Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.79/2024
Скопје, 20.11.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 и член 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1, член 79 став 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” број 115/2024), на седницата одржана на 20 ноември 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА член 20 алинеја 3 од Деловникот за работа на Советот на Општина Ѓорче Петров („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров” број 12/2006).
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на член 20 алинеја 3 од Деловникот за работа на Советот на Општина Ѓорче Петров („Службен гласник на Општина Ѓорче Петров” број 12/2006).
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија”.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, по сопствена иницијатива оформи предмет и со Решението У.бр.79/2024 од 9 април 2024 година, поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на одредбата од актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за неговата согласност со Уставот и Законот за локалната самоуправа.
II
На седницата Судот утврди дека според член 20 алинеја 3 од Деловникот за работа на Советот на Општина Ѓорче Петров „Членот на Советот има право на седниците на Советот да поднесува барање за давање на автентично толкување на прописите”.
III
Според член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото е темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.
Со член 51 од Уставот, е утврдено дека во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.
Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Во член 36 од Законот за локалната самоуправа („Службен весник на Република Македонија” број 5/2002) се уредени надлежностите на советот, а според став 1 точка 1 на наведениот член, советот е надлежен да донесува статут на општината и други прописи. Според член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Со член 43 од Законот за локалната самоуправа се уредени правата и должности на членовите на советот, а во таа смисла според став 2 на наведениот член, членовите имаат право на седницата на советот да даваат иницијативи и предлози и да поставуваат прашања на градоначалникот, а според став 5 од истиот член, членовите на советот имаат и други права и должности утврдени со статутот и други прописи, во согласност со овој закон.
Според тоа, со статут и други прописи може да се утврдат и други права и должности за членовите на советот, меѓутоа, како што произлегува од член 43 став 5 од Законот, уредувањето на други права и должности, треба да биде во согласност со Законот за локалната самоуправа.
Во конкретниот случај, Судот утврди дека Советот на Општина Ѓорче Петров во свој пропис – Деловникот за работа на Советот Општина Ѓорче Петров, во поглавјето III. Права и должности на членовите на Советот, точка 3. Покренување иницијативи и поднесување предлози, го уредил член 20 алинеја 3, којшто уредува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесува барање за давање на автентично толкување на прописите.
Правото, коешто Советот на Општина Ѓорче Петров, го пропишал за членовите на Советот во Деловникот, е поврзано со институтот автентично толкување на прописите. Меѓутоа, Законот за локалната самоуправа, со ниту една одредба не предвидува надлежност на совет на општина да дава автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот дава овластување на општините да можат, во своите прописи (деловник или статут) да уредат одредби за автентично толкување на општи акти.
Органите на локалната власт можат да го употребуваат институтот автентично толкување само ако истото е предвидено во закон, како што тоа е предвидено за законодавецот како орган на државната власт и тоа изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите, додека, постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).
За органите на локалната власт, со закон не е предвиден институтот автентично толкување на општите акти коишто ги донесуваат, така што не може во деловник или статут изворно да се уредува овој институт и процедура за истиот. Оттука, член 20 алинеја 3 од Деловникот за работа на Советот на Општина Ѓорче Петров, со кое се утврдува право на членовите на Советот на Општината да можат на седниците на Советот да поднесуваат барање за давање на автентично толкување на прописите, е пропишан без законски основ, со што Советот на Општина Ѓорче Петров излегол надвор од своите надлежности утврдени во Законот за локалната самоуправа.
Имајќи го предвид погоре изнесеното, како и одредбите од член 51 од Уставот, според кој во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, Судот оцени дека член 20 алинеја 3 од Деловникот за работа на Советот на Општина Ѓорче Петров, не е во согласност со Законот за локалната самоуправа, вклучително и со темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.79/2024
Shkup, 20.11.2024
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe nenit 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 72 alineja 1, nenit 79 paragrafit 1 dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 20 nëntor 2024, miratoi
V E N D I M
1. SHFUQIZOHET neni 20 alineja 3 e Rregullores së punës së Këshillit të Komunës së Gjorçe Petrovit („Gazeta Zyrtare e Komunës Gjorçe Petrov” numër 12/2006).
2. VIHET JASHTË FUQIE Aktvendimi për ekzekutimin e akteve ose veprimeve individuale të ndërmarra në bazë të nenit 20 alineja 3 e Rregullores së Punës së Këshillit të Komunës së Gjorçe Petrovit („Gazeta Zyrtare e Komunës Gjorçe Petrov” numër 12/2006).
3. Ky vendim do të publikohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.
Arsyetimi
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, bazuar në nenin 14 paragrafin 1 të Rregullores Gjykatës Kushtetuese, me vetiniciativë formoi lëndë dhe me Aktvendimin U.nr.79/2024 të 9 prillit 2024, filloi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së dispozitës së aktit, të shënuar në pikën 1 të Vendimit, pasi para Gjykatës me bazë u ngrit çështja e pajtueshmërisë së tij me Kushtetutën dhe Ligjin për vetëqeverisje lokale.
II
Gjykata në seancë konstatoi se sipas nenit 20 alinesë 3 të Rregullores së Këshillit të Komunës Gjorçe Petrov, “Anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në mbledhjen e Këshillit”.
III
Sipas nenit 8 paragrafit 1 alinesë 3 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i ligjit është vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Me nenin 51 të Kushtetutës, është përcaktuar se në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet me doemos duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin. Secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet,
Sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Me nenin 36 të Ligjit për vetëqeverisje lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 5/2002) janë rregulluar kompetencat e këshillit, ndërsa sipas paragrafit 1 pikës 1 të nenit në fjalë, këshilli është kompetent ta miratojë statutin e komunës dhe rregullat e tjera. Sipas nenit 62 paragrafit 1 i ligjit të lartpërmendur, këshilli në kryerjen e detyrave nga kompetenca e tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj.
Neni 43 i Ligjit për vetëqeverisjen lokale i rregullon të drejtat dhe detyrat e anëtarëve të këshillit dhe në këtë kuptim, sipas paragrafit 2 të këtij neni, anëtarët kanë të drejtë të japin iniciativa dhe propozime dhe t’i bëjnë pyetje kryetarit të komunës në mbledhjet e këshillit, ndërsa sipas paragrafit 5 të të njëjtit nen, anëtarët e këshillit kanë të drejta dhe detyra të tjera të përcaktuara me statut dhe rregulla të tjera, në pajtim me këtë ligj.
Rrjedhimisht, me statut dhe rregulla të tjera mund të përcaktohen edhe të drejta dhe detyra të tjera për anëtarët e këshillit, mirëpo, siç del nga neni 43 paragrafi 5 i Ligjit, rregullimi i të drejtave dhe detyrave të tjera duhet të jetë në përputhje me Ligjin për vetëqeverisjen lokale.
Në rastin konkret, Gjykata konstatoi se Këshilli i Komunës së Gjorçe Petrovit në rregullin e tij – Rregullorja e punës së Këshillit të Komunës së Gjorçe Petrovit, në kapitullin III. Të drejtat dhe detyrat e anëtarëve të Këshillit, pika 3. Inicimi i iniciativave dhe paraqitja e propozimeve, të rregulluara me nenin 20 alinenë 3, sipas të cilit nen anëtari i Këshillit ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në mbledhjet e Këshillit.
E drejta që Këshilli i Komunës së Gjorçe Petrovit ua parashtroi anëtarëve të Këshillit me Rregulloren e punës lidhet me institutin e interpretimit autentik të rregullave. Megjithatë, Ligji për vetëqeverisjen lokale, me asnjë dispozitë, nuk parasheh autorizim të këshillit të një komune për të dhënë një interpretim autentik të rregullave që i miraton dhe as ligji nuk u jep komunave autorizim që të munden në rregullat e tyre (rregullore ose statutet), të rregullojnë dispozita për interpretimin autentik të akteve të përgjithshme.
Organet e pushtetit lokal mund ta përdorin institutin e interpretimit autentik vetëm nëse e njëjta parashikohet në ligj, siç parashikohet për ligjvënësit si organ i qeverisjes shtetërore dhe kjo shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2, në pajtim me të cilën Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve, ndërsa procedura për interpretim autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91 /2008, 119/2010 dhe 23/2013).
Për organet e pushtetit lokal, ligji nuk parashikon institucionin e interpretimit autentik të akteve të përgjithshme që i miratojnë, në mënyrë që ky institucion dhe procedura e tij të mos mund të rregullohen fillimisht në rregullore apo statut. Prandaj, neni 20 alineja 3 e Rregullores së punës së Këshillit të Komunës së Gjorçe Petrovit, i cili përcakton të drejtën e anëtarëve të Këshillit të Komunës që të mund të paraqesin kërkesë për interpretim autentik të rregullave në mbledhjet e Këshillit, është paraparë pa bazë ligjore, me çka Këshilli i Komunës së Gjorçe Petrovit ka dalë jashtë kompetencave të përcaktuara me Ligjin për vetëqeverisje lokale.
Duke i marrë parasysh dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës sipas të cilave ligjet në Republikën e Maqedonisë së Veriut duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën ndërsa të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutë dhe me ligj, dhe secili e ka për detyrë t’i respektojë Kushtetutën dhe ligjin, Gjykata vlerësoi se neni 20 alineja 3 e Rregullores së punës së Këshillit të Komunës së Gjorçe Petrovit, nuk janë në pajtim me Ligjin për vetëqeverisjen lokale, përfshirë edhe me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës, sipas të cilit në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla juridikisht të harmonizuara me Kushtetutën dhe ligjet.
IV
Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata, me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
V
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski