У.бр.22/2022

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија“ бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр. 202/2019, 256/2020 и 65/2021), на седницата одржана на 25 јануари 2023 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста на член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија” број 42/2020).

2. Гранскиот независен синдикат на полицијата од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија поднесе иницијатива за оценување на уставноста на одредбата од Законот означена во точката 1 од ова решение.

Според наводите во иницијативата, член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство бил во колизија со член 9 од Уставот и со член 1 став 1 и член 4 од Законот за спречување и заштита од дискриминација.

Според подносителот на иницијативата, со формирањето на специјализираното одделение за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција согласно оспорениот член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство се дискриминираат вработените во овие две работни сфери, во услови кога постојат и многу други области и професии кои извршуваат слични вакви задачи, а кои не се опфатени со оспорената одредба.

Имено, според наводите во иницијативата вработените во други професии се подложни на дејствување во организиран криминал и корупција, а со постоење на посебен член само за овие две професии истите се дискриминираат како „високоризични“ и „подложни“ на организиран криминал и корупција што доведува и до рушење на угледот и довербата во истите. Како слични по дејствување во иницијативата се наведени Царинската управа, Финансиската полиција, Судската полиција, припадниците на АРМ (Воената полиција), Агенцијата за национална безбедност, Оперативно-техничката агенција, Агенцијата за разузнавање и разни инспекторати и други во однос на кои лицата со полициски овластувања и припадниците на затворската полиција се дискриминирани.

Врз основа на вака изнесените наводи, подносителот му предлага на Уставниот суд да го укине ставот 2 на член 14 од Законот за јавното обвинителство како спротивен на член 9 од Уставот, а доколку проценката на Судот е да не се укине цел член, да се укине делот од оспорениот член „за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадниците на затворската полиција“.

3. Судот на седницата утврди дека оспорениот член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство предвидува „Во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција се формира специјализирано одделение за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција. Специјализираното одделение има стручна служба и јавнообвинителски истражители од истражниот центар согласно со овој закон. Јавните обвинители и раководителот на специјализираното одделение ги распоредува јавниот обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, од редот на јавните обвинители од тоа обвинителство, по претходно добиена согласност од Јавниот обвинител на Република Северна Македонија“.

4. Според член 9 од Уставот, граѓаните во Република Северна Македонија се еднакви во слободите и правата независно од полот, расата, бојата на кожата, националното и социјалното потекло, политичкото и верското уверување, имотната и општествената положба. Граѓаните пред Уставот и законите се еднакви.

Со член 51 став 1 од Уставот се уредува дека во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон, а согласно ставот 2 од истиот член секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Член 106 став 1 од Уставот предвидува дека Јавното обвинителство е единствен и самостоен државен орган кој ги гони сторителите на кривичните дела и на други со закон утврдени казниви дела и врши други работи утврдени со закон.

Во Амандман XXX точка 1 од Уставот е определено дека Јавното обвинителство ги врши своите функции врз основа на Уставот и законите и меѓународните договори ратификувани во согласност со Уставот.

Со Законот за јавното обвинителство („Службен весник на Република Северна Македонија„ бр.42/2020) се уредуваат основањето, надлежноста, организацијата, функционирањето и укинувањето на јавното обвинителство, основите и постапката за именување и разрешување на Jавниот обвинител на Република Северна Македонија, основите за престанок на функцијата Jавен обвинител на Република Северна Македонија, основите за избор, разрешување и дисциплинска постапка на јавните обвинители, основите за престанок на функцијата јавен обвинител, како и други прашања во врска со работата на јавното обвинителство.

Според член 10 од Законот за јавното обвинителство, Јавното обвинителство е организирано како Jавно обвинителство на Република Северна Македонија, виши јавни обвинителства, Основно јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција и основни јавни обвинителства.

Согласно член 11 од истиот закон, Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција се основа за целата територија на Република Северна Македонија.

Со оспорениот член 14 ставови 1 и 2 од Законот за јавното обвинителство се пропишува дека во Република Северна Македонија се основа Основно јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција. Во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција се формира специјализирано одделение за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција. Специјализираното одделение има стручна служба и јавнообвинителски истражители од истражниот центар согласно со овој закон. Јавните обвинители и раководителот на специјализираното одделение ги распоредува јавниот обвинител на Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, од редот на јавните обвинители од тоа обвинителство, по претходно добиена согласност од Јавниот обвинител на Република Северна Македонија.

Согласно член 32 од Законот за јавното обвинителство, Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција е надлежно да постапува во прв степен, меѓу другото и за кривичните дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција согласно со член 33 став 1 од овој закон.

Во член 33 став 1 од истиот закон се предвидува дека специјализираното одделение за гонење на кривични дела извршени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција е надлежно да постапува за кривични дела извршени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција при вршење на службени должности и овластувања, кривични дела извршени надвор од службата со употреба на сериозна закана, сила или средства за присилба што за последица има смрт, тешка телесна повреда, телесна повреда, противправно лишување од слобода, мачење и друго сурово, нечовечно или понижувачко постапување и казнување доколку со закон е предвидено кривично гонење по службена должност.

Според став 2 од истиот член јасно се наведува дека под лице со полициски овластувања во смисла на ставот 1 на овој член се подразбира полициски службеник, овластено службено лице за безбедност и контраразузнавање со полициски овластувања, припадници на Финансиска полиција и Шумска полиција, со закон овластени лица на Царинската управа кои работат на откривање на кривични дела и овластени службени лица на Министерството за одбрана кои работат на откривање и истражување на кривични дела.

Наводите во иницијативата дека со формирањето на специјализираното одделение за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на Затворската полиција се дискриминираат вработените во овие две работни сфери во однос на припадниците на другите слични професии како Царинската управа, Воената полиција, Финансиската полиција и слични, се неосновани поради следново:

Организационата поставеност на јавното обвинителство, надлежноста, основањето, укинувањето и функционирањето, се уредува со закон што се донесува со двотретинско мнозинство гласови од вкупниот број пратеници. Од цитираните законски одредби произлегува дека во Законот за јавното обвинителство јасно се пропишани случаите кога специјализираното одделение за гонење на кривични дела извршени од лица со полициски овластувања и припадници на затворската полиција е надлежно да постапува и јасно е дефинирано дека под лице со полициски овластувања се подразбира полициски службеник, овластено службено лице за безбедност и контраразузнавање со полициски овластувања, припадници на Финансиска полиција и Шумска полиција, со закон овластени лица на Царинската управа кои работат на откривање на кривични дела и овластени службени лица на Министерството за одбрана кои работат на откривање и истражување на кривични дела.

Имено, формирањето на посебно одделение во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, претставува дел од механизмот за надворешен надзор и контрола врз работата на полицијата (законски и институционален) кој води независни истраги по однос на казнено-правни поведенија од страна на полицијата и е воспоставен за да се обезбеди независен надзор на органите за спроведување на законите (на пример, Финансиска полиција, Царинска управа, финансиско разузнавање) и да се одговори на потенцијалните злоупотреби со цел да се зајакне почитувањето на човековите права при полициското работење, воспоставен во соработка со Советот на Европа и усвоен во 2017 година како модел на надворешниот механизам за контрола на работењето на полицијата, во рамки на кој беа донесени законски измени кои имаа за цел воспоставување на специјализирано одделение за истражување и гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на Затворската полиција во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција и посебна организациона единица кај Народниот правобранител- механизам за граѓанска контрола.

Владеењето на правото како темелна вредност на Уставот, акцентот го става на примената на законите и нивното почитување, a не само на постоењето закони кои во правен текст регулираат одредени односи во државата.

Согласно наведеното, произлегува дека со оспорената одредба се регулира системот на превенција на полициска бруталност и други форми на несоодветно постапување, во случаи кога се одговорни лицата со полициски овластувања, при што истите за своите постапки треба да одговараат согласно Законот, а за таа цел треба да се спроведе ефективна и навремена истрага.

Уставниот суд ја остварува заштитата од дискриминација преку оценката на уставноста и законитоста на законите и на другите прописи, т.н. апстрактна уставно-судска контрола, и преку одлучувањето по поединечните барања на граѓаните за заштита од дискриминација. Во рамките на апстрактната контрола на уставноста и законитоста, Уставниот суд оценува дали Собранието на Република Северна Македонија, Владата и другите органи кои донесуваат општи прописи, при нормирањето на општествените односи го почитуваат начелото на еднаквост на граѓаните пред законот. Законски обезбедена еднаквост, подразбира формално признавање дека сите лица имаат еднакви права и слободи загарантирани со закон и еднаква примена на законите од страна на државните органи. Овој вид еднаквост се претпоставува дека е остварена доколку постои правна рамка во согласност со која сите луѓе се еднакви во однос на уживањето на правата и слободите. Во таа смисла, Уставниот суд оцени дека со одредбата од член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство не е повредено начелото на еднаквост и според мислењето на Судот не може да се постави прашањето за повреда на ова уставно начело ниту од аспект на еднаквата примена на оспорената одредба од Законот на сите лица со полициски овластувања со оглед на специфичната функција што ja има полицијата во демократското општество, предизвиците со кои ce соочува и потребата од развивање систем за контрола кој функционално ќе биде независен од полицијата.

Имено, од погоре цитираните уставни и законски одредби, Судот оцени дека формирањето на специјализирано одделение за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и припадници на Затворската полиција во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција согласно оспорениот член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство, не е спротивно на член 9 од Уставот како што тврди подносителот на иницијативата наведувајќи дека ваквото категоризирање само на овие две професии апсолутно истите ги дискриминира и уште полошо ги маргинализира и претставува во погрешно светло со донесување на посебен член само за нив, поради фактот што специјализираното одделение се формира за гонење на кривични дела сторени од лица со полициски овластување и припадници на Затворската полиција со надлежност да постапува во прв степен само за кривични дела сторени од лица со полициски овластувања и Затворската полиција, во кои спаѓаат полицискиот службеник, овластеното службено лице за безбедност и контраразузнавање со полициски овластувања, припадниците на Финансиска полиција и Шумска полиција, со закон овластените лица на Царинската управа кои работат на откривање на кривични дела и овластените службени лица на Министерството за одбрана кои работат на откривање и истражување на кривични дела, па оттука опфатени се и другите професии кои се посочени во иницијативата.

За повреда на принципот на еднаквост станува збор само кога се во прашање различни права и обврски на граѓани кои се наоѓаат во еднаква правна положба, што не е случај со лица вработени во Министерството за внатрешни работи кои имаат полициски овластувања и припадниците на Затворската полиција, меѓу кои не може да се стави знак на еднаквост во однос на остварување на правата по кој било основ. За повреда на принципот на еднаквост не станува збор и во случај кога законодавецот за две различни права на иста категорија граѓани утврдил различни услови за нивно остварување.

Во конкретниот случај, Судот е на мислење дека подносителот на иницијативата погрешно го толкува оспорениот член тврдејќи дека лицата со полициски овластувања и припадниците на затворската полиција се „жртви“ на нееднаков третман поради професијата што ја работат, затоа што разликувањето во контролата на оваа професија преку воспоставување на независен, ефикасен и навремен надворешен механизам за контрола на лицата опфатени со член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство со формирањето на специјализирано одделение во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција во споредба со другите професии произлегува од природата на конкретната професија и има разумна и објективна оправданост.

Од наведените причини Судот оцени дека оспорениот член 14 став 2 од Законот за јавното обвинителство не може да се доведе под сомнение по однос на член 9 од Уставот на Република Северна Македонија, на кои се укажува во иницијативата.

Од друга страна пак, наводите во иницијативата во однос на правната нееднаквост и неусогласеност на Законот за спречување и заштита од дискриминација и Законот за јавното обвинителство, претставуваат барање за оценување на меѓусебната согласност на законски одредби од два различни закони, a за кои наводи согласно член 110 од Уставот, Уставниот суд не е надлежен да одлучува.

5. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ-Бозаџиева, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер.

У.бр.22/2022
25.01.2023 година
Скопје

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare të Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 25 janar 2023, miratoi

A K T V E N D I M

1. NUK INICOHET procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë së nenit 14 paragrafi 2 të Ligjit për Prokurorinë Publike (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 42/2020).

2. Sindikata e pavarur e degës së policisë nga Shkupi, në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut, ka dërguar iniciativën për vlerësimin e kushtetutshmërisë së dispozitës së ligjit të shënuar në pikën 1 të këtij aktvendimi.

Sipas pretendimeve në iniciativë, neni 14 paragrafi 2 i Ligjit për Prokurorinë Publike ishte në kundërshtim me nenin 9 të Kushtetutës dhe me nenin 1 paragrafi 1 dhe nenin 4 të Ligjit për parandalimin dhe mbrojtjen nga diskriminimi.

Sipas parashtruesit të iniciativës, me themelimin e një seksioni të specializuar për ndjekjen e krimeve të kryera nga persona me kompetenca policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve në përputhje me nenin 14 paragrafi 2 kontestues të Ligjit për Prokurorinë Publike, punonjësit e këtyre dy fushave të punës janë të diskriminuar, në kushtet kur ka dhe shumë fusha e profesione të tjera që kryejnë detyra të ngjashme, të cilat nuk mbulohen nga dispozita e kundërshtuar.

Konkretisht, sipas pretendimeve në iniciativë, të punësuarit në profesione të tjera janë të ndjeshëm ndaj veprimit në krim të organizuar dhe korrupsion dhe me ekzistimin e një neni të veçantë vetëm për këto dy profesione, ata diskriminohen si “me rrezik të lartë” dhe “të ndjeshëm” në krim të organizuar dhe korrupsionit, që çon në shkatërrimin e reputacionit dhe besimit tek ata. Si të ngjashëm në veprim në iniciativë janë theksuar Drejtoria doganore, Policia Financiare, Policia Gjyqësore, pjesëtarët e ARM-së (Policia Ushtarake), Agjencia për Siguri Nacionale, Agjencia Operative Teknike, Agjencia për Zbulim dhe inspektorate të ndryshme dhe të tjera në lidhje me të cilët personat me kompetenca policore dhe pjestarët e policisë së burgjeve diskriminohen.

Në bazë të pretendimeve të paraqitura në këtë mënyrë, parashtruesi i propozon Gjykatës Kushtetuese shfuqizimin e paragrafit 2 të nenit 14 të Ligjit për Prokurorinë Publike në kundërshtim me nenin 9 të Kushtetutës dhe nëse vlerësimi i Gjykatës është të mos shfuqizojë të gjithë nenin, të shfuqizohet pjesa e nenit të kontestuar “për ndjekjen e veprave penale të kryera nga persona me autorizime policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve”.

3. Gjykata në seancë përcaktoi se neni 14 I kontestuar paragrafi 2 i Ligjit për Prokurorinë Publike parasheh “Në Prokurorinë Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit formohet një seksion i specializuar për ndjekjen e krimeve të kryera nga personat me kompetenca policore dhe pjesëtarët e policisë së burgjeve. Seksioni i specializuar ka shërbim të specializuar dhe hetues të qendës për hetim në përputhje me këtë ligj. Prokurorët publik dhe udhëheqësi i seksionit të specializuar caktohen nga prokurori publik i Prokurorisë Publike Themelore për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, nga radhët e prokurorëve publikë të asaj prokurorie, pas pëlqimit të marrë paraprakisht nga Prokurori Publik i Republikës së Maqedonisë së Veriut”.

4. Sipas nenit 9 të Kushtetutës, qytetarët në Republikën e Maqedonisë së Veriut janë të barabartë në liritë dhe të drejtat pa marrë parasysh gjininë, racën, ngjyrën e lëkurës, origjinën kombëtare dhe shoqërore, besimin politik dhe fetar, pronën dhe pozitën shoqërore. Qytetarët janë të barabartë para Kushtetutës dhe ligjeve.

Me nenin 51 paragrafi 1 të Kushtetutës rregullohet se në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullat tjera me Kushtetutën dhe ligjin, dhe sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen secili është i obliguar t’i respektojë Kushtetutën dhe ligjet.

Neni 106 paragrafi 1 i Kushtetutës përcakton se Prokuroria Publike është organ shtetëror i vetëm dhe i pavarur që përndjek kryerësit e veprave penale dhe veprave të tjera të dënueshme të përcaktuara me ligj dhe kryen detyra të tjera të përcaktuara me ligj.

Në amendamentin XXX pika 1 e Kushtetutës, përcaktohet se Prokuroria Publike i kryen funksionet e saj në bazë të Kushtetutës dhe ligjeve dhe marrëveshjeve ndërkombëtare të ratifikuara në përputhje me Kushtetutën.

Me Ligjin për Prokurorinë Publike (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” nr.42/2020) rregullon themelimin, kompetencën, organizimin, funksionimin dhe shfuqizimin e Prokurorisë Publike, bazat dhe procedurën për emërimin dhe shkarkimin e prokurorit publik të Republikës së Maqedonisë së Veriut, shkaqet për përfundimin e funksionit prokuror publik të Republikës së Maqedonisë së Veriut, shkaqet për përzgjedhjen, shkarkimin dhe procedurën disiplinore të prokurorëve publikë, shkaqet për përfundimin e funksionit të prokurorit publik, si dhe çështje të tjera që kanë të bëjnë me punën e prokurorisë publike.

Sipas nenit 10 të Ligjit për Prokurorinë Publike, Prokuroria Publike organizohet si Prokurori Publike e Republikës së Maqedonisë së Veriut, prokuroritë e larta publike, Prokuroria themelore publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit dhe prokurorië themelore publike.

Sipas nenit 11 të të njëjtit ligj, Prokuroria Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit themelohet për tërë territorin e Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Me nenin e kontestuar 14 paragrafët 1 dhe 2 të Ligjit për Prokurorinë Publike përcaktohet se në Republikën e Maqedonisë së Veriut themelohet Prokurori Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit. Në Prokurorinë Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit, krijohet një seksion i specializuar për ndjekjen e krimeve të kryera nga persona me autorizim policorë dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve. Seksioni i specializuar ka shërbimin e ekspertëve dhe hetuesit e prokurorit publik nga qendra hetimore në përputhje me këtë ligj. Prokurorët publik dhe udhëheqësi i seksionit të specializuar caktohen nga prokurori publik i Prokurorisë Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, nga radhët e prokurorëve publikë të asaj prokurorie, me pëlqimin paraprak të Prokurorit Publik të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Në pajtim me nenin 32 të Ligjit për Prokurorinë Publike, Prokuroria Themelore Publike për Ndjekjen e Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit është kompetente të veprojë në shkallë të parë, ndër të tjera, për krimet e kryera nga persona me kompetenca policore dhe pjestarë të policisë së burgjeve në pajtim me nenin 33 paragrafi 1 të këtij ligji.

Në nenin 33 paragrafi 1 i të njëjtit ligj parashikohet se seksioni i specializuar për ndjekjen e krimeve të kryera nga persona me autorizime policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve është kompetent për të vepruar ndaj krimeve të kryera nga personat me autorizime policore dhe pjesëtarët e policisë së burgjeve gjatë kryerjes së detyrave dhe kompetencave zyrtare, krimet e kryera jashtë shërbimit me përdorimin e dënimit serioz, forcës ose mjeteve për detyrim që rezultojnë me vdekje, lëndim të rëndë trupor, lëndim trupor, heqje të paligjshme të lirisë, torturë dhe trajtime dhe dënime të tjera mizore, çnjerëzore ose nënçmuese dhe dënim nëse me ligj është paraparë ndjekje penale me detyrë zyrtare.

Sipas paragrafit 2 të të njëjtit nen, theksohet qartë se person me autorizim policor në kuptim të paragrafit 1 të këtij neni nënkupton nëpunësin policor, person i autorizuar zyrtar për siguri dhe kundërzbulim me autorizim policor, pjestarë të Policisë Financiare dhe Policisë Pyjore, persona të autorizuar me ligj të Drejtorisë Doganore që punojnë në zbulimin e veprave penale dhe persona të autorizuar zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes që punojnë në zbulimin dhe hetimin e veprave penale.

Pretendimet në iniciativën se me formimin e seksionit të specializuar për ndjekjen e krimeve të kryera nga persona me autorizime policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve diskriminohen të punësuarit në këto dy fusha të punës në lidhje me pjesëtarët e profesioneve të tjera të ngjashme si Drejtoria Doganore, Policia Ushtarake, Policia Financiare dhe të ngjashme janë të pabaza për shkak të kësajë që vijon:

Struktura organizative e prokurorisë publike, kompetenca, krijimi, shfuqizimi dhe funksionimi rregullohet me ligj që miratohet me shumicën e dy të tretave të votave të numrit të përgjithshëm të deputetëve. Nga dispozitat e cituara ligjore rezulton se Ligji për Prokuroritë Publike parashikon qartë rastet kur seksioni i specializuar për ndjekjen e veprave penale të kryera nga persona me autorozime policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve është kompetent të veprojë dhe është përcaktuar qartë se një person me autorizime policore nënkupton nëpunësin policor, personin e autorizuar zyrtar për siguri dhe kundërzbulim me autorime policore, pjesëtarë të Policisë Financiare dhe Policisë së Pyjeve persona të autorizuar me ligj të Drejtorisë Doganore që punojnë për zbulimin e veprave penale dhe persona të autorizuar zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes që punojnë për zbulimin dhe hetimin e veprave penale.

Gjegjësisht, formimi i seksionit të posaçëm në Prokurorinë Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit është pjesë e mekanizmit për mbikëqyrje dhe kontroll të jashtëme mbi punën e policisë (ligjore dhe institucionale), që kryen hetime të pavarura në lidhje me sjelljen ndëshkuse korrigjuese nga policia dhe është krijuar për të ofruar mbikëqyrje të pavarur të organeve për zbatimin e ligjit (p.sh. Policia Financiare, Drejtoria e Doganave, zbulimi financiar) dhe për t’iu përgjigjur abuzimeve të mundshme në mënyrë që të forcohet respektimi i të drejtave të njeriut në polici, i krijuar në bashkëpunim me Këshillin e Evropës dhe është miratuar në vitin 2017 si model i mekanizmit të jashtëm për kontrollin e funksionimit të policisë, në kuadër të të cilit u bënë ndryshime ligjore që synonin krijimin e një seksioni të specializuar për hetimin dhe ndjekjen penale të krimeve të kryera nga persona me autorizime policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve në Prokurorinë Themelore publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit dhe një njësi e posaçme organizative pranë Avokatit të Popullit, mekanizëm për kontrollin civil.

Sundimi i të drejtës, si vlerë themelore e Kushtetutës, theksin e vendos në zbatimin e ligjeve dhe respektimin e tyre, e jo vetëm ekzistencën e ligjeve që në një tekst juridik rregullojnë marrëdhënie të caktuara në shtet.

Në pajtim me të lartëpërmendurën, rezulton se dispozita e kontestuar rregullon sistemin e parandalimit të brutalitetit policor dhe formave të tjera të sjelljes së papërshtatshme, në rastet kur përgjegjësit janë personat me autorizime policore dhe ata duhet të mbajnë përgjegjësi për veprimet e tyre në përputhje me Ligjin, dhe për këtë qëllim duhet të kryejnë një hetim efektiv dhe në kohë.

Gjykata Kushtetuese siguron mbrojtje nga diskriminimi përmes vlerësimit të kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së ligjeve dhe rregulloreve të tjera, të ashtuquajturat kontrolli abstrakt gjyqësor kushtetues, dhe nëpërmjet vendosjes për kërkesat individuale të qytetarëve për mbrojtje nga diskriminimi. Në kuadër të kontrollit abstrakt të kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë, Gjykata Kushtetuese vlerëson nëse Kuvendi i Republikës së Maqedonisë së Veriut, Qeveria dhe organet tjera që nxjerrin rregullore të përgjithshme, me rastin e rregullimit të marrëdhënieve shoqërore, respektojnë parimin e barazisë së qytetarëve para Ligjit. Barazia e garantuar ligjërisht nënkupton njohjen formale që të gjithë personat kanë të drejta dhe liri të barabarta të garantuara me ligj dhe zbatim të barabartë të ligjeve nga autoritetet shtetërore. Ky lloj barazie supozohet se arrihet nëse ekziston një kornizë ligjore në përputhje me të cilën të gjithë njerëzit janë të barabartë për sa i përket gëzimit të të drejtave dhe lirive. Në këtë kuptim, Gjykata Kushtetuese vlerësoi se dispozita e nenit 14 paragrafi 2 i Ligjit për Prokurorinë Publike nuk cenon parimin e barazisë dhe, sipas mendimit të Gjykatës, çështja e shkeljes së këtij parimi kushtetues nuk mund të shtrohet as nga pikëpamja e zbatimit të barabartë të dispozitës së kontestuar të ligjit për të gjithë personat me autorizime policore, duke pasur parasysh funksionin specifik që e ka policia në një shoqëri demokratike, sfidat me të cilat përballet dhe nevojën e zhvillimit të një sistemi për kontroll që do të jetë funksionalisht i pavarur nga policia.

Konkretisht, nga dispozitat kushtetuese dhe ligjore të cituara më sipër, Gjykata vlerësoi se formimi i seksionit të specializuar për ndjekjen e veprave penale të kryera nga persona me autorizime policore dhe pjesëtarë të policisë së burgjeve në Prokurorinë Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsioni në pajtim me nenin kontestues 14 paragrafi 2 nga Ligji për Prokurorinë Publike, nuk bie ndesh me nenin 9 të Kushtetutës siç pretendon parashtruesi i iniciativës duke theksuar se kategorizimi i tillë vetëm i këtyre dy profesioneve absolutisht diskriminon dhe aq më keq margjinalizon dhe i paraqet në dritë të gabuar duke miratuar një nen të veçantë vetëm për ta, për faktin se është formuar seksioni i specializuar për ndjekjen e krimeve të kryera nga persona me autoritet policor dhe pjesëtarë të Policisë së Burgjeve me kompetencë për të vepruar në Shkallë të parë vetëm për krimet e kryera nga persona me autorizim policor dhe Policia e Burgjeve, ku përfshihet edhe nëpunësi policor, nëpunësi i autorizuar zyrtar i sigurisë dhe kundërzbulimit me kompetenca policore, pjesëtarë të Policisë Financiare dhe Policisë Pyjore, personat e autorizuar me ligj të Drejtorisë Doganore që punojnë në zbulimin e veprave penale dhe persona të autorizuar zyrtarë të Ministrisë së Mbrojtjes që punojnë në zbulimin dhe hetimin e veprave penale, ku përfshihen edhe profesionet tjera të cituara në iniciativë.

Shkelja e parimit të barazisë është çështje vetëm kur bëhet fjalë për të drejta dhe obligime të ndryshme për qytetarët që janë në pozitë të barabartë juridike, gjë që nuk ndodh me personat e punësuar në Ministrinë e Punëve të Brendshme që kanë autorizime policore dhe pjesëtarët e policisë së burgjeve, ndër të cilat nuk mund t’i jepet shenjë barazie për sa i përket realizimit të të drejtave në çfarë do qoftë baze. Nuk bëhet fjalë për shkelje të parimit të barazisë në rastin kur ligjvënësi ka vendosur kushte të ndryshme për realizimin e tyre për dy të drejta të ndryshme të së njëjtës kategori qytetarësh.

Në rastin konkret, Gjykata është e mendimit se parashtruesi i nismës keqinterpreton nenin e kontestuar, duke pretenduar se personat me autorizime policore dhe pjesëtarët e policisë së burgjeve janë “viktima” të trajtimit të pabarabartë për shkak të profesionit që ata punojnë, sepse dallimi në kontrollin e këtij profesioni përmes krijimit të një mekanizmi të kontrollit të jashtëm të pavarur, efikas dhe në kohë për personat e përfshirë nga neni 14 paragrafi 2 i Ligjit për Prokurorinë Publike me themelimin e një seksioni të specializuar në Prokurorinë Themelore Publike për ndjekjen e krimit të organizuar dhe korrupsionit në krahasim me profesionet tjera del nga natyra e profesionit konkret dhe ka arsyetim të matur dhe objektiv.

Nga shkaqet e cekura, Gjykata vlerësoi se neni i kontestuar 14 paragrafi 2 i Ligjit për Prokurorinë Publike nuk mund të vihet në dyshim në lidhje me nenin 9 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, për të cilët është cekur në iniciativë.

Nga ana tjetër, pretendimet në iniciativë për pabarazinë juridike dhe mospërputhje të Ligjit për parandalimin dhe mbrojtjen nga diskriminimi dhe Ligjit për Prokurorinë Publike, paraqesin kërkesë për të vlerësuar marrëveshjen e ndërsjellë të dispozitave ligjore nga dy ligje të ndryshme, dhe për të cilat pretendime në përputhje me nenin 110 të Kushtetutës, Gjykata Kushtetuese nuk është kompetente për të vendosur.

5. Në bazë të lartëpërmendurës, Gjykata vendosi si në pikën 1 të këtij aktvendimi.

6. Këtë aktvendim Gjykata e miratoi në përbërje të kryetares së Gjykatës, Dobrilla Kacarska dhe gjykatësve: Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski, dhe mr. Fatmir Skender.

U.nr.22/2022
25.01.2023
Shkup

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska