Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.16/2024
Скопје, 04.12.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, Добрила Кацарска, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1, член 79 став 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Северна Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 4 декември 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА член 16 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Куманово („Службен гласник на Општина Куманово“ бр.12/2019).
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на оспорената одредба, означена во точката 1 од оваа одлука.
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, по сопствена иницијатива оформи предмет и со Решението У.бр.16/2024 од 9 април 2024 година поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на членот од актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот со основ се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Северна Македонија и Законот за локалната самоуправа.
II
На седницата Судот утврди дека според член 16 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Куманово член на Советот, меѓу другото, има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање автентично толкување на прописите.
III
Владеењето на правото е една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, согласно со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.
Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно член 51 од Уставот.
Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Во конкретниот случај, Советот на Општина Куманово врз основа на член 25 став 1 точка 2 од Статутот на Општина Куманово („Службен гласник на Општина Куманово” бр.13/03 и 13/07), на седницата одржана на 26.08.2009 година го донел Деловникот на Советот на Општина Куманово, објавен во „Службен гласник на Општина Куманово“ бр.12/2009.
Деловникот на Советот на Општина Куманово содржи дел со наслов 3 „ Давање иницијативи, предлози и поставување на прашања” во кој е содржан член 16 алинеја 3 каде се уредува дека член на Советот има право на седниците на Советот да поднесе барање за давање автентично толкување на прописите.
Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт, односно Собранието согласно со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите. Постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).
Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.
Во конкретниот случај, со оспорената одредба е дадено право на член на Советот на Општината да поднесе барање за автентично толкување на прописите, и покрај тоа што станува збор за Совет на Општина кој претставува орган на локалната власт.
Законот за локалната самоуправа не содржи изречна одредба дека советите на општините можат да даваат автентично толкување на прописите коишто ги донесуваат. Имено, согласно со член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, советот на општината го донесува статутот на општината и други прописи, а согласно со член 62 став 1 од истиот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Правото на давање автентично толкување на прописи е прашање коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот како орган на државната власт, изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2, согласно кој Собранието донесува закони и дава автентично толкување на законите.
Врз основа на направената анализа произлегува дека предмет на уредување е определено право за член на Советот да бара автентично толкување на донесените акти, иако од Уставот и Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување за совет на општина или негов член да дава или бара автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту наведениот закон упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се уреди постапка за автентично толкување на општите акти.
Имајќи го предвид погоре изнесеното, како и одредбите од член 51 од Уставот, според кој во Република Северна Македонија, законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, Судот оцени дека член 16 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Куманово, не е во согласност со Законот за локалната самоуправа, ниту со темелната вредност на уставниот поредок – начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, согласно кое во правниот поредок треба да егзистираат правно усогласени прописи со Уставот и со законите.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
V
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавување во во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.16/2024
Shkup, 04.12.2024
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të kryetarit të Gjykatës, dr. Darko Kostadinovski dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr.Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr.Jadranka Daboviq-Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, Dobrilla Kacarska, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 72 alineja 1, nenit 79 paragrafi 1 dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ nr.115/2024), në seancën e mbajtur më 4 dhjetor 2024, miratoi
V E N D I M
1. NDËRPRITET neni 16 alineja 3 i Rregullores së Këshillit të Komunës së Kumanovës („Gazetën Zyrtare të Komunës së Kumanovës“ nr.12/2019).
2. SHFUQIZOHET Aktvendimi për ndërprerjen e zbatimit të akteve individuale dhe veprimeve të ndërmarra në bazë të dispozitës së kontestuar, të shënuar në pikën 1 të këtij vendimi.
3. Ky vendim do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut “.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, me vetëiniciativë ka ngritur lëndë dhe me Vendimin U. nr. 16/2024 të datës 9 prill 2024 ka iniciuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit të aktit të shënuar në pikën 1 të Vendimit, për shkak se para Gjykatës me bazë u shtrua çështja e pajtueshmërisë së saj me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Ligjin për vetëqeverisje lokale.
II
Në seancë, Gjykata përcaktoi se sipas nenit 16 alineja 3 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Kumanovës, anëtari i Këshillit, ndër të tjera, ka të drejtë të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave në mbledhjet e Këshillit.
III
Sundimi i së drejtës është një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përputhje me nenin 8, paragrafi 1, alineja 3 e Kushtetutës.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe ligjin, dhe secili është i obliguar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet, në përputhje me nenin 51 të Kushtetutës.
Sipas nenit 110, paragrafi 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Në rastin konkret, Këshilli i Komunës së Kumanovës, bazuar në nenin 25 paragrafi 1 pika 2 të Statutit të Komunës së Kumanovës (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Kumanovës” nr. 13/03 dhe 13/07), në mbledhjen e mbajtur më 26.08.2009, miratoi Rregulloren e Këshillit të Komunës së Kumanovës, të publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Kumanovës” nr.12/2009.
Rregullorja e Këshillit të Komunës së Kumanovës përmban një pjesë të titulluar 3 “Dhënia e iniciativave, propozimet dhe parashtrimi i pyetjeve” e cila përfshihet në nenin 16, alineja 3, ku rregullohet se anëtari i Këshillit ka të drejtë në mledhjet e Këshillit të paraqesë kërkesë për dhënien e interpretim autentik të rregullave.
Interpretimi autentik i ligjeve jepet nga ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ, gjegjësisht Kuvendi, në përputhje me nenin 68, paragrafi 1, alineja 2 të Kushtetutës, miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve. Procedura për interpretim autentik të ligjeve është e rregulluar me Rregulloren e punës së Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013).
Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimit të vërtetë të një ligji tashmë të miratuar, i cili në zbatimin e tij tregon paqartësi, mëdyshje ose përmban zbrazëtira. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.
Në rastin konkret, dispozita kontestuese i jep të drejtën një anëtari të Këshillit të Komunës që të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave, pavarësisht se Këshilli i Komunës është organ i pushtetit lokal
Ligji për vetëqeverisjen lokale nuk përmban një dispozitë të qartë se këshillat komunalë mund të ofrojnë një interpretim autentik të rregullave që miratojnë. Konkretisht, në pajtim me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisjen lokale, këshilli i komunës miraton statutin e komunës dhe rregullat tjera, dhe në pajtim me nenin 62 paragrafi 1 të të njëjtit ligj, në kryerjen e punëve në kompetencë të tij, këshilli miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla tjera të përcaktuara me ligj.
E drejta për të dhënë një interpretim autentik të rregullave është një çështje që duhet të parashikohet në ligj në mënyrë që organet e pushtetit lokal ta zbatojnë atë, siç është e rregulluar për ligjvënësit si organ i qeverisjes shtetërore, shprehimisht në Kushtetutë me nenin 68 paragrafin 1 alineja 2, sipas të cilit Kuvendi miraton ligje dhe jep interpretim autentik të ligjeve.
Nga analiza themelore del se lëndë e rregullimit është e drejta e caktuar e anëtarit të Këshillit që të kërkojë interpretim autentik të akteve të miratuara edhe pse nga Kushtetuta dhe Ligji për vetëqeverisjen lokale nuk del autorizim për këshillin komunal apo anëtarin e tij që të ofrojë ose të kërkojë interpretim autentik të akteve të miratuara, as ligji i lartpërmendur nuk i referohet mundësisë së rregullimit të një procedure për interpretim autentik të akteve të përgjithshme në një akt tjetër (statut ose rregullore të punës së një komune).
Duke marrë parasysh sa më sipër, si dhe dispozitat e nenit 51 të Kushtetutës, sipas të cilit në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në pajtim me Kushtetutën, dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutë dhe ligj dhe secili është i obliguar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet, Gjykata konstatoi se neni 16, alineja 3 të Rregullores së Këshillit të Komunës së Kumanovës nuk është në përputhje me Ligjin për vetëqeverisje lokale e as me vlerën themelore të rendit kushtetues – parimi i sundimin e sundimit të së drejtës nga neni 8, paragrafi 1, alineja 3 të Kushtetutës, në pajtim me të cilin në rendin juridik duhet të ekzistojnë rregulla të harmonizuara juridikisht me Kushtetutën dhe ligjet.
IV
Nisur nga sa më sipër, Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
V
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e publikimit në Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut онија“.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
dr. Darko Kostadinovski