Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија, член 28 алинeja 3 и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 15 февруари 2023 година, донесе
Р Е Ш Е Н И Е
1. СЕ ОТФРЛА иницијативата за поведување постапка за оценување на уставноста на член 29 став 2 во делот „во втор степен, формирана од страна на министерот за економија, при што претседателот на комисијата задолжително ќе биде од редот на раководните државни службеници во инспекциската служба кој нема да биде вклучен во вршењето на инспекцискиот надзор” од Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати („Службен весник на Република Македонија“ број 84/2008, 35/2011, 84/2012, 43/2014, 83/2018 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.101/2019).
2. Игорчо Точев од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста на дел од одредбата од Законот означен во точката 1 од Решението.
Во иницијативата се цитираат став 1 кој подносителот не го оспорува и став 2 од член 29 од Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати во кој, според подносителот, спорен е делот за надлежноста на комисијата која ќе биде формирана од страна на министерот за економија, а која ќе решава во втор степен по жалби на решенијата донесени по извршен инспекциски надзор од страна на Државниот инспекторат за техничка инспекција и Државниот пазарен инспекторат кои се надлежни по став 1 од овој член.
Подносителот смета дека со оспорениот дел, наведената комисија постои во правниот промет, но нејасно е дали таа претставува орган во состав или организациона единица или самостоен орган во состав на Министерството или орган на управата или организација или друг орган што врши јавни овластувања, а ниту пак во самиот закон во ниту еден член не се пропишува нејзиниот состав и колку членови брои, освен за претседателот на комисијата.
Воедно, наведува дека оспорениот дел на член 29 став 2 од Законот не е доволно јасен и прецизен, а тоа може да предизвика заблуда во примената на самата одредба, што е спротивно со принципот на владеење на правото од член 8 став 1 алинеја 3 и со член 51 став 1 од Уставот, а не е во согласност ниту со Амандманот XXI со кој се заменува член 15 од Уставот на Република Северна Македонија.
Од друга страна, подносителот смета дека оспорениот дел од став 2 на член 29 од Законот е во колизија со Законот за основање на Државна комисија за одлучување во втор степен во областа на инспекциски надзор и прекршочна постапка („Службен весник на Република Македонија“ број 130/2014 од 03.09.2014 година), за кој наведува дека согласно член 1 став 1 од овој закон неспорно произлегува надлежност на наведениот самостоен орган да одлучува по жалби против решенија донесени во прв степен во инспекциска постапка.
Од наведените причини се предлага Судот да поведе постапка за оценување на уставноста на оспорениот дел од одредбата на член 29 од Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати („Службен весник на Република Македонија“ број 84/2008, 35/2011, 84/2012, 43/2014, 83/2018, и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.101/2019).
3. Судот на седница, утврди дека со член 29 став 2 од Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати е предвидено дека „Против донесеното решение од ставот (1) на овој член, трговските друштва можат да изјават жалба во рок од осум дена од денот на приемот на решението до комисијата за решавање жалби во втор степен, формирана од страна на министерот за економија, при што претседателот на комисијата задолжително ќе биде од редот на раководните државни службеници во инспекциската служба кој нема да биде вклучен во вршењето на инспекцискиот надзор”.
Со иницијативата се оспорува член 29 став 2 од Законот во делот „во втор степен, формирана од страна на министерот за економија, при што претседателот на комисијата задолжително ќе биде од редот на раководните државни службеници во инспекциската служба кој нема да биде вклучен во вршењето на инспекцискиот надзор”.
По однос на прашањата покренати со иницијативата, Судот, на седница утврди дека став 2 од член 29 од Законот не е повеќе во правниот поредок што претставува процесна пречка за постапување на Судот да се впушти во оценка на уставноста на оспорениот дел.
4. Согласно член 110 алинеја 1 од Уставот, Уставниот суд на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на законите со Уставот.
Според член 28 алинеja 3 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија, Уставниот суд ќе ја отфрли иницијативата ако постојат други процесни пречки за одлучување по иницијативата.
Во конкретниот случај, подносителот го оспорува член 29 став 2, во делот „во втор степен, формирана од страна на министерот за економија, при што претседателот на комисијата задолжително ќе биде од редот на раководните државни службеници во инспекциската служба кој нема да биде вклучен во вршењето на инспекцискиот надзор” од Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати.
Во текот на претходната постапка, Судот утврди дека на 24.09.2014 година е донесен Закон за задолжителни нафтени резерви кој согласно член 56 (преодни и завршни одредби) влегол во сила осмиот ден од денот на објавувањето, и требало да отпочне со примена на 01.01.2015 година, а од истиот датум согласно член 52 требало да престане да важи Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати, во кој се содржи оспорениот дел на членот од Законот.
Согласно измената објавена на 27.12.2019 година („Службен весник на Република Северна Македонија“ број 275/19), отпочнувањето со примена на Законот за задолжителни нафтени резерви е одложено до 01.01.2021 година, што подразбира дека согласно член 56 (преодни и завршни одредби), од овој датум, а пред поднесувањето на иницијативата (28 ноември 2022 година), престанал да важи Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати, а со тоа исто така престанал да важи и член 29 од Законот во кој е содржан оспорениот дел.
Поради претрпената измена, член 29 став 2 во делот „во втор степен, формирана од страна на министерот за економија, при што претседателот на комисијата задолжително ќе биде од редот на раководните државни службеници во инспекциската служба кој нема да биде вклучен во вршењето на инспекцискиот надзор”, не е повеќе во правниот поредок на Република Северна Македонија, па не може да биде предмет на оценка и уставно-судска анализа, бидејќи контролата на уставноста и законитоста на нормативните акти е можна само врз важечки акти и содржини кои се дел од правниот поредок.
Согласно наведеното, ирелевантни се наводите на подносителот за несогласност со Амандманот XXI кој го заменува член 15 од Уставот на Република Северна Македонија, како и наводите дека оспорениот дел од одредбата е во колизија со член 1 став 1 од Законот за основање на Државна комисија за одлучување во втор степен во областа на инспекциски надзор и прекршочна постапка („Службен весник на Република Македонија“ број 130/2014), дотолку повеќе што нема таква надлежност согласно член 110 алинеја 1 од Уставот на Република Северна Македонија.
5. Имајќи предвид дека Законот за задолжителни резерви на нафта и нафтени деривати, од 1 јануари 2021 година престанал да важи и не е повеќе во правниот поредок, а со тоа и оспорениот дел цитиран во точката 1 од ова решение, Судот оцени дека постојат процесни пречки за одлучување по иницијативата што е причина за отфрлање на истата согласно член 28 алинеја 3 од Деловникот.
6. Поради изнесеното, Судот, одлучи како во точката 1 од ова решение.
7. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер.
У.бр.119/2022
15.02.2023 год.
С к о п ј е
ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска
* * *
Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë, nenit 28 alineja 3 dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 15 shkurt 2023, miratoi
A K T V E N D I M
1. REFUZOHET iniciativa për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 29 paragrafi 2 në pjesën “në shkallë të dytë, e formuar nga ministri i Ekonomisë, ku kryetari i komisionit do të jetë detyrimisht nga radhët e nëpunësve shtetërorë udhëheqës në shërbimin e inspektimit i cili nuk do të përfshihet në kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese” nga Ligji për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 84/2008, 35/2011, 84/2012, 43/2014, 83/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 101/2019).
2. Igorço Toçev nga Shkupi, në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut ka dorëzuar iniciativë për ngritjen e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së një pjese të dispozitës së Ligjit të përcaktuar në pikën 1 të Aktvendimit.
Në iniciativë citohen paragrafi 1 të cilin parashtruesi nuk e konteston dhe paragrafi 2 i nenit 29 të Ligjit për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës janë cituar në iniciativë, në të cilën, sipas parashtruesit, kontestohet pjesa për kompetencën e komisionit i cili do të formohet nga ministri i Ekonomisë dhe i cili do të vendosë në shkallë të dytë për ankesat e vendimeve të miratuara pas mmikëqyrjes së kryer inspektuese nga Inspektorati Shtetëror për Inspektim Teknik dhe Inspektorati Shtetëror i Tregut, të cilët janë kompetent sipas paragrafit 1 i këtij neni.
Parashtruesi konsideron se me pjesën e kontestuar komisioni në fjalë ekziston në qarkullimin juridik, por nuk është e qartë nëse përfaqëson autoritet brenda përbërjes apo njësisë organizative apo autoritet të pavarur në kuadër të Ministrisë apo organ të administratës apo organizatës apo organ tjetër që kryen autorizime publike dhe as në vetë ligjin, asnjë nen nuk përcaktohet përbërja e tij dhe sa anëtarë ka, përveç kryetarit të komisionit.
Njëkohësisht, thuhet se pjesa e kontestuar e nenit 29 paragrafi 2 i Ligjit nuk është mjaftueshëm e qartë dhe e saktë dhe kjo mund të shkaktojë konfuzion në zbatimin e vetë dispozitës, e cila është në kundërshtim me parimin e sundimit të së drejtës nga neni 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe me nenin 51 paragrafi 1 të Kushtetutës dhe nuk është në pajtim me amendamentin XXI me të cilin zëvendësohet neni 15 i Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Nga ana tjetër, parashtruesi konsideron se pjesa kontestimore e paragrafit 2 të nenit 29 të Ligjit bie ndesh me Ligjin për themelimin e Komisionit Shtetëror për vendimmarrje të shkallës së dytë në fushën e mbikëqyrjes inspektuese dhe procedurës për kundërvajtje. (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 130/2014 nga 03.09.2014), në të cilën thuhet se në pajtim me nenin 1 paragrafi 1 të këtij ligji padiskutim del kompetenca e organit të pavarur në fjalë të vendos për ankesat kundër vendimeve të miratuara në shkallë të parë në procedurën e inspektimit.
Për arsyet e përmendura, propozohet që Gjykata të ngrejë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë së pjesës kontestuese të dispozitës së nenit 29 të Ligjit për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës (“Gazeta Zyrtare e RM-së” nr. 84/2008, 35/2011, 84/ 2012, 43/2014, 83/2018 dhe “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr. 101/2019).
3. Gjykata në seancë konstatoi se neni 29 paragrafi 2 i Ligjit për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës përcakton se “kundër vendimit të marrë nga paragrafi (1) i këtij neni, shoqëritë tregtare mund të paraqesin ankesë në afat prej tetë ditësh nga data e marrjes së vendimit në komisionin e zgjidhjes së ankesave të shkallës së dytë, të formuar nga Ministri i Ekonomisë, ku kryetari i komisionit do të jetë detyrimisht nga nëpunësit shtetërorë udhëheqës në shërbimin e inspektimit i cili nuk do të jenë të i përfshirë në kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese”.
Me iniciativën kontestohet neni 29 paragrafi 2 të Ligjit në pjesën “në shkallën e dytë, të formuar nga ministri i Ekonomisë, ku kryetari i komisionit do të jetë detyrimisht nga radhët e nëpunësve shtetërorë udhëheqës të shërbimit të inspektimit i cili nuk do të përfshihet në kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese”.
Lidhur me çështjet e ngritura me iniciativën, Gjykata në seancë konstatoi se paragrafi 2 i nenit 29 të Ligjit nuk është më në rendin juridik, gjë që paraqet pengesë procedurale për veprimin e Gjykatës për vlerësimin e kushtetutshmërisë së pjesës kontestimore.
4. Në pajtim me nenin 110 paragrafi 1 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut vendos për pajtueshmërinë e ligjeve me Kushtetutën.
Sipas nenit 28 paragrafi 3 i Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, Gjykata Kushtetuese do ta refuzojë iniciativën nëse ka pengesa të tjera procedurale për të vendosur për iniciativën.
Në rastin konkret, parashtruesi e konteston nenin 29 paragrafin 2, në pjesën “në shkallën e dytë, të vendosur nga ministri i Ekonomisë, ku kryetari i komisionit do të jetë detyrimisht nga radhët e nëpunësve shtetërorë udhëheqës në shërbimin inspektues, i cili do të përfshihet në kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese” nga Ligji për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës.
Gjatë procedurës së mëparshme, Gjykata konstatoi se më 24.09.2014 është miratuar Ligji për rezervat e detyrueshme të naftës i cili në pajtim me nenin 56 (dispozitat kalimtare dhe përfundimtare), ka hyrë në fuqi në ditën e tetë nga dita e publikimit dhe është dashur të fillojë të zbatohet më 01.01.2015 dhe nga e njëjta datë, në pajtim me nenin 52, Ligji për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës, i cili përmban pjesën kontestuese të nenit të ligjit, duhet të jetë shfuqizar.
Në pajtim me ndryshimin e publikuar më 27.12.2019 (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 275/19), fillimi me zbatimin e Ligjit për rezervat e detyrueshme të naftës është shtyrë për datën 01.01.2021, që do të thotë se në pajtim me nenin 56 (dispozitat kalimtare dhe përfundimtare), që nga kjo datë dhe para dorëzimit të iniciativës (28 nëntor 2022), është shfuqizuar Ligji për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës, dhe me këtë gjithashtu pushon së vlejturi edhe neni 29 i Ligji, i cili përmban pjesën e kontestuar.
Për shkak të ndryshimit të shkaktuar, neni 29 paragrafi 2 në pjesën “në shkallën e dytë, të formuar nga Ministri i Ekonomisë, ku kryetari i komisionit do të jetë detyrimisht nga radhët e nëpunësve shtetërorë udhëheqës në shërbimin e inspektimit që nuk do të përfshihen në kryerjen e mbikëqyrjes inspektuese”, nuk është më në rendin juridik të Republikës së Maqedonisë së Veriut, kështu që nuk mund t’i nënshtrohet vlerësimit dhe analizës kushtetuese-gjyqësore, sepse kontrolli i kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së akteve normative është i mundur vetëm mbi vlefshmërinë e akteve dhe përmbajtjeve që janë pjesë e rendit juridik .
Sipas kësaj që u theksua më lartë, pretendimet e parashtruesit për mospajtim me amendamentin XXI, i cili zëvendëson nenin 15 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, janë irelevante, si dhe pretendimet se pjesa e kontestuar e dispozitës është në kundërshtim me nenin 1 paragrafin 1 të Ligjit për themelimin e Komisionit Shtetëror për Vendimmarrje të shkallës së dytë në sferën e mbikëqyrjes inspektuese dhe procedurës kundërvajtëse (“Gazeta zyrtare e RM-së” nr. 130/2014), aq më tepër që ekziston nuk ka kompetencë të tillë sipas nenit 110 paragrafi 1 i Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut.
5. Duke patur parasysh se Ligji për rezervat e detyrueshme të naftës dhe derivateve të naftës ka pushuar së vlejturi nga 1 janari 2021 dhe nuk është më në rendin juridik dhe me këtë edhe pjesa e kontestuar e cituar në pikën 1 të këtij vendimi, Gjykata vlerësoi se ekzistjnë pengesa në procesin për vendimmarrje për iniciativën që është arsyeja e refuzimit të së njëjtës në pajtim me nenin 28 paragrafi 3 të Rregullores.
6. Për shkak të lartëpërmendurës, Gjykata vendosi si në pikën 1 të këtij aktvendimi.
7. Këtë aktvendim Gjykata e miratoi në përbërje të kryetares së Gjykatës, Dobrilla Kacarska dhe gjykatësve: Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender.
U.nr.119/2022
15.02.2023
Shkup
KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska