуп на градежно земјиште, се пренесува, наследува и оптоварува заедно со правото на долготраен закуп (став 3).

Според членот 45 од овој закон, на градежното земјиште во сопственост на физички и правни лица и во сопственост на општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје може да се заснова судска, законска и договорна хипотека, согласно со Законот за сопственост и другите стварни права и Законот за договорен залог.

Согласно членот 48 од Законот, кога во рамки на една градежна парцела Република Македонија е сопственик или сосопственик на најмалку 70% од вкупната површина на градежната парцела, пред започнување на постапка за јавно наддавање, органот што ја води постапката за јавно наддавање, со подавка преку нотар ќе го понуди делот на градежното земјиште сопственост на Република Македонија на другите сопственици или сосопственици на катастарски парцели од кои е формирана градежната парцела предмет на отуѓување, по претходно добиена согласност од Владата на Република Македонија, по цена на градежното земјиште определена од овластен проценувач согласно со Методологијата за процена на вредноста на недвижен имот. (2) Доколку другите сопственици или сосопственици се заинтересирани за земјиштето од ставот 1 на овој член, отуѓувањето на градежното земјиште се врши врз основа на договор на кој е дадено позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија. (3)Доколку другите сопственици или сосопственици не се заинтересирани за земјиштето од ставот 1 на овој член, градежното земјиште сопственост на Република Македонија може да биде предмет на отуѓување со јавно наддавање согласно со овој закон. (4) По исклучок од ставот 1 на овој член, градежното земјиште сопственост на Република Македонија може да биде предмет на отуѓување по пат на јавно наддавање, доколку другите сопственици или сосопственици претходно со изјава дадена преку нотар се откажат од правото на првенствено купување на градежното земјиште сопственост на Република Македонија. (5) Објавата за отуѓување на градежно земјиште во случаите од ставовите 3 и 4 на овој член содржи обврска идниот купувач, односно закупец договорно сам да ги уреди имотно правните односи со останатите сопственици, односно сосопственици на градежното земјиште во рамки на градежната парцела која е предмет на отуѓување.

Согласно член 62 став 1 од Законот, за најповолен понудувач по метар квадратен се смета учесникот на јавното наддавање кој понудил последна цена по метар квадратен, која претставува највисока цена за отуѓување на градежното земјиште, односно највисока цена за едногодишна закупнина на градежното земјиште доколку истото се дава под закуп. (2) Комисијата по завршувањето на јавното наддавање изготвува записник за спроведеното јавно наддавање и електронски го доставува до сите учесници на јавното наддавање. (3) За текот на јавното наддавање учесниците имаат право на приговор во рок од три дена од денот на одржувањето на јавното наддавање. Приговорот се поднесува во писмена форма до комисијата која одлучува по приговорот со решение. Комисијата е должна да одлучи по приговорот во рок од пет работни дена. (4) Против решението донесено од страна на комисијата, со кое се одлучува по поднесен приговор од ставот 1 на овој член, странката има право да поднесе жалба во рок од 15 дена од денот на приемот на решението до Државната комисија за одлучување во управна постапка и постапка од работен однос во втор степен. (5) Постапката за јавно наддавање завршува по истек на рокот од ставот 3 на овој член, доколку не е поднесен приговор. (6) Постапката за јавно наддавање завршува по донесено решение од ставот 3 на овој член, доколку против решението не е поднесена жалба, а доколку е поднесена жалба, постапката за јавно наддавање се смета за завршена по правосилноста на решението од ставот 3 на овој член. По завршување на постапката за јавно наддавање, Комисијата е должна во рок од три работни дена да достави барање за мислење до Државното правобранителство на Република Македонија по однос на нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија. (8) Државното правобранителство на Република Македонија е должно да достави мислење по однос на нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија во рок од 30 дена од добивање на барањето за мислење. Доколку во рок од 30 дена Државното правобранителство на Република Македонија не достави мислење, ќе се смета за позитивно. (9) По прибавување на позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија, Комисијата во рок од три работни дена до најповолниот понудувач доставува известување за избор на најповолен понудувач. (10) Најповолниот понудувач во рок од 15 дена од добивање на известувањето за избор на најповолен понудувач е должен да ги уплати средствата од ставот 1 на овој член и до Комисијата да достави доказ за извршената уплата. (11) Доколку најповолниот понудувач во рокот од ставот 10 на овој член не ги уплати средствата од ставот 1 на овој член, банкарската гаранција за сериозност на понудата се активира и нема да се пристапи кон склучување на договор. (12) Доколку најповолниот понудувач ги уплати средствата од ставот 1 на овој член, а врз основа на доставената документација не може да се склучи договор, средствата од ставот 1 на овој член не му се враќаат, банкарската гаранција за сериозност на понудата се активира и нема да се пристапи кон склучување на договор. (13) Формата и содржината на записникот за спроведено јавно наддавање и известувањето за избор на најповолен понудувач ги пропишува министерот.

Отуѓувањето и давањето под долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија со непосредна спогодба е регулирано во член 65 став 1 од Законот за градежното земјиште, во кој е уредено дека градежното земјиште сопственост на Република Македонија се отуѓува и дава под долготраен закуп со непосредна спогодба на начин и под услови утврдени со овој закон. (2) Отуѓувањето и давањето под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија со непосредна спогодба се врши по поднесено барање од физичко или правно лице и државни органи, јавни претпријатија и други субјекти основани од Владата на Република Македонија или Собранието на Република Македонија. (3) Барањето од ставот 2 на овој член се поднесува во електронска форма. (4) По барањето од ставот 2 на овој член општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, односно органот на управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште сопственост на Република Македонија, одлучуваат со донесување на решение. (5) Општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, односно органот на управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште сопственост на Република Македонија, пред донесување на решение со кое се уважува барањето од ставот 2 од овој член, се должни да достават барање за мислење до Државното правобранителство на Република Македонија по однос на нацрт-текст на решението и нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија. (6) Државното правобранителство на Република Македонија е должно да достави мислење по однос на нацрт-текст на решението и нацрт-текст на договорот за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште сопственост на Република Македонија во рок од 30 дена од добивање на барањето за мислење. Доколку во рок од 30 дена Државното правобранителство на Република Македонија не достави мислење, ќе се смета дека е дадено позитивно мислење. (7) По правосилност на решението со кое се уважува барањето од ставот 2 на овој член, барателот е должен во рок од 15 дена да ја уплати цената на градежното земјиште и до општината, општината во Градот Скопје и Градот Скопје, односно органот на управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште сопственост на Република Македонија да достави доказ за извршената уплата. (8) По доставување на доказ за извршена уплата согласно ставот 7 на овој член, градоначалникот на општината, општината во Градот Скопје и Градот Скопје, односно министерот во име на Република Македонија, во рок од пет работни дена склучува договор за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија со непосредна спогодба.

Според член 79 став 1 од овој закон на договорот за отуѓување и договорот за давање под долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија можат да се вршат измени и дополнувања со склучување на анекс на договор. (2) Измени и дополнувања на договорите од ставот 1 на овој член можат да се вршат поради следниве причини: – ако се настанати промени на предметот на договорот како последица на измена на урбанистички план или урбанистичка планска документација, но не поради промена на намената и зголемување на површината на градежната парцела, за која е отуѓено градежното земјиште, – поради отстранување на нови настанати околности (промена на број на катастарска парцела или промена на катастарска општина на земјиштето), во периодот од денот на склучување на договорот до денот на запишување на договорот во јавната книга за запишување на правата на недвижностите, – заради отстранување на грешки во податоците за описот на земјиштето кое е отуѓено и – други непредвидени причини, односно околности. (3) Анекс на договорите од ставот 1 на овој член може да се склучи по претходно прибавено позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија.

Со член 11 став 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), во членот 54 зборовите: „Република Македонија“ се заменуваат со зборовите: „Република Северна Македонија” и се додава нов став 2, кој гласи: „(2) Доколку објавата за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, содржи посебни дополнителни услови од ставот 1 на овој член, општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје се должни пред објавувањето да обезбедат позитивно мислење за нивна примена од Државното правобранителство на Република Северна Македонија, кој во рок од 30 дена од денот на приемот на барањето ќе се произнесе по истото.

Според член 24 став 12 од истиот закон, во член 75 ставот 1 од основниот текст на Законот се менува и гласи: „Договорите од членот 74 од овој закон особено содржат: 1) страни на договорот; 2) предмет на договорот: – начин на отуѓување или давање под долготраен закуп, – конкретни податоци за предметното земјиште од јавната книга за запишување на правата на недвижностите и – основ на отуѓување или давање под долготраен закуп на градежното земјиште; 3) висина на цената за отуѓување или годишна закупнина, како и рок на плаќање; 4) обврска за купувачот за плаќање на данок на промет и нотарски трошоци, односно обврска за закупецот за плаќање на нотарски трошоци, 5) обврска за купувачот за плаќање на данок на промет и нотарски трошоци во случај на раскинување на договор по вина на купувачот, 6) обврска за купувачот за плаќање на трошоци за спроведување на постапката за електронско јавно наддавање, кога земјиштето е отуѓено по пат на јавно наддавање, 7) рок за прибавување на одобрение за градење согласно со членот 76 од овој закон, на уредено градежно земјиште согласно со членот 94 став 1 од овој закон, кога земјиштето е отуѓено по пат на јавно наддавање. 8) рок за изградба на објектот согласно со членот 76 од овој закон, на уредено градежно земјиште согласно со членот 94 став 1 од овој закон, кога земјиштето се отуѓува по пат на јавно наддавање, 9) договорна казна за непочитување на роковите од ставот 1 точка 7 и 8 од овој член во висина од 1,5% од вкупно постигнатата цена на јавното наддавање на предметното земјиште за секој изминат месец во првата година од истекот на рокот, односно 3% од вкупно постигнатата цена на јавното наддавање на предметното земјиште за секој изминат месец во втората година од истекот на рокот, односно 4,5% од вкупно постигнатата цена на јавното наддавање на предметното земјиште за секој изминат месец во третата и секоја наредна година од истекот на рокот и купувачот е должен до општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, да доставува потврда за извршена уплата на договорната казна за секој изминат месец, 10) неисполнување на обврските од ставот 1 точка 9 од овој член, односно по паѓање на купувачот, односно закупецот во задоцнување со исполнување на обврската три месеци последователно, претставува основ отуѓувачот, односно закуподавачот, по три последователни месечни повици за извршување, како доверител со изјава за неисполнување на обврските од договорот да побара потврда за извршност на договорот, односно да побара наплата на договорената казна што претставува и основ за еднострано раскинување на договорот. 11) одредба дека во случај на раскинување на договорите заради неисполнување на обврските во договорот од страна на купувачот, 80% од вкупната сума од отуѓувањето, односно давањето под долготраен закуп не се враќаат на купувачот, односно закупецот, 12) одредба дека раскинување на договорите заради неисполнување на обврските во договорот од страна на купувачот се врши со еднострана изјава на волја на отуѓувачот изјавена од страна на општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија и 13) градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, кое е отуѓено по пат на јавно наддавање се до исполнување на обврските од договорот, не може да биде дел од стечајна маса.

Согласно членот 26 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/2019), во член 77 по ставот 3 од основниот текст се додаваат три нови ставови 4, 5 и 6, кои гласат: „4. Градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, кое е отуѓено по пат на јавно наддавање се до исполнување на обврските од договорот не може да биде дел од стечајна маса. 5. По истекот на рокот од член 75 став 1 точки 7 и 8 од овој закон, доколку не се исполнети обврските од страна на купувачот, општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје се должни во рок од 12 месеци да спроведат постапка за еднострано раскинување на договорот во согласност со член 75 став 1 точка 12, а во случај да не може да се пристапи кон еднострано раскинување на договорот општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, се должни во истиот временски рок да отпочнат судска постапка за раскинување на договорот, преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија. 6. Кога е истечен рокот од договорот по кои не е предвидено договорна казна и не е склучен анекс на договорот за објекти кои претставуваат градежна и функционална целина утврдено од страна на комисија од општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, купувачот е должен да плати казна во износ од 80% од вкупната сума од отуѓувањето, односно давањето под долготраен закуп и во рок од шест месеци да го запише објектот во јавната книга за запишување на правата на недвижностите, а во спротивно ќе се примени ставот 5 од овој член и член 75 став 1 точка 1 од овој закон.“. Ставот 4 станува став 7.

Според членот 27 од овој закон, во член 78 став 1 зборовите: „членот 76 став 6“ се заменува со зборовите: „членот 76 став 7“. Ставот 2 се менува и гласи: „Едностраното раскинување на договорот во случаите од членот 76 ставoви 8 и 9 и членот 77 став 7 од овој закон се врши со еднострана писмена изјава на волја на отуѓувачот, изјавена од страна на општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија, што претставува основ градежното земјиште да се запише со правото на сопственост на Република Северна Македонија.“. Во ставот 3 зборовите: „Република Македонија“ се заменуваат со зборовите: „Република Северна Македонија“.

Согласно член 56 став 4 од истиот закон, започнатите постапки со непосредна спогодба и со јавно наддавање на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, како и сите правосилно завршени предмети по кои се преземени вонредни правни лекови и се води повторена постапка согласно со Закон за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 53/2001), Закон за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 82/2008, 143/2008 и 56/10) и Закон за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 17/11, 53/11, 144/12, 25/13 и 163/13) до денот на влегувањето во сила на овој закон, се преземаат од општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, со денот на исполнување на условите од членот 47 од овој закон со кој се менува членот 99 став 1 од законот, а најдоцна до 30 април 2020 година. 2. Општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, се должни да го превземаат следењето, вршењето и сите активности кои произлегуваат од работите за располагање со градежно земјиште во сопственост на Република Северна Македонија, од 1 мај 2020 година. 3 Обврските од ставот 2 на овој член, важат од денот на преземањето на работите за располагање со градежно земјиште во сопственост на Република Северна Македонија. 4. Започнатите судски постапки кои произлегуваат од постапките за располагање со градежно земјиште ги преземаат и ќе продолжат да се водат од општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија.

4. Согласно член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот и за согласноста на другите прописи и колективните договори со Уставот и со законите.

Според член 8 став 1 алинеи 1, 3 и 11 од Уставот, како темелни вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија се утврдени основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, владеењето на правото и почитувањето на општо прифатените норми на меѓународното право.

Во член 9 став 2 од Уставот е определено дека граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Членот 51 од Уставот определува дека „во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон“(став 1). „Секој е должен да ги почитува Уставот и законите“ (став 2).

Со членот 1 од Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 15/2015, 8/2015, 193/2015, 226/2015, 31/2016) се уредуваат правата и обврските во поглед на градежното земјиште, уредувањето на градежното земјиште, условите и начинот на располагање со градежното земјиште, како и други прашања од областа на градежното земјиште.

Според членот 2 од Законот за државното правобранителство („Службен весник на Република Македонија“ бр.87/2007 и 104/2015) државното правобранителство на Република Македонија е државен орган кој презема мерки и правни средства заради правна заштита на имотните права и интереси на Република Македонија и врши други работи утврдени со овој и друг закон.

Согласно членот 5 од овој закон, државниот правобранител и државните правобранители ги штитат имотните права и интереси на Република Македонија и на државните органи основани со закон пред судовите и другите органи во земјата и странство.

Во членот 8 од истиот закон се предвидува дека државните правобранители во вршењето на својата функција се самостојни и за својата работа одговараат пред Владата на Република Македонија и пред државниот правобранител.

Според членот 10 од Законот, државните правобранители преземаат дејствија пред суд, друг орган или правни лица за кои со овој или друг закон е овластен државниот правобранител.

Од анализата на наводите во иницијативата која е обемна Судот утврди дека се оспоруваат одредби од членот 10 од Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“, број 15/2015, 98/2015, 193/2015, 226/2015, 31/2016, 142/2016 и 190/2016) за кои може да се констатира дека се неосновани и без издржани аргументи, од причина што со овие одредби од член 10 од Законот, конкретно е дефинирано дека „Објектите изградени на површината на градежното земјиште, над или под површината, со намена трајно да останат, се дел од тоа градежно земјиште се додека од него не се одделат, освен ако правно ги одделува од тоа земјиште стварно право или друго право, кое носителот на тоа право го овластува на туѓо земјиште да има објект во своја сопственост или ако врз основа на концесија или јавно приватно партнерство носителот на тоа право го овластува на него да има објект во своја сопственост“, а во насока на истото со ставот 2 од истиот член конкретно е дефинирано дека „Времен објект не е дел на градежното земјиште и врз основа на времен објект не се стекнува право на сопственост и други стварни права врз градежното земјиште“.

Исто така, Судот утврди дека воопшто не се прифатливи наводите во иницијативата дека со истите се влева правна несигурност, туку напротив се дава конкретно дефинирање кои права се остваруваат на градежното земјиште по основ на објекти, а притоа конкретно законодавецот дефинирајќи ги објектите со намена трајно да останат и времени, при што со оспорените одредби од член 10 од овој закон како целина воопшто не се врши повреда на член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, ниту пак се остава субјективна волја на државните органи при одлучување во управните постапки, а во таа насока при определувањето на објектите како недвижни ствари може да се применуваат и законските одредби од Законот за сопственост и други стварни права („Службен весник на Република Македонија“ број 18/2001, 92/2008, 139/2009 и 35/2010).

Во поглед на наводите во иницијативата за поништување на одредби од член 16 став 1 и 4 од Законот, Судот констатира дека истакнатите наводи на подносителот на истата не претставуваат основ за поништување на наведените одредби од причина што со оспорените одредби од Законот за градежно земјиште како lex specialis закон, конкретно се уредени начинот, постапката и условите за вршење на размена на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија со градежно земјиште во сопственост на физички и правни лица на кое е предвидено изградба на објекти од јавен интерес, на тој начин што законодавецот предвидел поголем степен на правна заштита на имотните права и интереси на државниот имот (градежно земјиште) во сопственост на Република Северна Македонија, а сето тоа во согласност со одредбите од членот 2 и членот 5 од Законот за Државното правобранителство („Службен весник на Република Македонија“ број 87/2007 и 104/2015) со кои конкретно е предвидено и законски обврзано Државното правобранителство да презема мерки и правни средства заради правна заштита на имотните права и интереси на Република Северна Македонија и врши други работи утврдени со овој и друг закон, како и дека Државниот правобранител и државните правобранители ги штитат имотните права и интереси на Република Северна Македонија и на државните органи основани со закон пред судовите и другите органи во земјата и странство.

Исто така, Судот утврди дека согласно одредбите од член 13 став 1 од Законот за градежно земјиште конкретно е дефинирано дека „со градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, во име на Република Македонија управува Владата на Република Северна Македонија“, додека согласно законските одредби од член 9 став 2 од Законот за Државното правобранителство („Службен весник на Република Македонија“ број 87/2007 и 104/2015) е дефинирано дека „Државниот правобранител за својата работа и за работата на Државното правобранителство одговара на Владата на Република Македонија“.

Согласно наведеното, Судот оцени дека ирелевантни се наводите на Државното правобранителство на Република Северна Македонија дека со предвиденото давање на мислење со законските одредби од член 16 став 1 и 4 од Законот за градежно земјиште, се предвидува дека истото преставува пропис или извор на право, а како такво е спротивно на одредбите од член 21 од Законот за облигационите односи („Службен весник на Република Македонија“ број 18/2001, 78/2001, 04/2002, 59/2002, 05/2003, 84/2008, 81/2009 и 161/2009), кои гласат „Кога за склучување на договор е потребна согласност од некое трето лице, оваа согласност може да биде дадена пред склучувањето на договорот, како дозвола или по неговото склучување, како одобрение, ако со закон не е пропишано нешто друго. (2) Дозволата, односно одобрението мора да биде дадено во форма пропишана за договорите за чие склучување се дава“, ова од причина што Државното правобранителство на Република Северна Македонија не земало во предвид дека во постапката за размена предмет на постапување е недвижен имот – градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, кое има посебен регулиран третман со одредбите од Законот за градежно земјиште, како и дека со одредбите од членот 21 од Законот за облигационите односи е предвидено давање на согласност пред склучување на договор, со законска можност да може и поинаку да се постапува во случај со друг закон да е пропишано нешто друго. При што постои целосна усогласеност на законските прописи, а врз основа на тоа се ирелевантни наводите дека е повреден членот 51 од Уставот со кои е предвидено дека „Во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите“.

Исто така, Судот утврди дека наводите во иницијативата на Државното правобранителство на Република Северна Македонија во однос на повреда на членовите 9, 51, 114 и 115, Амандманите XVI и XVII од Уставот на Република Северна Македонија, членот 12 и членот 13 од Законот за државното правобранителство, членот 2, член 4 став 1 и 2 и член 8 став 1 точка 6 од Законот за Владата на Република Македонија се ирелевантни и правно неиздржани како и конфузни и несинхронизирани од причина што со давањето на позитивно мислење предвидено со законските одредби од членот 16 од Законот за градежното земјиште и на Законот за изменување и дополнување на Законот за градежното земјиште не се врши погрешно утврдување на надлежности, амнестирање од примена на Уставот, спречување на граѓанинот да соработува со Државното правобранителство на Република Северна Македонија, ниту пак се врши ограничување на самостојноста на локалната самоуправа и граѓаните во одлучувањето за нивни прашања, односно Државното правобранителство на Република Северна Македонија не направило разлика помеѓу градежно земјиште во сопственост на Република Северна Македонија (како имот во државна сопственост) и градежно земјиште во сопственост на единиците на локалната самоуправа и градежно земјиште во приватна сопственост, односно не биле земено во предвид дека со градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија се располага исклучиво преку примена на материјалните одредби од Законот за градежно земјиште како lex specialis, а не врз основа на слободна волја на единиците на локалната самоуправа и граѓаните.

Во однос на наводите во иницијативата за поништување на одредби од член 25 став 2 од Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“, број 15/2015, 98/2015, 193/2015, 226/2015, 31/2016, 142/2016 и 190/2016 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), Судот оцени дека оспорените одредби се во согласност со одредбите од Законот за сопственост и други стварни права („Службен весник на Република Македонија“ број 18/2001, 92/2008, 139/2009 и 35/2010), и врз основа на тоа не постои повреда на одредбите од член 8 став 1 алинеја 3, членот 9 и членот 51 од Уставот на Република Северна Македонија.

Од анализата на наводите во иницијативата за поништување на одредби од членот 45 од Законот за градежното земјиште, Судот констатира дека Државното правобранителство на Република Северна Македонија нема наведено кои одредби од Законот за сопственост и други стварни права и Законот за договорен залог се повредени со одредбите од овој член од Законот. Со одредбите на членот 45 од овој закон конкретно е утврдено дека засновањето на судска, законска и договорна хипотека, се врши согласно со Законот за сопственост и другите стварни права и Законот за договорен залог, при што се исклучува можноста за засновање на хипотека исклучително врз основа на одредби од Законот за градежно земјиште. Исто така со одредби од членот 3 од Законот, конкретно е дефинирано дека „Градежното земјиште е добро од општ интерес за Републиката и ужива посебна заштита на начин и под услови утврдени со овој и друг закон. Уредувањето на градежното земјиште е дејност од јавен интерес“.

Во однос на наводите во иницијативата за поништување на одредби од член 48 став 2 од Законот за градежно земјиште, Судот утврди дека Државното правобранителство на Република Северна Македонија неосновано бара бришење на зборовите „позитивно мислење“ предвидени согласно законските одредби од член 48 став 2 од Законот за градежно земјиште со кои конкретно е регулирано дека: „Доколку другите сопственици или сосопственици се заинтересирани за земјиштето од ставот 1 на овој член, отуѓувањето на градежното земјиште се врши врз основа на договор на кој е дадено позитивно мислење од Државното правобранителство на Република Македонија“, од причина што истите се во целосна согласност со законските одредби од членот 2 и членот 5 од Законот за Државното правобранителство („Службен весник на Република Македонија“ број 87/07 и 104/15) со кои е предвидено дека Државното правобранителство на Република Северна Македонија презема мерки и правни средства заради правна заштита на имотните права и интереси на Република Северна Македонија и врши други работи предвидени со друг закон, а законодавецот токму преку Законот за градежно земјиште (како друг закон) lex specialis предвидел давање на „позитивно мислење“, се со цел да се заштити државниот имот и да се овозможи на владеење на правото, при што постои целосна усогласеност на одредбите од Законот за градежно земјиште со одредбите од Законот за Државното правобранителство, а сето тоа во согласност со одредбите од членот 51 од Уставот на Република Северна Македонија.

Тргнувајќи од наводите во иницијативата за оспорување на одредбите од член 62 ставови 7, 8 и 9 од Законот за градежно земјиште, коишто се однесуваат на тоа дека „со давањето на мислење по нацрт договор се создавала правна несигурност, а Државното правобранителство претставувал самостоен орган кој преземал дејства пред суд и други правни лица, како и дека како самостоен орган не бил основан со Законот за организација и работа на органите на државната управа, а со тоа не ја спроведувал политиката на извршување на законите на Владата на Република Северна Македонија“, Судот оцени дека истите се неосновани и целосно неиздржани. Имено со давањето на мислење по нацрт договорите за отуѓување на градежно земјиште коешто е сопственост на Република Северна Македонија се обезбедува поголема правна сигурност (наспроти тврдењето на Државното правобранителство, дека се создавала правна несигурност) од причина што се оневозможуват правни и фискални последици по имотот и правните интереси на државата, кои би произлегле во случај на веќе склучен договор (што подразбира претходно извршна уплата на купопродажна цена и преземени права и обврски помеѓу договорните страни) да биде издадено негативно мислење од Државното правобранителство на Република Северна Македонија со дополнителни укажувања за постапувања.

Согласно наведеното со оспорените одредби од член 62 ставови 7, 8 и 9 од Законот за градежно земјиште законодавецот воопшто не врши ограничување на самостојноста на Државното правобранителство на Република Северна Македонија, туку напротив согласно дефинираните надлежности од членот 2 и членот 5 од Законот за државното правобранителство, предвидел Државното правобранителство да издаде мислење, а дали истото ќе биде позитивно или негативно произлегува од утврдена фактичка состојба согласно самостојното и објективно постапување на Државното правобранителство на Република Северна Македонија, во согласност со законската норматива, која е обврзувачка за сите органи без оглед дали се основани со Законот за организација и работа на органите на државната управа или друг закон, притоа законодавецот го имал предвид начелото на „молчење на администрацијата“ и во Законот за градежно земјиште како lex specijalis, го предвидел истото со цел да бидат заштитени правата и интересите на државата и граѓаните на Република Северна Македонија, во согласност со Уставот.

Во однос на наводите од иницијативата за оспорување на одредбите од член 65 ставови 5 и 6 од Законот за градежно земјиште, со кои се наведува дека „согласно член 56 од Законот за нотаријат, член 114, 115 од Уставот на Република Северна Македонија, амандмани XVI и XVII, Државното правобранителство можело да дава само мислење по заклучен договор на Република Северна Македонија, општините, општините во градот Скопје и Град Скопје со физички и правни лица пред нотар, а со одредбите од член 56 од Законот за нотаријат се исцрпувала правната ситуација во однос на давање на мислење од страна на Државното правобранителство на Република Северна Македонија, со други закони како што е Законот за градежно земјиште“, истите се неосновани од причина што без да се земе предвид дека давањето на мислење се однесува на нацрт- решение со кое се уважува барањето за отуѓување на градежното земјиште во сопственост на Република Северна Македонија и нацрт -договорот кој следи по правосилноста на предметното решение, при што Државното правобранителство не земало предвид дека начинот, постапката и условите за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија се конкретно регулирани со материјалните одредби од Законот за градежно земјиште како lex specialis, и се спроведуваат преку електронски систем www.gradezno-zemjiste.mk во кои се дефинирани преклузивни рокови и предвидена фаза пред донесување на позитивно решение и склучување на договор, која фаза произлегува исклучително од Законот за градежно земјиште како lex specijalis, но не и со одредбите од Законот за нотаријат (кој не предвидува мислење по нацрт решение и нацрт договор).

Имено, со давањето на мислење по нацрт позитивно решение и нацрт договорот за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија се обезбедува поголема правна сигурност и се оневозможуват правни и фискални последици по имотно-правните интереси на државата, кои би произлегле во случај на веќе склучен договор (што подразбира претходно извршена уплата на купопродажна цена и преземени права и обврски помеѓу договорните страни) да биде издадено негативно мислење од Државното правобранителство на Република Северна Македонија, и веќе склучениот договор да не може да биде предмет на солемнизација и понатамошно постапка, а купувачот и државата да се соочат со штетни последици и несакани управни и судски постапки. Согласно наведеното, а пред се од причина што со материјалните одредби од член 56 став 2 од Законот за нотаријат („Службен весник на Република Македонија“ број 72/16 и 142/16) не предвидуваат мислење по нацрт – решение и нацрт- договор, истите неможе да бидат основ за противуставност на законските одредби од член 65 став 5 и 6 од Законот за градежно земјиште.

Во однос на наводите од иницијативата за оспорување на одредбите од член 79 став 2 алинеја 4 и став 3 од Законот за градежно земјиште, сметаме дека истите се неосновани од причина што Државното правобранителство на Република Северна Македонија не ги земало во предвид одредбите од Законот за облигационите односи („Службен весник на Република Македонија“ број 18/2001, 78/2001, 04/2002, 59/2002, 05/2003, 84/2008, 81/2009 и 161/09).

Тргнувајќи од анализата на наводите во иницијативата од член 11 став 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19) Судот утврди дека истите се неосновани од причина што, со оспорените одредби законодавецот предвидел „доколку објавата за отуѓување или давање под долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, содржела посебни дополнителни услови, општините, општините во градот Скопје и градот Скопје биле должни пред објавувањето да обезбедат позитивно мислење за нивна примена од Државното правобранителство на Република Северна Македонија, кој во рок од 30 дена од денот на приемот на барањето ќе се произнесе по истото“, коишто одредби се во целосна согласност со стварната надлежност на Државното правобранителство на Република Северна Македонија, која произлегува од законските одредби од членот 2 и членот 5 од Законот за Државното правобранителство.

Имено, законодавоцот предвиденото позитивно мислење го уредил со цел да се обезбеди правна заштита на државниот имот, од причина што предмет на располагање претставува недвижен имот-градежно земјиште во сопственост на Република Северна Македонија (не во сопственост на единиците на локалната самоуправа), како и задржување на правниот континуитет во поглед на давањето на мислење на нацрт- договорот, како и евентуално заведување на судски спор (произлезено од градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, кое било отуѓено со примена на посебни дополнителни услови). Додека со оспорените одредби не се бара посебно стручно мислење од стручни лица, односно законодавецот предвидел правно мислење, при што истакнатите наводи на Државното правобранителство на Република Северна Македонија не претставуваат основ за противуставност.

Во однос на наводите од иницијативата за оспорување на одредби од член 24 точка 12 и член 27 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), истите се неосновани од причина што со оспорените одредби законодавецот предвидел „одредба дека раскинувањето на договорите заради неисполнување на обврските во договорот од страна на купувачот се врши со еднострана изјава на волја на отуѓувачот изјавена од страна на општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија“, кои што одредби се во целосна согласност со стварната надлежност на Државното правобранителство на Република Северна Македонија, која произлегува од законските одредби од членот 2 и членот 5 од Законот за Државното правобранителство.

Имено законодавецот давањето на „еднострана изјава за раскинување на договор“ преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија го предвидел со цел да се обезбеди правна заштита на државниот имот, од причина што со раскинување на договорите за отуѓување на градежно земјиште по пат на електронско јавно наддавање, градежното земјиште се враќа во сопственост на Република Северна Македонија (не во сопственост на единиците на локалната самоуправа), при што предмет на располагање е недвижен имот во државна сопственост.

Исто така, законодавецот со оспорените одредби во целост го запазил правниот континуитет на правна заштита на држаниот имот во случај на евентуален судски спор кој би произлегол по тужба на купувачот (како незадоволна страна од постапката при еднострано раскинување на договорот), при што предмет на правна заштита би биле правата и правните интереси по државниот имот и на државата, а не правата и правните интереси на Единиците на локалната самоуправа, а во насока на тоа се имале предвид и материјалните одредби од член 13 став 1 од Законот за градежно земјиште со кои конкретно е дефинирано дека „со градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, во име на Република Северна Македонија управува Владата на Република Северна Македонија“, а согласно материјалните одредби од член 99 од Законот за градежно земјиште), со кои е регулирано дека вршењето на работите за располагање со градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија по исполнети услови го спроведуваат општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, при што во секој случај Владата на Република Северна Македонија управува со градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија. Согласно наведеното, законските одредби од член 24 точка 12 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), не се во спротивност со членот 114 и членот 115, Амандманите XVI и XVII од Уставот на Република Северна Македонија, Законот за локална самоуправа, Законот за облигационите односи и Законот за Државното правобранителство, туку напротив со овие одредби на Законот за градежно земјиште како lex specialis се обезбедува владеење на правото и правна заштита на имотот на државата, од причина што општините, општините во Градот Скопје и Градот Скопје, при склучување на договорите за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија се јавуваат во својство на отуѓувачи во име на државата.

Во однос на наводите од иницијативата за оспорување на одредбите од член 26 став 5 и член 56 став 4 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), Судот утврди дека истите се неосновани од причина што со оспорените одредби законодавецот предвидел едностраното и судското раскинување на договорите за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, да се спроведува преку Државното правобранителство на Република Северна Македонија, како стварно надлежен орган за заштита на државниот имот и државните интереси согласно Законот за Државното правобранителство. Имено, законодавецот во предвидениот рок за раскинување на договорите за отуѓување на градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, во правен континутет на претходните постапки предвидел правна заштита на државниот имот во судска постапка пред надлежните судови во државата, од истите причини како погоре наведеното дека со раскинување на договорите за отуѓување на градежното земјиште по пат на електронско јавно наддавање, градежното земјиште се враќа во сопственост на Република Северна Македонија (не во сопственост на единиците на локалната самоуправа), при што предмет на располагање е недвижен имот во државна сопственост). Исто така, законодавецот со оспорените законски одредби во целост го запазил правниот континуитет на правна заштита на државниот имот – градежно земјиште (со кое управува Владата на Република Северна Македонија, а вршењето на работите за располагање се спроведува од единците на локалната самоуправа) во случај на евентуален судски спор кој би произлегол по иницијатива на отуѓувачот во име на државата, при што предмет на правна заштита би биле правата и правните интереси по државниот имот, а не правата и правните интереси на единиците на локалната самоуправа.

Согласно наведеното, Државното правобранителство не направило разлика помеѓу управување и вршење на работи за располагање со градежното земјиште, како и не земало предвид дека Владата на Република Северна Македонија управува со градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, преку вршење на работите од страна на единиците на локалната самоуправа, а врз основа на тоа материјалните одредби од член 26 став 6 од Законот за изменување и дополнување на Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 275/19), не се во спротивност со член 114 и членот 115, Амандманите XVI и XVII од Уставот на Република Северна Македонија, Законот за локална самоуправа, Законот за облигационите односи и Законот за државното правобранителство, туку напротив со овие одредби на Законот за градежно земјиште како lex specialis се обезбедува владеење на правото и правна заштита на имотот на државата, со конкретно дефинирани надлежности на секој орган поединечно, а во согласност со сите други законски прописи. Во судските постапки кога предмет на спорот е градежно земјиште сопственост на Република Северна Македонија, законодавецот предвидел заштита на државниот имот преку постапување на Државното правобранителство на Република Северна Македонија пред надлежните судови во државата, со конкретно разграничени надлежности при тоа имајќи ги предвид материјалните одредби од Законот за Државното правобранителство („Државното правобранителство на Република Северна Македонија презема мерки и правни средства заради правна заштита на имотните права и интереси на Република Северна Македонија ги штитат имотните права и интереси на Република Северна Македонија пред судовите и другите органи во земјата и странство и врши други работи утврдени со овој и друг закон“, „Државниот правобранител за својата работа и за работата на Државното правобранителство одговара на Владата на Република Северна Македонија“) и Законот за градежно земјиште („со градежното земјиште сопственост на Република Северна Македонија, во име на Република Македонија управува Владата на Република Северна Македонија), на тој начин што водел сметка дека единиците на локалната самоуправа вршењето на работите за располагање со градежно земјиште го спроведуваат исклучително преку одредбите од Законот за градежно земјиште како lex specialis, а не по нивно дискреционо право и волја, како и дека предмет на постапување не е имот на единиците на локалната самоуправа.

Тргнувајќи од анализата на наводите во иницијативата генерално може да се заклучи дека истите не содржат формално-правни причини за оспорување на уставноста на наведените делови од оспорените одредби од Законот за градежното земјиште, бидејќи истите не е доволно да содржат било какви причини за оспорување, туку е потребно да содржат и аргументи кои оделе во прилог на несогласноста со Уставот. Разгледувани во целина, наводите во иницијативaта се засноваат на фактички прашања по однос на примената на оспорените делови од одредбите во практиката. Оттука, Судот утврди дека е неприфатливо тврдењето во иницијативата дека оспорените делови од одредбите се нејасни, непрецизни и паушални и дека со Законот за градежното земјиште се доведува во прашање правната сигурност на граѓаните.

Од изнесените уставни и законски норми произлегува дека Уставниот суд во рамките на своите уставно определени надлежности одлучува за уставноста и законитоста на прописите што се во правниот поредок, а во тие рамки може да ја оценува уставноста на одредбите од Законот за градежното земјиште кои се предвидени и содржани во Законот, но овој суд нема надлежност да одлучува за тоа што овој закон не содржел, а требало да содржи, дали и како требало да се применат во пракса наведените оспорени одредби, на што впрочем и се однесува во дел барањето во предметната иницијатива.

Во тие рамки законодавецот го определил делокругот и надлежностите на Државното правобранителство на Република Северна Македонија. Правната сигурност на граѓаните изразена преку уставното уредување во кое правото и правните норми се појдовни рамки за дејствувањето и активноста, не само на државните органи и институции туку и на самите граѓани во државата и тоа претставува елементарен услов и претпоставка за остварување на правото и правната држава. Оттука, право е на законодавецот да ги определи надлежностите на Државното правобранителство на Република Северна Македонија.

Според тоа Уставот зацртувајќи го принципот на владеење на правото како една од темелните вредности на уставниот поредок не дал определба дали во секој закон неминовно треба да биде содржано дефинирање на употребените поими, туку оставил право на законодавецот нормите што ги создава, во целокупниот правен систем да дадат јасна нормираност, бидејќи во него постојат и норми што се надоврзуваат на други норми од еден или повеќе закони, односно мораат да се разгледуваат како комплекс од повеќе закони, како што е овде случајот.

Оттука, Судот оцени дека иницијативата нема аргументи и образложени причини во што се состои спротивноста на така уредениот оспорен член од Законот со посочените одредби од Уставот, туку со иницијативата е изложено незадоволство од страна на подносителот на иницијативата по однос на тоа како оспорената законска одредба фактички треба да се толкува и применува од страна на надлежните органи кога одлучувале по барања на граѓани или правни лица во врска со прашања кои ги третира Законот за градежното земјиште.

По однос на ваквите наводи содржани во иницијативата, Уставниот суд нема надлежност да оценува одредба од закон од аспект на нејзината фактичка примена, туку од аспект на нејзината согласност со одредбите од Уставот, за што иницијативата отсуствува со конкретни причини и издржани аргументи за оспорување на членот од Законот. Исто така Уставниот суд нема надлежност да врши толкување на закон, ниту одредби од закон, односно да ја оценува работата на надлежните органи од аспект на примената на материјалното право, на што впрочем се сведуваат наводите од иницијативата.

Исто така, со иницијативата се бара оцена на законитоста на оспорените одредби од Законот за градежното земјиште, кое всушност претставува барање Судот да одлучува за меѓусебната согласност на оспорените одредби од Законот со одредби од истиот закон и со одредби од друг закон, што е надвор од утврдените надлежности на овој суд.

Од наведените причини Судот оцени дека со иницијативата се бара Уставниот суд да утврди неуставноста на законските одредби, а со тоа и нивно елиминирање од правниот поредок. Во спротивно, ако оспорените законски одредби би останале во сила, ќе се создадела правна несигурност, ќе се повредело владеењето на правото, суверенитетот на граѓаните како и правото на граѓаните непосредно и преку претставници да учествуваат во одлучувањето за прашања од локално значење.Уставно проблематизирање на законската одредба (целосно изнесени погоре), подносителот на иницијативата ја темели на сопствено гледиште во однос на значењето на оспорените содржини, односно на сопствени заклучоци дека тоа уредување значело правна несигурност и невладеење на правото.

5. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од Решението.

6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Сали Мурати и судиите: Насер Ајдари, Елена Гошева, Никола Ивановски, Јован Јосифовски, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Дарко Костадиновски и Вангелина Маркудова.

У.бр.16/2020
28 април 2021 година
Скопје

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Сали Мурати