У.бр.45/2023 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.45/2023
Скопје, 23.04.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски, д-р Ана Павловска-Данева и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 23 април 2024 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за донесување на Детален урбанистички план за дел од У.Е. „11-ти Октомври“, Урбан блок 39, плански опфат помеѓу улиците „Јоско Илиевски“, „Новопланирана 1“, „Новопланирана 2“ и „Новопланирана 3“ – Општина Куманово („Службен гласник на Општина Куманово“ бр.25/2007), бр.07-8027/6 од 12 септември 2007 година, донесена од Советот на Општина Куманово.

Образложение

Марјан Симоновски од Куманово, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката за донесување на Детален урбанистички план за дел од У.Е. „11-ти Октомври“, Урбан блок 39, плански опфат помеѓу улиците „Јоско Илиевски“, „Новопланирана 1“, „Новопланирана 2“ и „Новопланирана 3“ – Општина Куманово („Службен гласник на Општина Куманово“ бр.25/2007), бр.07-8027/6 од 12 септември 2007 година од причина што истата според него, е во спротивност со член 24 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2005, како и со член 8 став 1 алинеи 3 и 10 од Уставот на Република Северна Македонија.

Подносителот наведува дека оспорениот детален урбанистички план не е усогласен со урбанистичките планови донесени на повисоко ниво. Според него, при изготвувањето на оспорениот детален урбанистички план, не било земено предвид дека КП 10547 КО Куманово е во приватна сопственост (сосопственост помеѓу него и неговиот брат), на која постои изградена индивидуална станбена зграда, легализирана со приватизирано дворно место, па со истиот, на наведената катастарска парцела, била испланирана изградба на паркиралиште и сообраќајница, без да биде утврден надомест за причинетата штета од страна на Општина Куманово. Во поткрепа на ова негово тврдење, во прилог на иницијативата, подносителот доставува и два графички прикази на КП 10547. Првиот од 30.07.2007 година, согласно деталниот урбанистички план донесен со Одлуката бр.09-327/1 од 27.04.1994 година каде во делот „градба-намена“ е наведено „индивидуално домување“. Вториот од 29.03.2010, согласно деталниот урбанистички план донесен со Одлука бр.07-8027/6 од 12.09.2007 (сега оспорен) каде за истата катастарска парцела, во делот „градба-намена“ е наведено „сообраќајница и паркинг“. Подносителот нагласува дека оспорениот детален урбанистички план не бил реализиран изминатите 16 години токму поради воочувањето дека истиот би предизвикал штета на јавниот интерес.

Во иницијативата е содржан навод според кој во текот на постапката за донесување на оспорениот детален урбанистички план, подносителот бил обесправен во можноста да се изјасни по однос на измените коишто се предвидуваат со истиот во однос на намената на градежната парцела КП 10547 КО Куманово, за која претходната намена „индивидуално домување“ е сменета во намена „сообраќајница и паркинг“. Подносителот наведува дека за новонастанатата состојба дознал дури откако бил донесен новиот детален урбанистички план.

Во продолжение на ова, подносителот наведува и дека откако дознал за новодонесениот детален урбанистички план, од страна на неговиот татко, сега покоен, во 2010 година било поднесено барање за суспендирање и поништување на одлуката, за кое позитивно било одлучено, со укажување за можноста за отпочнување постапка за изменување на деталниот урбанистички план, кај лиценцирано правно лице. Но, за спроведување на оваа постапка, му биле побарани 2.700 евра, износ кој, според него, требало да го плати без да има вина, поради што, тој смета дека се доведува во прашање принципот на владеење на правото како темелна вредност на уставниот поредок на државата.

Во второто дополнување на иницијативата, доставено на 20.04.2023 година, се наведува дека оспорениот детален урбанистички план не е во согласност со член 11 од Законот за просторно и урбанистичко планирање, без да бидат наведени образложени причини во поткрепа на ова тврдење. Оттаму, Судот констатираше нејасност на иницијативата во овој дел.

Согласно наведеното, од Судот се бара да донесе решение со коешто ќе ја поништи оспорената одлука.

На седницата Судот утврди дека Советот на Општина Куманово на седницата одржана на 12 септември 2007 година, донел Одлука за донесување на Детален урбанистички план за дел од У.Е. „11-ти Октомври“, Урбан блок 39, плански опфат помеѓу улиците „Јоско Илиевски“, „Новопланирана 1“, „Новопланирана 2“ и „Новопланирана 3“ – Општина Куманово бр.07-8027/6, објавена во „Службен гласник на Општина Куманово“ бр.25/2007.

При утврдување на фактичката состојба, врз основа на сите прибавени докази Судот го констатираше следното: Советот на Општина Куманово донел Програма за урбанистичко планирање на подрачјето на Општината Куманово за 2006 година, објавена во „Службен гласник на Општина Куманово“ бр.4 од 24 март 2006 година; градоначалникот на Општината донел Одлука за организирање на јавна анкета и јавна презентација по Нацрт-планот, бр.08-2494/1 од 06.03.2006 година; ДООЕЛ “СТАН АРТ“ – Куманово во ноември 2006 година изготвил Стручна ревизија на Нацрт планот и ДОО “УРБАН ГИС“ Куманово како изготвувач на планот во ноември 2006 година дал Одговор на стручна ревизија, што се активности спроведени во однос на законската обврска за стручна ревизија, видно од дописот бр.16-8797 од 16.07.2007 година, со кој Министерството за транспорт и врски дало согласност на Предлог – деталниот урбанистички план, каде што е наведено дека овие два документи биле дел од приложената документација која Министерството ја имало предвид при давање на согласноста. Исто така, Судот утврди дека раководител на сектор во Општина Куманово поднел барање за мислење по Нацрт – планот до Министерството за транспорт и врски, Сектор за уредување на просторот, бр.21-8658/1 од 14.11.2006 година; Министерството за транспорт и врски со допис бр.18-19695 дало стручно мислење на Нацрт-планот во кое мислење се содржани сугестии и забелешки коишто требало да бидат вградени; раководителот на сектор во Општина Куманово поднел барање за огласување на Соопштението за нацрт-плановите за У.Е. во Куманово и јавна презентација на истите, заведено под бр.21-2496/2 од 06.03.2007 година до следните медиуми: ТВ „Хана“ Куманово, „Утрински весник“ Скопје и ТВ „Нова“ Куманово. Судот утврди и дека Стручна комисија изготвила Извештај од спроведена јавна презентација и јавна анкета бр.21-2494/3 од 20.04.2007 година, во кој е констатирано дека нема пристигнато приговори на Нацрт-планот од страна на заинтересирани физички и правни лица; Стручна комисија изготвила Известување за постапување по Извештајот од спроведена јавна презентација и јавна анкета бр.21-2494/4 од 20.04.2007 година; Изготвувачот на Нацрт-планот, ДОО “УРБАН ГИС“ Куманово, изготвил Предлог-план со тех.бр.13/06 од април 2007 година; Министерството за транспорт и врски со допис бр.16-8797 од 16.07.2007 година издало согласност на Предлог-планот, примена од страна на Општината на 18.07.2007 година; Советот на Општина Куманово донел Одлука за донесување на предметниот детален урбанистички план на 12 септември 2007 година, заведена под бр.07-8027/6, а градоначалникот на Општината на 13 септември 2007 година донел Заклучок за објавување на истата, заведен под бр.08-8584/1.

Дополнително, од увидот во „Сообраќајниот план со нивелманско решение“, прилог на Предлог-планот, Судот утврди дека границата на планскиот опфат на север е кон собирната улица „Јоско Илиевски“, на исток кон улицата „Новопланирана 1“, јужно кон улицата „Новопланирана 2“, а западно кон улицата „Новопланирана 3“, коишто претставуваат станбени улици. Освен тоа, предвидена е и „Новопланирана 4“, исто така станбена улица, чија цел е овозможување директен пристап од улицата до градежните парцели на жителите во тој простор од планскиот опфат. На улицата „Новопланирана 4“, во делот кој се затвора кон улицата „Јоско Илиевски“ предвидени се и 8 заеднички паркиралишта.

III

Според член 8 став 1 алинеи 3 и 10 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото и уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата, се темелни вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Постапката за донесување на оспорената одлука со која е донесен предметниот детален урбанистички план била водена согласно со одредбите од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2005). Со оглед на овој факт, анализата на правната и фактичката состојба е направена имајќи ги предвид одредбите од овој закон.

Условите и начинот на системот на просторното и урбанистичкото планирање, видовите и содржината на плановите, изработувањето и постапката за донесување на плановите, спроведувањето на плановите и следењето на реализацијата на плановите, надзорот и други прашања од областа на просторното и урбанистичкото планирање се уредени со овој закон, согласно член 1.

Изработувањето, донесувањето и спроведувањето на Просторниот план на Република Македонија и на урбанистичките планови се работи од јавен интерес, согласно член 3 од наведениот закон.

Видовите и содржината на плановите, како и постапката за нивно изработување и донесување се уредени во посебен дел од Законот, означен и насловен „II. Планирање на просторот“, кој ги опфаќа членовите од 7 до 48.

Согласно со член 11 ставови 1 и 2 од Законот, детален урбанистички план, за каков што се работи во конкретниот случај, се донесува за плански опфат за кој е донесен генерален урбанистички план. Деталниот урбанистички план содржи текстуален дел и графички приказ на планските решенија на опфатот, како и билансни показатели за планскиот опфат и за инфраструктурата. Ставот 3 од овој член од Законот, уредува дека графичките прикази на планот содржат: граница на планскиот опфат, регулациони линии, парцелација на градежното земјиште, површини за градење на градби определени со градежни линии, максимална висина на градбата изразена во метри до венец, намена на земјиштето и градбите, планско решение на секундарната сообраќајна мрежа со нивелманско решение и плански решенија на сите секундарни комунални и телекомуникациски инфраструктури. А, согласно со ставот 4 од овој член од Законот, текстуалниот дел на планот содржи: општи услови за изградба, развој и користење на земјиштето и градбите, посебни услови за изградба на поединечни градежни парцели, податоци за сообраќајните, комуналните и телекомуникациските инфраструктури, други параметри за спроведување на планот, заштитни мерки и друго. Додека, во ставот 7 на член 11 од Законот е предвидено дека деталниот урбанистички план како план од пониско ниво, мора да биде усогласен со генералниот урбанистички план.

Според член 24 став 1 од овој закон, по нацртот на деталниот урбанистички план, урбанистички план за село и урбанистички план за вон населено место, општината спроведува јавна презентација и јавна анкета. Според став 2 на истиот член, организирањето на јавната презентација и јавната анкета по плановите од ставот 1 на овој член, го врши градоначалникот на општината по утврдување на нацртот на планот од страна на советот. За спроведената јавна презентација и јавна анкета се изработува извештај, согласно ставот 3. Според ставот 4 на овој член од Законот, јавната презентација и јавната анкета од ставот 1 на овој член се спроведува со излагање на планот на јавно место кое се наоѓа во кругот на месната самоуправа. Јавната анкета трае најмалку 15 работни дена, во кој рок заинтересираните граѓани и правни лица од конкретното подрачје опфатено со планот можат да достават забелешки, предлози и мислења на анкетни листови. Во ставот 5 на овој член е определено дека јавната презентација е стручно презентирање на планот и се организира во простории и време што ќе го определи градоначалникот на општината. Согласно, пак, став 6 од овој член од Законот, извештај од јавната анкета со образложение за прифатените и неприфатените забелешки за плановите од ставот 1 на овој член изработува стручна комисија формирана од градоначалникот на општината која е составена од три члена и тоа: носителот на изработка на планот, одговорно лице од општинската администрација надлежно за урбанистичко планирање и истакнат научен и стручен работник од областа на урбанистичкото планирање. Во ставот 7 е определено дека извештајот од ставот 6 на овој член е составен дел на одлуката за донесување на предлогот на планот. Во став 8 од истиот член од Законот е утврдено дека врз основа на извештајот, комисијата од ставот 6 на овој член е должна писмено да го извести секое лице кое поднело анкетен лист со образложение за прифаќање или неприфаќање на неговите забелешки или предлози. Додека, според ставот 10, времето и местото каде што ќе биде изложен планот и спроведувањето на јавната презентација и јавната анкета, задолжително се објавува со соопштение во јавните гласила. Соопштението задолжително ги содржи податоците, местоположбата и површината на опфатот на планот, како и образложенија на планските решенија.

Во конкретниот случај, од доставената документација и утврдената фактичка состојба, Судот цени дека при спроведувањето на постапката за донесување на предметниот детален урбанистички план, Општина Куманово ја исполнила законската обврска за спроведување јавна презентација и јавна анкета на начин како што е утврдено во член 24 од Законот за просторно и урбанистичко планирање. Соопштението, пак, за одржување на јавната презентација и јавната анкета за оспорениот детален урбанистички план било објавено во ТВ „Хана“ Куманово и ТВ „Нова“ Куманово, но и во дневниот весник „Утрински весник“, така што граѓаните имале можност да се информираат за тоа каде и кога можат да извршат увид и да добијат информации за планот, како и да достават предлози и забелешки на истиот. Според тоа, Судот ги оцени како неосновани наводите на подносителот на иницијативата дека бил обесправен во можноста да се изјасни по однос на измените коишто се предвидувале со предметниот детален урбанистички план, поради што не може да се постави прашањето за согласноста на оспорената одлука со член 24 од Законот за просторно и урбанистичко планирање.

Наводот во иницијативата со кој подносителот укажува дека оспорениот детален урбанистички план не е усогласен со Генералниот урбанистички план на град Куманово 2002-2012 година, од причина што претходната намена за катастарската парцела 10547 КО Куманово била „индивидуално домување“, а со оспорениот детален урбанистички план за истата катастарска парцела била предвидена намена „сообраќајница и паркинг“, според Судот, исто така, е неоснован.

Согласно со уредувањето содржано во одредбата од член 11 став 3 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2005), графичкиот приказ на деталниот урбанистички план, покрај останатото, содржи и планско решение на секундарната сообраќајна мрежа со нивелманско решение (каква што е планирана со оспорениот детален урбанистички план во конкретниот случај – станбена улица „Новопланирана 4“) и плански решенија на сите секундарни комунални инфраструктури. Критериумите за рангирање на сообраќајниците, како и бројот на потребните паркинг и гаражни места се пресметува спрема нормативи, утврдени во членовите од 53 до 65 од Правилникот за стандарди и нормативи за урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.78/2006). Начинот на планирање на планскиот опфат со оспорениот детален урбанистички план каде се предвидува сообраќајница – станбена улица „Новопланирана 4“ и паркиралишта се заснова на наведените членови од цитираниот правилник.

Од увидот во доставената документација произлегува дека во делот од планскиот опфат каде што се наоѓа предметната катастарска парцела 10547 КО Куманово, предвидена е станбената улица „Новопланирана 4“ на која во делот кој се затвора кон улицата „Јоско Илиевски“ предвидени се и 8 заеднички паркиралишта. Но, истовремено преку увидот во доставената документација Судот утврди дека со предметниот оспорен урбанистички план е дефиниран планскиот опфат кој ја задржува намената на градежното земјиште дефинирана и со Генералниот урбанистички план на Куманово (2002-2012), односно класа на намена А – домување, конкретно А1-семејно домување во станбени куќи и А2-семејно домување во станбени згради. Во конкретниот случај, катастарската парцела во сопственост на подносителот на иницијативата, исто така, ја задржува намената А1-семејно домување во станбена куќа, што беше констатирано преку увидот во „Планот на намена на земјиште и градби, регулационен план, план на зеленило, план на површини за градење – Синтензен план“, прилог на Предлог-планот.

Имајќи го предвид наведеното, Судот оцени дека во согласност со ваквата нормативна поставеност, станбената улица – „Новопланирана 4“ и осумте заеднички паркиралишта кои се предвидени со оспорениот детален урбанистички план се во функција на заштита на јавниот интерес како едно од начелата на системот на просторно и урбанистичко планирање преку кој се операционализира уредувањето и хуманизацијата на просторот како темелна вредност на уставниот поредок од член 8 став 1 алинеја 10 од Уставот, а на која темелна вредност, впрочем се повикува и подносителот на иницијативата. Токму предвидената станбена улица – „Новопланирана 4“ претставува сообраќајница која ги поврзува градежните парцели и градби со намена А со сервисните и сообраќајните улици што несомнено е во функција на заштита на јавниот интерес што претставува основен критериум при изработувањето, донесувањето, спроведувањето на урбанистичките планови согласно уредувањето содржано во член 3 од Законот за просторно и урбанистичко планирање.

Според направената анализа, Судот цени дека оспорениот детален урбанистички план е донесен согласно одредбите од Законот за просторно и урбанистичко планирање и прописите донесени врз основа на овој закон, притоа запазувајќи ја хиерархиската поставеност и усогласеност на деталниот урбанистички план со генералниот урбанистички план и истиот несомнено е во функција на заштита на јавниот интерес.

Наводот во иницијативата дека предметниот детален урбанистички план не бил реализиран изминатите 16 години, а со неговата реализација би предизвикал штета на јавниот интерес, не е во надлежност на Уставниот суд. Следењето на реализацијата на деталниот урбанистички план и надоместот за причинетата штета поради планираната изградба на сообраќајницата и заедничките паркиралишта, е во надлежност на Општината, а во случај на експропријација или ограничување на сопственоста се гарантира праведен надомест, согласно член 30 став 4 од Уставот, на начин и во постапка утврдена во позитивните прописи.

Во поглед на наводот за поднесеното барање за суспензија и поништување на оспорената одлука за кое подносителот добил известување од Секторот за урбанизам на Општина Куманово дека истото е прифатено со можност за отпочнување постапка за изменување на деталниот урбанистички план, која во случајот не е отпочната, во член 17-а од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2005, 137/2007 и 91/2009), законодавецот јасно ја уредил можноста за иницирање постапка за изменување и дополнување на урбанистичките планови по иницијатива на правни и физички лица на начин што во ставот 2 од овој член утврдил дека доколку поднесената иницијатива е прифатена, општината е должна во рок од три месеци да започне постапка за изменување и дополнување на урбанистичкиот план за кој е поднесена иницијативата. Токму оваа законска одредба е во насока на почитување на правната сигурност на граѓаните и правните субјекти кои врз основа на урбанистичките планови стекнуваат права кои произлегуваат од правото на сопственост што претставува остварување на принципите кои се составен дел на темелните вредности – владеењето на правото и правната заштита на сопственоста. Меѓутоа, кои се причините зошто не е отпочната постапката за изменување на предметниот детален урбанистички план од страна на подносителот, според Судот не претставува навод кој покренува прашање од уставно-правен карактер.

Согласно со изнесената правна и фактичка состојба, како и од извршената уставно-правна анализа, Судот цени дека не може да се доведе во прашање согласноста на Одлуката за донесување на Детален урбанистички план за дел од У.Е. „11-ти Октомври“, Урбан блок 39, плански опфат помеѓу улиците „Јоско Илиевски“, „Новопланирана 1“, „Новопланирана 2“ и „Новопланирана 3“ – Општина Куманово („Службен гласник на Општина Куманово“ бр.25/2007), бр.07-8027/6 од 12 септември 2007 година, со темелните вредности на уставниот поредок – владеењето на правото и уредувањето и хуманизација на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата утврдени во член 8 став 1 алинеи 3 и 10 од Уставот, како и со член 24 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.51/2005).

Врз основа на наведеното, Судот одлучи како во диспозитивот на ова решение.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска