Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија, член 28 алинеја 1 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992), на седницатa одржана на 13 декември 2017 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 140-а став 3 во деловите „е должнa“; „да го усогласи текстот на предлог-“ и „и усогласениот текст на предлог-тарифата да“ и ставови (4), (5), (6), (7) и (8) од Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.115/2010, 140/2010, 51/2011, 147/2013, 154/2015 и 27/2016).
2. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување на постапка за оценување на уставноста на:
– член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр. 147/2013) и
– член 10 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр. 27/2016).
3. Славе Димитров од Скопје до Уставниот суд на Република Македонија поднесе иницијатива за оценување на уставноста на одредбите од Законот означен во точката 1 од ова решение.
Во иницијативата е наведено дека правото на непречено уживање на авторот во целост било исклучено, кога било во прашање неговото ексклузивно исклучиво право да одобрува односно да дава согласност за правата што произлегуваат од неговите авторски дела, во конкретниот случај да ја вреднува-определува висината на правичен надоместок за користење на неговата интелектуална сопственост кога таа се остварувала колективно. Според наводите во иницијативата со оспорените одредби на член 140-а таа улога била доделена на Комисијата за посредување во авторското право и сродните права односно на Владата на Република Македонија, со што авторот од една страна бил лишен од својата сопственост односно му било ограничено правото на непречено уживање на својата интелектуална сопственост. Во иницијативата е наведено дека загарантираните права на авторот биле изведени од членот 1 на Протоколот кон конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи, а ексклузивноста на авторските права била определена со членовите 11 и 11 бис од Бернската конвенција и членовите 3, 20, 21, 26 и 66 кои согласно членовите 129, 132, 134 и 140 од Законот за авторското право и сродните права, кои „volens-nolens“ се остварувале колективно преку овластен застапник (организација со која управуваат автори).
Понатаму во иницијативата, се цитираат член 1 од Протоколот кон конвенцијата за заштита на човековите права и основните слободи; член 11 и 11-бис од Бернската конвенција и повеќе членови од Законот за авторското право и сродните права; дописот COU 13-0818 на директорот за Eвропски работи на Mеѓународната конфедерација на автори CISAC/BIEM Mitko Chatalbasiev до г-ѓа Елизабета Kанческа Mилевска и Извештајот на Експертската мисија во Република Македонија од одржана работилница 2013 година.
Според наводите во иницијативата, давањето право на Владата да донесува одлука за давање односно недавање согласност на тарифата определена со оспорениот член 140-а став (3), било oчигледно дека едната договорна странка форсирано била стимулирана, наспроти другата, незадоволна договорна страна, кое било видливо од ставот (7) на членот 140-а, според кој Министерството за култура во рок од 30 дена со решение на организацијата и ја одзема дозволата за колективно управување, без одлука на третата судска власт.
Исто така во иницијативата, се наведува дека со погоре наведеното биле нарушени уставните гаранции на авторот дадени со член 8 став 1 алинеи 1, 3, 6, 7 и 11, член 30, член 47, член 51, член 55 и член 112 од Уставот од причина што законодавецот си дал друга арбитрарна улога, да одлучува според свое убедување, а во втор план биле ставени начелото на еднаквост, заштитата на авторот и корисникот на неговите авторски дела, поради што не можело да се создадат законски претпоставки непречено да се договорат самите за висината на правичниот надоместок кој му следувал на авторот.
Во вториот дел од иницијативата се оспорува членот 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.147/2013), според кој во членот 52 по ставот (2) се додава нов став (3) кој има конкретна содржина, и истата во иницијативата се поистоветува со дадената содржина на точката 3 од ставот 1 на истиот член и од тие причини се бара поништување на оспорениот член.
Според наводите во третиот дел од иницијативата се оспорува членот 10 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр. 27/2016) со кој се бришат насловот пред членот 151-а и самиот член, со образложение дека не постои таков наслов ниту пак содржина на таков член во Законот за авторското право и сродните права и се бара поведување на постапка за оценување на законитоста и уставноста на овој оспорен член од законот.
4. Судот на седница утврди дека според член 140-а став (3) од Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.115/2010, 140/2010, 51/2011, 147/2013 и 154/2015, 27/2016), организацијата е должна во рок од десет дена од денот на приемот на мислењето од ставот (1) на овој член да го усогласи текстот на предлог-тарифата со мислењето на Комисијата за посредување и усогласениот текст на предлог тарифата да го достави до Комисијата за посредување (став 3). Комисијата за посредување, во рок од десет дена од денот на доставувањето на предлог-тарифата од ставот (3) на овој член, предлог-тарифата со мислење од Комисијата за посредување по предлог-тарифата ја доставува до Владата на Република Македонија за добивање на согласност (став 4). Владата на Република Македонија донесува одлука за давање на согласност, односно одлука со која не се дава согласност на предлог-тарифата од ставот (4) на овој член. (став 5).Тарифата за која Владата на Република Македонија донела одлука за давање на согласност, организацијата ја доставува за објавување во „Службен весник на Република Македонија“ (став 6). Доколку Владата на Република Македонија донесе одлука со која не дава согласност на предлог-тарифата од ставот (4) на овој член, Министерството за култура во рок од 30 дена со решение на организацијата и ја одзема дозволата за колективно управување (став 7). Против решението од ставот (7) на овој член може да се поведе управен спор пред надлежен суд (став 8).
Судот на истата седница утврди дека согласно член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.147/2013), во членот 52 по ставот (2) се додава нов став (3) кој гласи: „Јавно соопштување на наслов од напис, статија и друго слично дело за актуелни стопански, политички, религиозни и други слични теми, во електронска публикација преземена од друга електронска публикација или од друг извор заради известување на јавноста е без плаќање надоместок, освен ако тоа не е посебно забрането од страна на авторот, односно носителот на правото, под услов да се наведе изворот, како и името на авторот доколку тоа е возможно.“
Согласно член 10 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.27/2016), гласи: „Насловот на членот 151-а и членот 151-а се бришат.“
5. Според член 8 став 1 алинеи 1, 3 и 6 од Уставот основните слободи и права на човекот и граѓанинот признати во меѓународното право и утврдени со Уставот, владеењето на правото и правната заштита на сопственоста се темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија.
Согласно член 9 од Уставот, граѓаните на Република Македонија се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба. Граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.
Со членот 30 од Уставот, се гарантира правото на сопственост, кое според ставот 2 на овој член, создава права и обврски и треба да служи за добро на поединецот и на заедницата. Според ставот 3 на овој член, никому не можат да му бидат одземени или ограничени сопственоста и правата кои произлегуваат од неа, освен кога се работи за јавен интерес утврден со закон.
Во член 47 став 2 од Уставот се гарантираат правата што произлегуваат од научното, уметничкото или друг вид интелектуално творештво.
Согласно член 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.
И покрај тоа што Уставниот суд на Република Македонија не е надлежен да ја оценува согласноста на домашните закони со одредбите од меѓународните договори, со оглед на тоа што во иницијативата се посочуваат повеќе меѓународни инструменти од областа на авторското право и сродните права, направивме анализа и на релевантните одредби од меѓународните документи кои се однесуваат на авторскиот надоместок.
Членот 11 бис од Бернската конвенција за заштита на книжевни и уметнички дела е предвидено дека државите членки во никој случај не смеат да го повредат моралното право на авторот ниту неговото право на правичен надомест што, во недостиг на пријателска спогодба, ќе го утврди надлежниот орган.
Членот 12 од Римската конвенција за заштита на уметниците изведувачи, производителите на фонограми и радиодифузните установи предвидува дека кога фонограмот, објавен за комерцијална цел, или репродукцијата на тој фонограм, се користат непосредно за радио-дифузија или за соопштување на јавноста, корисникот ќе им исплати на изведувачите или производителите на фонограмот или и на едните и на другите еднократен паричен надоместок.
Спогодбата за трговските аспекти на правата од интелектуалната сопственост (ТРИПС), во поглед на ограничувањата и исклучоците, во членот 13 предвидува дека членките ќе ги сведат ограничувањата или исклучоците во однос на ексклузивните права на извесни посебни случаи кои не ce во спротивност со нормалното користење на делата и кои не претставуваат неразумна штета по легитимниот интерес на носителот на правото.
Директивата 2001/29/ЕУ во точка 10) од преамбулата го предвидува следново: за да авторите и изведувачите продолжат со својата креативна и уметничка дејност, за користењето на нивниот труд мораат да добијат соодветна награда, како и производителите кои треба да бидат способни да ја финансираат таа дејност. Во Директивата, во точката 34, прецизно се наведени во кои случаи државите членки можат да пропишат исклучоци и ограничувања од авторското и сродните права. Па така, државите членки треба да имаат можност да предвидат определени исклучоци или ограничувања кога се работи за образовни или научни, во корист на јавните установи како што се библиотеките или архивите, заради новинарски известувања, цитати, употреба од страна на лицата со инвалидитет, употреба во интерес на јавната безбедност или заради употреба во управна или судска постапка.
Директивата 92/100/ЕУ предвидува обврска државите членки да предвидат корисникот да плаќа правичен надоместок, кога фонограмот што е објавен заради комерцијални цели или копијата од тој фонограм се користат за какво и да било јавно соопштување.
Покрај наведените меѓународни акти, во Република Македонија е ратификувана и Спогодбата за стабилизација и асоцијација, каде во членот 71 е предвидено дека Република Македонија ќе ги преземе сите неопходни мерки со цел да гарантира, не подоцна од пет години по стапувањето во сила на оваа спогодба, степен на заштита на интелектуални, индустриски и трговски сопственички права слични на оние кои постојат во Заедницата, вклучувајќи и ефективни средства за остварување на тие права.
Правата што произлегуваат од научното, уметничкото или друг вид интелектуално творештво во Република Македонија се регулирани со Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр. 115/2010, 51/2011, 147/2013 и 154/2015, 27/2016) со кој се уредува правото на авторите над своите авторски дела (во натамошниот текст: авторското право), правата на уметниците-изведувачи, на произведувачите на фонограми, на произведувачите на видеограми (филмски продуценти), на радио-телевизиските организации, на издавачите и на изготвувачите на бази на податоци над своите предмети на сродни права (во натамошниот текст: сродните права), остварувањето и заштитата на авторското право и сродните права и важењето на законот.
Според член 1-а од Законот, јавност во смисла на овој закон опфаќа поголем број лица надвор од потесниот круг на роднини или лични познанства. Јавно користење означува секое користење на авторското дело, односно предметот на сродните права, достапно на јавноста или користење на авторско дело односно предмет на сродните права во простор до кој јавноста има пристап, како и овозможување на достапност на припадник на јавноста до авторското дело односно предмет на сродните права во време и место кое самиот ќе го избере.
Според членот (3) од Законот, авторот, односно носителот на сродно право, има право на правичен надомест за секој вид користење на авторското дело, односно предметот на сродно право, доколку со овој закон поинаку не е определено.
Според член 20 од законот, авторското право е единствено право и е неразделно од авторското дело. Авторското право содржи исклучиви морални права, исклучиви материјални права и други права определени со овој закон.
Според членот 26 од Законот, материјалните права ги штитат имотните интереси на авторот од неговото авторско дело. Авторот има исклучиво право да дозволи или забрани користење на неговото дело, или негови примероци од други лица, освен во случаи определени со овој закон.
Согласно член 52 став (1) од овој закон, користењето авторско дело без плаќање надоместок се однесува на следниве случаи: 1. времено умножување авторско дело, кога умножувањето е од минлив или случаен карактер и/или е составен и суштински дел на технолошки процес, доколку умножувањето само за себе нема независно економско значење и чија единствена цел на умножувањето е да овозможи пренесување податоци во мрежа меѓу трети лица преку посредник или да овозможи законско користење на делото; 2. умножување што се врши од страна на јавни библиотеки, образовни институции или музеи и архиви заради остварување на нивната дејност и без непосредна или посредна економска или комерцијална цел; 3. снимање авторско дело од страна на радио-телевизиска организација што има дозвола за емитување на делото, доколку го сними со сопствени средства и за сопствени потреби и под услов да го избрише во рокот во кој ја има дозволата за емитување. Доколку снимката има посебна документарна вредност може да биде предадена и сочувана во јавен архив; 4. користење дела заради илустрирање во образовни или научни истражувања до степен оправдан со некомерцијалната цел што треба да се постигне, под услов да се наведе името на авторот и изворот, освен доколку тоа не е возможно; 5. користење авторски дела за потребите на лица со посебни потреби на начин кој е непосредно поврзан со посебната потреба, до степен што таа го бара и без комерцијална цел; 6. умножување и јавно соопштување написи, статии и други слични дела за актуелни стопански, политички, религиозни и други слични теми, заради известување на јавноста, до степен оправдан со целта, освен ако тоа не е посебно забрането од страна на авторот под услов да се наведе името на авторот и изворот, освен доколку тоа не е возможно; 7. користење делови на авторски дела (цитати), во научни истражувања, за настава, критика, полемика или преглед, во обем и до степен потребен за конкретната намена и под услов да се наведе името на авторот и изворот, освен доколку тоа не е возможно; 8. користење дела за целите на јавната безбедност или во судска, парламентарна или административна постапка; 9. користење политички говори, како и извадоци од јавни предавања и слични дела до степен оправдан со информативната намена, под услов да се наведе името на авторот и изворот, освен доколку тоа не е возможно; 10. користење дела за време на верски обреди или други службени одбележувања организирани од органите на државната власт и единиците на локалната самоуправа;11. користење архитектонски и вајарски дела трајно сместени на јавни места (улици, плоштади, паркови и слично); 12. користење дела од областа на ликовната и применетата уметност, архитектурата, индустрискиот дизајн и фотографските дела изложени на јавни изложби или на аукција од страна на организаторот, на плакати или каталози изработени без комерцијални цели до степен неопходен за промовирање на настанот; 13. преработка на дело во пародија, карикатура или пастиш, под услов преработката да не создава забуна во однос на оригиналот на делото и авторството и ако преработката е во рамките на дозволеното користење на делото; 14. умножување авторско дело на носач на тон и слика, јавно соопштување на преземено од 15 делото од тој носач, како и јавно соопштување на делото што се емитува, во продавници, на саеми и други места каде што се демонстрира работата на апарати за снимање, умножување и пренесување на тон и слика, во мерка што е неопходна за демонстрирање на работата на апаратите. Записите/снимките создадени по оваа основа веднаш се бришат; 15. случајно (споредно) вклучување авторско дело во друг материјал; 16. користење цртежи или проекти на архитектонски објект заради негова реконструкција и 17. јавно соопштување и ставање на располагање на јавноста на авторско дело заради истражување или лично усовршување на определени места во јавни научни, културни, образовни и други установи од сличен карактер, доколку делото не може да се купи, или за негово користење не е потребна дозвола, а е дел од колекциите/фондот на установите.
Користењето база на податоци или нејзини примероци од страна на законскиот корисник е без плаќање надоместок, доколку е неопходно за пристап и вообичаено користење на нејзините составни содржини (став 2).
Јавно соопштување на наслов од напис, статија и друго слично дело за актуелни стопански, политички, религиозни и други слични теми, во електронска публикација преземена од друга електронска публикација или од друг извор заради известување на јавноста е без плаќање надоместок, освен ако тоа не е посебно забрането од страна на авторот, односно носителот на правото, под услов да се наведе изворот, како и името на авторот доколку тоа е возможно (став 3).
Во членот 53 од Законот е определено дека користење на дело од народното творештво е без надоместок.
Сродните права се уредени во посебна глава од Законот, при што предметот на сродните права е уреден со членот 99. Според овој член, предмети на сродни права се изведбите на уметниците-изведувачи, фонограмите на произведувачите на фонограми, видеограмите на филмските продуценти, програмите на радио-телевизиските организации, изданијата на издавачите и базите на податоци на нивните изготвувачи.
Со Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.147/2013) е воведен нов пододдел во Законот со наслов – Постапка за донесување на тарифа, со кој практично е изменета постапката за донесување на тарифата. Со новите одредби (од член 140 и 140-а) се предвидува Владата на Република Македонија да дава согласност на предлог- тарифата, по што Тарифата се објавува во „Службен весник на Република Македонија“. Со измените на членот 140 од Законот за авторското право и сродните права се предвидува Тарифата да се носи по претходно дадена согласност од страна на Владата на Република Македонија (член 140 став 5).
Според изменетиот член 140 од Законот, организацијата е должна пред донесување на тарифата од членот 139 став (1) точка 3) од овој закон, со објавување јавен повик, да побара мислење од корисниците, односно од соодветните здруженија на корисници, односно нивните комори (став 1). Јавниот повик од ставот (1) на овој член се објавува во средствата за јавно информирање и на веб-страницата на организацијата и трае 30 дена од денот на објавувањето (став 2). Јавниот повик го содржи текстот на предлог-тарифата. Доколку субјектите од ставот (1) на овој член за времетраењето на јавниот повик не достават свои писмени мислења до организацијата ќе се смета дека се согласни со предлог-тарифата (став 3). Според ставот (4) од овој член, по истекот на рокот од јавниот повик од ставот (2) на овој член организацијата во рок од 15 дена утврдува предлог-тарифа и ја доставува на мислење до Комисијата за посредување во авторското право и сродните права. (во натамошниот текст: Комисијата за посредување). Кон барањето за мислење од ставот (3) на овој член организацијата е должна да ги достави писмените мислења од корисниците со образложение за причините за нивното прифаќање, односно неприфаќање (став 5).
Согласно оспорениот член 140-а е уредена постапката за донесување на тарифата. Според ставот (1) на овој член, Комисијата за посредување во рок од 15 дена од денот на доставувањето на предлог-тарифата од членот 140 став (3) од овој закон до организацијата и до корисниците кои доставиле мислења по предлог-тарифата од членот 140 став (2) од овој закон, доставува мислење по предлог-тарифата. Мислењето од ставот (1) на овој член содржи оценка за тоа дали предлог-тарифата на организацијата ги опфаќа правата за кои таа има дозвола, оцена за тоа дали надоместоците во предлог-тарифата се определени во согласност со одредбите на овој закон, оцена за висината на надоместоците, како и став по однос на предметот на несогласувањето по предлог-тарифата меѓу организацијата и корисниците (став 2). Организацијата е должна во рок од десет дена од денот на приемот на мислењето од ставот (1) на овој член да го усогласи текстот на предлог-тарифата со мислењето на Комисијата за посредување и усогласениот текст на предлог тарифата да го достави до Комисијата за посредување (став 3). Комисијата за посредување, во рок од десет дена од денот на доставувањето на предлог-тарифата од ставот (3) на овој член, предлог-тарифата со мислење од Комисијата за посредување по предлог-тарифата ја доставува до Владата на Република Македонија за добивање на согласност (став 4). Владата на Република Македонија донесува одлука за давање на согласност, односно одлука со која не се дава согласност на предлог-тарифата од ставот (4) на овој член. (став 5) Тарифата за која Владата на Република Македонија донела одлука за давање на согласност, организацијата ја доставува за објавување во „Службен весник на Република Македонија“ (став 6). Доколку Владата на Република Македонија донесе одлука со која не дава согласност на предлог-тарифата од ставот (4) на овој член, Министерството за култура во рок од 30 дена со решение на организацијата и ја одзема дозволата за колективно управување (став 7). Против решението од ставот (7) на овој член може да се поведе управен спор пред надлежен суд ( став 8).
6. Тргнувајќи од анализата на наводите содржани во првиот дел од иницијатива во кој се оспоруваат член 140-а став (3) во деловите „е должнa“; „да го усогласи текстот на предлог-“ и „и усогласениот текст на предлог-тарифата да“ и ставовите (4), (5), (6), (7) и (8) од истиот член од Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.115/2010, 140/2010, 51/2011, 147/2013 и 154/2015, 27/2016), Судот оцени дека е потребно содржината на оспорениот член да се разгледува и анализира како една целина. Ова заради тоа што оспорените делови означени во иницијативата упатуваат на тоа дека законодавецот определил Владата на Република Македонија да дава согласност на предлог- тарифата, по што Тарифата се објавува во „Службен весник на Република Македонија“, а ова е во согласност со одредбите на овој закон, и согласноста содржи оцена за висината на надоместоците, како и став по однос на предметот на несогласувањето по предлог-тарифата меѓу организацијата и корисниците.
Поаѓајќи од уставните одредби и цитираните меѓународни документи од областа на авторското право и сродните права, произлегува дека со оспорените одредби од член 140-a од Законот за авторското право и сродните права не се доведува во прашање правото на авторите и носителите на сродните права на правичен надоместок, односно правата што произлегуваат од научното, уметничкото и интелектуалното творештво што се гарантирани со членот 47 од Уставот. За оценката на уставноста на оспорените одредби, според оцена на Судот, од суштинско значење е да се тргне од природата на авторскиот надоместок, кој не претставува јавна давачка, тој не е надоместок за некаква услуга, ниту пак надоместок на трошок. Авторскиот надоместок се плаќа за користење на авторско дело односно предмет на сродно право и тој по својата правна природа претставува надоместок за користење на лично, имотно право, односно приватна сопственост на авторот и носителот на сродното право.
Оттука, според Судот, нивната заштита мора да биде загарантирана со закон, во смисла што секој оној кој ја користи приватната сопственост на авторот или носителот на сродното право за тоа мора да плати надоместок. Ова особено ако се има предвид дека авторите и носителите на сродни права се општствена група чии морални и материјални интереси се поврзани со нивното творештво и затоа законот ги штити непосредно. Без законска заштита на економските интереси на сопствениците на авторските дела, авторите не можат да ги спречат другите лица економски да ги користат нивните дела, ниту пак да бараат од тие лица финансиски надоместок за користењето на делото. Од тие причини, регулаторната улога на државата треба да се состои во воспоставување на разумна рамнотежа помеѓу интересите на авторите и корисниците на нивните дела.
Судот утврди дека оспорените одредби на членот 140-а во целина се јасни и прецизни и се во согласност со принципот на владеењето на правото, кој бара правните норми да бидат јасни и прецизни за да можат субјектите на кои се однесуваат конкретно да ги знаат своите права и обврски и согласно тоа да го прилагодат своето однесување. Овие права можат да бидат ограничени со закон и оттука право е на законодавецот да ги определи условите за реализирање на таа улога која е доделена на Комисијата за посредување во авторското право и сродните права односно на Владата на Република Македонија да донесе одлука за давање на согласност, односно одлука со која не се дава согласност на предлог-тарифата за правичен надоместок, односно правата што произлегуваат од научното, уметничкото и интелектуалното творештво, што е во насока на имплементирање на уставните начела и не се доведува во прашање начелото на владеење на правото како и начелото на еднаквост.
Врз основа на сето наведено Судот оцени дека со одредбите од член 140-а став (3) во деловите „е должнa“; „да го усогласи текстот на предлог-“ и „и усогласениот текст на предлог-тарифата да“ и ставовите (4), (5), (6), (7) и (8) од истиот член од Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.115/2010, 140/2010, 51/2011, 147/2013 и 154/2015, 27/2016) не се врши повреда на уставните начела и гаранции дадени во членот 8 став 1 алинеи 1, 3, 6, 7 и 11, член 30, член 47, член 51, член 55 и член 112 од Уставот.
7. Според член 110 алинеја 1 од Уставот на Република Македонија, Уставниот суд на Република Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Согласно членот 28 алинеја 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.
Тргнувајќи од анализата на наводите содржани во вториот дел од иницијативата произлегува дека за оспорените одредби отсуствуваат доволно квалитетни наводи за впуштање на Судот во уставно-судска оцена.
Со оспорениот член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.147/2013), во членот 52 по ставот (2) се додава нов став (3) кој гласи: „Јавно соопштување на наслов од напис, статија и друго слично дело за актуелни стопански, политички, религиозни и други слични теми, во електронска публикација преземена од друга електронска публикација или од друг извор заради известување на јавноста е без плаќање надоместок, освен ако тоа не е посебно забрането од страна на авторот, односно носителот на правото, под услов да се наведе изворот, како и името на авторот доколку тоа е возможно.“
Според наводите во овој дел од иницијативата кои според Судот се нејасни, се предлага поништување на одредбата на новиот додаден став (3) на членот 52 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2011), сметајќи ја за истоветна со веќе постоечката содржина на точката 3) од ставот (1) на член 52 во основниот текст на Законот за авторското право и сродните права. Според Судот, наведените две одредби воопшто не се истоветни и не се однесуваат на истоветни видови на користење. Ова од причина што членот 52 став (1) точка 3) определува слободно користење на т.н. ефемерни снимки од страна на радио и телевизиски организации, додека членот 52 став 3 определува слободно користење на написи, статии и други слични дела во електронска публикација преземена од друга електронска публикација или друг извор. Оттука, според Судот, овие наводи покрај тоа што се погрешни, всушност претставуваат и барање за оценување на меѓусебна согласност на две одредби од Законот што според член 110 алинеја 1 од Уставот не е во надлежност на Уставниот суд на Република Македонија, заради тоа Судот оцени дека во конкретниот случај постојат процесни пречки за одлучување во овој дел од иницијативата.
8. Тргнувајќи од анализата на наводите содржани во третиот дел од иницијатива произлегува дека за оспорените одредби отсуствуваат доволно квалитетни наводи за впуштање на Судот во уставно-судска оцена.
Имено, во иницијативата е наведено дека се оспорува член 10 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр. 27/2016) според кој се бришат „насловот пред член 151-а и самиот член„ а како причина за оспорувањето се наведува дека „не постоел таков наслов ниту пак содржина на таков член во Законот“ и се бара поведување на постапка за оценување на законитоста и уставноста на оваа законска одредба.
Според Судот, наводите во иницијативата се неосновани и погрешни бидејќи подносителот на иницијативата не го имал во предвид фактот, дека со член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за авторското право и сродните права („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2011) по „членот 151 се додава нов член 151-а со наслов „Постапка во случај на недонесување на решение“.
Поради наведеното, Судот оцени дека и во овие делови од иницијативата постојат процесни пречки за одлучување по истите односно дека се исполнети условите за отфрлање на иницијативата врз основа на член 28 алинеи 1 и 3 од Деловникот на Уставниот суд.
8. Тргнувајќи од наведеното, Судот одлучи како во точките 1 и 2 од ова решение.
9. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Никола Ивановски и судиите: Елена Гошева, Јован Јосифовски, Вангелина Маркудова, Сали Мурати и Владимир Стојаноски.
У.бр.137/2016
13.12.2017 г.
С к о п ј е
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Никола Ивановски