У.бр.158/2023-1 – Уставен суд на Република Северна Македонија

Уставен суд на
Република Северна Македонија
У.бр.158/2023
Скопје, 31.01.2024 година

Уставниот суд на Република Северна Македонија, во состав Добрила Кацарска, претседател на Судот и судиите Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Јадранка Дабовиќ-Анастасовска, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер, врз основа на член 110 и член 113 став 1 алинеја 1 од Уставот на Република Северна Македонија, член 70 и член 73 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” број 70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија” број 202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 31 јануари 2024 година, донесе

О Д Л У К А

1. СЕ УКИНУВА член 49-б алинеја 2 од Статутот на Град Скопје („Службен гласник на Град Скопје“ 16/2005, 8/2010, 17/2011, 18/2013, 13/ 2014, 1/2015 и 12/2015)

2. СЕ СТАВА ВОН СИЛА Решението за запирање на извршувањето на поединечните акти или дејствија што се преземени врз основа на одредбите од Статутот означени во точката 1 од оваа одлука.

3. Оваа одлука произведува правно дејство од денот на објавувањето во „Службен весник на Република Северна Македонија“.

Образложение

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 14 став 1 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, по сопствена иницијатива поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста на актот, означен во точката 1 од Одлуката, затоа што пред Судот, со основ се постави прашањето за неговата согласност со Уставот на Република Северна Македонија и Законот за локалната самоуправа.

На седницата Судот утврди дека член 49-б алинеја 2 од Статутот на Град Скопје („Службен гласник на Град Скопје“ 16/2005, 8/2010, 17/2011, 18/2013, 13/ 2014, 1/2015 и 12/2015) предвидува дека Комисијата за прописи и административни работи ги разгледува барањата за давање автентични толкувања и изготвува предлози на автентични толкувања на одлуките и други општи акти што ги донесува Советот.

III

Една од основните цели на Уставот на Република Северна Македонија е воспоставување на владеење на правото во системот на власта. Овој уставен принцип со член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот е определен како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Согласно член 51 од Уставот во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон, секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Според член 110 алинеја 2 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Автентично толкување на законите дава законодавецот како орган на законодавната власт. Собранието согласно член 68 став 1 алинеја 2 од Уставот ги донесува законите и дава автентично толкување на законите, а постапката за автентично толкување на законите е уредена со Деловникот на Собранието на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија” 91/2008, 119/2010 и 23/2013).

Постапувајќи по оформениот предмет, Судот утврди дека Советот на Град Скопје согласно член 36 став 1 точка 1 од Законот за локалната самоуправа, го донесува статутот на Град Скопје и други прописи, односно дека согласно член 62 став 1 од Законот, во вршењето на работите од својата надлежност советот донесува прописи, и тоа: статут, програми, планови, одлуки и други прописи утврдени со закон.

Неспорно е дека Советот на Град Скопје е надлежен за донесување на Статутот на Град Скопје. Законодавецот, во член 7 став 2 од Законот за локалната самоуправа, уредил дека предмет на уредување со статутот на општината е организацијата и работењето на органите на општината, организацијата и работењето на комисиите на советот, вршењето на работите од член 20 на овој закон, начинот на информирање на граѓаните, случаите на исклучување на јавноста од седниците на советот, начинот и постапката за доставување претставки и предлози за работата на органите на општината и постапување по нив, начинот на организирање јавни трибини, спроведување анкети и прибирање предлози од граѓаните, начинот на извршување на обврските од областа на одбраната во воена состојба, како и други прашања од значење за локалната самоуправа.

Во конкретниот случај, предмет на уредување со Статутот на Град Скопје, е автентично толкување на општи акти утврдено согласно член 49-б алинеја 2, иако од Законот за локалната самоуправа не произлегува овластување на Советот на Град Скопје да ги разгледува барањата за давање автентично толкување на прописите коишто ги донесува, ниту Законот упатува на можност во друг акт (статут или деловник на општина) да се предвиди автентично толкување на општи акти.

Со оглед на тоа дека член 49-б алинеја 2 од Статутот на Град Скопје предвидува дека Комисијата за прописи и административни работи ги разгледува барањата за давање автентични толкувања и изготвува предлози на автентични толкувања на одлуките и други општи акти што ги донесува Советот, според оценка на Судот Советот на Град Скопје ги пречекорил, односно ги надминал своите надлежности предвидени во Законот за локалната самоуправа.

При одлучувањето за поништување на одредбите од Статутот, наведени во диспозитивот на Одлуката, согласно член 73 од Деловникот, Судот ги зеде предвид сите околности од значење за заштита на уставноста и законитоста, односно фактот дека во правниот поредок не може да опстојуваат прописи или нивни одредби за кои не постои законски основ, а особено што односите што се воспоставени врз основа на такви акти или нивни одредби, навлегуваат во правната сигурност на граѓаните како составен дел на принципот на владеење на правото, како темелна вредност на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Врз основа на наведеното, Судот, со мнозинство гласови, одлучи како во диспозитивот на оваа одлука.

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e
Republikës së Maqedonisë së Veriut
U. nr. 158/2023
Shkup, 31.01.2024

Gjykata Kushtetue e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në përbërje të Dobrilla Kacarska, kryetare e Gjykatës dhe gjykatësve Naser Ajdari, м-р mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Jadranka Daboviq – Anastasovska, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender, në bazë të nenit 110 dhe nenit 113 paragrafi 1 alineja 1 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, nenit 70 dhe nenit 73 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 31 janar 2024, miratoi

V E N D I M

1. PEZULLOHET neni 49-b alineja 2 të Statutit të Qytetit të Shkupit (“Gazeta zyrtare e Qytetit të Shkupit “ 16/2005, 8/2010, 17/2011, 18/2013, 13/ 2014, 1/2015 dhe 12/2015)

2. BËHET JOOPERATIV Aktvendimi për ndalimin e realizimit të akteve individuale ose veprimeve të kryera në bazë të dispozitave të Statutit të përcaktuara në pikën 1 të këtij vendimi.

3. Ky vendim ka fuqi juridike nga dita e publikimit në “Gazetën Zyrtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut“.

Arsyetim

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, bazuar në nenin 14 paragrafi 1 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, me iniciativë të saj ka iniciuar procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së aktit të shënuar në pikën 1 të Vendimit, për shkak se para Gjykatës me bazë u shtrua çështja e përputhshmërisë së saj me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe Ligjin për vetëqeverisje lokale.

Gjykata në seancë përcaktoi se neni 49-b alineja 2 të Statutit të Qytetit të Shkupit (“Gazeta Zyrtare e Qytetit të Shkupit” 16/2005, 8/2010, 17/2011, 18/2013, 13/ 2014, 1/2015 dhe 12/2015) parashikon se Komisioni për Rregullore dhe Çështje Administrative shqyrton kërkesat për dhënien e interpretimeve autentike dhe përgatit propozime për interpretime autentike të vendimeve dhe akteve të tjera të përgjithshme të miratuara nga Këshilli.

III

Një nga qëllimet themelore të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut është sundimi i së drejtës në sistemin e qeverisjes. Ky parim kushtetues është përcaktuar me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 të Kushtetutës si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës në Republikën e Maqedonisë së Veriut, ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën dhe të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe ligjin, secili është i detyruar të respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Sipas nenit 110 paragrafi 2 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e rregullave të tjera dhe marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Interpretim autentik të ligjeve jep ligjvënësi si organ i pushtetit legjislativ. Kuvendi në pajtim me nenin 68, paragrafi 1, alineja 2 të Kushtetutës, miraton ligjet dhe jep interpretim autentik të ligjeve, kurse procedura për interpretimin autentik të ligjeve rregullohet me Rregulloren e Kuvendit të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” 91/2008, 119/2010 dhe 23/2013).

Duke vepruar sipas lëndës së formuar, Gjykata përcaktoi se Këshilli i Qytetit të Shkupit, në pajtim me nenin 36 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për vetëqeverisje lokale, miraton statutin e Qytetit të Shkupit dhe rregullat tjera, respektivisht se në pajtim me nenin 62 paragrafi 1 të Ligjit, këshilli gjatë kryerjes së detyrave nga kompetencat e tij miraton rregulla, përkatësisht: statutin, programet, planet, vendimet dhe rregulla të tjera të përcaktuara me ligj.

Është e pakontestueshme se Këshilli i Qytetit të Shkupit është kompetent për miratimin e Statutit të Qytetit të Shkupit. Ligjvënësi në nenin 7 paragrafi 2 të Ligjit për vetëqeverisjen lokale ka përcaktuar se lëndë e rregullimit me statut të komunës është organizimi dhe funksionimi i organeve komunale, organizimi dhe funksionimi i komisioneve të këshillit, kryerja e punëve nga neni 20 i këtij ligji, mënyra e informimit të qytetarëve, rastet e përjashtimit të publikut nga mbledhjet e këshillit, mënyra dhe procedura për paraqitjen e peticioneve dhe propozimeve për punën e organeve të komunës dhe veprimin sipas tyre, mënyrën e organizimit të forumeve publike, zbatimit të anketave dhe mbledhjes së propozimeve nga qytetarët, mënyrën e kryerjes së obligimeve në fushën e mbrojtjes në gjendje lufte, si dhe çështje të tjera me rëndësi për vetëqeverisjen lokale.

Në rastin konkret, lëndë e rregullimit me Statutin e Qytetit të Shkupit, është interpretimi autentik i akteve të përgjithshme përcaktuar në pajtim me nenin 49-b alineja 2 edhe pse nga Ligji për vetëqeverisje lokale nuk del autorizimi i Këshillit të Qytetit të Shkupit që të shqyrtojë kërkesat për dhënien e interpretimit autentik të rregullave që i miraton, e as Ligji nuk i referohet mundësisë së interpretimit autentik të akteve të përgjithshme në një akt tjetër (statut apo rregullore të komunës).

Duke pasur parasysh se neni 49-b alineja 2 të Statutit të Qytetit të Shkupit parasheh se Komisioni për Rregullore dhe Çështje Administrative shqyrton kërkesat për dhënien e interpretimeve autentike dhe përgatit propozime për interpretim autentik të vendimeve dhe akteve tjera të përgjithshme të miratuara nga Këshilli, sipas Vlerësimit të Gjykatës, Këshilli i Qytetit të Shkupit ka kaluar, përkatësisht ka tejkaluar kompetencat e parapara me Ligjin për vetëqeverisje lokale.

Gjykata, me rastin e vendosjes për anulimin e dispozitave të Statutit, të përcaktuara në dispozitivin e Vendimit, në përputhje me nenin 73 të Rregullores, ka marrë parasysh të gjitha rrethanat me rëndësi për mbrojtjen e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë, përkatësisht fakti që rregulloret apo dispozitat e tyre nuk mund të ekzistojnë në rendin juridik për të cilin nuk ka bazë juridike, dhe veçanërisht se marrëdhëniet që krijohen në bazë të akteve të tilla apo dispozitave të tyre, depërtojnë në sigurinë juridike të qytetarëve si pjesë përbërëse e parimit të sundimit të së drejtës, si vlerë themelore e rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në bazë të lartëpërmendurës, Gjykata me shumicë votash vendosi si në dispozitivin e këtij vendimi.

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska