Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 28 алинеја 1 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 2 мај 2023 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на член 10 став 12 од Законот за домување („Службен весник на Република Македонија” број 99/2009, 57/2010, 36/2011, 54/2011, 55/2011, 155/2013, 163/2013, 42/2014, 199/2014, 146/2015, 31/2016 и 64/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ број 302/2020 и 150/2022).
2. Игорчо Точев од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на одредбата означена во точката 1 од Решението.
Подносителот на иницијативата го оспорува член 10 став 12 од Законот за домување и смета дека упатувањето на примена на ставот 7 од член 10 од Законот нема предмет на уредување кој се однесува на одземање на лиценцата.
Според подносителот, несоодветното упатување на одредбата од Законот, може да ги доведе во заблуда оние кои би ја применувале нормата, што не е во согласност со начелото на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 од Уставот, кое подразбира дека во правниот промет мора да постојат јасни, прецизни и концизни норми и доколку тие упатуваат на примена или повикуваат на друга норма, меѓу нормата што упатува или повикува кон примена на друга норма и нормата на која упатува, односно повикува, потребно е да постои согласност и хармонија, како би се формирала правно-логична функционална целина, а во конкретниот случај тоа не е така, од кои причини подносителот предлага да се поведе постапка за оценување на уставноста на оспорениот дел на членот од Законот и истиот да се укине како спротивен на Уставот.
3. Судот на седницата утврди дека со оспорениот став 12 од член 10 од Законот за домување, е предвидено дека лицето чија лиценца е одземена поради неправилности наведени во ставот 7 на овој член не може да добие лиценца согласно со одредбите од овој закон во рок од две години од денот на правосилноста на решението за одземање на лиценцата, а одговорното лице во правното лице не може да основа друго правно лице за вршење на истата дејност која ја вршело правното лице, односно физичкото лице на кое му е одземена лиценцата согласно со овој закон, во рок од две години од денот на правосилноста на решението за одземање на лиценцата.
4. Според член 110 алинеја 1 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија одлучува за согласноста на законите со Уставот.
Согласно член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако не е надлежен да одлучува за барањето.
Член 10 од Законот за домување содржи четиринаесет става, а оспорениот став 12 од Законот за домување уредува дека „Лицето чија лиценца е одземена поради неправилности наведени во ставот 7 на овој член не може да добие лиценца согласно со одредбите од овој закон во рок од две години од денот на правосилноста на решението за одземање на лиценцата, а одговорното лице во правното лице не може да основа друго правно лице за вршење на истата дејност која ја вршело правното лице, односно физичкото лице на кое му е одземена лиценцата согласно со овој закон, во рок од две години од денот на правосилноста на решението за одземање на лиценцата“.
Meѓутоа, вршејќи анализа на измените и дополнувањата на овој закон, посебно оние од 2014 и 2016 година, покрај другото се утврди дека:
Согласно член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за домување („Службен весник на Република Македонија” број 42/2014), во Законот за домување („Службен весник на Република Македонија” број 99/2009, 57/2010, 36/2011, 54/2011, 13/2012, 55/2013 и 163/2013), во член 10 по став 7 се додаваат четири нови става 8, 9, 10 и 11, додека со член 1 од Законот за изменување и дополнување на Законот за домување („Службен весник на Република Македонија” број 31/2016), во Законот за домување („Службен весник на Република Македонија” број 99/2009, 57/2010, 36/2011, 54/2011, 13/2012, 55/2013, 163/2013, 42/2014, 199/2014 и 146/2015), во член 10 по став 4 се додаваат два нови става 5 и 6.
Ставовите 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 и 12 стануваат ставови 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 и 14.
Од горенаведеното, Судот оцени дека не е надлежен да ја оценува уставноста на оспорениот став, од причини што со иницијативата се бара Уставниот суд да изврши корекција на одредба од Законот за домување, преку интервенција во оспорениот дел на член 10 став 12 од Законот каде наместо „ставот 7“ би требало да стои „ставот 9“ како упатувачка норма, бидејќи со настанатите измени се додаваат нови ставови од основниот текст и со тоа ставот 7 станува став 9, при што се работи за номотехничко усогласување на делот од одредбата од член 10 став 12 од Законот, што е неспорно прашање од надлежност на законодавецот.
Имајќи предвид дека според член 110 алинеја 1 од Уставот, Уставниот суд одлучува за согласноста на законските одредби со уставните одредби според нивната содржина, како и при состојба кога иницијативата не содржи доволно аргументи за покренување на механизмот на уставно-судска оцена, во конкретниот случај, Судот оцени дека се исполнети условите од член 28 алинеја 1 од Деловникот на Уставниот суд за отфрлање на иницијативата од причина што иницираното прашање излегува надвор од делокругот на Судот и се однесува на барање за постапување кое е во надлежност на законодавецот кој ги креира прописите, ги менува и дополнува, а воедно и врши технички исправки и корекции на истите, а не е во надлежност на Уставниот суд.
5. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.
6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, Елизабета Дуковска, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер.
У.бр.71/2022
2 мај 2023 година
Скопје
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска
* * *
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 28 alineja 1 dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 70/1992 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 2 maj 2023, miratoi
A K T V E N D I M
1. REFUZOHET iniciativa për ngritjen e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 10 paragrafi 12 të Ligjit për banim („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 99/2009, 57/2010, 36/2011, 54/2011, 55/2011, 155/2013, 163/2013, 42/2014, 199/2014, 146/2015, 31/2016 и 64/2018 dhe „Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut“ numër 302/2020 dhe 150/2022).
2. Igorço Toçev nga Shkupi, Gjykatës Kushtetuese së Republikës së Maqedonisë së Veriut i parashtroi iniciativë për ngritjen e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së dispozitës së përcaktuar në pikën 1 të Aktvendimit.
Parashtruesi i iniciativës e konteston nenin 10 paragrafi 12 të Ligjit për banim dhe vlerëson se referimi për zbatimin e paragrafit 7 të nenit 10 të Ligjit nuk ka lëndë rregullimi që i referohet marrjes së licencës.
Sipas parashtruesit, referimi i papërshtatshëm në dispozitën e Ligjit, mund t’i çojë drejt gabimit ata që do ta zbatonin normën, e cila nuk është në përputhje me parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 e Kushtetutës, që nënkupton se në veprimet juridike duhet të ketë norma të qarta, të sakta dhe koncize dhe nëse ato i referohen aplikimit ose thirrjes në një normë tjetër, midis normës që i referohet ose që thërret në zbatimin e një norme tjetër dhe normës së cilës i referohet, përkatësisht thekson, duhet të ketë pëlqim dhe harmoni, në mënyrë të formohej një subjekt funksional juridiko-logjik, ndërsa në rastin konkret nuk është kështu, për ç’arsye parashtruesi propozon fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së pjesës kontestuese të nenit të Ligjit dhe ta shfuqizojë atë si në kundërshtim me Kushtetutën.
3. Gjykata në seancë ka konstatuar se me paragrafin e kontestuar të 12 të nenit 10 të Ligjit për banim, parashikohet se personi të cilit i është hequr licenca për shkak të parregullsive nga paragrafi 7 i këtij neni nuk mund të marrë licencë në pajtim me dispozitat e këtij ligji brenda dy viteve nga data e plotfuqishmërisë së vendimit për heqjen e licencës, ndërsa personi përgjegjës në personin juridik nuk mund të themelojë një person tjetër juridik për ta kryer të njëjtën veprimtari të cilën e ka kryer personi juridik, përkatësisht personi fizik të cilit i është hequr licenca në përputhje me këtë ligj, në afat prej dy vitesh nga data e plotfuqishmërisë së vendimit për heqjen e licencës.
4. Sipas nenit 110 alineja 1 e Kushtetutës, Gjykata Kushtetusese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për përputhshmërinë e ligjeve me Kushtetutën.
Në pajtim me nenin 28 alineja 1 e Rregullores së Gjykatës Kushtetuese, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse nuk është kompetente për të vendosur për kërkesën.
Neni 10 i Ligjit për banim i përmban katërmbëdhjetë paragrafë, ndërsa paragrafi 12 i kontestuar i Ligjit për banim përcakton se “Personi të cilit i është hequr licenca për shkak të parregullsive të përcaktuara në paragrafin 7 të këtij neni, nuk mund të marrë licencë në përputhje me dispozitat e këtij ligji brenda dy viteve nga data e plotfuqishmërisë së aktvendimit për heqjen e licencës, ndërsa personi përgjegjës në personin juridik nuk mund të themelojë një person tjetër juridik për të kryer të njëjtën veprimtari që e ka kryer personi juridik, përkatësisht personi fizik të cilit i është hequr licenca në përputhje me këtë ligj, në afat prej dy vitesh nga data e plotfuqishmërisë së vendimit për heqjen e licencës”.
Megjithatë, duke i analizuar ndryshimet dhe plotësimet e këtij ligj, veçanërisht ato të vitit 2014 dhe 2016, midis tjerash u konstatua se:
Në përputhje me nenin 1 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për banim („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 42/2014), në Ligjin për banim („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 99/2009, 57/2010, 36/2011, 54/2011, 13/2012, 55/2013 dhe 163/2013), në nenin 10 pas paragrafit 7 shtohen katër paragrafë të rinj 8, 9, 10 dhe 11, ndërsa me nenin 1 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për banim („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 31/2016), në Ligjin për banim („Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 99/2009, 57/2010, 36/2011, 54/2011, 13/2012, 55/2013, 163/2013, 42/2014, 199/2014 dhe 146/2015), në nenin 10 pas paragrafit 4 shtohen dy paragrafë të rinj 5 dhe 6.
Paragrafët 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 dhe 12 bëhen paragrafë 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 dhe 14.
Nga kjo që u dha më lartë, Gjykata vlerësoi se nuk është kompetente ta vlerësojë kushtetutshmërinë e paragrafit të kontestuar, për arsye se me iniciativën kërkohet Gjykata Kushtetuese ta bëjë korrigjimin e një dispozite të Ligjit për banim, përmes ndërhyrjes në pjesën kontestuese të nenit 10, paragrafi 12 i Ligjit, ku në vend të “paragrafit 7” duhet të qëndrojë “paragrafi 9” si normë referuese pasi me ndryshimet e bëra shtohen paragrafë të rinj nga teksti bazë dhe kështu paragrafi 7 bëhet paragrafi 9, me ç’rast bëhet fjalë për harmonizim nomoteknik të pjesës së dispozitës nga neni 10 paragrafi 12 i Ligjit, e cila është çështje e pakontestueshme në kompetencë të ligjvënësit.
Duke e pasur parasysh se sipas nenit 110 alineja 1 e Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese vendos për përputhshmërinë e dispozitave ligjore me dispozitat kushtetuese sipas përmbajtjes së tyre, si dhe në një situatë kur nisma nuk përmban argumente të mjaftueshme për të iniciuar mekanizmin e vlerësimit kushtetueso-gjyqësor, në rastin konkret, Gjykata vlerësoi se janë plotësuar kushtet e nenit 28 alineja 1 e Rregullores së Gjykatës Kushtetuese për refuzimin e iniciativës për arsye se çështja e ngritur shkon përtej fushëveprimit të Gjykatës dhe i referohet një kërkese për veprim që është në kompetencën e ligjvënësit, i cili i krijon rregulloret, i ndryshon dhe i plotëson, dhe në të njëjtën kohë bën përmirësime dhe korrigjime teknike në to, dhe nuk është në kompetencën e Gjykatës Kushtetuese.
5. Në bazë të lartëpërmendurës, Gjykata vendosi si në pikën 1 të këtij aktvendimi.
6. Këtë aktvendim Gjykata e miratoi në përbërje të kryetares së Gjykatës, Dobrilla Kacarska dhe gjykatësve: Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq – Bozaxhieva, Elizabeta Dukovska, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender.
U.nr.71/2022
2 maj 2023
Shkup
KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska