У.бр.98/2023 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд
на Република Северна Македонија
У.бр.98/2023
Скопје, 12.03.2025 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 став 2 од Уставот на Република Северна Македонија, член 73 алинеја 1 и член 38 алинеја 1 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 12 март 2025 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на член 1 во делот „и јавнообвинителските службеници“, член 4, член 5, член 6 став 1 во делот „и јавнообвинителските службеници од член 4 на овој Правилник“, став 3 и член 7 став 2 од Правилникот за додаток на плата, негова висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А бр.26/16-1 од 13.02.2017 година.

2. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за месец април 2023 година А бр.46/2023 од 05.05.2023 година, на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција.

3. Ова решение ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.

Образложение

Алмедин Куртановиќ и други јавнообвинителски службеници од Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, застапувани од полномошникот, Адвокатско друштво Давидовиќ & Јанковиќ од Скопје, поднесоа иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Правилникот за додаток на плата, негова висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А бр.26/16-1 од 13.02.2017 година, на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција и на Одлуката за месец април 2023 година А бр.46/2023 од 05.05.2023 година, на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција.

Според наводите во иницијативата, во уводниот дел од иницијативата се оспорува Правилникот делумно, а во предлогот подносителот бара поведување на постапка за Правилникот во целост.

Во иницијативата се наведува дека оспорениот дел од Правилникот и Одлуката на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, не се во согласност со начелото на владеењето на правото односно со член 8 став 1 алинеи 1, 3, 6 и 8, член 9, член 30, член 32, член 34, член 51 и член 54 од Уставот, поради што бараат поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на оспорените акти.

Подносителот во иницијативата наведува дека по донесувањето на Законот за изменување и дополнување на Законот за јавнообвинителската служба („Службен весник на Република Македонија“ бр.231 од 31.12.2015 година), Основниот јавен обвинител од Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција донел Решение согласно со член 1 и член 2 став 3 од Законот со кое е определено и утврдено правото и висината на додатоците на плата како исклучителна компонента од плата. Согласно ова решение на јавнообвинителските службеници од ова обвинителство им се утврдени додатоци на плата во законскиот максимум како исклучителна компонента и тоа: додаток на плата за посебни услови во висина од 10%, додаток на плата за постоење на висок ризик во висина од 10% и додаток на плата за доверливост во висина од 15%. Во точка 3 од Решението е наведено дека исклучителната компонента претставува дел од вкупниот износ од пресметаната плата намалена за вкупниот износ на придонесите од задолжително социјално осигурување и за износот од персонален данок, а во точка 4 од Решението се наведува дека пресметката и исплатата на додатоците на плата на јавнообвинителските службеници ќе се врши сметано од 01.03.2016 година, односно за јавнообвинителските службеници што стапиле во работен однос подоцна, од денот на нивното вработување.

Во иницијативата како докази се наведени решенијата донесени во текот на 2016 година, на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција.

Понатаму во иницијативата се наведува дека согласно со член 6-б став 5 од Законот за изменување и дополнување на Законот за платите на јавните обвинители („Службен весник на Република Македонија“ бр.231/2015), според кој додатоците, нивната висина и начинот на утврдување за Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција се уредуваат со акт на јавниот обвинител кој раководи со тоа обвинителство, врз основа на кој е донесен и оспорениот Правилник за додатоци на плата, нивната висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А.бр 26/16-1 од 13.02.2017 година, со кој се вметнуваат и јавнообвинителските службеници вработени во ова обвинителство и нивното право на додаток на плата, иако ова право е утврдено со закон. Согласно член 6 од оспорениот правилник „1. Висината на додатоци на плата на јавниот обвинител од член 2 на овој Правилник и јавнообвинителските службеници од член 4 на овој правилник се утврдува со посебна Одлука на Основниот јавен обвинител за гонење на организиран криминал и корупција во зависност од обезбедените финансиски средства во Буџетот на Јавното обвинителство на Република Македонија во тековната година. 2.Одлуката се носи за секој поединечен месец во текот на годината. 3.Врз основа на Одлуката а за секој поединечен јавнообвинителски службеник согласно закон се носи посебно решение. 4.Примената на решенијата од став 2 на овој член , односно нивната важност се определува со Одлука од став 1 на овој член“. Во член 7 став 3 од Правилникот е предвидено дека „Исплатата на додатоците утврдени со Одлуката од став 1 од член 6 од овој Правилник ќе се врши еднаш месечно и тоа во тековниот за претходниот месец при исплата на плата“.

Потоа во иницијативата се наведени како докази и правилниците за висината и начинот на утврдување на додатоците на плата на Основниот јавен обвинител и јавните обвинители во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција за месеци во 2016 година.

Во иницијативата се наведува и дека согласно член 6 став 2 од Правилникот, во последните три години заклучно со месец април 2023 година, се носат одлуки на месечно ниво со кои се определува висината на додатоците како за јавните обвинители, така и за јавнообвинителските службеници, кои одлуки за 2021-2023 година, за секој месец поединечно се наведени како докази во иницијативата.

Во продолжението на иницијативата се наведува дека со донесувањето на Одлуката У.бр.113/2022 од 21.03.2023 година, Уставниот суд укинал две одредби од Законот за изменување и дополнување на Законот за плата и други надоместоци на избрани и именувани лица во Република Северна Македонија. И покрај промените коишто настанаа со донесувањето на наведената одлука на Уставниот суд, Основниот јавен обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, за месец април донел Одлука А.бр 46/2023-3 од 27.04.2023 година, со која на јавнообвинителските службеници им определи висина на додатоци од 25% и тоа: 5% за посебни услови за работа, 10% за постоење на висок ризик и 10% за доверливост, притоа земајќи го предвид фактот дека во Буџетот на ова обвинителство за 2023 година се обезбедени средства за плати и додатоци на плати.

Од Министерството за финансии – Сектор за буџет до Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција на 04.05.2023 година, е испратено Известување за плата за месец април 2023 година, поради фактот дека доставеното барање за исплата на плати со додатоци го надминува планираното месечно право за исплата на месечно ниво и овој сектор нема да ја одобри исплатата со додаток на плата. Основниот јавен обвинител согласно добиеното известување од Министерството за финансии, на 05.05.2023 година донел нова Одлука А бр. 46/2023-6 за месец април 2023 година, со која за месец април 2023 година, не се утврдува висина на додатоци на плата за јавнообвинителските службеници и истите нема да се пресметаат и исплатат.

Според наводите во иницијативата со ваквото постапување Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција како работодавач, без законско овластување дополнително го регулирал прашањето за исклучителната компонента од плата-додатоци на плата и нивната висина на јавнообвинителските службеници, коешто е уредено со закон. Во овој случај донесување правилник како подзаконски акт е дозволено за платите и додатоците на плати на јавните обвинители, согласно со Законот за плати на јавните обвинители, но не и за јавнообвинителските службеници за кои во Законот за јавнообвинителската служба е утврдено дека висината и исплатата на додатоците на плата се утврдуваат со решение, а не на месечно ниво врз основа на правилници, одлуки и други подзаконски акти на работодавачот.

Во овој контекст во иницијативата се цитирани член 67, член 68, член 71 и член 72 од Законот за јавнообвинителската служба, член 7 став 3 и член 12 став 4 од Законот за работни односи.

Со донесувањето на оспорената Одлука за месец април 2023 година А бр. 46/2023-6 од 05.05.2023 година, на јавнообвинителските службеници не им бил исплатен делот од платата за исклучителната компонента и им биле намалени платите за 35%. Основата на ваквата одлука е Известувањето од Министерството за финансии – Сектор за буџет, коешто е на штета на јавнообвинителските службеници, со оглед на тоа што во буџетскиот циркулар за 2023 година биле предвидени финансиски средства за исплата на плати, додатоци на плати и придонеси за што Министерството за финансии како одговорно за финансискиот систем било запознаено и ги одобрило овие средства. Обвинителството во моментот на планирањето на буџетот за 2023 година не можело да знае за Одлуката на Уставниот суд, па следствено на тоа да го предвиди и процентот на зголемување на платите на јавните обвинители, дотолку повеќе што и без додатоците во месец април со ваквиот процент на зголемување на платите на јавните обвинители е надминото планираното месечно право на исплатата на месечно ниво.

Во иницијативата се наведува и дека во услови кога јавнообвинителските службеници се стекнале со право за исплата на додаток на плата за посебни услови за работа, додаток на плата за постоење на висок ризик и додаток на плата за доверливост, додатоците не биле пресметани и исплатени при исплатата на месечната плата од страна на работодавачот, од причина што Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, повикувајќи се на оспорениот правилник, ја донел оспорената одлука со која го ограничил односно исклучил законски утврденото право на додатоци на плата и нивната висина како исклучителна компонента од платата.

Врз основа на наведеното, подносителите на иницијативата сметат дека со оспорениот правилник и оспорената одлука се повредува темелната вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија – владеењетo на правото од член 8 став 1 алинеи 1, 3, 6 и 8, член 9, член 30, член 34, член 51 и член 54 од Уставот, поради што предлагаат Уставниот суд да поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на дел од Правилникот за додаток на плата, неговата висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А бр.26/16-1 од 13.02.2017 година, делумно само во делот кој се однесува на јавнообвинителските службеници и на Одлуката за месец април 2023 година А бр.46/2023 од 05.05.2023 година, на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција и истите да ги поништи. Воедно, со посебен предлог, подносителите предлагаат, согласно со член 27 од Деловникот, Уставниот суд да донесе решение со кое ќе го запре извршувањето односно примената на оспорените подзаконски акти Правилникот и Одлуката, за да не настанат тешкоотстранливи и штетни последици, се до донесување на конечната одлука по повод оваа иницијатива.

На седницата Судот утврди дека врз основа на член 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за платите на јавните обвинители („Службен весник на РМ“ бр.231/15) и член 1 и член 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за јавнообвинителска служба („Службен весник на РМ“ бр.231/15), Јавниот обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција на ден 13.02.2016 година, донел Правилник за додатоци на плата, нивната висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција.

Правилникот вкупно содржи 8 члена. Според членот 1, со овој правилник се утврдуваат додатоците на плата, нивната висина и начинот на нивното утврдување за јавните обвинители и јавнообвинителските службеници во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција. Во член 2 од Правилникот се утврдува висината на додаток на плата за јавниот обвинител. Со член 3 се утврдуваат правата и надлежностите на јавниот обвинител. Според член 4 јавниобвинителските службеници имаат право за додаток на плата за: Посебни услови за работа во висина до 10%, за постоење на висок ризик во висина до 10 % и за доверливост во висина до 15 %. Во член 5 се наведени правата и должностите на јавнообвинителските службеници. Во член 6 од Правилникот се наведува дека висината на додатоци на плата на јавниот обвинител и на јавнообвинителските службеници се утврдува со посебна Одлука на Основниот јавен обвинител за гонење на организиран криминал и корупција во зависност од обезбедените финансиски средства во Буџетот на Јавното обвинителство на РСМ во тековната година и Одлуката се носи за секој поединечен месец во текот на годината. Врз основа на Одлуката за секој поединечен јавнообвинителски службеник согласно закон се носи посебно решение. Со член 7, меѓу другото е уредено дека основица за пресметка на додатоците од член 4 од овој Правилник се зема платата на јавнообвинителскиот службеник утврдена со член 69 од Законот за јавнообвинителска служба, а исплатата на додатоците утврдени со Одлуката од член 6 од Правилникот, ќе се врши еднаш месечно и тоа во тековниот за претходниот месец при исплатата на плата. И во членот 8 е определено дека овој Правилник влегува во сила со денот на донесувањето, а ќе започне да се применува од 01.02.2017 година и со влегувањето во сила на овој Правилник престанува да важи Правилникот А бр.26/16 од 01.03.2016 година.

Врз основа на член 6 од Правилникот за додаток на плата, неговата висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А бр.26/16-1 од 13.02.2017 година, Основниот јавен обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција на ден 05.05.2023 година, донел Одлука за месец април 2023 година. Со оваа Одлука, за месец април 2023 година не се утврдува висина на додатоците на плата (додаток за посебни услови за работа, додаток за постоење на висок ризик и додаток за доверливост), за јавните обвинители и јавнообвинителските службеници во ова обвинителство и за овој месец истите не се пресметани и исплатени согласно добиеното Известување за плата за месец април 2023 година, на Министерството за финансии, заведен под бр. А.бр.158/23 од 05.05.2023 година, во кое е наведено дека доставеното барање за исплатата на плата со додатоци го надминува планираното месечно право за исплатата на месечно ниво, па Министерството за финансии-Сектор за буџет нема да одобри исплата на додаток на плата.

Одлуката за месец април 2023 година А бр.46/2023-6 од 05.05.2023 година, на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција влегува во сила од денот на нејзиното донесување, а со тоа престанува да важи Одлуката А бр.46/2023-3 од 27.04.2023 година.

III

Според член 8 став 1 алинеи 3 и 8 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото и хуманизмот, социјалната правда и солидарноста, се темелни вредности на уставниот поредок на Република Македонија.

Според член 9 од Уставот, граѓаните на Република Северна Македонија се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба и граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Согласно член 32 став 3 од Уставот, секој вработен има право на соодветна заработувачка, а според став 5 од истиот член остварувањето на правата на вработените и нивната положба се уредуваат со закон и со колективни договори.

Според член 51 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Согласно член 38 алинеја 1 од Актот на Уставниот суд, Судот ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.

Правата, должностите и одговорностите како и системот на плати и надоместоци на плати на јавнообвинителсите службеници, е уреден со Законот за јавнообвинителска служба („Службен весник на Република Македонија” број 62/15, 231/15, 11/16, 21/18 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 235/22).

Јавнообвинителската служба ја сочинуваат јавнообвинителските службеници вработени во јавните обвинителства и лицата вработени во јавните обвинителства кои вршат технички и помошни работи. Јавнообвинителската служба ја сочинуваат и стручните лица вработени во јавните обвинителства за вршење на стручни работи поврзани со следење, откривање и истражување на криминалитетот.

Јавнообвинителските службеници правата од работен однос ги остваруваат согласно со Законот за јавнообвинителската служба, колективните договори и другите прописи што ги уредуваат правата од работен однос.

Во зависност од службените задачи што ги извршуваат, јавнообвинителските службеници се класифицираат во следните групи и звања: категорија А-секретар; категорија Б-раководни јавнообвинителски службеници; категорија В-стручни јавнообвинителски службеници и категорија Г-помошни стручни јавнообвинителски службеници.

Според член 67 од Законот, вработените во јавнообвинителската служба имаат право на плата и надоместоци на плата, којашто одговара на работното место на кое работникот е распореден според услови и критериуми утврдени со Законот за јавнообвинителската служба или колективен договор. Платите и надоместоците од плата на вработените во јавнообвинителската служба се обезбедуваат од Буџетот на Јавното обвинителство на Република Северна Македонија.

Платата на јавнообвинителскиот службеник се состои од основна компонента и исклучителна компонента.

Согласно член 69 од истиот закон, основната компонента ја сочинуваат: минимална плата, дел од плата за степен на образование, утврден со актот за систематизација на работните места, за работното место на кое е распореден, дел на плата за звање и дел на плата за стаж.

Според член 71 од Законот за јавнообвинителска служба, исклучителната компонента ја сочинуваат: додаток на плата за посебни услови за работа, додаток на плата за постоење на висок ризик, додаток на плата за доверливост и додаток на плата за ноќна работа, работа во смени и прекувремена работа.

Во Законот под називот „Додатоци на плата“, е содржан членот 72, според кој:

1) Јавнообвинителскиот службеник има право на додатоци од член 71 кумулативно во висина од 35% од износот на основната плата.
2) Јавниот обвинител со решение утврдува кај кој од јавнообвинителските службеници постојат посебни услови за работа, висок ризик или доверливост, како и процентот на додатокот/додатоците но најмногу до кумулативно утврдениот процент од ставот (1) на овој член.
3) Јавниот обвинител на Јавното обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција со решение утврдува кај кој од јавнообвинителските службеници од Јавното обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција постојат посебни услови за работа, висок ризик или доверливост, како и процентот на надоместокот/ надоместоците но најмногу до кумулативно утврдениот процент од ставот (1) на овој член.

Во член 6-б став 5 од Законот за платите на јавните обвинители се наведува дека додатоците од ставот 1 на овој член, нивната висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција се уредуваат со акт на јавниот обвинител кој раководи со тоа јавно обвинителство.

Имено, оспорениот правилник е подзаконски пропис донесен врз основа на законско овластување, а оспорената одлука има карактер на интерен акт со кој се уредуваат поединечно за секој месец додатоците на плата, нивната висина и начинот на нивното утврдување за јавните обвинители и јавнообвинителските службеници во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција.

Согласно со уставната определба од член 32 став 3 од Уставот, секој вработен има право на соодветна заработувачка и според став 5 од истиот член, остварувањето на правата на вработените и нивната положба се уредуваат со закон и колективен договор.

Оспорениот правилник бил донесен врз основа на член 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за платите на јавните обвинители („Службен весник на Република Македонија“ број 231/15) и членовите 1 и 2 од Законот за изменување и дополнување на Законот за јавнообвинителска служба („Службен весник на Република Македонија“ број 231/15) и покрај определбата утврдена во наведените членови, Судот оцени дека не постои правен основ за донесување на овој Правилник донесен од Јавниот обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција за делот кој се однесува за јавнообвинителската служба.

Фактот дека не постои правен основ за донесување на делот за јавнообвинителските службеници од оспорениот правилник, од страна на јавниот обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, може да се утврди од член 72 став 3 од Законот за јавнообвинителска служба во кој јасно се наведува дека јавниот обвинител на Јавното обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција со решение утврдува кај кој од јавнообвинителските службеници од Јавното обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција постојат посебни услови за работа, висок ризик или доверливост, како и процентот на надоместокот/ надоместоците, но најмногу до кумулативно во висина до 35% од износот на основната плати.

Од ова произлегува дека врз основа на одредбите од Законот за јавнообвинителската служба, јавниот обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, може да донесе само решение за додатоци од плата за јавнообвинителските службеници наведени во член 71 од Законот, а не правилник за додатоци за плата, нивната висина и начинот на утврдување во тоа обвинителство и за јавнообвинителската служба на тоа обвинителство. Oспорената Одлука за месец април 2023 година, е донесена врз основа на член 6 од Правилникот за додатоци на плата, нивната висина и начинот за утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А бр. 26/16-1 од 13.02.2016 година. Основниот јавен обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција на ден 05.05.2023 година, донел Одлука за месец април 2023 година со која не била утврдена висината на додатоците на плата за јавните обвинители и јавнообвинителските службеници во наведеното обвинителство и за месец април истите не биле пресметани ниту исплатени, согласно добиеното Известување за плата за месец април 2023 година од страна на Министерството за финансии, од причина што доставеното барање за исплата на плата со додатоци го надминувало планираното месечно право за исплата на месечно ниво, поради што Министерството за финансии-Сектор за буџет не ја одобрил исплатата на додатоци на плата за јавнообвинителските службеници за конкретниот месец.

Врз основа на наведеното, Судот оцени дека со ваквото постапување Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција како работодавач, без законско овластување дополнително го регулирал прашањето за исклучителната компонента од плата – додатоци на плата и нивната висина на јавнообвинителските службеници, што е уредено со закон. Во овој случај донесувањето Правилник како подзаконски акт има правен основ за платите и додатоците на плати на јавните обвинители, согласно со Законот за плати на јавните обвинители, но не и за јавнообвинителските службеници за кои во Законот за јавнообвинителската служба е утврдено дека висината и исплатата на додатоците на плата се утврдуваат со решение, а не на месечно ниво врз основа на правилници, одлуки и други подзаконски акти на работодавачот.

Согласно со член 72 став 2 од Законот за јавнообвинителска служба, јавниот обвинител со решение треба да утврди кај кој од јавнообвинителските службеници постојат посебни услови за работа, висок ризик и доверливост, што значи не на секој јавенообвинителски службеник му следуваат надоместоци предвидени со Законот и во иста висина. Со Законот се утврдени условите кога, на кого и во колкав износ на јавнообвинителскиот службеник му следуваат додатоци на плата.

Врз основа на изнесеното, Судот утврди дека јавниот обвинител носи решение за додатоци на плата за јавнообвинителските службеници врз основа на закон. Правилникот е подзаконски пропис донесен врз основа на законско овластување и има законски основ во член 6-б став 5 од Законот за платите на јавните обвинители, според кој додатоците на плата на јавниот обвинител, нивната висина и начинот на утврдување за Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција се уредуваат со акт на јавниот обвинител кој раководи со тоа јавно обвинителство, што значи дека јавниот обвинител носи Правилник за додаток на плата на Јавните обвинители, но не и за додаток на плата за јавнообвинителската служба, како што е наведено во член 1 во делот „и јавнообвинителските службеници“, член 4, член 5, член 6 став 1 во делот „и јавнообвинителските службеници од член 4 на овој Правилник“, став 3 и член 7 став 2 од Правилникот за додаток на плата, негова висина и начинот на утврдување во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција А бр.26/16-1 од 13.02.2017 година

Според член 110 алинеја 2 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Со оглед на тоа што оспорената Одлука за месец април 2023 година А бр. 46/2023-6 од 05.05.2023 година, не е пропис во смисла на означената уставна одредба, туку акт со кој се уредува прашањето за пресметување на додатоци на плата, за јавните обвинители и јавнообвинителските службеници за месец април 2023 година, Судот оцени дека не е надлежен да одлучува за нејзината уставност и законитост.

Имајќи го предвид наведеното, Судот оцени дека со оспорените одредби од наведениот правилник се повредува темелната вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија -владеењето на правото од член 8 став 1 алинеи 3 и 8, член 51 од Уставот и член 72 став 3 од Законот за јавнообвинителска служба („Службен весник на Република Македонија” број 62/15, 231/15, 11/16, 21/18 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 235/22).

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.98/2023
Shkup, 12.03.2025

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 paragrafi 2 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 38 alineja 1 dhe nenit 38 alineja 1 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 12 mars 2025, miratoi

A K T V E N D I M

1. INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 1 në pjesën “dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike”, nenit 4, nenit 5, nenit 6 paragrafi 1 në pjesën “dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike nga neni 4 i kësaj Rregulloreje”, paragrafi 3 dhe nenit 7 paragrafi 2 të Rregullores për shtesën në rrogë, lartësinë e saj dhe mënyrën e përcaktimit të saj në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A nr.26/16-1 nga 13.02.2017.

2. REFUZOHET Iniciativa për të filluar një procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit për muajin prill 2023 A nr. 46/2023 të datës 05.05.2023, të Prokurorisë Themelore Publike për përndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit.

3. Ky aktvendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

Arsyetim

Almedin Kurtanoviq dhe prokurorë të tjerë publikë nga Prokuroria Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, të përfaqësuar nga personi i autorizuar , Shoqata e Avokatëve Davidoviq & Jankoviq nga Shkupi, parashtruan një iniciativë për të filluar procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Rregullores për shtesën e pagës, shumën e saj dhe mënyrën e përcaktimit në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A nr. 26/16-1 të datës 13.02.2017, të Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit dhe Vendimin për muajin prill 2023 A nr. 46/2023 të datës 05.05.2023, të Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit.

Sipas pretendimeve në iniciativë, pjesa hyrëse e iniciativës e konteston pjesërisht Rregulloren, dhe në propozim parashtruesi kërkon fillimin e një procedure për Rregulloren në tërësi.

Në iniciativë thuhet se pjesa e kontestuar e Rregullores dhe Vendimi i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit nuk janë në përputhje me parimin e sundimit të së drejtës, përkatësisht me nenin 8, paragrafi 1, alinetë 1, 3, 6 dhe 8, nenin 9, nenin 30, nenin 32, nenin 34, nenin 51 dhe nenin 54 të Kushtetutës, për këtë arsye kërkojnë inicimin e një procedure për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së akteve të kontestuara.

Parashtruesi në iniciativë thekson se pas miratimit të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për shërbimin e Prokurorisë Publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 231 e datës 31.12.2015), Prokurori Themelor Publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit ka miratuar Vendim në përputhje me nenin 1 dhe nenin 2, paragrafi 3 të Ligjit, me të cilin është përcaktuar dhe vendosur e drejta dhe shuma e shtesave në pagë si komponent i jashtëzakonshëm i pagës. Sipas këtij aktvendimi, prokurorëve publikë nga kjo prokurori u janë dhënë shtesa në pagë brenda maksimumit ligjor si komponent i jashtëzakonshëm, përkatësisht: një shtesë në pagë për kushte të veçanta në shumën prej 10%, një shtesë në pagë për rrezik të lartë në shumën prej 10% dhe një shtesë në pagë për konfidencialitet në shumën prej 15%. Në pikën 3 të Aktvendimit thuhet se komponenti i jashtëzakonshëm përfaqëson një pjesë të shumës totale të pagës së llogaritur të zbritur nga shuma totale e kontributeve të detyrueshme të sigurimeve sociale dhe shumën e tatimit personal, dhe në pikën 4 zë Aktvendimit thuhet se llogaritja dhe pagesa e shtesave në pagë për prokurorët publikë do të kryhet duke filluar nga data 01.03.2016, respektivisht për nëpunësit e Prokurorisë Publike që kanë filluar punë më vonë, nga dita e punësimit të tyre.

Në iniciativë si provë theksohen aktvendimet e miratuara gjatë vitit 2016 nga Prokuroria Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit.

Për më tepër, në iniciativë theksohet se në përputhje me nenin 6-b paragrafi 5 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për pagat e prokurorëve publikë (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 231/2015), sipas të cilit shtesat, shuma e tyre dhe mënyra e përcaktimit për Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit rregullohen me akt të prokurorit publik që drejton atë prokurori, në bazë të të cilit është miratuar Rregullorja e kontestuar për Shtesat e Pagës, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A.br 26/16-1 e datës 13.02.2017, e cila përfshin edhe nëpunësit e Prokurorisë Publike të punësuar në këtë prokurori dhe të drejtën e tyre për shtesë page, megjithëse kjo e drejtë është e përcaktuar me ligj. Sipas nenit 6 të Rregullores së kontestuar, “1. Lartësia e shtesave në pagë për prokurorin publik nga neni 2 të kësaj Rregulloreje dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike të nga neni 4 të kësaj Rregulloreje përcaktohet me Vendim të veçantë të Prokurorit Publik Themelor për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, varësisht nga burimet financiare të parashikuara në Buxhetin e Prokurorisë Publike të Republikës së Maqedonisë në vitin aktual. 2. Vendimi merret për çdo muaj individual gjatë vitit. 3. Bazuar në Vendim, merret një vendim i veçantë për secilin nëpunës të Prokurorisë Publike në përputhje me ligjin. 4. Zbatimi i aktvendimeve të nga paragrafi 2 të këtij neni, pra vlefshmëria e tyre përcaktohet me Vendim të përmendur në paragrafin 1 të këtij neni.” Neni 7, paragrafi 3 i Rregullores parashikon që “Pagesa e shtesave të përcaktuara me Vendimin e përmendur në paragrafin 1 të nenit 6 të kësaj Rregulloreje bëhet një herë në muaj, në muajin aktual dhe në muajin paraprak pas pagesës së pagës.”

Në iniciativ më pas theksohen si prova rregulloret mbi shumën dhe mënyrën e përcaktimit të shtesave në pagë të Prokurorit Publik Themelor dhe prokurorëve publikë në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit për muajt e vitit 2016.

Në iniciativë theksohet gjithashtu se në përputhje me nenin 6 paragrafi 2 të Rregullores, në tre vitet e fundit, duke përfunduar me prillin e vitit 2023, janë marrë vendime në bazë mujore që përcaktojnë shumën e shtesave si për prokurorët publikë ashtu edhe për nëpunësit e Prokurorisë Publike, të cilat vendime për vitet 2021-2023, për secilin muaj individualisht, janë theksuar si prova në iniciativë.

Në vazhdim të iniciativës theksohet se me miratimin e Vendimit U.nr.113/2022 të datës 21.03.2023, Gjykata Kushtetuese shfuqizoi dy dispozita të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për pagat dhe shpërblimet e tjera të personave të zgjedhur dhe të emëruar në Republikën e Maqedonisë së Veriut. Pavarësisht ndryshimeve që ndodhën me miratimin e vendimit të lartpërmendur të Gjykatës Kushtetuese, Prokurori Publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, për muajin prill, miratoi Vendimin A. Nr. 46/2023-3 të datës 27.04.2023, me të cilin nëpunësve të Prokurorisë Publike iu caktua një bonus prej 25%, si më poshtë: 5% për kushte të veçanta pune, 10% për ekzistencën e rrezikut të lartë dhe 10% për konfidencialitet, duke marrë parasysh faktin se në Buxhetin e kësaj Prokurorie për vitin 2023 janë parashikuar fonde për paga dhe shpërblime në paga.

Ministria e Financave – Sektori i Buxhetit i dërgoi Prokurorisë Publike të Themelore për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit një Njoftim për Pagat për muajin prill 2023 më 04.05.2023, për shkak të faktit se kërkesa e paraqitur për pagesën e pagave me shtesa tejkalon të drejtën e planifikuar të pagesës mujore në bazë mujore dhe ky sektor nuk do ta miratojë pagesën me shtesë page. Prokurori Themelor Publik, në përputhje me njoftimin e marrë nga Ministria e Financave, më 05.05.2023 miratoi një Vendim të ri A nr. 46/2023-6 për muajin prill 2023, i cili nuk përcakton shumën e shtesave në pagë për nëpunësit e prokurorëve publikë për muajin prill 2023 dhe ato nuk do të llogariten dhe paguhen.

Sipas pretendimeve në iniciativë, duke vepruar në këtë mënyrë, Prokuroria Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, si punëdhënës, pa autorizim ligjor, ka rregulluar në mënyrë plotësuese çështjen e komponentit përjashtimor të pagave-shtesave të pagave dhe shumën e tyre për nëpunësit e Prokurorisë Publike, e cila rregullohet me ligj. Në këtë rast, lejohet miratimi i një rregulloreje si akt nënligjor për pagat dhe shtesat e pagave të prokurorëve publikë, në përputhje me Ligjin për Pagat e Prokurorëve Publikë, por jo për nëpunësit e Prokurorisë Publike për të cilët Ligji për Shërbimin e Prokurorisë Publike përcakton që shuma dhe pagesa e shtesave të pagave përcaktohen me vendim, dhe jo në bazë mujore bazuar në rregullore, vendime dhe akte të tjera nënligjore të punëdhënësit.

Në këtë kontekst, në iniciativë citohet neni 67, nenin 68, nenin 71 dhe nenin 72 të Ligjit për Shërbimin e Prokurorisë Publike, nenin 7 paragrafi 3 dhe nenin 12 paragrafi 4 të Ligjit për Marrëdhëniet e Punës.

Me miratimin e Vendimit të kontestuar për Prill 2023 A Nr. 46/2023-6 të datës 05.05.2023, nëpunësve të Prokurorisë Publike nuk u është paguar pjesa e pagës për komponentin e jashtëzakonshëm dhe pagat e tyre janë ulur me 35%. Baza për këtë vendim është Njoftimi nga Ministria e Financave – Sektori i Buxhetit, gjë që është në dëm të nëpunësve të Prokurorisë Publike, duke pasur parasysh se qarkorja buxhetore për vitin 2023 ka parashikuar burime financiare për pagesën e pagave, shtesave në paga dhe kontributeve, për të cilat Ministria e Financave, si përgjegjëse për sistemin financiar, është informuar dhe ka miratuar këto fonde. Në kohën e planifikimit të buxhetit të vitit 2023, Prokuroria nuk mund të kishte qenë në dijeni të vendimit të Gjykatës Kushtetuese dhe, rrjedhimisht, nuk mund të kishte parashikuar rritjen me përqindje të pagave të prokurorëve publikë, aq më tepër që edhe pa shtesat në prill, me këtë rritje të përqindjes së pagave të prokurorëve publikë, është tejkaluar e drejta e planifikuar mujore për pagesë në bazë mujore.

Në iniciativë thuhet gjithashtu se në kushtet kur nëpunësit e Pokurorisë Publikë kishin të drejtë për shtesë page për kushte të veçanta pune, shtesë page për rrezik të lartë dhe shtesë page për konfidencialitet, shtesat nuk llogariten dhe nuk paguhen kur punëdhënësi paguan pagën mujore, sepse Prokuroria Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, duke iu referuar rregullores së kontestuar, miratoi vendimin e kontestuar me të cilin kufizoi ose përjashtoi të drejtën e përcaktuar me ligj për shtesa page dhe shumën e tyre si një komponent i jashtëzakonshëm i pagës.

Bazuar në sa më sipër, parashtruesit e iniciativës konsiderojnë se rregulloreja e kontestuar dhe vendimi i kontestuar shkelin vlerën themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut – sundimin e së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alinetë 1, 3, 6 dhe 8, neni 9, neni 30, neni 34, neni 51 dhe neni 54 i Kushtetutës, për këtë arsye ata propozojnë që Gjykata Kushtetuese të fillojë një procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një pjese të Rregullores për shtesën në rrogë, shumën e saj dhe mënyrën e përcaktimit të saj në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A nr. 26/16-1 të datës 13.02.2017, pjesërisht vetëm në pjesën që i referohet nëpunësve të Prokurorisë Publike dhe Vendimit për muajin prill 2023 A nr. 46/2023 të datës 05.05.2023, të Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit dhe t’i anulojë ato. Njëkohësisht, me një propozim të veçantë, parashtruesit propozojnë, në përputhje me nenin 27 të Rregullores së Punës, që Gjykata Kushtetuese të miratojë aktvendim për pezullimin e zbatimit të akteve nënligjore të kontestuara, Rregullores së Punës dhe Vendimit, në mënyrë që të mos ndodhin pasoja të vështira për t’u eliminuar dhe të dëmshme, deri në marrjen e vendimit përfundimtar në lidhje me këtë iniciativë.

Në seancë, Gjykata përcaktoi se, bazuar në nenin 2 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për pagat e prokurorëve publikë (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 231/15) dhe nenin 1 dhe nenin 2 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për shërbimin e Prokurorisë Publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 231/15), Prokurori Publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit më 13.02.2016 miratoi një Rregullore për shtesat në paga, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit të tyre në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit.

Rregulloreja përmban gjithsej 8 nene. Sipas nenit 1, kjo Rregullore përcakton shtesat në paga, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit të tyre për prokurorët publikë dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit. Neni 2 i Rregullores përcakton shumën e shtesës në pagë për prokurorin publik. Neni 3 përcakton të drejtat dhe kompetencat e prokurorit publik. Sipas Nenit 4, nëpunësit e Prokurorisë Publike kanë të drejtë për shtesë page për: Kushte të veçanta pune deri në 10%, për ekzistencën e rrezikut të lartë deri në 10% dhe për konfidencialitet deri në 15%. Në nenin 5 theksohen të drejtat dhe detyrat e nëpunësve të Prokurorisë Publike. Në nenin 6 të Rregullores theksohet se shuma e shtesave të pagave për prokurorin publik dhe për nëpunësit e Prokurorisë Publike përcaktohet me Vendim të veçantë të Prokurorit Themelor Publik për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit në varësi të burimeve financiare të siguruara në Buxhetin e Prokurorisë Publike të Republikës së Maqedonisë në vitin aktual dhe Vendimi merret për çdo muaj individual gjatë vitit. Bazuar në Vendim, merret një aktvendim i veçantë për secilin nëpunës të Prokurorisë Publike individualisht në përputhje me ligjin. Neni 7, ndër të tjera, përcakton se baza për llogaritjen e shtesave nga neni 4 i këtyre Rregullave do të jetë paga e nëpunësi të Prokurorisë Publike e përcaktuar me nenin 69 të Ligjit për Shërbimin e Prokurorisë Publike, dhe pagesa e shtesave të përcaktuara me Vendimin nga neni 6 i Rregullave do të bëhet një herë në muaj, në muajin aktual dhe të mëparshëm, me rastin e pagesës së pagës. Neni 8 gjithashtu përcakton se kjo Rregullore hyjnë në fuqi në ditën e miratimit të saj, dhe do të fillojnë të zbatohen nga data 01.02.2017, dhe me hyrjen në fuqi të kësaj Rregulloreje, Rregulloreja A nr. 26/16 e datës 01.03.2016 pushon së vlejturi.

Bazuar në Nenin 6 të Rregullores për Shtesën e Pagës, Shumën e saj dhe Mënyrën e Përcaktimit në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A nr. 26/16-1 e datës 13.02.2017, Prokurori Themelor Publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit më 05.05.2023, miratoi një Vendim për muajin Prill 2023. Me këtë Vendim, për muajin Prill 2023, nuk përcaktohet shuma e shtesave të pagës (shtesë për kushte të veçanta pune, shtesë për ekzistencën e rrezikut të lartë dhe shtesë për konfidencialitet), për prokurorët publikë dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike në këtë prokurori dhe për këtë muaj ato nuk janë llogaritur dhe paguar në përputhje me Njoftimin e Pagës të pranuar për muajin Prill 2023, të Ministrisë së Financave, të regjistruar me nr. A. Nr. 158/23 i datës 05.05.2023, i cili thotë se kërkesa e paraqitur për pagesën e pagës me shtesa tejkalon të drejtën mujore të planifikuar për pagesën në bazë mujore, prandaj Ministria e Financave – Sektori i Buxhetit nuk do të miratojë pagesën e shtesave të pagës.

Vendimi për muajin Prill 2023 A Nr. 46/2023-6 i datës 05.05.2023, i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit hyn në fuqi në ditën e miratimit të tij, dhe kështu Vendimi A Nr. 46/2023-3 i datës 27.04.2023 pushon së vlejturi.

III

Sipas nenit 8, paragrafi 1, alinetë 3 dhe 8 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i së drejtës dhe humanizmi, drejtësia sociale dhe solidariteti janë vlera themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë.

Sipas nenit 9 të Kushtetutës, qytetarët e Republikës së Maqedonisë së Veriut janë të barabartë në liri dhe të drejta pavarësisht nga gjinia, raca, ngjyra e lëkurës, origjina kombëtare dhe sociale, bindjet politike dhe fetare, statusi pronësor dhe shoqëror, dhe qytetarët janë të barabartë para Kushtetutës dhe ligjeve.

Sipas nenit 32, paragrafi 3 të Kushtetutës, çdo punonjës ka të drejtë për të ardhura të mjaftueshme, dhe sipas paragrafit 5 të të njëjtit nen, ushtrimi i të drejtave të punonjësve dhe statusi i tyre rregullohen me ligj dhe marrëveshje kolektive.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregulloret e tjera me Kushtetutën dhe ligjin, dhe secili është i detyruar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 38, paragrafi 1 i Aktit të Gjykatës Kushtetuese, Gjykata do ta refuzojë iniciativën nëse nuk është kompetente të vendosë për kërkesën.

Të drejtat, detyrat dhe përgjegjësitë, si dhe sistemi i pagave dhe shtesave të nëpunësve të Prokurorisë Publike, rregullohen me Ligjin për Shërbimin e Prokurorëve Publikë (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 62/15, 231/15, 11/16, 21/18 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 235/22).

Shërbimi i Prokurorëve Publikë përbëhet nga prokurorë publikë të punësuar në prokuroritë publike dhe persona të punësuar në prokuroritë publike që kryejnë punë teknike dhe mbështetëse. Shërbimi i Prokurorëve Publikë përbëhet gjithashtu nga ekspertë të punësuar në prokuroritë publike për të kryer punë profesionale që lidhen me monitorimin, zbulimin dhe hetimin e krimit.

Prokurorët publikë i ushtrojnë të drejtat e tyre të punësimit në përputhje me Ligjin për Prokurorinë Publike, marrëveshjet kolektive dhe rregulloret e tjera që rregullojnë të drejtat e punësimit.

Në varësi të detyrave zyrtare që kryejnë, nëpunësit e Prokurorisë Publike klasifikohen në grupet dhe titujt e mëposhtëm: kategoria A – sekretar; kategoria B – nëpunës udhëheqës të Prokurorisë Publike; kategoria C – nëpunës prokurorë publikë profesionistë dhe kategoria G – nëpunës prokurorë publikë ndihmës profesionistë.

Sipas nenit 67 të Ligjit, punonjësit e Prokurorisë Publike kanë të drejtë për pagë dhe shtesa në pagë që korrespondojnë me pozicionin e punës në të cilin është caktuar punonjësi sipas kushteve dhe kritereve të përcaktuara me Ligjin për nëpunësit e Prokurorisë Publike ose një marrëveshje kolektive. Pagat dhe shtesat në pagë të punonjësve të Prokurorisë Publike sigurohen nga Buxheti i Prokurorisë Publike të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Paga e një nëpunësi të Prokurorisë Publike përbëhet nga një komponent bazë dhe një komponent i jashtëzakonshëm.

Sipas nenit 69 të të njëjtit ligj, komponenti bazë përbëhet nga: paga minimale, një pjesë e pagës për nivelin e arsimit, të përcaktuar me aktin për sistematizimin e vendeve të punës, për pozicionin e punës në të cilin është caktuar, një pjesë e pagës për titullin dhe një pjesë e pagës për vjetërsi në punë.

Sipas nenit 71 të Ligjit për Prokurorinë Publike, komponenti përjashtimor përbëhet nga: shtesa e pagës për kushte të veçanta pune, shtesa e pagës për rrezik të lartë, shtesa e pagës për konfidencialitet dhe shtesa e pagës për punë nate, punë me turne dhe punë jashtë orarit.

Ligji i titulluar “Shtesa të Pagës” përmban nenin 72, sipas të cilit:

1) Punonjësi i Prokurorisë Publike ka të drejtë për shtesat e përmendura në nenin 71 në mënyrë kumulative në shumën prej 35% të pagës bazë.

2) Prokurori Publik përcakton me vendim se cilët nga punonjësit e Prokurorisë Publike kanë kushte të veçanta pune, rrezik të lartë ose konfidencialitet, si dhe përqindjen e shtesës/shtesave, por jo më shumë se përqindja kumulative e përcaktuar në paragrafin (1) të këtij neni.

3) Prokurori Publik i Prokurorisë Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit përcakton me vendim se cilët nga prokurorët publikë të Prokurorisë Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit kanë kushte të veçanta pune, rrezik të lartë ose konfidencialitet, si dhe përqindjen e kompensimit/kompensimeve, por jo më shumë se përqindja e përcaktuar kumulative nga paragrafi (1) i këtij neni.

Neni 6-b paragrafi 5 i Ligjit për Pagat e Prokurorëve Publikë përcakton se shtesat nga paragrafi 1 i këtij neni, shuma e tyre dhe mënyra e përcaktimit në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit rregullohen me akt të prokurorit publik që drejton atë prokurori publike.

Përkatësisht, rregullorja e kontestuar është një akt nënligjor i miratuar në bazë të autorizimit ligjor, dhe vendimi i kontestuar ka karakterin e një akti të brendshëm që rregullon individualisht për çdo muaj shtesat e pagave, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit të tyre për prokurorët publikë dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit.

Në përputhje me dispozitën kushtetuese të nenit 32, paragrafi 3 i Kushtetutës, çdo punonjës ka të drejtë për të ardhura të mjaftueshme dhe sipas paragrafit 5 të të njëjtit nen, ushtrimi i të drejtave të punonjësve dhe pozita e tyre rregullohen me ligj dhe marrëveshje kolektive.

Rregullorja e kontestuar është miratuar në bazë të nenit 2 të Ligjit për ndryshimet në Ligjin për pagat e prokurorëve publikë (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 231/15) dhe neneve 1 dhe 2 të Ligjit për ndryshimet në Ligjin për Shërbimin e Prokurorisë Publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 231/15) dhe pavarësisht përcaktimit të përcaktuar në nenet e lartpërmendura, Gjykata vlerësoi se nuk ka bazë ligjore për miratimin e këtij Rregullorjeje të miratuar nga Prokurori Publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit për pjesën që lidhet me shërbimin e Prokurorisë Publike.

Fakti që nuk ka bazë ligjore për miratimin e pjesës mbi punonjësit e Prokurorisë Publike nga rregullorja e kontestuar nga prokurori publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit mund të përcaktohet nga neni 72, paragrafi 3 i Ligjit për Shërbimin e Prokurorisë Publike, i cili përcakton qartë se prokurori publik i Prokurorisë Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit përcakton me vendim se cilët nga punonjësit e
Prokurorisë Publike nga Prokuroria Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit kanë kushte të veçanta pune, rrezik të lartë ose konfidencialitet, si dhe përqindjen e kompensimit/kompensimeve, por më së shumti deri në një shumë kumulative deri në 35% të shumës së pagës bazë.

Nga kjo rrjedh se, bazuar në dispozitat e Ligjit për Prokurorinë Publike, prokurori publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit mund të nxjerrë vetëm një vendim për shtesat e pagave për nëpunësit e Prokurorisë Publike të listuar në nenin 71 të Ligjit, dhe jo një rregullore për shtesat e pagave, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit në atë prokurori dhe për prokurorinë publike të asaj prokurorie. Vendimi i kontestuar për muajin prill 2023 është miratuar në bazë të nenit 6 të Rregullores për shtesat e pagave, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A nr. 26/16-1 i datës 13.02.2016. Kryeprokurori Publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, më 05.05.2023, miratoi një Vendim për muajin prill 2023, i cili nuk përcaktoi shumën e shtesave në pagë për prokurorët publikë dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike në prokurorinë e lartpërmendur dhe për muajin prill ato nuk u llogaritën ose u paguan, në përputhje me Njoftimin e Pagave të pranuar për muajin prill 2023 nga Ministria e Financave, për shkak se kërkesa e paraqitur për pagesën e pagës me shtesa tejkalonte të drejtën e planifikuar të pagesës mujore në bazë mujore, prandaj Ministria e Financave – Sektori i Buxhetit nuk miratoi pagesën e shtesave në pagë për nëpunësit e Prokurorisë Publike për muajin konkret.

Bazuar në sa më sipër, Gjykata vlerësoi se duke vepruar në këtë mënyrë, Prokuroria Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, si punëdhënës, pa autorizim ligjor, rregulloi në mënyrë plotësuese çështjen e komponentit të jashtëzakonshëm të pagës – shtesave në pagë dhe shumën e tyre për nëpunësit e Prokurorisë Publike, e cila është e rregulluar me ligj. Në këtë rast, miratimi i Rregullores si akt nënligjor ka bazë ligjore për pagat dhe shtesat në paga të prokurorëve publikë, në përputhje me Ligjin për Pagat e Prokurorëve Publikë, por jo për nëpunësit e Prokuroris Publike për të cilët Ligji për Shërbimin e Prokurorisë Publike përcakton se shuma dhe pagesa e shtesave në paga përcaktohen me aktvendim, dhe jo në bazë mujore bazuar në rregullore, vendime dhe akte të tjera nënligjore të punëdhënësit.

Në përputhje me nenin 72, paragrafi 2 i Ligjit për Shërbimin e Prokurorisë Publike, prokurori publik përcakton me aktvendim se cilët nga nëpunësit e Prokurorisë Publike kanë kushte të veçanta pune, rrezik të lartë dhe konfidencialitet, që do të thotë se jo çdo nëpunës i Prokurorisë Publike ka të drejtë për të njëjtën shumë kompensimi siç parashikohet me Ligj. Ligji përcakton kushtet kur, kujt dhe në çfarë shume nëpunësi i Prokurorisë Publike ka të drejtë për shtesa në pagë.

Bazuar në sa më sipër, Gjykata vendosi që prokurori publik miraton aktvendim për shtesat në pagë për nëpunësit e Prokurorisë Publike në bazë të ligjit. Rregulloreja është një akt nënligjor i miratuar në bazë të autorizimit ligjor dhe ka bazë ligjore në nenin 6-b paragrafi 5 të Ligjit për Pagat e Prokurorëve Publikë, sipas të cilit shtesat në paga të prokurorit publik, shuma e tyre dhe mënyra e përcaktimit për Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit rregullohen me një akt të prokurorit publik i cili drejton atë prokurori publike, që do të thotë se prokurori publik miraton Rregullore për shtesat në paga për Prokurorët Publikë, por jo për shtesat në paga për shërbimin e Prokurorisë Publike, siç thuhet në nenin 1 në pjesën “dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike”, nenin 4, nenin 5, nenin 6 paragrafi 1 në pjesën “dhe nëpunësit e Prokurorisë Publike nga neni 4 i kësaj Rregulloreje”, paragrafi 3 dhe nenin 7 paragrafi 2 të Rregullores për shtesat në paga, shumën e tyre dhe mënyrën e përcaktimit në Prokurorinë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit A nr. 26/16-1 i datës 13.02.2017

Sipas nenit 110, paragrafi 2 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese vendos për përputhshmërinë e rregulloreve të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Duke marrë parasysh se Vendimi i kontestuar për muajin prill 2023 A Nr. 46/2023-6 i datës 05.05.2023 nuk është rregull në kuptimin e dispozitës kushtetuese të treguar, por një akt që rregullon çështjen e llogaritjes së shtesave në paga për prokurorët publikë dhe nëpunësit e prokurorive publike për muajin prill 2023, Gjykata vlerësoi se nuk është kompetente të vendosur për kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e tij.

Duke marrë parasysh sa më sipër, Gjykata vlerësoi se dispozitat e kontestuara të rregullores së lartpërmendur shkelin vlerën themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut – sundimin e së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alinetë 3 dhe 8, neni 51 i Kushtetutës dhe neni 72 paragrafi 3 të Ligjit për Prokurorinë Publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 62/15, 231/15, 11/16, 21/18 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 235/22).

Nisur nga sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij aktvendimi.

KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski