Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.76/2023
Скопје, 17.04.2024 година
Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 28 алинеја 1 и член 71 алинеја 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021) на седницата одржана на 17 април 2024 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на член 136 став 1 во делот „став 2 на“ од Законот за лекови и медицински средства („Службен весник на Република Македонија” бр.106/07, 88/10, 36/11, 53/11, 136/11, 11/12, 147/13, 164/13, 27/14, 43/14, 88/15, 154/15, 228/15, 7/16, 53/16, 83/18, 113/18 и 245/18 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ број 28/21, 122/21 и 60/2023).
Образложение
I
Игорчо Точев од Скопје, на 29.05.2023 година, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на член 136 став 1 во делот „став 2 од“ од Законот за лекови и медицински средства („Службен весник на Република Македонија” бр.106/07, 88/10, 36/11, 53/11, 136/11, 11/12, 147/13, 164/13, 27/14, 43/14, 88/15, 154/15, 228/15, 7/16, 53/16, 83/18, 113/18 и 245/18 и „Службен весник на Република Северна Македонија„ број 28/21, 122/21 и 60/2023).
Подносителот на иницијативата наведува дека оспорениот дел од член 136 став 1 од Законот за лекови и медицински средства упатува на примена на став 2 од член 87 од истиот закон, кој е избришан со член 40 став 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за лековите и медицинските средства („Службен весник на Република Македонија” бр. 88/15).
Имено, кога една одредба или повеќе одредби упатува односно упатуваат на примена на друга односно други одредби, потребно е нормата или нормите кон која односно кои упатуваат или кон чија примена упатуваат да е односно да се дел од правниот промет, со цел исполнување на уставното начело на владеење на правото, кое подразбира дека во правниот промет треба да постојат јасни, недвосмислени норми кои треба да се применливи како од оние кои треба да ги применуваат, така и од оние на кои се однесуваат, и ваквата ситуација, во конкретниот случај, според подносителот на иницијативата, не е така.
Поради наведеното, подносителот на иницијативата предлага Судот да поведе постапка за оценување на уставноста на оспорениот дел од Законот за лекови и медицински средства и истиот да го укине како спротивен на Уставот.
II
На седницата Судот утврди дека во член 136 став 1 од Законот за лекови и медицински средства („Службен весник на Република Македонија” бр.106/07, 88/10, 36/11, 53/11, 136/11, 11/12, 147/13, 164/13, 27/14, 43/14, 88/15, 154/15, 228/15, 7/16, 53/16, 83/18, 113/18 и 245/18 и „Службен весник на Република Северна Македонија„ број 28/21, 122/21 и 60/2023) е предвидено дека во случај на неочекувани, сериозни, несакани реакции, односно случаи кои настанале во текот на клиничкото испитување, спонзорот веднаш ја известува Агенцијата, Етичката комисија и правното лице од член 87 став 2 на овој закон.
III
Во член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, владеењето на правото е определено како една од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.
Според член 110 алинеја 1 од Уставот на Република Северна Македонија, Уставниот суд на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на законите со Уставот.
Согласно со член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.
Од наводите во иницијативата произлегува дека подносителот на иницијативата ја оспорува уставноста на член 136 став 1 во делот „став 2 на“ од Законот за лекови и медицински средства со образложение дека истиот упатува на примена на член 87 став 2 од истиот закон, којшто со член 40 став 1 од Законот за иzменување и дополнување на Законот за лековите и медицинските средства е избришан и не е веќе дел од правниот поредок.
Од анализата на горенаведените одредби од Законот произлегува дека станува збор за технички пропуст и истиот е сторен во моментот кога со член 40 став 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за лековите и медицинските средства („Службен весник на Република Македонија” бр.88/2015), ставот 2 од член 87 од Законот за лековите и медицинските средства е избришан, и при ваква ситуација врз основа на уставно утврдените надлежности законодавецот бил должен да интервенира и во член 136 став 1 од Законот за лековите и медицинските средства, со цел меѓусебно усогласување на одредбите од Zаконот.
Од увидот на содржината на оспорената одредба јасно произлегува дека во конкретниот случај станува збор за технички пропуст од номотехничка природа, кој со системско толкување на целините на законските одредби е лесно воочлив, поради што не може да се доведе во прашање уставноста на оспорената одредба со принципот на владеењето на правото.
При ваква состојба, Судот оцени дека се исполнети условите од член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд за отфрлање на иницијативата бидејќи наводите на подносителот на иницијативата се сведуваат на барање за постапување на Уставниот суд, за прашање за кое надлежен е законодавниот орган кој ги креира, изменува и дополнува законите кои ги донесува.
IV
Врз основа на наведеното, Судот, одлучи како во диспозитивот на ова решение.
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска
* * *
Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U.nr.76/2023
Shkup, 17.04.2024
Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq– Anastasovska, Eliazabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dr. Ana Pavllovska-Daneva dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 28 alineja 1 dhe nenit 71 alineja 3 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 17 prill 2024, miratoi
A K T V E N D I M
REFUZOHET iniciativa për inicimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 136 paragrafi 1 në pjesën “paragrafi 2 i” të Ligjit për barna dhe mjete mjekësore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.106/07, 88/10, 36/11, 53/11, 136/11, 11/12, 147/13, 164/13, 27/14, 43/14, 88/15, 154/15, 228/15, 7/16, 53/16, 83/18, 113/18 dhe 245/18 dhe „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ numër 28/21, 122/21 dhe 60/2023).
Arsyetim
I
Igorço Toçev nga Shkupi, më 29.05.2023, në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut ka dërguar iniciativë për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 136 paragrafi 1 në pjesën “paragrafi 2 nga” të Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.106/07, 88/10, 36/11, 53/11, 136/11, 11/12, 147/13, 164/13, 27/14, 43/14, 88/15, 154/15, 228/15, 7/16, 53/16, 83/18, 113/18 dhe 245/18 dhe „ Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut„ nr. 28/21, 122/21 dhe 60/2023).
Parashtruesi i kërkesës thekson se pjesa kontestimore e nenit 136 paragrafi 1 të Ligjit për barna dhe mjete mjekësore i referohet zbatimit të paragrafit 2 të nenit 87 të të njëjtit ligj, i cili është shlyer me nenin 40 paragrafi 1 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për barna dhe mjete mjekësore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 88/15).
Domethënë, kur një dispozitë ose disa dispozita i referohet, respektivisht u referohen zbatimit të një ose disa dispozitave të tjera, është e nevojshme që norma ose normat të cilave u referohen ose zbatimi i të cilave u referohen të jenë pjesë e qarkullimit ligjor, për të përmbushur parimin kushtetues të sundimit të së drejtës, që nënkupton se në veprimet juridike duhet të ketë norma të qarta, pa mëdyshje, të cilat duhet të zbatohen si nga ata që duhet t’i zbatojnë ashtu edhe nga ata me të cilët kanë të bëjnë dhe kjo situatë, në rastin konkret, sipas parashtruesit të iniciativës, nuk është kështu.
Për sa më sipër, parashtruesi i iniciativës propozon që Gjykata të inicojë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së pjesës kontestimore të Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore dhe ta shfuqizojë atë si në kundërshtim me Kushtetutën.
II
Gjykata në seancë konstatoi se në nenin 136 paragrafi 1 të Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.106/07, 88/10, 36/11, 53/11, 136/11, 11/12, 147/13, 164/13, 27/14, 43/14, 88/15, 154/15, 228/15, 7/16, 53/16, 83/18, 113/18 dhe 245/18 dhe „Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut„ numër 28/21, 122/21 dhe 60/2023) parashihet që në rast të reaksioneve të papritura, serioze, të padëshiruara, gjegjësisht rasteve të ndodhura gjatë ekzaminimit klinik, sponsori menjëherë njofton Agjencinë, Komisionin e Etikës dhe personin juridik nga neni 87 paragrafi 2 i këtij ligji.
III
Në nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës, sundimi i së drejtës është përcaktuar si një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Sipas nenit 110 paragrafi 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e ligjeve me Kushtetutën.
Në pajtim me nenin 28 alineja 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse nuk është kompetente për të vendosur për kërkesën.
Nga pretendimet në iniciativë rezulton se parashtruesi i iniciativës e konteston kushtetutshmërinë e nenit 136 paragrafi 1 në pjesën “paragrafi 2 i” të Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore me arsyetimin se i njejti i referohet zbatimit të nenit 87 paragrafi 2 të të njëjti ligj, i cili me nenin 40 paragrafi 1 i Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore është shlyer dhe nuk është më pjesë e rendit juridik.
Nga analiza e dispozitave të mësipërme të ligjit, rezulton se bëhet fjalë për gabim teknik dhe është kryer në momentin kur neni 40 paragrafi 1 i Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 88/2015), paragrafi 2 të nenit 87 të Ligjit për barna dhe mjete mjekësore është shlyer dhe në një situatë të tillë, në bazë të kompetencave të përcaktuara me kushtetutë, ligjvënësi ka qenë i detyruar të ndërhyjë në neni 136, paragrafi 1 të Ligjit për barnat dhe mjetet mjekësore, me qëllim të harmonizimit të ndërsjellë të dispozitave të Ligjit.
Nga shikimi i përmbajtjes së dispozitës së kontestuar, del qartë se në rastin konkret bëhet fjalë për një gabim teknik të natyrës nomoteknike, gjë që vihet re lehtësisht me interpretimin sistematik të tërësisë së dispozitave ligjore, prandaj edhe kushtetutshmëria e dispozitës së kontestuar nuk mund të vihet në dyshim me parimin e sundimit të së drejtës.
Në një situatë të tillë, Gjykata vlerësoi se janë plotësuar kushtet nga neni 28 alineja 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese për refuzimin e iniciativës, sepse pretendimet e parashtruesit të iniciativës janë reduktuar në kërkesë për veprim të Gjykatës Kushtetuese, për një çështje për të cilën kompetent është organi ligjvënës i cili, i krijon, ndryshon dhe plotëson ligjet të cilat i miraton.
IV
Nisur nga sa më sipër, Gjykata vendosi si dispozitivin e këtij aktvendimi.
KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska