14/2010-0-0

Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992) на седница одржана на 30 јуни 2010 година, донесе

1. СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 126 точки 1 и 2 од Законот за домување (“Службен весник на Република Македонија” бр.99/2009 и 57/2010).

2. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 29 став 2 и член 122 став 2 од Законот означен во точката 1 од ова решение.

3. Стамен Филипов од Скопје на Уставниот суд на Репу-блика Македонија му поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбите од Законот за градење, означени во точката 1 од ова решение.

Според подносителот на иницијати вата, поведувањето на постапка против управителот на станбена зграда од страна на надлежен орган на инспекцијата или орган на кривично гонење не било автоматски доказ дека управителот постапувал спротивно на Законот или договорот за вршење на управувачките услуги, како што предвидувал оспорениот член 29 став 2 од Законот, од каде сопстве-ниците не можеле да го раскинат договорот без отказен рок. Ова од причина што согласно член 13 став 1 од Уставот, лицето обвинето за казниво дело ќе се смета за невино се додека неговата вина не биде утврдена со правосилна судска одлука, а се до тогаш лицето не смеело да има никакви правни последици. Од наведените причини смета дека оспорената одредба не била во согласност со член 8 став 1 алинеја 3, член 13 став 1, член 14 став 1 и член 51 од Уставот.

По однос на оспорениот член 122 став 2 од Законот подносителот на иницијативата наведува дека во него, како и во целината на Законот немало одредба со која се предвидувало во кои случаи физичкото или правното лице ја предизвикало постапката и што се подразбирало под поимот реални трошоци, од каде смета дека одредбата не била во согласност со член 8 став 1 алинеја 3 и 4 и член 51 од Уставот.

Подносителот на иницијативата го цитира оспорениот член 126 точки 1 и 2 од Законот, но и се повикува на содржината на член 12, член 18 став 4 и член 54 став 1 од Законот и наведува дека со споредба на овие одредби ќе се утврдело дека се во прашање сопственици кои го донесувале планот за одржување на станбената зграда и определувале управител или регистрирале заедница на сопственици, а не сопственик-поединец, како што предвидувала оспо-рената одредба. Од наведените причини смета дека оспорената одредба била неодржлива од уставно-правен аспект и како таква ги повредувала член 8 став 1 алинеја 3 и член 51 од Уставот.

4. Судот на седницата утврди дека, според содржината на оспорениот член 29 став 2 од Законот, во случај кога управителот постапува спротивно на законот или на договорот за вршење на управувачки услуги, а надлежен орган на инспекцијата или орган на кривично гонење повел постапка против управителот, сопствениците на посебните делови можат да го раскинат договорот без отказен рок.

Во оспорениот член 122 став 2 од Законот е предвидено дека, трошоците за извршување на решението од ставот 1 на овој член се надоместуваат од страна на физичкото или правно лице што ја предизвикало постапката и не можат да бидат повисоки од реалните трошоци.

Во оспорениот член 126 точки 1 и 2 од Законот е предвидено дека, глоба во износ од 300 евра во денарска против-вредност ќе му се изрече за прекршок на сопственик на стан или деловен простор во станбена зграда односно закуподавач, ако (точка 1) не донесе план за одржување на станбената зграда (член 12) и ако (точка 2) не определи управител или не регистрира заедница на сопственици од членовите 18 став 4 и 54 став 1 на овој закон.

Во членот 4 од Законот за изменување и дополнување на Законот за домување („Службен весник на Република Македонија“ бр.57/2010) е предвидено дека во членот 126 став 1 точка 2 зборовите: „ став 4“ се бришат.

5. Согласно член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, владе-ењето на правото е една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Македонија.

Според член 13 став 1 од Уставот, лицето обвинето за казниво дело ќе се смета за невино се додека неговата вина не биде утврдена со правосилна судска одлука, а според член 14 став 1 од Уставот, никој не може да биде казнет за дело кое пред да биде сторено не било утврдено со закон или со друг пропис како казниво дело и за кое не била предвидена казна.

Согласно член 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Според член 10 од Законот за домување, управувањето со станбените згради претставува следење и спроведување на одлуките донесени од собирот на сопствениците на посебните делови во зградата, застапување во правниот промет и во постапките пред надлежните органи со цел за функционирање, одржување и зачувување на заедничките делови на станбената зграда (став 1).

Работите на управување од ставот 1 на овој член може да ги врши управител или заедницата на сопственици, врз основа на одлука на собир на сопственици (став 2).

Управителот за вршење на дејностите на управувањето со станбената зграда треба да поседува лиценца што ја издава Регулаторната комисија за домување (став 3), а лиценца добива правно или физичко лице ако ги исполнува пропишаните услови од ставот 4 на истата одредба од Законот. Лиценцата се издава со рок на важење од пет години (став 5).

Според член 18 став 1 од Законот, ако во станбена зграда има повеќе од двајца сопственици на посебни делови и повеќе од осум посебни делови, сопствениците на посебните делови можат да определат со станбената зграда да управува управител. Одлуката за определување на управител се смета за донесена кога за неа гласале повеќе од половина од сопствениците на посебните делови (став 1).

Управителот на станбената зграда ги застапува сопствениците на посебните делови во работите што се однесуваат на управувањето со станбената зграда и води сметка за остварување на правата и обврските што произлегуваат од договорот за управувачки услуги (став 2).

Правата и обврските на управителот се уредени во членот 19 од Законот. Според оваа одредба управителот ги има следните права и обврски: ги извршува одлуките на сопствениците на посе-бните делови; се грижи за редовно одржување и функционирање на заедничките делови; ги застапува сопствениците на посебните делови во работите на управување и во име на одделни сопственици подне-сува тужба за ослободување од обврската за плаќање, односно тужба за задолжување за плаќање на трошоците и издатоците на сопстве-никот на посебниот дел; ги застапува сопствениците на посебните делови пред управните органи во работите на издавање на дозволи и согласности и во постапките за упис на недвижностите и други управни постапки, во врска со станбената зграда и земјиштето, како и за други работи поврзани со управувањето; подготвува план за одржување на станбената зграда, план со динамика за спроведување на овој план и се грижи за спроведување на планот; подготвува пресметка на трошоците на управување на станбената зграда и ги распоредува трошоците меѓу сопствениците на посебните делови; ги прима уплатите на сопствениците на посебни делови врз основа на месечна пресметка и ги плаќа обврските од договорите склучени со трети лица; ги информира сопствениците на посебните делови за својата работа и им доставува месечни и годишни пресметки; изготвува годишен извештај за управување со објектот; во согласност со одредбите од овој закон стопанисува со резервниот фонд; врши набројување и нумерирање на становите и го пријавува уписот на податоците во органот што ги води јавните книги на недвижностите и треба да ги познава стандардите и нормативите за пристапност на лица со хендикеп во станбениот објект.

Според ставот 2 од членот 19 од Законот, во споровите против обезбедувачот и изведувачите на работи поради делумно и нецелосно исполнување на обврските на обезбедувачи или изведу-вачи на работите на управување на станбената зграда, односно поради штетата причинета на заедничките делови на станбената зграда, управителот може да поднесе тужба против обезбедувачот, изведувачот или третото лице причинител на штетата и во свое име.

Правата и обврските на управителот од ставовите 1 и 2 на овој член не смеат да се исклучат или ограничат со договор за заемни односи и со договор за вршење на управувачки услуги или други правни дела (став 3). Управителот може да има и други овластувања утврдени со овој закон и со договорот за вршење на управувачки услуги (став 4).

Според членот 21 од Законот, доколку управителот не ги исполнува обврските од договорот за вршење на управувачки услуги, не постапува со внимание на добар домаќин, сопствениците на посебните делови на најмалку една половина од посебните делови можат да го раскинат договорот со управителот, а управителот одговара и за штетата што со своето работење ќе ја причини на зградата или на посебен дел од зградата според општите правила за надоместок на штета.
Во членот 22 став 1 од Законот е предвидено дека, односите меѓу сопствениците и управителот се уредуваат со договор за вршење на управувачки услуги, со кој покрај овластувањата од пододделот 2.2 на оваа глава можат да се утврдат и други права и обврски.
Договорот за вршење на управувачки услуги е склучен кога е потпишан од страна на управителот и овластените претста-вници избрани од мнозинството на сопствениците на посебните делови, со одлука донесена на собир на сопствениците на станбената зграда кои донеле одлука за определување на управител (став 2).

Договорот за вршење управувачки услуги има дејство и на сопствениците кои не го потпишале договорот или гласале против именувањето на овластените претставници за склучување на дого-ворот, како и врз сите правни следбеници на сопствениците на посебните делови (став 3).

Содржината на договорот за вршење на управувачките услуги е уредена во членот 23 од Законот. Според оваа одредба, договорот за вршење на управувачки услуги особено содржи: податоци за договорните страни; податоци за објектот; права и обврски на управителот; месечниот надоместок што му припаѓа на управителот за вршење на услуги и рок на исплатата; период за кој е склучен договорот; ден на почеток на важење на договорот; потпис на договорните страни и датум и место на склучување на договорот.

Во членот 29 став 1 од Законот е предвидено дека, сопствениците на посебните делови можат во секое време да го раскинат договорот за управувачки услуги со претходно доставување на известување до управителот за донесената одлука за раски-нување на договорот. Рокот за раскинување на договорот не може да биде пократок од три месеца, а започнува да тече од денот на доставувањето на одлуката за раскинување. Во овој рок сопстве-ниците се обврзани да изберат друг управител.

Тргнувајќи од анализата на цитираните законски одредби произлегува дека управувањето со станбените згради од страна на лиценциран управител преставува договорен однос помеѓу управи-телот и сопствениците на посебните делови кој опфаќа застапување на сопствениците по однос на работите што се однесуваат на управувањето со станбената зграда и водење на сметка за оства-рување на правата и обврските што произлегуваат од договорот за управувачки услуги, за месечен надоместок кој се утврдува со договорот за вршење на управувачките услуги. Законот предвидел можност за раскинување на договорот за управувачки услуги со отказен рок (членот 29 став 1) каде не се означени околностите за раскинување на договорот, но предвидел и можност за раскинување на договорот без отказен рок (оспорениот член 29 став 2) за случај кога управителот постапува спротивно на законот или на договорот за вршење на управувачки услуги, а надлежен орган на инспекцијата или орган на кривично гонење повел постапка против управителот.

Според Судот, дадената можност за раскинување на договорот без отказен рок поради околноста што против управителот е поведена постапка од страна на надлежен орган на инспекција или орган на кривично гонење заради постапување спротивно на законот или договорот за вршење управувачки услуги не преставува осуда на управителот пред тој да биде прогласен за виновен, туку преставува основа за раскинување на договорот поради недостаток на доверба во натамошното чесно, навремено и законито вршење на обврските од договорот. Воедно, раскинувањето на договорот без отказен рок не влијае врз статусот на управителот, бидејќи ова не е пречка истиот да склучи управувачки договор со други лица и не ја губи лиценцата затоа што спрема него е во тек постапка.

Тргнувајќи од наведеното, според Судот, не се во прашање правни последици како што погрешно смета подносителот на иницијативата, туку законска можност за раскинување на договорот без отказен рок за ситуација кога взаемната доверба од договорниот однос е доведена во прашање, а со тоа и натамошното егзистирање на договорот за управувачки услуги заради постапување спротивно на законот или договорот за вршење управувачки услуги за кое нешто надлежен орган на инспекција или орган на кривично гонење презел дејствија во правец на поведување на постапка спрема управителот.

Врз основа на наведеното, Судот оцени дека оспорениот член 29 став 2 од Законот е во согласност со член 8 став 1 алинеја 3, член 13 став 1, член 14 став 1 и член 51 од Уставот.

Согласно член 8 став 1 алинеи 3 и 4 од Уставот, владе-ењето на правото и поделбата на државната власт на законодавна, извршна и судска се едни од темелните вредности на уставниот поредок на Република Македонија.

Согласно член 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

По однос на оспорениот член 122 став 2 од Законот, подносителот на иницијативата наведува дека во оваа одредба, како и во целината на Законот немало одредба со која се предвидувало во кои случаи физичкото или правното лице ја предизвикало постапката и што се подразбирало под поимот реални трошоци.

Според оцена на Судот, изнесените наводи се неосновани. Ова од причина што станува збор за мошне сложена законска материја во која не може однапред да се дефинира кој ќе се смета за лице кое ја предизвикало постапката, а со самото тоа да се определи што во таков случај ќе се смета за реален трошок, бидејќи тоа ќе зависи од околностите на секој конкретен случај и конкретно преземените дејствија. Меѓутоа, од целината на одредбите во Законот јасно произлегува дека како лице кое ја предизвикало постапката се смета лицето кое со своето делување или неделување довело до преземање на законски дејствија од страна на инспекторот за домување. Притоа, лицето има можност во смисла на член 120 став од Законот, како и согласно одредбите од Законот за општата управна постапка да докажува дека тоа не ја предизвикало постапката, па со самото тоа не треба да биде задолжено со трошоци.
Оттаму, во овој случај во прашање е нормативна неможност за поконкретно определување на лицата-предизвикувачи на постапката и реалните трошоци што произлегле од таквата постапка, заради што законодавецот пристапил кон општо нормативно формулирање кое по својата суштина значи отстапување од принципот на лесно препо-знатлив опис на нормата, бидејќи нејзиниот поконкретен опис зависи од низа однапред недефинирани околности, или пак, кога би биле утврдени, заради ширината на материјата на која се однесуваат и енормноста на можното набројување би постоела опасност од испу-штање на сите можни правни ситуации. Во крајна линија, иако ваквите норми не се докрај определени тие се определиви и како такви не се проблематични по однос на принципот на владеењето на правото и техниката на сочинување на нормите како нејзин составен дел.

Врз основа на наведеното Судот оцени дека членот 122 став 2 од Законот е во согласност со членот 8 став 1 алинеја 3 и членот 51 од Уставот.

6. Согласно член 8 став 1 алинеи 3 и 4 од Уставот, владеењето на правото и поделбата на државната власт на законо-давна, извршна и судска се едни од темелните вредности на уставниот поредок на Република Македонија.

Согласно член 51 од Уставот, во Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Тргнувајќи од фактот што оспорениот член 126 точки 1 и 2 од Законот се повикува на содржината на член 12, член 18 став 4 (со измената на Законот зборовите: „став 4“ се избришани) и член 54 став 1 од Законот неопходно е да се разгледа содржината на член 12, член 18 и член 54, како една целина со оспорената одредба.

Според членот 12 став 1 од Законот, за извршување на мерките и активностите за редовно одржување на станбената зграда, сопствениците на посебните делови на собир на сопственици донесуваат план за одржување за период од најмалку една година, а најмногу за пет години (став 1).

Во планот за одржување се утврдуваат мерките и активностите за извршување на работите за одржување што ќе се преземат во тековната година и начинот на обезбедување на паричните средства за нивно извршување (став 2).

Планот за одржување може да ги вклучува и активностите околу подобрување на пристапноста во постоечките објекти (став 3).

Планот од ставот 1 на овој член ќе се смета за донесен, доколку го усвојат сопствениците на посебните делови кои поседуваат повеќе од половина од станбениот и деловниот простор во зградата (став 4).

Секој сопственик може да поднесе предлог до надлежниот суд во вонпарнична постапка, да донесе одлука со која се менува или дополнува планот за одржување, доколку смета дека донесениот план за одржување не ги содржи основните услови неопходни за користење на заедничките простории, во согласност со нивната основна намена или се користат спротивно на намената (став 5).

Во случај сопствениците на посебните делови да не го спроведуваат планот за одржување, секој сопственик на посебен дел може да го извести Државниот комунален инспекторат да донесе решение со кое ќе им наложи на сопствениците на посебните делови да го спроведат планот за одржување (став 6).

Според член 18 став 1 од Законот, ако во станбена зграда има повеќе од двајца сопственици на посебни делови и повеќе од осум посебни делови, сопствениците на посебните делови можат да определат со станбената зграда да управува управител. Одлуката за определување на управител се смета за донесена кога за неа гласале повеќе од половина од сопствениците на посебните делови (став 1).

Управителот на станбената зграда ги застапува сопстве-ниците на посебните делови во работите што се однесуваат на управувањето со станбената зграда и води сметка за остварување на правата и обврските што произлегуваат од договорот за управувачки услуги (став 2).

Во станбените згради во кои не е определен управител ниту е регистрирана заедница на сопственици до определувањето на управител или регистрирање на заедница на сопственици, сопстве-ниците на посебните делови се должни самите да обезбедат извршување на сите работи што според овој закон спаѓаат во делокругот на управувачките услуги (став 3).

Според членот 54 став 1 од Законот, сопствениците на посебните делови можат да донесат одлука за формирање заедница на сопственици како правно лице за управување со станбената зграда. Одлуката може да се донесе само во согласност на мнозинството сопственици на посебните делови (став 1).

Со одлуката за формирање на заедница на сопственици, сопствениците на посебните делови се должни да донесат и статут на заедницата на сопственици (став 2).

Од анализата на содржината на член 12, член 18 и член 54 од Законот произлегува дека со овие одредби се предвидува должност за донесување на план за одржување, потоа можност за определување на управител и можност за формирање на заедница на сопственици, при што сите одредби се однесуваат на сопствениците, а само член 12 ставови 5 и 6 од Законот се однесуваат на сопственик-поединец.

Тргнувајќи од фактот што согласно член 5 и член 13 од Законот за прекршоците, прекршокот е противправно дело кое со закон е определено како прекршок, чии облежја се определени со закон и за кое на сторителот може да му се изрече прекршочна санкција во форма на глоба, се јави за неопходно да се утврди што предвидуваат наведените одредби како противправно однесување и се утврди дека за вакво однесување може да стане збор само кај членот 12, но не како однесување на сопственикот-поединец, туку како однесување на заедницата на сопственици и тоа кога нема да донесат план за одржување. За ваква ситуација, сопственикот-подинец согласно ставот 5 од членот 12 од Законот, може да поднесе предлог до надлежниот суд во вонпарнична постапка, да донесе одлука со која се менува или дополнува планот за одржување, доколку смета дека донесениот план за одржување не ги содржи основните услови неопходни за користење на заедничките простории, во согласност со нивната основна намена или се користат спротивно на намената, согласно ставот 6 од истиот член од Законот, може да го извести Државниот комунален инспекторат да донесе решение со кое ќе им наложи на сопствениците на посебните делови да го спроведат планот за одржување. Значи, нема предвиденост на противправност, туку можност за поднесување на предлог во вонпарнична постапка, односно за известување на Државниот комунален испектот со цел донесување на решение со кое се наложува спроведување на планот за одржување.

При непостоење на предвиденост на противправно однесување на станарот-поединец во членовите 12, 18 и 54 од Законот не е јасно од каде произлегува потребата за предвидување на глоба во износ од 300 евра во денарска противвредност за прекршок на сопственик на стан или деловен простор во станбена зграда односно закуподавач, ако не донесе план за одржување на станбената зграда (тоа е обврска на сопствениците), ако не определи управител или не регистрира заедница на сопственици (тоа е можност за сопствениците) од оспорениот член 126 точки 1 и 2 од Законот.

Тргнувајќи од наведеното, според Судот призлегува дека по однос на оспорениот член 126 точки 1 и 2 од Законот основано може да се постави прашањето за негова согласност со членот 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.

7. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точките 1 и 2 од ова решение.

8. Ова решение Судот го донесе во состав од претсе-дателот на Судот д-р Трендафил Ивановски и судиите д-р Наташа Габер-Дамјановска, Исмаил Дарлишта, Лилјана Ингилизова-Ристова, Вера Маркова, Бранко Наумоски, Игор Спировски, д-р Гзиме Старова и д-р Зоран Сулејманов.

У.бр.14/2010
30 јуни 2010 година
С к о п ј е
м.л.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Македонија
д-р Трендафил Ивановски