Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија, член 28 алинеја 3 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992), на седницата одржана на 3 октомври 2018 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување на постапка за оценување на уставноста на член 41, член 46 и член 61-а од Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ бр. 17/2011, 53/2011, 25/2013, 137/2013, 163/2013, 44/2015, 193/2015, 226/2015 и 30/2016).
2. Општина Струга до Уставниот суд на Република Македонија поднесе иницијатива за поведување на постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот означени во точката 1 на ова решение.
Подносителот на иницијативата ги цитира членовите: 8, 9, 29, 30, 51, 55 и 59 од Уставот и член 84 од Договорот за стабилизација и асоцијација со Европската Унија, по што наведува дека со оспорените членови 41 и 46 од Законот за градежно земјиште Република Македонија ги кршела одредбите на Европската конвенција во член 1 Протокол 1, бидејќи поранешниот сопственик односно лицето кое стопанисувало со плажата при постапка на јавно наддавање морало да има еднаква улога како и сите други односно морало да учествува во наддавањето и во текот на наддавањето да се произнесе дали ја прифаќа највисоката понудена цена како би можеле конкурентите да понудат повисока од истата односно да се воспоставела рамноправна положба на сите учесници во постапката. Од друга страна, поранешниот сопственик морал претходно да ги отстрани сите инфраструктурни објекти кои ги подигнал на плажата или да ги остави без надомест на учесникот кој ќе понуди највисока цена. Само така ќе бил запазен принципот на еднаквост односно недискриминација на учесниците во јавното договарање. Поради наведеното, се предлага Уставниот суд да ги поништи оспорените законски одредби.
Дополнително, подносителот достави дополнување на иницијативата, со кое е оспорен членот 61-а од Законот за градежно земјиште, која одредба е внесена во Законот со Законот за дополнување на Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ бр. 226/2015 од 25 декември 2015 година).
Во дополнувањето на иницијативата е наведено дека во меѓувреме е донесен нов Закон за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ бр.15/2015 од 02 февруари 2015 година), при што во членот 136 од новиот закон било пропишано дека постапките досега отпочнати ќе се завршат согласно стариот закон.
Поради тоа продолжено важење на членот 61-а од стариот Закон за градежно земјиште, подносителот на иницијативата бара Уставниот суд да ја оцени уставноста и законитоста на тој член и истиот да го поништи како не би произведувал правни дејства. Ова затоа што со измените на Законот направени биле повеќе повреди во врска со спроведувањето на постапка за издавање на плажите под закуп како и за нееднаквата позиција на новите со поранешните закупци.
3. Судот на седницата утврди дека оспорените одредби од Законот за градежно земјиште биле со следната содржина:
Член 41
(1) На градежно изградено земјиште може да се поставува урбана опрема под услови и на начин утврдени со Законот за градење, Законот за локалната самоуправа и Законот за градот Скопје.
(2) На градежно неизградено земјиште може да се поставуваат времени објекти под услови и на начин утврдени со Законот за градење, Законот за локалната самоуправа и Законот за градот Скопје.
(3) Поставувањето на објектите од ставот (2) на овој член се врши врз основа на Програма за поставување на времени објекти донесена од страна на општините, општините во градот Скопје и градот Скопје, која содржи графички и текстуален дел, а на која претходно дава согласност органот на државната управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште во сопственост на Република Македонија.
Член 46
(1) Постапките за отуѓување и давање под долготраен и краткотраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија, во име на Република Македонија ги водат општините, општините во градот Скопје и градот Скопје, секоја на своето подрачје утврдено со закон, освен постапката за отуѓување на градежно земјиште сопственост на Република Македонија за потребите на дипломатско-конзуларните претставништва за изградба на дипломатскоконзуларни објекти, и постапката за отуѓување и давање под долготраен и краткотраен закуп на градежно земјиште кое се наоѓа на подрачје на две или повеќе општини.
(2) Постапките од ставот (1) на овој член ги води градот Скопје, доколку градежното земјиште е на подрачје на две или повеќе општини во градот Скопје или доколку истото е од интерес на градот Скопје, утврден со Законот за градот Скопје.
(3) По исклучок од ставовите (1) и (2) на овој член, постапката за отуѓување и давање под долготраен закуп на градежното земјиште кое согласно со урбанистички план или урбанистичка планска документација е планирано за изградба на технолошки индустриски развојни зони, ја спроведува ДТИРЗ, согласно со овој и друг закон.
(4) По исклучок од ставовите (1) и (2) на овој член, постапката за давање под долготраен закуп на градежното земјиште во рамки на слободните здравствени зони ја спроведува ДТИРЗ, согласно со Законот за слободните здравствени зони.“
(5) По исклучок од ставовите (1) и (2) на овој член постапката за отуѓување и давање по долготраен закуп на градежното земјиште кое согласно со урбанистички план или урбанистичка планска документација е планирано за изградба на туристички развојни зони и автокампови ја спроведува Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот, согласно со Законот за туристички развојни зони, односно Законот за автокампови.
(6) По исклучок од членот 18 став (2) од овој закон, приходите од средствата од отуѓувањето и закупнината на градежното земјиште сопственост на Република Македонија наменето за изградба на туристички развојни зони се распределуваат согласно со Законот за туристички развојни зони, а за автокампови согласно со Законот за автокампови.
(7) По исклучок од ставовите (1) и (2) на овој член во случаите кога општините, општините во градот Скопје и градот Скопје не ги исполнат условите согласно со членот 89 од овој закон и доколку органот на државната управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште во сопственост на Република Македонија го преземе водењето на постапката согласно со овој закон, постапката ја води органот на државната управа надлежен за вршење на работите кои се однесуваат на управувањето со градежното земјиште во сопственост на Република Македонија. Постапката за отуѓување и давање на градежно земјиште под долготраен и краткотраен закуп по пат на јавно наддавање ја води Комисијата за спроведување на постапка за јавно наддавање составена од пет члена формирана од министерот.
(8) Градежно земјиште на кое има поставено времени објекти е предмет на отуѓување и давање под закуп по пат на јавно наддавање и со непосредна спогодба, доколку за времениот објект е донесено решение за негово отстранување.
(9) Градежно земјиште сопственост на Република Македонија на кое има поставено објекти сопственост на Република Македонија, сопственост на општините, општините во градот Скопје, односно градот Скопје и сопственост на јавните претпријатија основани од Владата на Република Македонија и на јавните претпријатија основани од општините, општините во градот Скопје, односно градот Скопје“ за кои постои опасност од уривање и е донесено одобрение за отстранување, е предмет на отуѓување и давање под закуп по пат на јавно наддавање и со непосредна спогодба, доколку купувачот, односно закупецот на градежното земјиште преземе обврска со договорот за отуѓување, односно долготраен закуп да го отстрани објектот.
(10) Градежното земјиште предвидено со урбанистички план или урбанистичкопланска документација за плажа на кое има изградено објект од страна на претходен закупец чиј договор за краткотраен закуп истекол, може да биде предмет на давање под краткотраен закуп по пат на јавно наддавање.
Член 61-а
(1) По исклучок од членот 61 став (1) од овој закон, во случај на давање под краткотраен закуп по пат на јавно наддавање на градежно земјиште предвидено со урбанистички план или урбанистичко-планска документација за плажа, кое претходно било предмет на краткотраен закуп, првенствено право на краткотраен закуп има претходниот закупец на земјиштето, доколку истиот бил учесник на јавното наддавање.
(2) Првенствено право на краткотраен закуп се остварува на тој начин што по завршување на јавното наддавање и утврдување на највисоката постигната цена за едногодишна закупнина на земјиштето, Комисијата во рок од три работни дена од денот на завршувањето на јавното наддавање, доколку е исполнет условот од ставот (1) на овој член, писмено ќе му понуди на претходниот закупец да ја прифати и да ја плати највисоката постигната цена за едногодишна закупнина на земјиштето.
(3) Доколку претходниот закупец е согласен да ја прифати и да ја плати највисоката постигната цена за едногодишна закупнина на земјиштето, е должен во рок од пет работни дена да достави изјава заверена на нотар, дадена под материјална и кривична одговорност, во која истиот потврдува дека ја прифаќа понудата за избор на најповолен понудувач и дека е согласен да ја плати највисоката цена за едногодишна закупнина на земјиштето постигната на јавното наддавање, а во спротивно за најповолен понудувач се смета учесникот на јавното наддавање кој понудил последна цена по метар квадратен, која претставува највисока цена за едногодишна закупнина на градежното земјиште.
(4) Во случаите од ставот (3) кога претходниот закупец доставил изјава заверена на нотар, дадена под материјална и кривична одговорност, во која истиот потврдува дека ја прифаќа понудата за избор на најповолен понудувач и е согласен да ја плати највисоката цена за едногодишна закупнина на земјиштето постигната на јавното наддавање, за најповолен понудувач се смета претходниот закупец.
(5) Доколку претходниот закупец е избран за најповолен понудувач согласно со ставот (4) на овој член, а истиот не ја плати највисоката цена за едногодишна закупнина на земјиштето постигната на јавното наддавање, се применува член 61 став (4) на овој закон, а за најповолен понудувач се смета учесникот на јавното наддавање кој понудил највисока цена по метар квадратен, која претставува највисока цена за едногодишна закупнина на градежното земјиште.
(6) За сите преземени дејствија согласно со ставовите (2), (3), (4) и (5) на овој член, Комисијата составува записник и го доставува до сите учесници на јавното наддавање.
4. Судот на седница утврди дека оспорениот Закон за градежно земјиште е објавен во „Службен весник на Република Македонија“ бр.17/2011, а потоа е изменуван и дополнуван повеќе пати („Службен весник на Република Македонија“ бр. 53/2011, 25/2013, 137/2013, 163/2013).
Во текот на 2015 година, односно на 02.02.2015 година, во „Службен весник на Република Македонија“ бр.15/2015 е објавен нов Закон за градежно земјиште. Во преодните и завршните одредби на овој закон (членови 134-144), во членот 136, е пропишано:
„(1) Започнатите постапки за отуѓување и давање под долготраен и краткотраен закуп со јавно наддавање и со непосредна спогодба на градежното земјиште сопственост на Република Македонија по кои не се склучени договори за отуѓување и давање под долготраен и краткотраен закуп со јавно наддавање и со непосредна спогодба или по кои управната постапка не е правосилно завршена, предметите по започнатите постапки од членот 50 на Законот за градежното земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 82/2008, 143/2008 и 56/10) и членот 88 од Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ број 17/11, 53/11, 25/13, 137/13 и 163/13) по кои постапката не е правосилно завршена, како и сите правосилно завршени предмети по кои се преземени вонредни правни лекови и се води повторена постапка, ќе се преземат од страна на општините, општините во градот Скопје и градот Скопје со денот на исполнувањето на условите за вршењето на работите на располагањето со градежното земјиште во сопственост на Република Македонија согласно со овој закон.
(2) Општините, општините во градот Скопје и градот Скопје со денот на исполнувањето на условите за вршењето на работите на располагањето со градежното земјиште во сопственост на Република Македонија согласно со овој закон, ќе го следат спроведувањето на склучените договори за отуѓување и давање под долготраен и краткотраен закуп со јавно наддавање и со непосредна спогодба на градежното земјиште сопственост на Република Македонија.“
Според членот 142 од новиот закон, со денот на отпочнување на примената на овој закон престанува да важи Законот за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ бр. 17/2011, 53/2011, 25/2013, 137/2013 и 163/2013).
Согласно член 144 на истиот закон, овој закон влегува во сила осмиот ден од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Македонија“, а ќе отпочне да се применува од 1 јули 2015 година.
Дополнително, датумот за отпочнување на примената на Законот е пролонгиран двапати: од 1 јануари 2016 година (член 2 од Законот за изменување на Законот за градежно земјиште, „Службен весник на Република Македонија “бр. 98/2015), а потоа од 1 август 2016 година (член 3 од Законот за изменување на Законот за градежно земјиште, „Службен весник на Република Македонија “бр. 226/2015).
Во периодот од донесувањето на новиот Закон за градежно земјиште (02.02.2015 година) до започнувањето со неговата примена (1 август 2016 година), законодавецот неколкупати го изменувал и дополнувал стариот, во тоа време се уште важечки Закон за градежно земјиште („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2015, 193/2015, 226/2015 и 30/2016).
Со оглед на тоа што оспорениот Закон за градежно земјиште, со сите негови измени и дополнувања, престанал да важи со отпочнувањето на примената на новиот Закон за градежно земјиште, односно од 1 август 2016 година, произлегува дека оспорениот закон повеќе не е во правниот поредок, поради што Судот оцени дека постојат процесни пречки за одлучување по иницијативата и дека се исполнети условите од член 28 алинеја 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија за отфрлање на иницијативата.
5. Тргнувајќи од наведеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.
6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Никола Ивановски и судиите: Насер Ајдари, Јован Јосифовски, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, Сали Мурати и Владимир Стојаноски.
У.бр.127/2016
3 октомври 2018 година
С к о п ј е
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Никола Ивановски