Вовед
Уставниот суд на Република Македонија, врз основа на член 110 и 112 од Уставот на Република Македонија и член 70 од Деловникот на Уставниот суд на Република Македонија (“Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992), на седницата одржана на 9 септември 2004 година, донесе
О Д Л У К А
Текст
1. СЕ УКИНУВА насловот во делот “и условите”, член 1 во делот “и условите” и членовите 5, 6, 7, 8 и 10 од Уредбата за начинот и условите за трансформација на правото на користење на градежно земјиште сопственост на Република Македонија во право на сопственост или право на долготраен закуп (“Службен весник на Република Македонија” бр.79/2001 и 103/2001).
2. Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во “Службен весник на Република Македонија”.
3. Уставниот суд на Република Македонија по иницијатива на Стамен Филипов од Скопје со Решение У.бр.45/2004 од 19 мај 2004 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на актот означен во точката 1 од оваа одлука, затоа што се постави прашањето за неговата согласност со Уставот и Законот за градежно земјиште.
4. Судот на седницата утврди дека врз основа на член 66 став 1 од Законот за градежно земјиште (“Службен весник на Република Македонија” бр. 53/2001) е донесена Уредбата за начинот и условите за трансформација на правото на користење на градежно земјиште сопственост на Република Македонија во право на сопственост или право на долготраен закуп (“Службен весник на Република Македонија” бр.79/2001 и 103/2001).
Во член 1 од оваа Уредба се пропишуваат начинот и условите под кои се врши трансформација на правото на користење на градежното земјиште, сопственост на Република Македонија во право на сопственост односно право на долготраен закуп.
Во член 5 став 1 од оспорената Уредба е определено дека трансформацијата на градежното земјиште од член 51 став 1 на Законот за градежно земјиште на корисниците по основ на купени станбени и други објекти на земјиште во општествена сопственост, односно сопственост на Република Македонија (со или без дефинирано дворно место), кои платиле надоместок за земјиштето, се спроведува врз основа на договор за трансформација на правото на користење на градежно земјите (во натамошниот текст на оваа уредба: договор), по предлог на сопственикот на објектот.
Според ставот 2 од истиот член сопственикот на објектот, за трансформацијата од став 1 на овој член е должен да ги поднесе следните докази:
– доказ за купопродажба на објектот;
– имотен лист или друг доказ од евиденцијата во катастарот на недвижностите;
– доказ за регулиран (платен) надоместок за користење на градежното земјиште.
Согласно член 6 став 1 од Уредбата трансформацијата на градежното земјиште од член 51 став 2 на Законот за градежно земјиште, на корисниците на градежното земјиште по основ на купени станбени и други објекти на земјиште во општествена сопственост, односно сопственост на Република Македонија (со или без дефинирано дворно место), кои не платиле надоместок за земјиштето, се спроведува врз основа на договор, по предлог на сопственикот на објектот, а во ставот 2 од овој член е определено дека сопственикот на објектот за трансформацијата од став 1 на овој член е должен да ги поднесе следните докази:
– доказ за купопродажба на објектот;
– имотен лист или друг доказ од евиденцијата во катастарот за недвижностите.
Согласно член 7 од Уредбата договорот од член 5 и 6 задолжително се склучува во писмена форма и содржи:
Страни на договорот:
И. Република Македонија односно министерот за транспорт и врски.
ИИ. Физичко или правно лице како предлагач за трансформација на право на користење на градежното земјиште.
– предмет на договорот: трансформација на правото на користење во право на сопственост;
– услови за склучување на договорот: доставување на документација од член 5 и 6 на оваа уредба;
– утврдување на висината на надоместокот (кога надоместокот не е платен);
– начин на плаќање на надоместокот на градежно земјиште;
– услови за раскинување на договорот: неисполнување на обврските од договорот во поглед на плаќањето на висината на надоместокот (неплаќање на две последователни рати) и други причини предвидени со општите одредби од Законот за облигации;
– услов: неможе да се отуѓи земјиштето и објектот додека не се плати целосно надоемстокот;
– утврдена површина на градежно земјиште врз основа на урбанистички план.
Договорот се изготвува во осум (8) еднообразни примероци од кои два за давателот на трансформацијата и еден за Јавниот правобранител на Македонија.
Согласно член 8 од Уредбата на корисниците на градежното земјиште кое им е доделено на трајно користење и изградиле објект, правото на користење се трансформира во право на сопственост врз основа на договор со поднесување на предлог од страна на корисникот.
Корисникот од став 1 на овој член е должен да ги поднесе следните докази:
– доказ за трајно користење на земјиштето;
– имотен лист или друг доказ од евиденцијата во катастарот на недвижностите;
– доказ за регулиран (платен) надоместок за користење на градежното земјиште.
На содржината на договорот од став 1 на овој член, соодветно се применуваат одредбите од член 7 на оваа уредба.
Во членот 10 од Уредбата е определено дека трансформацијата на градежното земјиште од член 55 став 1 на Законот за градежно земјиште, на корисниците на градежното земјиште на кои земјиштето им е доделено по пат на јавно наддавање односно непосредна спогодба (платено), се спроведува врз основа на договор, а по предлог на корисникот.
Корисникот од став 1 на овој член е должен да ги поднесе следните докази:
– доказ за остварено право на користење;
– имотен лист или друг доказ од евиденцијата во катастарот на недвижностите;
– доказ за регулиран (платен) надоместок за користење на градежното земјиште.
На содржината на договорот од став 1 на овој член, соодветно се применуваат одредбите од член 7 на оваа уредба.
На седницата Судот, исто така, утврди дека со Одлука на Уставниот суд на Република Македонија У.бр.172/2001 од 10 јули 2002 година (“Службен весник на Република Македонија” бр.59/2002) се укинати член 51, член 55 став 1, член 66 став 1 во делот “и условите” од Законот за градежното земјиште и член 7 став 1 алинеја 6 од оспорената Уредба.
Во членот 51 од Законот за градежно земјиште било утврдено дека на корисниците на градежното земјиште по основ на купени станбени и други објекти на земјиште во општествена сопственост, односно сопственост на Република Македонија (со или без дефинирано дворно место), кои платиле надоместок за земјиштето, правото на користење на градежно земјиште се трансформира во право на сопственост со денот на влегувањето во сила на овој закон, ако поднесат валидни докази дека надоместокот за земјиштето е платен.
Во случај надоместокот од став 1 на овој член да не е платен, правото на користење се трансформира во право на сопственост доколку корисникот плати надоместок утврден со овој закон, во спротивно правото на користење се трансформира во право на долготраен закуп на градежно земјиште сопственост на Република Македонија.
На корисниците на градежното земјиште кое им е доделено во општествена сопственост, односно сопственост на Република Македонија на трајно користење и изградиле објект, правото на користење се трансформира во право на сопственост на градежно земјиште, целото или дел од тоа земјиште.
На трансформацијата според ставот 3 на овој член, соодветно се применуваат одредбите од Уредбата за начинот и постапката за утврдување на вредноста на имотот кој е предмет на денационализација, донесена согласно со одредбите на Законот за денационализација.
Во член 55 став 1 од Законот било предвидено дека на корисниците на градежното земјиште на кои земјиштето им е доделено по пат на јавно наддавање, односно непосредна спогодба (платено), правото на користење се трансформира во право на сопственост со денот на влегување во сила на овој закон, со приложување на валидни докази за начинот на плаќање.
5. Согласно член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Македонија одлучува за согласноста на прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Согласно член 8 став 1 од Уставот на Република Македонија темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија се и владеењето на правото, поделбата на државната власт на законодавна, извршна и судска, како и правната заштита на сопственоста.
Според член 51 став 1 од Уставот на Република Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон.
Во членот 91 алинеја 5 од Уставот на Република Македонија е утврдено дека Владата на Република Македонија донесува уредби и други прописи за извршување на законите.
Според член 49 од Законот за градежното земјиште носителите на правото на користење на градежно земјиште со денот на влегување во сила на овој закон можат да стекнат право на сопственост на градежно земјиште под услови, начин и постапка утврдени со овој закон.
Оспорената Уредба е донесена врз основа на членот 66 став 1 од Законот во кој е утврдено дека “начинот и условите за трансформација на правото на користење на градежното земјиште сопственост на Република Македонија ги пропишува Владата на Република Македонија”. Меѓутоа, со Одлука на Уставниот суд на Република Македонија У.бр.172/2001 од 10 јули 2002 година, Судот го укинал овој член во делот “и условите”, од причини што условите и постапката за стекнување на право на сопственост на градежно земјиште, согласно уставниот концепт за правата и слободите на граѓаните, можат да се уредуваат единствено со закон, а не и со подзаконски акт со кој може само да се доразработуваат и допрецизираат одделни законски одредби, а во функција на нивно спроведување, односно извршување. Во таа смисла, впрочем, е и уставното овластување на Владата на Република Македонија утврдено во член 91 алинеја 5 од Уставот. Според тоа, Судот утврдил дека наведеното овластување на Владата на Република Македонија не е во согласност со нејзината позиција како носител на извршната власт, поради што оценил дека ставот 1 на член 66 во делот “и условите” не е во согласност со Уставот или поточно со уставниот принцип за поделба на власта на законодавна, извршна и судска. Од истите причини Судот утврди дека и насловот од Уредбата во делот “и условите” и членот 1 во делот “и условите” веќе не можат да егзистираат поради нивната несогласност со членот 49 и членот 66 став 1 од Законот за градежно земјиште и Уставот на Република Македонија како што е погоре изложено.
Со оглед на тоа што овие одредби од Законот со споменатата одлука на Уставниот суд се отстранети од правниот поредок, Судот утврди дека оспорените одредби во делот “и условите” од насловот на Уредбата и во делот “и условите” во член 1 од Уредбата немаат законска основа, односно се засноваат на одредби од законот кои престанале да важат.
Судот, исто така, утврди дека престанувањето на важењето на законските одредби на кои се засноваат оспорените одредби од членовите 5, 6, 7, 8 и 10 од Уредбата поради нивната несогласност со Уставот имплицира и анулирање, односно престанок на правната важност од уредбата, поради што оцени дека тие не се во согласност со означените одредби од Уставот и законот.
6. Врз основа на изнесеното Судот одлучи како во точката 1 од оваа одлука.
7. Оваа одлука Судот ја донесе во состав од претседателот на Судот Лилјана Ингилизова-Ристова и судиите д-р Трендафил Ивановски, Махмут Јусуфи, Мирјана Лазарова Трајковска, Вера Маркова, д-р Бајрам Положани, Игор Спировски и д-р Зоран Сулејманов.
У.бр.45/2004
9 септември 2004 година
С к о п ј е
лк
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република
Македонија
Лилјана Ингилизова-Ристова