У.бр.185/2011

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 40 став 4, член 49 ставови 2, 3 и 4, член 50 став 2 и член 50-а став 2 од Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр.4/2008, 57/2010, 35/2011 и 44/2012).

2. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување на постапка за оценување на уставноста на член 2 точка 16, член 49 став 1 алинеја 18, член 50 став 1 алинеи 1, 32, 36, 41 и 43 и член 51 Законот означен во точката 1 од ова решение.

3. Стамен Филипов од Скопје, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот означени во точките 1 и 2 на ова решение.

4. Според наводите на иницијативата оспорените одредби од овој Закон не биле во согласност со одредбите на член 8 став 1 алинеи 3,4 и 7, член 9, член 12 став 1 и 2, член 13 став 1 и амандманот 20, член 14 став 1, член 51, член 54 и член 55 од Уставот и со цитираните одредби на членовите 1, 3, 5, 38, 44 и 72 од Законот за прекршоците. Ова од причина што во формулирањето на оспорените законски одредби било постапено спротивно на уставните одредби и утврдените правила и општи услови дадени во Законот за прекршоците, а тоа значело дека оспорените одредби не биле конзистентни, законски биле недоследни, непрецизни, создавале правна несигурност, сериозно го загрозувале начелото на владеење на правото, а со тоа и почитувањето на основните принципи за утврдување на прекршочна одговорност.

Во иницијативата е наведено дека со оспорените одредби била предвидена одговорност за сторен прекршок кај одговорното лице (законски застапник) и тоа за дејствија (работи и задачи) кои биле со закон утврдени и пренесени како исклучива надлежност на друго лице, односно на раководното лице кое раководело со Одделот за спречување на перење на пари и финансирање на тероризам. На тој начин, според наводите во иницијативата доведена била во прашање еднаквата или нееднаквата положба на субјектите на кои се однесувале оспорените одредби во однос на другите за кои важеле и се применувале основните начела при пропишувањето и утврдувањето на прекршочната одговорност со посебните закони.

Исто така, во иницијативата е наведено дека со оспорените одредби на член 49 став 1 алинеја 18 и член 50 став 1 алинеја 41 биле пропишани две санкции за ист прекршок и надлежните институции биле доведни во ситуација слободно по свој избор да одлучуваат која санкција ке ја применат. Понатаму, во иницијативата е наведено дека ваквата недоследност и непрецизност на оспорените одредби создавала можности за различно толкување и применување на истите во практика од надлежните институции. Поради наведеното се предлага да се поведе постапка за оценување на уставноста на оспорените членови и истите да бидат поништени како несогласни со Уставот.

5. Судот на седница утврди дека во член 2 насловен како “Дефиниции“ одделни изрази употребени во овој закон го имаат следново значење: 1.”Перење пари и други приноси од казниво дело” (во натамошниот текст: перење пари), се дејствијата предвидени со Кривичниот законик како кривично дело перење пари и други приноси од казниво дело (член 273 од Кривичниот законик), извршени од физички или правни лица; 2. “Финансирање на тероризам” е обезбедување или собирање на средства…15. „Програма“е акт на субјектот кој определува правила, процедури и упатства за примена на мерки и дејстивија за спречување на перење пари и финансирање на тероризам; 16. „Одговорно лице“е законскиот застапник на субјектот; (оспорена точка) 17. „Овластено лице“ е раководно лице, назначено од највисокиот орган на управување на субјектот, кое се грижи за спроведување на програмата и остварување непосредни контакти со Управата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам;

Согласно член 40 став 1 од Законот, со наслов ”Програми“; „Субјектите се должни да ги изготват програмите од членот 6 алинеја 4 на овој закон кои содржат и обезбедуваат: – процедури за прифаќање на клиенти, процедура за анализа на клиентот, процедури за анализа на ризик и индикатори за анализа на ризик, процедури за процена на ризикот на носител на јавна функција,процедури за препознавање на невообичаени трансакции и сомневање на перење пари и финансирање на тероризам, процедури за чување на податоците и документите и за доставување на извештаи до Управата, план за постојана обука на вработените во субјектот од областа на спречување на перење пари и финансирање на тероризам која обезбедува реализација на најмалку три обуки во текот на годината, именување на овластено лице, начин на соработка со Управата и процедура и план на вршење на внатрешна контрола и ревизија на спроведување на мерките и дејствија.“ Субјектите се должни подготвените програми од ставот 1 на овој член најдоцна во рок од еден месец од влегувањето во сила на овој закон да ги достават на увид и мислење на Управата.(став 2) Субјектите се должни најмалку еднаш годишно да ги ажурираат програмите и најдоцна во рок од еден месец од ажурирањето или ревидирањето да ги достават на увид на Управата.(став 3) Банките се должни да стават во употреба или да го надградат софтверот за автоматска обработка на податоците согласно со Правилникот за карактеристиките на софтверот за автоматска обработка на податоците, донесен од страна на министерот за финансии, на предлог на Управата.“ (оспорен став 4)

Според член 49 став 1 од Законот, насловен како “Прекршочни одредби“, глоба во износ од 80.000 до 100.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок на правното лице, ако: не го одбие извршувањето на трансакцијата или деловниот или друг однос или правната работа, или ако е во тек да ја задржи и веднаш писмено да ја извести Управата за задржувањето, односно одбивањето да се изврши трансакцијата согласно со членот 15 став 1 од овој закон,..не ги достави побараните податоци, неточно ги одговори побараните податоци или не ги одговори во форма и рок од десет работни дена согласно со членот 34 став 2 од овој закон, не ја задржува трансакцијата врз основа на издадениот налог или најдолго 72 часа од задржувањето на трансакцијата согласно со членот 36 ставови 2 и 3 од овој закон и (оспорена алинеја 18), не стави во употреба или не го надградат софтверот за автоматска обработка на податоците согласно со членот 40 став 4 од овој закон.

Покрај глобата за сторени дејствија од ставот 1 на овој член на правното лице му се изрекува и прекршочна санкција забрана за вршење на одделна дејност од две до пет години согласно со закон.(оспорен став 2) Глоба во износ од 5.000 до 10.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок и на одговорното лице во правното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член.(оспорен став 3) На одговорното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член покрај глобата му се изрекува и прекршочна санкција забрана за вршење на должност од една до две години согласно со закон.“ (оспорен став 4)

Според член 50 став 1 од Законот, „1 Глоба во износ од 30.000 до 40.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок на правното лице, ако: – не презема мерки и дејствија во случај кога е во постапка на стечај и ликвидација (член 7),… не достави податоци за заверени договори со кои се стекнува имот во вредност од 15.000 евра во денарска противвредност или повеќе (член 29-а став 1), (оспорена алинеа 32) не достави извештај до Управата (член 31 став 1), не постапи по налогот за следење на деловниот однос на клиентот (член 35-а став 1), (оспорена алинеа 36), не ја извести Управата согласно со членот 35-а ставови 2 и 4 од овој закон, не изготви програми или програмите не содржат и не обезбедуваат процедури (член 40 став 1), не ги достави подготвените програми на увид и мислење на Управата (член 40 став 2), не стави во употреба или не го надгради софтверот за автоматска обработка на податоците (член 40 став (4)), не именува овластено лице кое раководи со работењето на одделот (член 40-а став 4),(оспорена алинеа 41) вработените во одделот немаат пристап до базите на податоци спротивно на членот 40-а став 5 од овој закон и не доставува информации (член 43).

Глоба во износ од 2.000 до 5.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок и на одговорното лице во правното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член.“ (оспорена алинеа 43).

Покрај глобата за сторените дејствија од ставот 1 на овој член на правно лице може да му се изрече и привремена забрана за вршење на одделна дејност од шест месеци до две години.(оспорен став 2) Глоба во износ од 1.200 до 2.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок и на одговорното лице во правното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член.(став 3) На одговорното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член покрај глобата може да му се изрече и прекршочна санкција забрана за вршење на должност од една до две години.“(став 4)

Според член 50-a од Законот, глоба во износ од 5.000 до 10.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок на правното лице, ако: не го идентификува и потврди идентитетот на физичко лице со оригинална и важечка лична карта или пасош или заверена копија согласно со членот 10 ставови 1 и 2 од овој закон,..Покрај глобата за сторените дејствија од ставот 1 на овој член на правно лице може да му се изрече и привремена забрана за вршење на одделна дејност од шест месеци до две години.(оспорен став 2)

Според член 51 од Законот „1. Глоба во износ од 2.500 до 5.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок на физичкото лице, ако во рамките на своето работење: не спроведува процедура на анализа на клиентот кога воспоставува деловен превземено од однос согласно со членот 8 точка а) од овој закон, не спроведува процедура на анализа на клиентот кога се извршува една или неколку поврзани трансакции во износ од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 8 точка б од овој закон, не спроведува процедура на анализа на клиентот кога постои сомневање за перење пари или финансирање на тероризам, без оглед на каков било исклучок или износ на средства согласно со членот 8 точка в) од овој закон, – не спроведува процедура на анализа на клиентот кога постои сомневање за вистинитоста или адекватноста на претходно добиените податоци за идентитетот на клиентот согласно со членот 8 точка г од овој закон, не спроведува процедура на анализа на клиентот според извршената процена на ризикот на клиентот, деловниот однос, продуктот или трансакцијата согласно со членот 9 став 2 од овој закон, не врши процена на ризикот на клиентот врз основа на процедура за анализа на ризик согласно со членот 9 став 3 од овој закон, не го идентификува и потврдува идентитетот на физичко лице со оригинална и важечка лична карта или пасош или заверена копија согласно со членот 10 ставови 1 и 2 од овој закон, не го утврди името, презимето, датата и местото на раѓање, место и адреса на живеалиште или престојувалиште, единствен матичен број или број за идентификација и број на лична карта или пасош, органот што ја издал и дата на важење на личната карта или пасошот согласно со членот 10 став 3 или 4 од овој закон, не го идентификува и верификува идентитетот на правно лице со оригинал или заверена копија на регистрација од Централниот регистар или документот за негово основање согласно со членот 10 став 5 или 7 или 8 од овој закон, не го утврди називот, седиштето, даночниот број на правното лице, основачот/ите и законскиот застапник согласно со членот 10 став 6 од овој закон, не го идентификува органот на управување и претставниците на правното лице согласно со членот 10 став 9 од овој закон, не задржи копија од документите за идентификација согласно со членот 10 став 10 од овој закон, не го идентификува и потврди идентитетот на крајниот сопственик согласно со членот 11 од овој закон, не го идентификува и потврди идентитетот на лицето кое ја врши трансакцијата (ополномоштеник), носителот на правата (ополномоштувачот) и полномошното согласно со членот 12 од овој закон, не го верификува идентитетот на клиентот, ополномоштувачот или на крајниот сопственик и пред да воспостават деловен однос или пред да ја извршат трансакцијата согласно со членот 12-а став 1 од овој закон, не го потврди идентитетот на клиентот или на крајниот сопственик и не го потврди неговиот идентитет пред или за време на исплаќањето на полисата или пред или кога корисникот има намера да ги изврши правата кои произлегуваат од полисата согласно со членот 12-а став 3 од овој закон, не го идентификува и потврди идентитетот на клиентот при вршење на работи на осигурување на живот согласно со членот 12-а став 4 од овој закон, не ги следи трансакциите согласно со членот 12-б став 1 од овој закон, не ги прегледува и ажурира документите и податоците на клиентот во рамките на деловниот однос согласно со членот 12-б став 2 од овој закон, не прави анализа за основот и целта на сложените, невообичаено големите трансакции или трансакции кои се извршени на невообичаен начин, кои немаат очигледна економска оравданост или видлива правна цел или на деловните односи и трансакциите со физички или правни лица, финансиски институции од држави кои не ги имплементирале или недоволно ги имплементирале мерките за спречување на перење пари и финансирање на тероризам согласно со членот 12-в ставови 1, 2 и 5 од овој закон, не го идентификува и потврди идентитетот на испраќачот или не обезбеди податоци за името и презимето на испраќачот, адресата или датумот и местото на раѓање, идентификацискиот број и бројот на сметка на испраќачот при вршење на уплати заради домашни или странски електронски трансфери во износ над 2.500 евра во денарска противвредност согласно со членот 12-г став 1 од овој закон, не ги проследи податоците за уплаќачот до финансиската институција примач согласно со членот 12-г став 2 од овој закон, не ги утврди податоците за испраќачот согласно со членот 12-г став 3 од овој закон, – не примени засилена анализа на клиентот во случај кога постои повисок ризик од перење пари или финансирање на тероризам согласно со членот 14 став 1 од овој закон, – не примени мерки на засилена анализа на клиентот кога не е физички присутен за целите на идентификација согласно со членот 14 став 2 од овој закон, – не примени мерки на засилена анализа на клиентот кога воспоставува кореспон-дентски банкарски односи со банки согласно со членот 14 став 3 од овој закон, не примени мерки на засилена анализа на клиентот кога врши трансакции или стапува во деловен однос со носители на јавни функции согласно со членот 14 став 4 од овој закон, не достави до Управата податоци согласно со членот 15 став 1 од овој закон, не побара информации согласно со членот 16 став 1 од овој закон, не ја извести Управата согласно со членот 16 ставови 2, 3 или 4 од овој закон, не достават извештај до Управата согласно со членот 16 став 6 од овој закон, не побара информации согласно со членот 17 став 1 од овој закон, не ја извести Управата согласно со членот 17 став 2 од овој закон, не ги утврди основите за сомневање согласно со членот 18 став 1 од овој закон, не го утврди идентитетот на клиентот пред секоја трансакција која вклучува сума поголема од 2.500 евра во денарска противвредност согласно со членот 20 став 1 од овој закон, не ги забележи податоците во хронолошки редослед во нумериран регистар согласно со членот 20 став 2 од овој закон, не ги води формата и содржината на нумерираниот регистар согласно со членот 20 став 3 од овој закон, не го утврди идентитетот на клиентот пред секоја трансакција која вклучува сума поголема од 2.500 евра во денарска противвредност согласно со членот 21 став 1 од овој закон, не ги забележи податоците во хронолошки редослед во нумериран регистар согласно со членот 21 став 2 од овој закон, не ги води формата и содржината на нумерираниот регистар согласно со членот 21 став 3 од овој закон, не го утврди идентитетот на клиентот пред влегување во казиното и при купување или при исплаќање на чипови во износ над 2.500 евра во денарска противвредност согласно со членот 22 став 1 од овој закон, не ги забележи податоците во хронолошки редослед во нумериран регистар согласно со членот 22 став 2 од овој закон, не ги води формата и содржината на член 24, не го идентификува клиентот, ополномоштувачот и крајниот корисник од тргувањето на хартии согласно со членот 23 став 1 од овој закон, не ги забележи податоците во нумериран регистар согласно со членот 23 став 2 од овој закон, не доставува дневни извештаи за склучени трансакции на Управата согласно со членот 23 став 3 од овој закон, исплати или прими готови пари во износ од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност во вид на една или повеќе поврзани трансакции согласно со членот 24 став 1 од овој закон, изврши регистрација или пренос на хартии од вредност, друг имот или правни работи ако клиентот не поднесе доказ дека преносот на парите е извршен преку банка спротивно на членот 24 став 2 од овој закон, не чува копии од документите кои го потврдуваат идентитетот на клиентот или крајниот сопственик за спроведените процедури за анализа на клиентот или крајниот сопственик и за реализираните трансакции или трансакциите во обид од клиентското досие и деловната кореспонденција согласно со членот 27 став 1 од овој закон, не чува копии од извршената анализа согласно со членот 12-в став 5, согласно со членот 27 став 2 од овој закон, не ги чува податоци и документи најмалку десет години согласно со членот 27 ставови 3 и 4 од овој закон, не го чува нумерираниот регистар од членовите 20, 21, 22 и 23 согласно член 27 став 6 од овој закон, не ги стави документите на располагање согласно со членот 27 став 9 од овој закон, податоците обезбедени врз основа на овој закон ги користат спротивно на членот 28 став 1 од овој закон, го извести клиентот или трето лице за доставувањето на податоците до Управата или за други мерки и дејствија преземени врз основа на член 28 став 3 од овој закон, го извести клиентот или трето лице за доставувањето на податоците спротивно на членот 28 став 4 од овој закон, не достави до Управата податоци, информации и документи кога се сомневаат или имаат основа за сомневање дека било или е извршено перење пари или финансирање на тероризам или е направен обид или се прави обид за перење пари или за финансирање на тероризам согласно со членот 29 став 1 точка а од овој закон, не достави до Управата податоци, информации и документи за готовинска трансакција во износ од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 29 став 1 точка б од овој закон, не достави до Управата податоци, информации и документи за неколку поврзани готовински трансакции во износ од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 29 став 1 точка в од овој закон, не ја извести Управата согласно со членот 28 став 1 точка г од овој закон, не ја извести Управата согласно со членот 28 став 2 од овој закон, не достави дополнителни информации и документација или веднаш да ја информираат Управата согласно со членот 29 став 3 од овој закон, не ги достави собраните податоци, информации и документи за извршените трансакции во рокот и формата определени во членот 29 став 4 од овој закон, не достави податоци за заверени договори со кои се стекнува имот во вредност од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 29-а став 1 и/или 5 од овој закон, – не достави податоци за
одобрени кредити во вредност од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 29-а став 2 и/или 5 од овој закон, не достави податоци за склучени полиси за осигурување во вредност од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 29-а став 3 и/или 5 од овој закон, не достави податоци за склучените договори за купопродажба на возила во вредност од 15.000 евра, или повеќе, во денарска противвредност согласно со членот 29-а став 4 и/или 5 од овој закон, не доставуви извештај до Управата согласно со членот 31 став 1 и/или 4 од овој закон, не го потврди извештајот доставен по телефон согласно со членот 31 став 2 од овој закон, не ги достави побараните податоци во рок од десет работни дена согласно со членот 34 став 2 од овој закон, разменува податоци и информации за клиенти спротивно на членот 34 став 3 од овој закон, не ја задржува трансакцијата врз основа на издадениот налог или најдолго 72 часа од задржувањето на трансакцијата согласно со членот 36 ставови 2 и 3 од овој закон, не изготви програма или програмата не содржи и обезбедува и процедури согласно со членот 40 став 2 од овој закон, не ја достави подготвената програма на увид и мислење на Управата согласно со членот 40 став 3 од овој закон, не ја ажурира програмата и/или не ја достави подготвената програма на увид и мислење на Управата согласно со членот 40 став 4 од овој закон и не доставува информации спротивно на членот 43 од овој закон. За прекршокот од ставот 1 на овој член покрај глоба може да се изрече и санкција забрана на вршење на професија, одделна дејност или должност во траење од една година до пет години.“(став 2)

6. Во член 8 став 1 алинеите 3 и 8 од Уставот на Република Македонија, како темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија се утврдени принципот на владеењето на правото и на хуманизмот, социјалната правда и солидарноста.

Во членот 9 став 1 од Уставот предвидено е дека граѓаните на Република Македонија се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба. Според ставот 2 на овој член, граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Според членот 50 став 2 од Уставот, се гарантира судска заштита на законитоста на поединечните акти на државната управа и на другите институции што вршат јавни овластувања.

Членот 51 став 1 од Уставот предвидува дека законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Според ставот 2 на овој член, секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Согласно член 54 став 1 и 2 од Уставот, слободите и правата на човекот и граѓанинот можат да бидат ограничени само во случаи утврдени со Уставот. Слободите и правата на човекот и граѓанинот можат да бидат ограничени за време на воена или вонредна состојба според одредбите на Уставот.

Според членот 13 став 1 и Амандманот XX од Уставот, лицето обвинето за казниво дело ќе се смета за невино се додека неговата вина не биде утврдена со правосилна судска одлука.

За прекршоци определени со закон, санкција може да изрече орган на државната управа или организација и друг орган што врши јавни овластувања. Против конечна одлука за прекршок се гарантира судска заштита под услови и постапка уредени со закон.

7. Според член 1 од Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр.4/2008, 57/2010, 35/2011 и 44/2012) се утврдуваат мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и други приноси од казниво дело и финансирање на тероризам.

Согласно член 3 од овој закон, за прибирање, обработување, анализа, чување и доставување на податоците добиени од субјектите кои се обврзани за преземање мерки и дејствија за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам, се основа Управа за финансиско разузнавање (во натамошниот текст: Управата), како орган во состав на Министерството за финансии со својство на правно лице.

Според членот 5 од Законот, субјекти се лицата кои имаат обврска да ги преземаат мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам предвидени со овој закон (во натамошниот текст: субјекти), и тоа: финансиските институции и подружници, филијали и деловни единици на странски финансиски институции кои согласно со закон вршат дејност во Република Македонија и правните и физичките лица кои ги вршат следниве услуги како промет со недвижности, ревизорски и сметководствени услуги, нотарски, адвокатски и други правни услуги утврдени во став 1 точка 2 од овој член.

Законот за прекршоците („Службен весник на Република Македонија“ бр.62/2006 и 51/2011) во членот 1 определил дека со овој закон се определуваат општите услови за пропишување на прекршоците и прекршочните санкции, општите услови за утврдување на прекршочната одговорност, за изрекувањето и извршување на прекршочните санкции и се пропишува прекршочната постапка што ја водат судовите, односно врз основа на овој и друг закон органите на државната управа или организациите и другите органи што вршат јавни овластувања надлежни за изрекување на прекршочни санкции (во натамошниот текст: прекршочни органи).

Со одредбите од Законот, меѓу другото е уредено дека: никому не може да му биде изречена прекршочна санкција за дело кое, пред да е сторено, не било со закон определено како прекршок и за кое со закон не била пропишана санкција.(член 3) прекршокот е противправно дело кое со закон е определено како прекршок, чии обележја се определени со закон и за кое е пропишана прекршочна санкција (член 5); глобата се пропишува и изрекува како главна санкција (член 15 став 1); и во одлуката за прекршокот се определува рокот за плаќање на глобата кој не може да биде пократок од осум дена ниту подолг од 30 дена од денот на правосилноста на одлуката (член 16 став 1). Санкцијата привремена забрана на вршење одделна дејност на правно лице, може да се изрече ако постои опасност со вршењето на таква дејност правното лице да изврши повторно прекршок опасен за животот или здравјето на луѓето или прекршок со кој може да се нанесе имот на штета на друго правно лице или на граѓани, или ако на правното лице во последните две години му е изречена прекршочна санкција поради ист или сличен прекршок.(член 38 став 7) Со законот со кој се пропишува прекршокот, може да се пропише задолжително изрекување на санкција забрана на вршење одделна дејност на правно лице.(член 38 став 8) Судот го определува траењето на санкцијата од ставот (6) на овој член кое не може да биде пократко од шест месеца ниту подолго од пет години, сметајќи од денот на правосилноста на одлуката.(член 38 став 9)

Во третиот дел од Законот со одредбите од членовите 53-156 е уредена „прекршочната постапка“. Според Законот, прекршочна постапка може да води и прекршочна санкција може да изрече само надлежен суд, а за одделни прекршоци определени со закон и орган на државната управа или организација и друг орган што врши јавни овластувања на надзор над спроведување на законите со кои се пропишани прекршоците (член 53 ставови 1 и 2); за прекршок и за изрекување на прекршочна санкција одлучуваат судот, односно прекршочниот орган со одлука, против која се дозволени правни средства утврдени со овој закон (член 57); а во делот на одредбите кои се однесуваат за прекршочната постапка пред прекршочен орган, со член 66 е определено дека прекршочниот орган при водење на прекршочната постапка соодветно ги применува одредбите на Законот за општата управна постапка, освен ако со овој закон и со законот со кој е пропишан прекршокот поинаку не е определено. Застапник на обвинетото правно лице е лице кое е овластено да го застапува правното лице врз основа на закон или друг пропис на надлежен државен орган, статут или друг општ акт на правното лице.(член 72 став 2)

Согласно член 40 став 4 од Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам, субјектите се должни да ги изготват програмите од членот 6 алинеја 4 на овој закон кои содржат и обезбедуваат повеќе видови на процедури таксавитвно набројани во овој член како прифаќање на клиенти, анализа на клиентот, анализа на ризик и индикатори за анализа на ризик, препознавање на невообичаени трансакции и сомневање на перење пари и финансирање на тероризам, чување на податоците и документите и за доставување на извештаи до Управата начин на соработка со Управата и процедура и план на вршење на внатрешна контрола и ревизија на спроведување на мерките и дејствија. Според ставот 2 од овој член субјектите се должни подготвените програми од ставот 1 на овој член најдоцна во рок од еден месец од влегувањето во сила на овој закон да ги достават на увид и мислење на Управата. Додека според ставот 3 од овој член субјектите се должни најмалку еднаш годишно да ги ажурираат програмите и најдоцна во рок од еден месец од ажурирањето или ревидирањето да ги достават на увид на Управата.

Според оспорениот став 4 од овој член, банките се должни да стават во употреба или да го надградат софтверот за автоматска обработка на податоците согласно со Правилникот за карактеристиките на софтверот за автоматска обработка на податоците, донесен од страна на министерот за финансии, на предлог на Управата.

Тргнувајќи од наводите во иницијативата според кои оспорениот член 40 став 4 бил заснован на Правилникот за карактеристиките на софтверот за автоматска обработка на податоците, сметаме дека се неосновани. Имено, овој Правилник е донесен од министерот за финансии врз основа на член 40 став 4 од Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам. Оттука, банките се должни да стават во употреба или да го надградат софтверот за автоматска обработка на податоците согласно со Правилникот. Исто така, не може да се постави прашањето за согласноста на оспорените делови од овој член со одредбите од Уставот и Законот за прекршоците на кои се повикува подносителот на иницијативата, дека се пропишани две санкции за ист прекршок, бидејќи оспорените одредби на член 49 став 1 алинеја18 и член 40 став 1 алинеја 41 од оспорениот Закон не се повеќе во правниот поредок, односно се бришат со член 11 и 13 од Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2012 од 30 март 2012 година).

Во Главата VIII со наслов “Прекршочни одредби” со оспорениот член 49 ставови 2, 3 и 4 од оспорениот закон, е наведено дека покрај глобата за сторени дејствија од ставот 1 на овој член на правното лице му се изрекува и прекршочна санкција забрана за вршење на одделна дејност од две до пет години согласно со закон. Глоба во износ од 5.000 до 10.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок и на одговорното лице во правното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член. На одговорното лице за дејствијата од ставот 1 на овој член покрај глобата му се изрекува и прекршочна санкција забрана за вршење на должност од една до две години согласно со закон.

Според член 50-а став 2 Покрај глобата за сторените дејствија од ставот (1) на овој член на правно лице може да му се изрече и привремена забрана за вршење на одделна дејност од шест месеци до две години.

Тргнувајќи од наводите во иницијативата дека со формулирањето на оспорените одредби било постапено спротивно на Уставот и утврдените правила и општи услови од Законот за прекршоците, дека била доведена во прашање еднаквоста на субјектите на кои се однесувале овие одредби, односно дека биле повредени основните принципи на постоење и утврдување на прекршочна одговорност во смисла дека само банките можеле да бидат прекршочно одговорни, а не и другите правни лица, како што било предвидено во член 49 став 1 алинеја 18 и член 40 став 1 алинеја 41 од оспорениот закон, сметаме дека се неосновани. Законот во меѓувреме е изменет, односно дел од одредбите кои се оспорени во иницијативата не се повеќе во правниот поредок или имаат нова содржина, поради што не може да се постави прашањето за согласноста на истите и компарацијата со одредбите од Уставот и Законот за прекршоците на кои се повикува подносителот на иницијативата.

Според оспорениот Член 50 став 2 покрај глобата за сторените дејствија од ставот (1) на овој член на правно лице може да му се изрече и привремена забрана за вршење на одделна дејност од шест месеци до две години.

Во однос на оваа оспорена одредба подносителот на иницијативата ги цитира членовите 6 и 7 од Законот, според кои мерките и дејствијата за откривање и спречување на перење пари и финансирање на тероризам кои ги преземаат субјектите како анализа на своите клиенти; следење на одредени трансакции; собирање, чување и доставување на податоци за трансакциите и клиентите кои ги вршат и воведување на внатрешни програми за имплементација на мерките и дејствијата за спречување на перење пари и финансирање на тероризам.(член 6) Обврската за преземање на мерките и дејствијата предвидени со овој закон, останува и во случај кога субјектите се во постапка на стечај и ликвидација. Обврската од ставот 1 на член 7 ја извршува стечајниот управник до завршување на стечајната постапка, односно ликвидатор до завршување на ликвидаторната постапка. (член 7 став 1 и 2 од оспорениот закон).

Тргнувајќи од содржината на оспорената одредба на член 50 став 2 и наводите во иницијативата, дека обврската за преземање на мерки и дејствија во случај кога се во постапка на стечај или ликвидација е на стечајниот управник, односно на ликвидаторот а не на правното лице, како што било предвидено во член 50 став 1 алинеја 1, која повеќе не во правниот поредок, сметаме дека се неосновани.

Имено, со член 15 од Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2012 од 30 март 2012 година) по членот 51 се додава нов член 51-а, кој гласи: „Глоба во износ од 2.500 до 5.000 евра во денарска противвредност ќе му се изрече за прекршок на стечајниот управник ако не презема мерки и дејствија во случај кога субјектот е во постапка на стечај и ликвидација согласно со членот 7 од овој закон.“

Од наведеното произлегува дека одредбите од членовите член 40 став 4, член 49 ставови 2, 3 и 4, член 50 став 2 и член 50-а став 2 не се во спротивност со Уставот, поради што во конкретниот случај не може да стане збор за повреда на одредбите од член 8 став 1 алинеи 3,4 и 7, член 9, член 12 став 1 и 2, член 13 став 1 и амандманот 20, член 14 став 1, член 51, член 54 и член 55 Уставот на која се повикува подносителот на иницијативата, поради што сметаме дека не може да се постави прашањето за уставноста на истите.

8. Согласно член 110 од Уставот на Република Македонија, Уставниот суд на Република Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот и за согласноста на другите прописи и колективните договори со Уставот и законите.

Според членот 28 алинеја 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.

Собранието на Република Македонија, на седницата одржана на 27 март 2012 година, го донесе Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам, објавен на 30 март 2012 година во “Службен весник на Република Македонија”, број 44/2012.

Содржината на оспорената одредба на член 2 точка 16 се однесува на дефинициите за одделни изрази употребени во овој закон и нивното значење. Меѓутоа, Законот во меѓувреме е изменет, односно оваа одредба има нова содржина во важечката законска одредба, поради што не може да се постави прашањето за согласноста на овој член со одредбите од Уставот и Законот за прекршоците на кои се повикува подносителот на иницијативата.

Имено, со член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2012 од 30 март 2012 година) во членот 2 точката 16 се менува и гласи: “Одговорно лице“ е одговорното лице согласно со Законот за прекршоци.

Во однос на содржината на оспорениот член 49 став 1 алинеја 18 која се однесува на пропишана глоба во Главата VIII. “Прекршочни одредби” од Законот, подносителот на иницијативата смета дека со истата се пропишуваат две санкции за ист прекршок како во член 50 став 1 алинеја 41 и на тој начин се создавала правна несигурност. Алинејата 18 е изменета, односно се бриши со членот 11 од Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2012 од 30 март 2012 година). Поради тоа не може да се постави прашањето за согласноста на оспорените делови од овој член со одредбите од Уставот и Законот за прекршоците на кои се повикува подносителот на иницијативата.

Во однос на содржината на оспорениот член 50 став 1 алинеи 1, 32, 36, 41 и 43 кои се однесуваат на пропишана глоба во Главата VIII. “Прекршочни одредби” од Законот, истите се бришат со член 13 од Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2012 од 30 март 2012 година). Поради тоа не може да се постави прашањето за согласноста на овие одредби со одредбите од Уставот и Законот за прекршоците на кои се повикува подносителот на иницијативата.

Оспорената одредба на член 51 од овој Закон во меѓувреме е дополнета и изменета со нова содржина која не е предмет на оспорување со иницијативата. Подносителот на иницијативата, исто така оспорува и делови од одредбата на член 51 од Законот кои веќе не постојат во правниот поредок поради неговата измена која е направена со Законот за изменување и дополнување на Законот за спречување на перење на пари и други приноси од казниви дела и финансирање на тероризам („Службен весник на Република Македонија“ бр. 44/2012 од 30 март 2012 година) Од тие причини Судот иницијативата во делот во кој е оспорена одредбата ја отфрли врз основа на член 28 алинеја 2 од Деловникот на Судот.

Со оглед на тоа што оспорените одредби на член 2 точка 16, член 49 став 1 алинеја 18, член 50 став 1 алинеи 1, 32, 36, 41 и 43 и член 51 Законот престанале да важат и не се во правниот поредок, Судот врз основа на наведените уставни и деловнички одредби утврди дека се исполнети условите за отфрлање на иницијативата.

9. Тргнувајќи од наведеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

10. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Бранко Наумоски и судиите: д-р Наташа Габер-Дамјановска, Елена Гошева, Исмаил Дарлишта, Никола Ивановски, Вера Маркова, Сали Мурaти, д-р Гзиме Старова и Владимир Стојаноски .

У.бр.185/2011
03 октомври 2012 година
Скопје

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Бранко Наумоски