107/2011-0-0

Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992) на седницата одржана на 29 ноември 2011 година, донесе

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 62-а став 2 во делот

2. Стамен Филипов од Скопје, на Уставниот суд на Република Македонија му поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот означен во точката 1 од ова решение. Според наводите во иницијативата, одредбата од членот 62-а став 2 во оспорениот дел: „денот на издавање на одобрението за градење“, од Законот за градење, било неправилно законско решение бидејќи законодавецот требал правото на жалба да го уреди да почне од „денот на известувањето од надлежниот орган што го донел одобрението за градење“, па поради тоа оспорениот законски дел не бил во согласност со повеќе одредби од Уставот, и тоа: член 8 став 1 алинеја 3, член 51 став 2, и Амандман 21 со кој се заменува членот 15 од Уставот.

Според наводите во иницијативата, второоспорената одредба членот 65-а став 3 од Законот за градење, регулирала заплашување на граѓаните кои би поднеле жалба против поединечните правни акти донесени во постапка во прв степен пред органите на државната управа, со цел да не поведуваат управен спор против конечните одобренија за градење и да не поднесуваат жалби против првостепените судски одлуки, поради што одредбата од Законот не била во согласност со повеќе одредби од Уставот, и тоа: член 8 став 1 алинеи 1 и 3, член 50 став 2, член 51 и Амандман 21 со кој се заменува членот 15 од Уставот.

3. Судот на седницата утврди дека во членот 62-а став 1 од Законот е предвидено дека надлежниот орган што го донел одобрението за градење е должен во рок од три дена од денот на донесувањето на одобрението за градење да ги извести непосредните соседи на градежната парцела за која се донесува одобрението, за издаденото одобрение за градење и дека во рок од 15 дена од денот на издавање на одобрението за градење можат да извршат увид во документацијата. Во ставот 2 од овој член од Законот е предвидено дека доколку непосредните соседи не извршат увид и/или не поднесат жалба против одобрението за градење во рок од 15 дена од денот на издавање на одобрението за градење, одобрението за градење станува правосилно.

Судот, исто така, утврди дека во членот 65-а од Законот е предвидено:
„(1) Инвеститорот може да започне со изградба на градбата врз основа на правосилно одобрение за градење.
(2) По исклучок од став (1) на овој член инвеститорот на сопствена одговорност и ризик може да започне со изградба и врз основа на конечно одобрение за градење.
(3) Доколку одобрението за градење не е правосилно, поради тоа што жалителот започнал управен спор, а инвеститорот не започнал со изградба на градбата пред одобрението за градење да стане правосилно, инвеститорот има право да бара надомест на штета и надомест на изгубена добивка од жалителот доколку тужбеното барање и/или жалбеното барање од надлежните судови се одбиени како неосновани и/или недопуштени“.

4. Согласно членот 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Македонија.

Според Амандманот XXI од Уставот со кој се заменува членот 15 од Уставот, се гарантира правото на жалба против одлуки донесени во постапка во прв степен пред суд.

Правото на жалба или друг вид на правна заштита против поединечни правни акти донесени во постапка во прв степен пред орган на државната управа или организација и друг орган што врши јавни овластувања се уредува со закон.

Според членот 50 став 2 од Уставот, се гарантира судска заштита на законитоста на поединечните акти на државната управа и на другите институции што вршат јавни овластувања.

Според членот 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.

Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Законот за градење („Службен весник на Република Македонија“ бр.130/2009, 124/2010, 18/2011, 36/2011 и 54/2011) во членот 1 определил дека предмет на уредување на овој закон е градењето, основните барања на градбата, потребната проектна документација за добивање на одобрение за градење, правата и обврските на учесниците во изградбата, начинот на употреба и одржување на градбата, како и други прашања од значење за градењето.

Според членот 13 од овој закон, носител на правото на градење е правно или физичко лице сопственик на земјиштето на кое се гради градбата, лице кое стекнало право на долготраен закуп на градежно земјиште, концесионер, носител на правото на службеност заради градба, лице на кое сопственикот на земјиштето или носителот на правото на долготраен закуп на градежното земјиште го пренел правото на градење со правно дело и лице кое се стекнало со право на градење согласно со закон (во понатамошниот текст: инвеститор).

Законот во членот 58 определил кои се надлежни органи за издавање одобрение за градење, во зависност од категоријата на градбата. Во членот 59 став 1 е уредено дека постапката за издавање на одобрение за градење се води согласно со одредбите од Законот за општата управна постапка, доколку со овој закон поинаку не е уредено, а во ставот 2 од овој член од Законот е уредено дека за добивање на одобрение за градење инвеститорот поднесува писмено барање до надлежниот орган од членот 58 на овој закон со следнава документација:

– извод од детален урбанистички план или урбанистички план за вон населено место или урбанистички план за село или државна односно локална урбанистичка планска документација, а за линиските инфраструктурни градби проект за инфраструктура заверен од надлежен орган;
– архитектонско-урбанистички проект заверен од надлежен орган доколку со урбанистичкиот план или државната односно локалната урбанистичка планска документација е предвидена изработка на овој проект;
– основен проект во три примероци со извештај за ревизија на основниот проект или писмен извештај со согласност за нострификација на основниот проект доколку истиот е изработен во странство;
– доказ за право на градење и
– геодетски елаборат за нумерички податоци за градежното земјиште.

Според одредбите од Законот, инвеститорот е должен да плати надоместок за уредување на градежното земјиште или уредувањето може сам да го изврши на сопствен трошок, а во спротивно не ќе може да добие одобрение за градење. Од друга страна, и органот, по службена должност по повод барањето за одобрение за градење, заради уредување на локацијата презема низа дејствија во соработка со други органи и институции, како што се субјектите надлежни за електроенергетска, водоводна и канализациона инфраструктура, Дирекцијата за заштита и спасување, Агенцијата за електронски комуникации, надлежниот орган за водење на јавна книга за запишување на правата на недвижностите итн.

Со оглед на тоа, во постапката за издавање одобрение за градење, настануваат односи со финансиски ефекти и се преземаат дејствија од страна на надлежните органи и инвеститорите, согласно одредбите од Законот. Воедно, Законот во членот 66 определил дека одобрението за градење престанува да важи доколку инвеститорот не почне со изградба во рок од две години од денот кога одобрението за градење станало правосилно.

Според членот 68 од Законот, инвеститорот е должен градбата да ја изгради во определен рок.

Рокот за изградба се определува во зависност од видот на градбата, односно:

1) градбите од прва категорија треба да се изградат во рок не подолг од десет години од денот кога одобрението за градење станало правосилно;
2) градбите од втора категорија треба да се изградат во рок не подолг од шест години од денот кога одобрението за градење станало правосилно.

Значи, по обврските и дејствијата преземени во постапката за издавање одобрение за градба, следат роковите од членовите 66 и 68 од Законот, за започнување и за завршување на градбите, кои се врзани со правосилноста на одобрението за градба.

Меѓутоа, законодавецот со одредбите од членот 62-а од Законот, регулирал обврска на надлежниот орган во рок од три дена од денот на донесувањето на одобрението за градење да ги извести непосредните соседи на градежната парцела за која се донесува одобрението, за издаденото одобрение и тие во рок од 15 дена од денот на издавањето на одобрението за градење можат да извршат увид во документацијата.

Доколку непосредните соседи не извршат увид и/или не поднесат жалба против одобрението за градење во рок од 15 дена од денот на издавањето на одобрението за градење, одобрението за градење станува правосилно.

Во членот 65-а ставови 1 и 2 од Законот е определено дека инвеститорот може да започне со изградба на градбата врз основа на правосилното одобрение за градење, а по исклучок инвеститорот на сопствена одговорност и ризик може да започне со изградба и врз основа на конечно одобрение за градење.

Во оспорениот став 3 од овој член од Законот, е уредено доколку одобрението за градење не е правосилно, поради тоа што жалителот започнал управен спор, а инвеститорот не започнал со изградба на градбата пред одобрението да стане правосилно, инвеститорот има право да бара надомест на штета и надомест на изгубена добивка од жалителот доколку тужбеното барање и/или жалбеното барање од надлежните судови се одбиени како неосновани и/или недопуштени.

Со иницијативата се оспорува делот од ставот 2 на членот 62-а од Законот, кој гласи: „денот на издавање на одобрение за градење“ и членот 65-а став 3 од Законот.

Со одредбите од Законот е уредено кој е второстепен орган за решавање по жалбите против одобренијата за градба, во зависност од нивното донесување (член 65), а дозволен е управен спор и постапка по жалба пред надлежен суд против одлуките на првостепениот управен суд.

Оттука, поаѓајќи од фактот дека со погоренаведената законска можност може да се пролонгира настанувањето на правосилноста на одобрението за градба, заради употреба на правни средства, не од инвеститорот и органот кои се субјекти на правниот однос во одобрението за градење, туку од субјекти надвор од него, а тоа се непосредните соседи на градежната парцела (нивниот број е различен од случај до случај), Судот утврди дека со пролонгирање на правосилноста се пролонгира и почетокот и завршетокот на градбата кои се определени со рокови по правосилноста, а воедно, инвеститорот веќе имал финансиски давачки заради издавање на одобрението, но има и идни финансиски проекции поврзани со градбата кои се оддолжуваат, заради пролонгирање на правосилноста на одобрението.

Со оглед на тоа, правото на непосредните соседи на градежната парцела на инвеститорот, во членот 62-а од Законот, е поволно за граѓаните односно за непосредните соседи на градежната парцела, врз основа на тоа законско право тие во рок од 15 дена од издавањето на одобрението можат да вршат увид во документацијата и да поднесат жалба до второстепен орган, а секако тоа право го имаат од денот на нивното известување за донесеното одобрение и рокот за нив тече од денот на известувањето за издаденото одобрение, а трае до истекот на 15 дена од одобрението. Поради тоа и не може уставно да се проблематизира постоењето на ова поволно законско право на граѓаните, бидејќи рокот во одредбата секако ќе се движи од денот на нивното известување за донесеното одобрение, а известувањето е во рок од три дена во предвидените 15 дена од донесеното одобрение.

Од друга страна, даденото законско право на непосредните соседи во членот 65-а од Законот, законодавецот го определил да има објективни рамки следејќи ги интересите и на инвеститорот за градба и пошироко за одржување на економската и општествена оправданост и континуитет во урбанизацијата на просторот. За таа цел законодавецот го уредил и правото да може да се бара надомест на штета и надомест на изгубена добивка од жалителот, но доколку тој во постапката продолжил и водел со негативен исход управен спор, а инвеститорот поради тоа не започнал со градба бидејќи одобрението не е правосилно, со што законодавецот ги насочува непосредните соседи да имаат реални аргументи и докази за ваков (судски) тек на постапката пред надлежните судови за оспорување на одобрението за градба, респектирајќи ги елементите на вложениот туѓ капитал и економски ризици на инвеститорот кои би требало да се доведат во прашање само со веродостојни аргументи и докази, а не со ирелевантни проценки на соседите за постоење на потребата и начинот на градење (или други елементи) кои немаат врска со правната работа и со прописите кои го регулираат урбанизирањето на просторот.

Врз основа на изнесеното Судот утврди дека за оспорените одредби од Законот за градење не може основано да се постави прашањето за нивната согласност со одредбите од Уставот на кои се однесуваат наводите во иницијативата.

5. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

6. Ова решение Судот го донесе со мнозинство гласови во состав од претседателот на Судот Бранко Наумоски и судиите д-р Наташа Габер-Дамјановска, Исмаил Дарлишта, Лилјана Ингилизова-Ристова, Вера Маркова, Игор Спировски, д-р Гзиме Старова, Владимир Стојаноски и д-р Зоран Сулејманов.

У.бр.107/2011
29 ноември 2011 година
С к о п ј е
лк

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
Бранко Наумоски