Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.36/2024
Скопје 12.09.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав д-р Дарко Костадиновски, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, Добрила Кацарска и д-р Ана Павловска-Данева, врз основа на членовите 110 и 112 од Уставот на Република Северна Македонија и член 72 алинеја 1 и член 82 од Актот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.115/2024), на седницата одржана на 12 септември 2024 година, донесе
О Д Л У К А
1. СЕ УКИНУВА член 15 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Градско број 07-328/4 од 19.07.2006 година („Службен гласник на Општина Градско” број 2/2006).
2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање од извршување на поединечните акти и дејствија што се преземени врз основа на член 15 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Градско број 07-328/4 од 19.07.2006 година („Службен гласник на Општина Градско” број 2/2006).
3. Оваа одлука ќе се објави во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
Образложение
I
Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), по сопствена иницијатива, со Решението У.бр.36/2024 од 9 мај 2024 година, поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на
член 15 алинеја 3 од Деловникот на Советот на Општина Градско број 07-328/4 од 19.07.2006 година („Службен гласник на Општина Градско” број 2/2006).
II
На седницата Судот утврди дека според член 15 алинеја 3 од Деловникот на Општината член на Советот, меѓу другото, има право на седниците на Советот да поднесува барање за давање на автентично толкување на прописите.
III
Владеењето на правото е една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија, согласно со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот.
Во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон и секој е должен да ги почитува Уставот и законите, согласно со член 51 од Уставот.
Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.
Во член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд, е определено дека Судот може и сам да поведе постапка за оценување уставност на закон, односно уставност и законитост на пропис или друг општ акт.
Согласно со член 27 став 1 од истиот акт, Уставниот суд може во текот на постапката, до донесувањето на конечна одлука, да донесе решение за запирање на извршувањето на поединечни акти или дејствија што се преземени врз основа на закон, друг пропис или општ акт чијашто уставност односно законитост ја оценува, доколку со неговото извршување би можеле да настанат тешко отстранливи последици.
Во конретниот случај, Судот утврди дека Советот на Општина Градско, врз основа на член 3 став 3 од Статутот на Општина Градско („Службен гласник на Општина Градско” број 2/2006), на седница одржана на 19.07.2006 година, донел Деловник на Советот на Општина Градско. Деловникот содржи 17 глави. Во глава III точка 3 со наслов „Покренување иницијативи и поднесување предлози“ во член 15 алинеја 3 се пропишува дека член на Советот може да поднесе барање за давање на автентично толкување на прописите.
Согласно со уставните одредби автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт, односно Собранието согласно член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите. Постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).
Според правната теорија, автентично толкување на законите значи утврдување на содржината и на вистинската смисла на веќе донесен закон, кој во примената покажува нејасност, двосмисленост или содржи празнини. Автентичното толкување е составен дел на објавениот закон.
Во конкретниот случај, дадено е право на член на Советот на Општината да поднесе барање за автентично толкување на прописите на седница на Советот.
Според член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, советот на општината го донесува статутот на општината и други прописи, а согласно член 62 став 1 од истиот закон, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.
Во член 3 став 3 од Статутот на Општина Градско е предвидено дека Советот, меѓу другото, донесува Деловник.
Оттаму, цитираните одредби од Законот за локалната самоуправа и Статутот на Општината кои се означени во Деловникот како основ за негово донесување неспорно содржат овластување за донесување на Деловник на Општината, но ниту овие одредби ниту Уставот не содржат определување на надлежност за членовите на Советот да имаат право да поднесат барање за автентично толкување на прописите кои ги носи Општината.
Имајќи предвид дека станува збор за прашање, коешто мора да биде предвидено во закон за да можат органите на локалната власт да го применуваат, како што тоа е уредено за законодавецот изречно во Уставот со член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот, произлегува дека органите на локалната власт немаат законска основа за иницирање и спроведување на постапка за давање автентично толкување, и не можат во деловник или статут изворно да го уредуваат овој институт и процедурата за истиот.
Врз основа на направената анализа произлегува дека предмет на уредување е определено право за член на Советот да бара автентично толкување на донесените акти, иако од Уставот и Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување за совет на општина или негов член да дава или бара автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту наведениот закон упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се уреди постапка за автентично толкување на општите акти.
Од овие причини Уставниот суд, согласно член 14 став 1 од Деловникот на Судот, по сопствена иницијатива го покрена прашањето за согласноста на означената одредба од Деловникот на Општината со Уставот и Законот за локалната самоуправа. Со оглед на тоа дека нејзиното уредување во Деловникот на Општината, е без уставен и законски основ, Судот оцени дека оспорената одредба не е во согласност со принципот на владеењето на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот и уставната обврска за усогласеност на прописите со Уставот и законите, определена во член 51 од Уставот.
V
Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.
VI
Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавување во „Службен весник на Република Северна Македонија“.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
д-р Дарко Костадиновски
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.36/2024
Shkup 12.09.2024
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të dr. Darko Kostadinovski, kryetar i Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, Dobrilla Kacarska dhe dr. Ana Pavllovska – Daneva në bazë të neneve 110 dhe 112 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 72 alineja 1 dhe nenit 82 të Aktit të Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 115/2024), në seancën e mbajtur më 12 shtator 2024, miratoi
V E N D I M
1. SHFUQIZOHET neni 15 alineja 3 e Rregullores së Këshillit të Komunës Gradsko numër 07-328/4 të datës 19.07.2006 (“Gazeta Zyrtare e Komunës Gradsko” numër 2/2006).
2. VIHET JASHTË FUQIE Aktvendimi për ndërprerjen e zbatimit të akteve individuale apo veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të nenit 15 alinesë 3 të Rregullores të Këshillit të Komunës Gradsko numër 07-328/4 të 19.07.2006 (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Gradskos” numër 2/2006).
3. Ky vendim do të botohet në „Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.
Arsyetim
I
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 14 paragrafi 1 i Rregullores së Punës së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.202/2019, 256/2020 dhe 65/2021) me vetiniciativë, me Aktvendimin U.br. 36/2024 të 9 majit 2024, inicioi procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së nenit 15 alineja 3 e Rregullores të Këshillit të Komunës Gradsko numër 07-328/4 të datës 19.07.2006 (“Gazeta Zyrtare e Komunës Gradsko” numër 2/2006).
II
Në seancë, Gjykata konstatoi se sipas nenit 15 alinesë 3 të Rregullores së Komunës, anëtari i Këshillit, ndër të tjera, ka të drejtë të paraqesë kërkesë në seancat e Këshillit për interpretim autentik të rregullores.
III
Sundimi i ligjit është një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përputhje me nenin 8, paragrafin 1, alinenë 3 të Kushtetutës.
Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën dhe të gjitha rregullat e tjera me Kushtetutën dhe ligjin, secili e ka për detyrë ta respektojë Kushtetutën dhe ligjet, sipas nenit 51 të Kushtetutës.
Sipas nenit 110 alinesë 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.
Në bazë të nenit 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese mund të iniciojë vetë procedurën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një ligji, përkatësisht kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së një rregulli ose akti tjetër të përgjithshëm.
Sipas nenit 27 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës, Gjykata Kushtetuese gjatë procedurës, deri në marrjen e vendimit të formës së prerë, mund të marrë vendim për ndalimin realizimit të akteve individuale ose veprimeve që janë ndërmarrë në bazë të një ligji, një rregulli tjetër ose një akti të përgjithshëm, i cili vlerëson kushtetutshmërinë, pra ligjshmërinë e tij, nëse zbatimi i tij mund të sjellë pasoja të vështira për t’u hequr.
Në rastin konkret, Gjykata konstatoi se Këshilli i Komunës Gradsko, në bazë të nenit 3 paragrafit 3 të Statutit të Komunës Gradsko (“Gazeta Zyrtare e Komunës Gradsko” numër 2/2006), në seancën e mbajtur më 19.07.2006 e ka miratuar Rregulloren e Këshillit të Komunës së Gradskos. Rregullorja i përmban 17 kapituj. Në kapitullin III pika 3 me titull “Ngritja e nismave dhe parashtrimi i propozimeve” në nenin 15 alineja 3 përcaktohet se një anëtar i Këshillit mund të shtrojë kërkesë për dhënien e interpretimit autentik të rregullave.
Sipas dispozitave kushtetuese interpretim autentik të ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Kuvendi në pajtim me nenin 68 paragrafin 1 alinenë 2 të Kushtetutës miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013).
Sipas teorisë juridike, interpretimi autentik i ligjeve nënkupton përcaktimin e përmbajtjes dhe kuptimit të vërtetë të një ligji tashmë të miratuar, i cili në zbatimin e tij tregon paqartësi, mëdyshje ose përmban zbrazëtira. Interpretimi autentik është pjesë përbërëse e ligjit të publikuar.
Në rastin konkret, një anëtari të Këshillit të Komunës i është dhënë e drejta që në një seancë të Këshillit të paraqesë kërkesë për interpretim autentik të rregullave.
Sipas nenit 36 paragrafit 1 pikës 1 të Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, këshilli i komunës e miraton statutin e komunës dhe rregullat e tjera, dhe në pajtim me nenin 62 paragrafin 1 të të njëjtit ligj, në kryerjen e punëve nga kompetencat e tij, këshilli miraton rregullore, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj.
Neni 3, paragrafi 3 i Statutit të Komunës Gradsko parasheh që Këshilli, ndër të tjera, e miraton Rregulloren.
Prandaj, dispozitat e cituara të Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale dhe Statutit të Komunës, të cilat janë të përcaktuara në Rregullore si bazë për miratimin e tij, padiskutim përmbajnë autoritetin për miratimin e Rregullores së Komunës, por as këto dispozita dhe as Kushtetuta nuk përmbajnë përcaktim të kompetencës së anëtarëve të Këshillit për të paraqitur kërkesë për interpretim autentik të rregullave që i miraton Komuna.
Duke qenë se kjo është një çështje që duhet të parashikohet në ligj, në mënyrë që organet e qeverisjes vendore të mund ta zbatojnë atë, siç e rregullon shprehimisht ligjvënësi në Kushtetutë, neni 68 paragrafi 1, pika 2 e Kushtetutës, rezulton se organet e pushtetit lokal nuk kanë bazë ligjore për fillimin dhe zbatimin e procedurës për dhënien e një interpretimi autentik dhe nuk munden në rregullore apo statut ta rregullojnë këtë institut dhe procedurën për të njëjtin.
Nga analiza del se objekt i rregullimit është e drejta e caktuar e një anëtari të Këshillit për të kërkuar interpretim autentik të akteve të miratuara, megjithëse Kushtetuta dhe Ligji për Vetëqeverisjen Lokale nuk e autorizojnë një këshill komune ose anëtar të tij të japë ose të kërkojë interpretim autentik të rregullave që ai i miraton, as nuk referohet në një procedurë të përgjithshme për interpretimin e një akti tjetër të përcaktuar ose rregulloren e punës së një komune).
Për këto arsye, Gjykata Kushtetuese, në bazë të nenit 14 paragrafit 1 të Rregullores së Gjykatës, me iniciativë të saj e ngriti çështjen e pajtueshmërisë së dispozitës së specifikuar të Rregullores së Komunës me Kushtetutën dhe Ligjin për Vetëqeverisjen Lokale. Duke qenë se rregullimi i saj në Rregulloren e Komunës është pa bazë kushtetuese dhe ligjore, Gjykata konstatoi se dispozita e kontestuar nuk është në përputhje me parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8, paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës dhe me detyrimin kushtetues për pajtueshmërinë e rregullave me Kushtetutën dhe ligjet, të përcaktuara në nenin 51 të Kushtetutës.
V
Në bazë të lartpërmendurës, Gjykata, me shumicë votash, vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.
VI
Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e botimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut”.
KRYETAR
i Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, dr.Darko Kostadinovski