У.бр.13/2021

Уставниот суд на Република Северна Македонија, врз основа на член 110 од Уставот на Република Северна Македонија и член 71 од Деловникот на Уставниот суд на Република Северна Македонија („Службен весник на Република Македонија# бр.70/1992 и „Службен весник на Република Северна Македонија“ бр.202/2019, 256/2020 и 65/2021) на седницата одржана на 25 јануари 2023 година, донесе

Р Е Ш Е Н И Е

1. НЕ СЕ ПОВЕДУВА постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката бр.08-566/1 од 05.03.2020 година за усвојување на конечниот Предлог ДУП-Урбана Единица „В“-Блок 23, за плански период 2016-2021 донесена од Советот на Општина Гостивар на 23-та седница одржана на 05.03.2020 година („Службен гласник на Општина Гостивар“ бр.3/2020).

2. Бесник и Агрон Синани, двајцата од Гостивар, преку полномошник Дијана Мијовиќ, адвокат од Скопје, до Уставниот суд на Република Северна Македонија, поднесоа иницијатива за поведување постапка за оценување на уставноста и законитоста на Одлуката означена во точката 1 од ова решение.

Според подносителите на иницијативата оспорената одлука не е во согласност со член 8 став 1 алинеи 3 и 10 и член 43 од Уставот на Република Северна Македонија, со член 15-б од Законот за просторно и урбанистичко планирање и со член 65 од Законот за животната средина.

Ова од причина што одлуката има за цел да овозможи на одделни лица да формираат нова градежна парцела за да изградат објект со намена А2 и висина П+4+ПК наместо објект со намена А1 и висина П+2+ПК како што предвидува стариот план од 2010 година со што се нанесува непроценлива штета на други, а и на нивните објекти изградени со уредна документација. Поточно, подносителите имаат изградено објект уште во 2012 година врз основа на одобрение од истата година и уште две одобренија од 2016 и 2018 година, но со оспорената одлука се предвидува нивниот пристап во подземното ниво и гаражите, како и дел од објектот во должина од 50 см да се поништат, со што директно се задира во нивната сопственост. Оттаму, воопшто не е јасно како тоа Општината ќе одземе постојан објект со цел изградба на пристапна улица. Наводите во иницијативата се поткрепуваат со документација и фотографии.

Втората незаконитост на оспорената одлука се состои во тоа што Советот на Општината не направил објава на Одлуката за неспроведување на стратегиската оцена за влијанието врз животната средина и врз здравјето на луѓето на веб-страницата на Општината што не е во согласност со член 43 од Уставот, член 15-б од Законот за просторно и урбанистичко планирање и со член 65 од Законот за животната средина. Ова е утврдено од страна на подносителите на иницијативата со увид во списите по предметот за целата постапка за носење на Планот на 12.01. 2021 година. Необјавувањето на наведената стратегиска оцена водело кон непочитување на владеењето на правото како темелна вредност на уставниот поредок.

При ваква состојба сметаат дека постапката за донесување на оспорената одлука била незаконито спроведена и надвор од редовната законска процедура поради што се предлага Судот да поведе постапка за оценување на уставноста и законитоста.

3. Судот на седницата утврди дека врз основа на член 22 став 1 точка 1 од Законот за локална самоуправа („Сл. весник на РМ“ бр.05/02) во врска со член 39 став 1 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Сл. весник на РМ“ бр.199/14, 44/15,193/15, 31/16, 163/16 , 64/18 и 168/18), градоначалникот на Општината му предлага на Советот на Општина Гостивар на 23-тата седница одржана на 05.03.2020 г. да донесе:

ОДЛУКА
За усвојување на конечниот Предлог ДУП – Урбана Единица „В“- Блок 23- Општина Гостивар, за плански период 2016-2021, со површина на опфатотот од 23.160 Ха – Општина Гостивар.

Член 1

Со оваа одлука да се усвојува конечен Предлог ДУП-Урбана Единица „В“-Блок 23-Општина Гостивар, за плански период 2016-2021, со површина на опфатотот од 23.160 Ха, што ги опфаќа овие граници:
 Од северна страна со ново проектирана Сервисна улица „9“,
 Од јужна страна со Магистрална улица „101“,
 Од источна страна со улица „Борис Кидрич“ и
 Од западна страна со ново проектирана Сервисна улица „8“.

Член 2

ДУП се прикажува во текстуалниот и графичкиот приказ што претставува составен дел на оваа Одлука.

Член 3

Овaa Oдлука стапува во сила со денот на донесување, а ќе се објави во „Службен гласник на Општина Гостивар”.

Претседател на Советот,
Бесим Мемеди

Одлуката е заведена под бр.08-566/1 од 05.03.2020 година и е објавена во „Службен гласник на Општина Гостивар“ бр.3 од истиот датум.

4. Согласно член 8 став 1 алинеи 3 и 10 од Уставот на Република Северна Македонија, владеењето на правото и уредувањето и хуманизацијата на просторот и заштитата и унапредувањето на животната средина и на природата, се едни од темелните вредности на уставниот поредок на Република Северна Македонија.

Во член 43 од Уставот е определено дека секој човек има право на здрава животна средина. Секој е должен да ја унапредува и штити животната средина и природата. Републиката обезбедува услови за остварување на правото на граѓаните на здрава животна средина.

Според член 51 од Уставот, во Република Северна Македонија законите мораат да бидат во согласност со Уставот, а сите други прописи со Уставот и со закон. Секој е должен да ги почитува Уставот и законите.

Уставниот суд на Република Северна Македонија, согласно член 110 алинеи 1 и 2 од Уставот на Република Северна Македонија, одлучува за согласноста на законите со Уставот, како и за согласноста на другите прописи и на колективните договори со Уставот и со законите.

Постапката за донесување на сите видови на урбанистички планови детално е уредена во глава VI со наслов „Постапка за изработување и донесување на урбанистички планови и урбанистичко-планска документација“ со членовите 24 до 43 од Законот за просторно и урбанистичко планирање („Службен весник на Република Македонија“ бр.199/2014, 44/2015, 193/2015, 31/2016, 163/2016, 64/2018 и 168/2018).

Подносителите на иницијативата ја оспоруваат донесената одлука само по однос на нејзината согласност со член 28 од истиот закон.

Во член 28 став 1 од Законот е определено дека стратегиска оцена за влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето се спроведува при донесување на генерален урбанистички план, урбанистички план за село, урбанистички план за вон населено место, локална и државна урбанистичко-планска документација, а при донесување на детален урбанистички план само доколку не била спроведена стратегиска оцена за влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето при донесувањето на генералниот урбанистички план врз основа на кој е изработен предметниот детален урбанистички план.

Според ставот 2 од истиот закон, донесувачот на урбанистичките планови и урбанистичко-планската документација од став 1 на овој член е должен по донесување на годишната програма од член 20 став 1 на овој закон, да донесе одлука за спроведување или одлука за неспроведување на стратегиска оцена за влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето, во која се образложени причините за спроведувањето односно неспроведувањето на оценката, на начин и постапка пропишани со Законот за животната средина.

Доколку органот на државна управа надлежен за вршење на работите од областа на животната средина, во рок од осум дена од приемот на одлуката со која е одлучено да не се спроведува стратегиска оценка за влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето, формуларите и другите придружни документи утврдени со Законот за животната средина, не донесе решение со кое го задолжува донесувачот на урбанистичкиот план односно урбанистичко-планската документација да спроведе стратегиска оценка за влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето, не се спроведува стратегиска оценка, како што предвидел ставот 3 од член 28 од Законот.

Според член 65 став 1 од Законот за животната средина („Службен весник на Република Македонија“ бр.53/2005, 81/2005, 24/2007, 159/2008, 83/2009, 161/2009, 48/2010, 124/2010, 51/2011, 123/2012, 93/2013, 187/2013, 42/2014, 44/2015, 129/2015, 192/2015, 39/2016 и 99/2018), на предлог на органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина, Владата на Република Македонија ги прoпишува стратегиите, плановите и програмите, вклучувајќи ги и промените на тие стратегии, планови и програми (во натамошниот текст: плански документи), за кои задолжително се спроведува постапка за оцена на нивното влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето (во натамошниот текст: стратегиска оцена).

(2) Стратегиска оцена се спроведува на плански документи кои се подготвуваат во областа на земјоделството, шумарството, рибарството, енергетиката, индустријата, рударството, транспортот, регионалниот развој, телекомуникациите, управувањето со отпадот, управувањето со водите, туризмот, просторното и урбанистичкото планирање и користењето на земјиштето и со кои се создава основа за изведување на проекти за кои се врши оцена на влијанието врз животната средина или на сите плански документи со кои се уредува управувањето со заштитените подрачја прогласени согласно со закон или пак можат да влијаат врз тие подрачја.
(3) По исклучок за плански документи од ставот 2 на овој член, со кои се одредува користење на мали области од локално значење и со кои се предвидуваат мали измени на планските документи од ставот 2 на овој член, стратегиска оцена ќе се врши само кога органот кој го подготвува планскиот документ ќе утврди дека има значајни влијанија врз животната средина и врз здравјето на луѓето согласно со прописот од став 4 на овој член.
(4) Владата на Република Македонија на предлог на министерот кој раководи со органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина ги пропишува критериумите врз основа на кои се определува дали еден плански документ би можел да има значително влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето.
(5) За планските документи кои не се определени со прописот од ставот 1 на овој член, а со кои се создава основа за изведување на проекти за кои се врши оцена на влијанието врз животната средина, стратегиска оцена се врши само тогаш кога е веројатно дека тие би можеле да имаат значително влијание врз животната средина и врз здравјето на луѓето согласно со прописот од ставот 4 на овој член.
(6) Органот кој го подготвува планскиот документ е должен да донесе одлука за спроведување или одлука за неспроведување на стратегиска оцена во која се образложени причините за спроведувањето, односно неспроведувањето согласно со критериумите утврдени во прописот од ставот 4 на овој член.
(7) Во случаите од ставот 6 на овој член кога е потребно спроведување на стратешка оцена на влијанието врз животната средина, со одлуката од ставот 6 на овој член се определува и обемот на стратегиската оцена.
(8) Одлуката од ставот 6 на овој член ја донесува органот што го подготвува планскиот документ.
(9) Органот кој го подготвува планскиот документ е должен да ги определи органите засегнати од имплементацијата на планскиот документ на начин пропишан со актот донесен согласно со член 61 став 8 од овој закон, како и да ги консултира истите при донесувањето на одлуката за спроведување, односно неспроведување на стратегиската оцена, како и во текот на спроведувањето на стратегиската оцена.
(10) Органот што го подготвува планскиот документ во рок од пет дена од денот на донесувањето на одлуката од ставот 6 на овој член, заедно со формуларите од ставот 20 на овој член е должен да ги објави на својата веб-страница на начин пропишан со актот донесен согласно со член 61 став 8 од овој закон.
(11) Против одлуката од ставот 6 на овој член, јавноста има право на жалба во рок од 15 дена од денот на нејзиното објавување на веб-страницата на органот кој го подготвува планскиот документ до Државната комисија за одлучување во управна постапка и постапка од работен однос во втор степен.
(12) Органот што го подготвува планскиот документ во рок од пет дена од денот на донесувањето на одлуката од ставот 6 на овој член, заедно со формуларите од ставот 20 на овој член, како и другите придружни документи е должен да ги достави до органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина.
(13) Органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина во рок од 15 дена од денот на приемот на одлуката, формуларите и другите придружни документи од ставот 12 на овој член, со која е одлучено да не се спроведува стратегиска оцена, доколку оцени дека се исполнети условите за спроведување на стратегиската оцена на планскиот документ или истиот има значителни влијанија врз животната средина и здравјето на луѓето ќе донесе решение со кое го задолжува органот што го подготвува планскиот документ да спроведе стратегиска оцена на истиот.
(14) Со решението од ставот 13 на овој член ќе се определи и обемот на стратегиската оцена.
(15) Органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина е должен во рок од 15 дена од денот на приемот на одлуката, формуларите и другите придружни документи од ставот 12 на овој член, со која е одлучено да се спроведува стратегиска оцена ќе издаде решение со кое го определува обемот на стратегиската оцена доколку утврди дека истиот не е целосно определен од страна на органот што го подготвува планскиот документ.
(16) Решението од ставовите 13 и 15 на овој член органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина е должен да ги објави на својата веб-страница.
(17) Против решението од ставовите 13 и 15 на овој член засегнатата јавност, како и органот што го подготвува документот имаат право на жалба до Државната комисија за одлучување во управна постапка и постапка од работен однос во втор степен.
(18) Во случај кога органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина ќе утврди дека одлуката, формуларите, како и другата доставена документација од ставот 12 на овој член, не ги содржат потребните информации за оцена на потребата, односно непостоење потреба од спроведување на стратегиска оцена е должен во рок од 15 дена од денот на приемот на истите да побара од органот што го подготвува планскиот документ да ги достави бараните информации.
(19) Доколку органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина не донесе решение од ставовите 13 и 15 на овој член во рок од 15 дена од денот на приемот на одлуката од ставот 6 на овој член, ќе се смета дека нема забелешки по истата.
(20) Министерот кој раководи со органот на државната управа надлежен за работите од областа на животната средина ги пропишува формата, содржината и образецот на одлуката од ставот 6 на овој член и на формуларите за потребата од спроведување, односно неспроведување на стратешка оцена од ставот 12 на овој член.

Во конкретниот случај, со иницијативата се посочува на можна повреда на член 28 од Законот за просторното и урбанистичко планирање и член 65 од Законот за животната средина, а како според подносителите на иницијативата Општината не ја објавила стратегиската оцена на својата веб-страница.

Советот на Општината Гостивар во одговор на вака изнесениот навод достави писмена документација според која градоначалникот на Општината донел Одлука за неспроведување на стратегиската оцена бр.20-873/1 од 21.05.2018 година која е поставена и објавена на веб-страната на Општината на 09.07.2018 година.

Оттаму, неосновани се наводите од иницијативата за повреда на посочените законски одредби.

Во иницијативата не се укажува на повреда на други фази од постапката за донесување на планот од кои причини Судот не се впушти во поконкретна анализа на спроведувањето на постапката во останатите фази на носење на Планот.

Што се однесува до покренатото прашање за потребата од рушење на дел од објектот сопственост на подносителите на иницијативата поради тоа што Општината не го вцртала овој објект при планирањето, иако тој бил легален, Судот, најнапред имаше предвид дека сопственоста не се докажува со одобрение за градење приложено од подносителите, туку согласно позитивната регулатива имотниот лист е јавната исправа со која се докажува запишаното право на сопственост и други стварни права на недвижностите согласно со закон. Во постапката пред Уставниот суд имотен лист не е приложен.

Како и да е, ирелевантни се вака изнесените наводи по однос на потребата од рушење на објектот затоа што не бил внесен во постапката за планирање, од причини што се однесуваат на содржината на деталниот урбанистички план, кое е прашање од технички карактер и не се однесува на правните аспекти на постапката за донесување на планот. Впуштањето во оцена на идејните решенија по однос на секоја одделна катастарска парцела од донесениот план би значело впуштање во оцена на безброј конкретни содржински решенија што претставува стручно-техничко прашање и аспект на планот којшто излегува од границите на надлежноста на Уставниот суд, а како Судот ја цени само постапката за донесување на урбанистичкиот план, а не и неговата содржина по однос на секоја одделна катастарска парцела.

Понатамошната анализа на оспорената одлука покажува дека истата како основ за донесување ги наведува член 22 став 1 точка 1 од Законот за локална самоуправа и член 39 став 1 од Законот за просторно и урбанистичко планирање што се законски одредби за овластување на Советот на Општината да носи детални планови. Меѓутоа, во уводот на оспорената одлука стои дека Одлуката се носи од страна на градоначалникот на Општината, кој му предлага на Советот на Општина Гостивар да донесе одлука за усвојување на предметниот план, а во завршницата на Одлуката е означено дека истата е донесена од Советот на Општината. Одлуката е заверена со печат на Општината и е потпишана од Бесим Мемеди во својство на претседател на Советот. Исто така, во називот на Одлуката стои дека е предлог за усвојување на конечен Предлог-ДУП, а не дека е Одлука за усвоен конечен план. Но, согласно член 50 став 1 точка 3 од Законот за локалната самоуправа градоначалникот донел одлука за прогласување на конкретниот план, која одлука е објавена во истото службено гласило како оспорената одлука, што ја расчистува дилемата дали одлуката е донесена и објавена како конечна. Очигледно одлуката со вакви формални недостатоци е прифатена од граѓаните како акт за донесен урбанистички план, а во прилог на ова е и самата поднесена иницијатива со која се оспорува одлуката.

Според наведеното, повеќе елементи одат во прилог дека се работи за конечна одлука донесена од Советот на Општината, а не од градоначалникот на Општината, а според Судот констатираните недостатоци се од формален карактер и не се од влијание по однос на целокупноста на спроведената постапка за урбанистичко планирање.

Врз основа на направената анализа Судот оцени дека оспорената одлука, оценувана од аспектите на иницијативата, е во согласност со 8 став 1 алинеи 3 и 10 и член 43 од Уставот на Република Северна Македонија, со член 15-б од Законот за просторно и урбанистичко планирање и со член 65 од Законот за животната средина.

5. Врз основа на изнесеното, Судот одлучи како во точката 1 од ова решение.

6. Ова решение Судот го донесе во состав од претседателот на Судот, Добрила Кацарска и судиите: Насер Ајдари, м-р Татјана Васиќ- Бозаџиева, д-р Осман Кадриу, д-р Дарко Костадиновски и м-р Фатмир Скендер.

У.бр.13/2021
25 јануари 2023 година
С к о п ј е

ПРЕТСЕДАТЕЛ
на Уставниот суд на Република Северна Македонија,
Добрила Кацарска

* * *

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në bazë të nenit 110 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe nenit 71 të Rregullores së Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” numër 70/1992 dhe “Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë së Veriut” numër 202/2019, 256/2020 dhe 65/2021), në seancën e mbajtur më 25 janar 2023, mirato

A K T V E N D I M

1. NUK INICOHET Procedura për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit Nr. 08-566/1 nga 05.03.2020 për miratimin e Propozimit përfundimtar PDU-Njësia urbanistike “V”-Blloku 23, për periudhën planifikuese 2016-2021 të miratuar nga Këshilli i Komunës së Gostivarit në Seancën e 23-të të mbajtur më 03.05.2020 (“Gazeta Zyrtare e Komunës së Gostivarit” nr. 3/2020).

2. Besnik dhe Agron Sinani, të dy nga Gostivari, përmes avokates së autorizuar Dijana Mijoviq nga Shkupi, parashtruan iniciativë në Gjykatën Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut për fillimin e procedurës për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë së Vendimit të shënuar në pikën 1 të këtij aktvendimi.

Sipas parashtruesve të iniciativës, vendimi i kontestuar nuk është në përputhje me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe 10 dhe nenin 43 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, me nenin 15-b të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik dhe me nenin 65 të Ligjit për mjedisin jetësor.

Kjo pasi vendimi synon t’u mundësojë pesonave të caktuar të formojnë një parcelë të re ndërtimi për të ndërtuar objekt me dedikim A2 dhe lartësi P+4+PK në vend të një objekti me qëllim A1 dhe lartësi P+2+PK siç parashikohet në planin e vjetër nga viti 2010, duke u shkaktuar dëme të pallogaritshme të tjerëve, si dhe objekteve të tyre të ndërtuara me dokumentacion të rregullt. Më konkretisht, parashtruesit kanë ndërtuar një objekt në vitin 2012 në bazë të një miratimi të të njëjtit vit dhe dy miratimeve të tjera nga viti 2016 dhe 2018, por me vendimin e kontestuar parashihet që qasja e tyre në nivelin e nëntokësor dhe garazhet, si dhe një pjesë e objektit me gjatësi prej 50 cm të anulohen, gjë që cenon drejtpërdrejt pronën e tyre. Së këndejmi, nuk është fare e qartë se si Komuna do të heqë një objekt të përhershëm për të ndërtuar një rrugë hyrëse. Pretendimet në iniciativë plotësohen me dokumentacion dhe fotografi.

Paligjshmëria e dytë e vendimit të kontestuar përbëhet me faktin se Këshilli i Komunës nuk e ka publikuar Vendimin për moszbatimin e vlerësimit strategjik të ndikimit mbi mjedisin jetësor dhe mbi shëndetin e njerëzve në ueb faqen e Komunës, gjë që nuk është në pajtim me nenin 43 të Kushtetutës, neni 15-b i Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik dhe neni 65 i Ligjit për mjedisin jetësor. Këtë e kanë konstatuar parashtruesit e iniciativës duke i mbikëqyr shkresat e lëndës për të gjithë procedurën e bartjes së planit më 12.01.2021. Mospublikimi i vlerësimit të theksuar strategjk ka çuar në mosrespektimin e sundimit të së drejtës si vlerë themelore e rendit kushtetues.

Në këtë situatë, ata konsiderojnë se procedura për marrjen e vendimit të kontestuar është zhvilluar në mënyrë të kundërligjshme dhe jashtë procedurës së rregullt ligjore, prandaj edhe propozohet që Gjykata të inicojë procedurë për vlerësimin e kushtetutshmërisë dhe ligjshmërisë.

3. Gjykata në seancë konstatoi se bazuar në nenin 22 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 05/02) në lidhje me nenin 39 paragrafi 1 të Ligji për planifikim hapësinor dhe urbanistik (“Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 199/14, 44/15, 193/15, 31/16, 163/16, 64/18 dhe 168/18), kryetari i Komunës i propozon Këshillit të Komunës së Gostivarit në mbledhjen e 23-të të mbajtur më 05.03.2020 të miratojë:

VENDIM
Për miratimin e Propozimit përfundimtar të PDU-së – Njësia Urbane “V” – Blloku 23 – Komuna e Gostivarit, për periudhën e planit 2016-2021, me sipërfaqe të përfshirjes prej 23,160 Ha – Komuna e Gostivarit.

Neni 1

Me këtë vendim të miratohet Propozimi përfundimtar PDU-Njësia Urbane “V”-Blloku 23-Komuna Gostivar, për periudhën e planit 2016-2021, me sipërfaqe të përfshirjes prej 23,160 Ha, që i përfshin këto kufij:

• Nga ana veriore me Rrugen e Shërbimit te sapo projektuar “9”,
• Nga ana jugore me rrugën magjistrale “101”,
• Nga ana lindore me rrugën “Boris Kidriç” dhe
• Nga ana perëndimore me rrugën e sapoprojektuar të Shërbimit “8”.

Neni 2

PDU është paraqitur në paraqitjen tekstuale dhe grafike që është pjesë përbërëse e këtij Vendimi.

Neni 3

Ky Vendim hyn në fuqi me ditën e miratimit dhe do të publikohet në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Gostivarit”.

Kryetar i Këshillit,
Besim Memedi

Vendimi është regjistruar me nr. 08-566/1 nga 05.03.2020 dhe është publikuar në “Gazetën Zyrtare të Komunës së Gostivarit” nr. 3 në të njëjtën datë.

4. Sipas nenit 8 paragrafi 1 alinetë 3 dhe 10 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, sundimi i të drejtës dhe rregullimi dhe humanizmi i hapësirës dhe mbrojtja dhe përmirësimi i mjedisit jetësorë dhe natyrës janë një nga vlerat themelore të rendit kushtetues të Republikës së Maqedonisë së Veriut.

Neni 43 i Kushtetutës përcakton se çdo person ka të drejtën e një mjedisi të shëndetshëm. Të gjithë janë të detyruar të promovojnë dhe mbrojnë mjedisin dhe natyrën. Republika siguron kushte për realizimin e të drejtës së qytetarëve për mjedis jetësorë të shëndetshëm.

Sipas nenit 51 të Kushtetutës, në Republikën e Maqedonisë së Veriut ligjet duhet të jenë në përputhje me Kushtetutën, ndërsa të gjitha rregullimet tjera me Kushtetutë dhe ligj. Të gjithë janë të obliguar të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet.

Gjykata Kushtetuese e Republikës së Maqedonisë së Veriut, në pajtim me nenin 110, paragrafët 1 dhe 2 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, vendos për pajtueshmërinë e ligjeve me Kushtetutën, si dhe për pajtueshmërinë e rregullave tjera dhe të marrëveshjeve kolektive me Kushtetutën dhe ligjet.

Procedura për miratimin e të gjitha llojeve të planeve urbanistike është rregulluar në mënyrë të detajuar në kapitullin VI me titullin “Procedura për hartimin dhe miratimin e planeve urbanistike dhe dokumentacionit të planit urbanistik” me nenet 24 deri në nenin 43 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik “Gazeta Zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr.199/2014, 44/2015, 193/2015, 31/2016, 163/2016, 64/2018 dhe 168/2018).

Parashtruesit e iniciativës e kundërshtojnë vendimin e marrë vetëm në lidhje me nenin 28 të të njëjtit ligj.

Neni 28 paragrafi 1 i ligjit parashikon që vlerësimi strategjik i ndikimit mbi mjedisin jetësor dhe mbi shëndetin e njerëzve bëhet me miratimin e planit të përgjithshëm urbanistik, planit urbanistik për fshat, planit urbanistik për vende të pa banuara, dokumentacioni lokal dhe shtetëror urbanistik i planit dhe me rastin e miratimit të planit të detajuar urbanistik vetëm nëse gjatë miratimit të planit të përgjithshëm urbanistik nuk është bërë vlerësimi strategjik mbi ndikimin e mjedisit jetësorë dhe mbi shëndetin e njerëzvet, në bazë të të cilit është përpunuar plani i detajuar urbanistik në fjalë.

Sipas paragrafit 2 të të njëjtit ligj, miratuesi i planeve urbanistike dhe dokumentacionit urbanistik nga paragrafi 1 i këtij neni, është i detyruar që pas miratimit të programit vjetor nga neni 20 paragrafi 1 i këtij ligji, të marrë vendim për zbatimin ose vendim për moszbatimin e kryerjes së një vlerësimi strategjik për ndikim mbi mjedisin jetësor dhe shëndetin e njerëzve, në të cilin arsarsyetohen shkaqet për zbatimin ose moszbatimin e vlerësimit, në mënyrën dhe procedurën e përcaktuar me Ligjin për mjedisin jetësor.

Nëse organi i administratës shtetërore përgjegjës për kryerjen e punëve në fushën e mjedisit jetësorë, brenda tetë ditëve nga marrja e vendimit me të cilin është vendosur që të mos kryhet vlerësim strategjik për ndikim mbi mjedisin jetësor dhe në shëndetin e njerëzve, formularët dhe dokumentet tjera përkatëse të përcaktuara me Ligjin për mjedisin jetësor, nuk ka marrë vendim me të cilin obligohet miratuesi i planit urbanistik, përkatësisht dokumentacionit urbanistik, të bëjë vlerësimin strategjik për ndikimin mbi mjedisin jetësor dhe mbi shëndetin e njerëzve, nuk kryhet vlerësim strategjik, siç është paraparë në paragrafin 3 të nenit 28 të Ligjit.

Sipas nenit 65 paragrafi 1 të Ligjit për mjedisin jetësor (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr. 53/2005, 81/2005, 24/2007, 159/2008, 83/2009, 161/2009, 48/ 2010, 124/ 2010, 51/2011, 123/2012, 93/2013, 187/2013, 42/2014, 44/2015, 129/2015, 192/2015, 39/2016 dhe 99/2018, me propozim të organit të administratës shtetërore përgjegjës për çështjet e mjedisit jetësor, Qeveria e Republikës së Maqedonisë i përcakton strategjitë, planet dhe programet, duke përfshirë ndryshimet në ato strategji, plane dhe programe (në tekstin e mëtejmë: dokumentet e planit), për të cilat në mënyrë të obligueshme zhvillohet procedurë për vlerësimin e ndikimit të tyre mbi mjedisin jetësor dhe mbi shëndetin e njerëzve (në tekstin e mëtejmë: vlerësimi strategjik).
(2) Vlerësimi strategjik bëhet në dokumentet e planit që përgatiten në fushën e bujqësisë, pylltarisë, peshkimit, energjetikës, industrisë, minierave, transportit, zhvillimit rajonal, telekomunikimit, menaxhimit të mbetjeve, menaxhimit të ujërave, turizmit, planifikimit hapësinor dhe urbanistik dhe shfrytëzimit të tokës dhe me të cilat krijohet bazë për realizimin e projekteve për të cilat kryhet vlerësimi i ndikimit mbi mjedisin jetësor ose për të gjitha dokumentet e planit me të cilat rregullohet menaxhimi me zonat e mbrojtura të shpallura në përputhje me ligjin ose mund të ndikojnë mbi ato zona.
(3) Me përjashtim të dokumenteve të planit nga paragrafi 2 i këtij neni, me të cilat përcaktohet shfrytëzimi i sipërfaqeve të vogla me rëndësi vendore dhe me të cilat parashihen ndryshime të vogla të dokumenteve të planit nga paragrafi 2 i këtij neni, do të bëhet vlerësim strategjik vetëm atëherë kur organi që përgatit dokumentin e planit do të konstatojë se ka ndikime të rëndësishme në mjedisin jetësor dhe në shëndetin e njerëzve në pajtim me rregulloren nga paragrafi 4 i këtij neni.
(4) Qeveria e Republikës së Maqedonisë, me propozim të ministrit i cili udhëheq me organin e administratës shtetërore përgjegjës për çështjet e mjedisit jetësor, i përcakton kriteret në bazë të të cilave do të konstatohet nëse dokumenti i planit mund të ketë ndikim të madh në mjedisin dhe shëndetin e njerëzve.
(5) Për dokumentet e planit që nuk janë të përcaktuara me rregulloren nga paragrafi 1 i këtij neni, dhe të cilat krijojnë bazë për realizimin e projekteve për të cilat bëhet vlerësimi i ndikimit mbi mjedisin jetësor, bëhet vlerësim strategjik vetëm kur ka gjasa që ato të kenë ndikim të rëndësishëm mbi mjedisin jetësor dhe mbi shëndetin e njerëzve në pajtim me rregulloren nga paragrafi 4 i këtij neni.
(6) Organi që përgatit dokumentin e planit është i obliguar të marrë vendim për zbatimin ose moszbatimin e vlerësimit strategjik në të cilin arsyet e zbatimit, përkatësisht moszbatimit, janë shpjeguar në përputhje me kriteret e përcaktuara në rregulloren nga paragrafi 4 i këtij neni.
(7) Në rastet nga paragrafi 6 i këtij neni kur është e nevojshme të bëhet vlerësimi strategjik i ndikimit mbi mjedisin jetësor, vëllimi i vlerësimit strategjik përcaktohet edhe me vendimin nga paragrafi 6 i këtij neni.
(8) Vendimin nga paragrafi (6) i këtij neni e miraton organi që përgatit dokumentin e planit.
(9) Organi i cili e përgatit dokumentin e planit është i obliguar t’i përcaktojë organet e prekura nga zbatimi i dokumentit të planit në mënyrën e përcaktuar me aktin e miratuar në pajtim me nenin 61 paragrafi 8 të këtij ligji, si dhe t’i konsultojë të njëjtit gjatë miratimit të vendimit për zbatimin, përkatësisht moszbatimin e vlerësimit strategjik, si dhe gjatë zbatimit të vlerësimit strategjik.
(10) Organi që përgatit dokumentin e planit në afat prej pesë ditësh nga dita e marrjes së vendimit nga paragrafi (6) i këtij neni, së bashku me formularët nga paragrafi (20) i këtij neni, është i obliguar t’i publikojë në ueb faqen e tij në mënyrën e përcaktuar me aktin e miratuar në pajtim me nenin 61 paragrafi 8 të këtij ligji.
(11) Kundër vendimit nga paragrafi 6 i këtij neni, publiku ka të drejtë ankese në afat prej 15 ditësh nga dita e publikimit në ueb faqen e organit që përgatit dokumentin e planit në Komisionin Shtetëror për vendimmarrje në procedurë administrative dhe procedurë për marrëdhënie pune në shkallë të dytë.
(12) Organi që e përgatit dokumentin e planit në afat prej pesë ditësh nga dita e marrjes së vendimit nga paragrafi (6) i këtij neni, bashkë me formularët nga paragrafi (20) të këtij neni, si dhe dokumentet tjera përcjellëse, është i obliguar t’ia dorëzojë organit të administratës shtetërore kompetent për punët nga sfera e mjedisit jetësor.
(13) Organi i administratës shtetërore kompetent për çështjet e mjedisit jetësor në afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit të vendimit, formularëve dhe dokumenteve tjera shoqëruese nga paragrafi 12 i këtij neni, me të cilin është vendosur që të mos zbatohet vlerësim strategjik, nëse vlerëson se janë plotësuar kushtet për zbatimin e vlerësimit strategjik në dokumentin e planit ose ka ndikime të rëndësishme mbi mjedisin jetësor dhe mbi shëndetin e njerëzve, do të miratojë vendim me të cilin obligohet organi që e përgatit dokumentin e planit që të zbatojë vlerësimin strategjik të të njëjtit.
(14) Me vendimin nga paragrafi 13 i këtij neni do të përcaktohet edhe vëllimi i vlerësimit strategjik.
(15) Organi i administratës shtetërore kompetent për çështjet e mjedisit jetësor është i obliguar që në afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit të vendimit, formularët dhe dokumentet tjera shoqëruese nga paragrafi 12 i këtij neni, me të cilin është vendosur të zbatohet vlerësimi strategjik do të lëshojë aktvendim me të cilin e përcakton fushëveprimin e vlerësimit strategjik nëse konstaton se nuk është përcaktuar plotësisht nga organi që e përgatit dokumentin e planit.
(16) Vendimin nga paragrafët 13 dhe 15 të këtij neni organi i administratës shtetërore përgjegjës për sferën e mjedisit jetësor është i obliguar ta publikojë në ueb faqen e tij.
(17) Kundër vendimit nga paragrafët 13 dhe 15 të këtij neni, opinioni i prekur, si dhe organi që e përgatit dokumentin, kanë të drejtë ankese në Komisionin Shtetëror për vendimmarrje në procedurë administrative dhe në procedurën për marrëdhënie pune në shkallë e dytë.
(18) Në rast se organi i administratës shtetërore kompetent për çështjet e mjedisit jetësor konstaton se vendimi, formularët, si dhe dokumentacioni tjetër i dërguar nga paragrafi 12 i këtij neni, nuk përmbajnë informacionin e nevojshëm për vlerësimin e nevojës, gjegjësisht mosekzistencës e nevojës për zbatimin e vlerësimit strategjik është i obliguar që në afat prej 15 ditësh nga dita e marrjes së tij të kërkojë nga organi që e përgatit dokumentin e planit që të dërgojë informatat e kërkuara.
(19) Nëse organi i administratës shtetërore kompetent për punët nga sfera e mjedisit jetësor nuk nxjerr vendim nga paragrafët 13 dhe 15 të këtij neni në afat prej 15 ditësh nga dita e pranimit të vendimit nga paragrafi 6 i këtij neni, do të konsiderohet se nuk ka kundërshtime për atë.
(20) Ministri i cili udhëheq me organin e administratës shtetërore përgjegjës për çështjet e mjedisit jetësor e përcakton formën, përmbajtjen dhe formularin e vendimit nga paragrafi 6 i këtij neni dhe format për nevojën e zbatimit, përkatësisht të moszbatimit të vlerësimit strategjik nga paragrafi 12 i këtij neni.

Në rastin konkret, iniciativa tregon për shkelje të mundshme të nenit 28 të Ligjit për Planifikim Hapësinor dhe Urbanistik dhe nenit 65 të Ligjit për mjedisin jetësor, dhe sipas parashtruesve të iniciativës, komuna nuk ka publikuar vlerësimin strategjik për faqen e saj të internetit.

Këshilli i Komunës së Gostivarit, në përgjigje të pretendimit të paraqitur në këtë mënyrë, ka dorëzuar dokumentacionin me shkrim sipas të cilit Kryetari i Komunës ka marrë Vendim për moszbatim të vlerësimit strategjik nr. 20-873/1 nga 21.05. 2018, i cili është vendosur dhe publikuar në ueb faqen e Komunës më 09.07.2018.

Së këndejmi, pretendimet e iniciativës për shkelje të dispozitave ligjore të cekura janë të pabaza.

Në iniciativë nuk dëshmohet për shkelje të fazave të tjera të procedurës për miratimin e planit, për çka Gjykata nuk është angazhuar në një analizë më specifike të zbatimit të procedurës në fazat tjera të miratimit të planit.

Sa i përket pyetjes së ngritur për nevojën e rrënimit të një pjese të objektit në pronësi të parashtruesve të iniciativës për faktin se Komuna nuk e ka shënuar këtë objekt gjatë planifikimit, edhe pse ka qenë i ligjshëm, Gjykata, para së gjithash, ka marrë parasysh se pronësia nuk dëshmohet me leje ndërtimi të lëshuar nga parashtruesit, por në pajtim me rregullativën pozitive fletpronësia është dokumenti publik me të cilin dëshmohet e drejta e regjistruar e pronësisë dhe të drejta të tjera reale të patundshmërive në pajtim me ligjin. Në procedurë para Gjykatës Kushtetuese, fletëpronësia nuk është bashkangjitur.

Megjithatë, pretendimet e bëra në këtë mënyrë janë të parëndësishme në lidhje me nevojën e prishjes së objektit për shkak se nuk është përfshirë në procedurën e planifikimit, për arsye që kanë të bëjnë me përmbajtjen e planit të detajuar urbanistik, që është çështje e natyrës teknike dhe nuk ka të bëjë me aspektet juridike të procedurës për miratimin e planit. Nisja e një vlerësimi të zgjidhjeve konceptuale në lidhje me çdo parcelë kadastrale të veçantë nga plani i miratuar do të nënkuptonte fillimin e një vlerësimi të zgjidhjeve të panumërta specifike të përmbajtjes, të cilat përfaqësojnë një çështje eksperto-teknike dhe një aspekt të planit që shkon përtej kufijve të kompetencës së Gjykatës Kushtetuese dhe siç e vlerëson Gjykata vetëm procedurën e miratimit të planit urbanistik dhe jo edhe përmbajtjen e tij në lidhje me çdo pjesë të veçantë kadastrale.

Nga analiza e mëtutjeshme e vendimit të kontestuar rezulton se si bazë për miratim thuhet neni 22 paragrafi 1 pika 1 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale dhe neni 39 paragrafi 1 të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik të cilat janë dispozita ligjore për autorizimin e Këshillit të Komunës të realizojë plane të detajuara. Mirëpo, në hyrje të vendimit të kontestuar, thuhet se Vendimin e merr kryetari i komunës, i cili i propozon Këshillit të Komunës së Gostivarit që të marrë vendim për miratimin e planit në fjalë, dhe në përfundimin e Vendimit është shënuar se është miratuar nga Këshilli i Komunës. Vendimi është vërifikuar me vulën e komunës dhe është nënshkruar nga Besim Memedi në cilësinë e Kryetarit të Këshillit. Po ashtu në titullin e Vendimit thuhet se është propozim për miratimin e një Propozimi PDU-je përfundimtare dhe jo se është Vendim për miratimin e një plani përfundimtar. Mirëpo, në pajtim me nenin 50 paragrafi 1 pika 3 të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale, kryetari i komunës ka marrë vendim për shpalljen e planit konkret, vendim i cili është publikuar në të njëjtën gazetë zyrtare si vendimi i kontestuar, që e sqaron dilemën nëse vendimi është miratuar dhe publikuar si përfundimtar. Është e qartë se vendimi me mangësi të tilla formale është pranuar nga qytetarët si akt i planit urbanistik të miratuar dhe në shtojcë të kësaj është edhe vetë iniciativa e paraqitur me të cilën kontestohet vendimi.

Sipas të lartëpërmendurës, më shumë elemente mbështesin se është një vendim përfundimtar i marrë nga Këshilli i Komunës dhe jo nga kryetari i Komunës dhe sipas Gjykatës, mangësitë e konstatuara janë të karakterit formal dhe nuk kanë ndikim në lidhje me tërësinë e procedurës së zhvilluar për planifikimin urbanistik.

Në bazë të analizës së kryer, Gjykata vlerësoi se vendimi i kontestuar, i vlerësuar nga aspektet e iniciativës, është në pajtim me nenin 8 paragrafi 1 alineja 3 dhe 10 dhe nenin 43 të Kushtetutës së Republikës së Maqedonisë së Veriut, me nenin 15 b të Ligjit për planifikim hapësinor dhe urbanistik dhe me nenin 65 të Ligjit për mjedisin jetësor.

5. Në bazë të lartëpërmendurës, Gjykata vendosi si në pikën 1 të këtij aktvendimi.

6. Këtë aktvendim Gjykata e miratoi në përbërje të kryetares së Gjykatës, Dobrilla Kacarska dhe gjykatësve: Naser Ajdari, mr. Tatjana Vasiq-Bozaxhieva, dr. Osman Kadriu, dr. Darko Kostadinovski dhe mr. Fatmir Skender.

U.nr.13/2021
25 janar 2023
Shkup

KRYETARE
e Gjykatës Kushtetuese të Republikës së Maqedonisë së Veriut,
Dobrilla Kacarska